اهداف: یکی از چالش های مهم در جوامع امروز افزایش جمعیت سالمند و در نتیجه آن افزایش ناتوانی است. به همین دلیل مراقبت از این قشر نیز یک امر مهم در سیستم های بهداشتی می باشد. بیشتر مسوولیت مراقبت از سالمند بر عهده اعضای خانواده می باشد. این خانواده ها برای برآوردن نیازهای عضو سالمند با مشکلات عدیده ای مواجه می باشند.هدف از این مطالعه بررسی مشکلات اجتماعی خانواده های دارای سالمند ناتوان مراجعه کننده به درمانگاه های بیمارستان های دولتی شهر کرج در سال 1381 بوده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی همبستگی است. به همین دلیل تعداد 90 خانواده که به مراکز مورد پژوهش مراجعه کرده بودند به روش نمونه گیری در دسترس و مبتنی بر هدف انتخاب گردیدند. ابزار گردآوری داده ها پرسش‌نامه بود که با حضور پژوهشگر در منازل واحدهای مورد پژوهش و مصاحبه با تمام اعضای خانواده ها تکمیل گردید.

یافته‌ها: پس از تجزیه‌وتحلیل داده‌ها نتایج حاصله از این پژوهش نشان داد که میانگین سن سالمندان بیمار 77 سال بود که اکثرا به علت بیماری‌های قلبی- عروقی به بیمارستان مراجعه کرده بودند. همچنین میانگین امتیاز استقلال سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه 46 بود. یعنی سالمندان بیمار در این پژوهش در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی، وابستگی نسبی داشتند. به طور کلی زنان روزانه بیشترین کمک جسمانی، عاطفی، اجتماعی را به سالمندان ارائه می‌دهند. اکثر خانواده‌ها، مشکلات در ارتباطات خارجی را در حد متوسط تا زیاد، مشکلات در گذراندن اوقات فراغت را در حد متوسط تا زیاد و مشکلات اقتصادی را نیز در حد متوسط تا زیاد بیان کرده و تنها درصد کمی از آن‌ها دارای مشکلات در حد کم بوده اند. در مورد مشکلات اشتغال به کار، یافته‌ها نشان داد که کلیه زنان مشکلاتشان را در حد زیاد تا متوسط و اکثر مردان مشکلاتشان را در حد متوسط تا کم بیان کرده اند. نتایج پژوهش نشان داد که به‌طور کلی مشکلات اجتماعی زنان بیش از مردان می‌باشد. همچنین با افزایش سن سالمند، افزایش وابستگی سالمند در انجام فعالیت‌های روزانه، افزایش اختلال ذهنی سالمند و افزایش مدت زمان کمک جسمانی با سالمند، مشکلات اجتماعی خانواده‌های دارای سالمند بیمار افزایش خواهد یافت.

نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه بیانگر این نکته است که با توجه به افزایش جمعیت سالمند و افزایش امید به زندگی در جامعه ما، باید هر چه سریع‌تر به طراحی و اجرای برنامه‌های حمایتی برای سالمندان و خانواده‌هایشان بپردازیم. در صورت تداوم مراقبت از سالمندان وابسته و عدم حمایت دولت از این خانواده ها، امکان خستگی و افزایش بار مسئولیت در این خانواده ها وجود دارد که این مساله منجر به سوء رفتار با فرد سالمند می‌گردد. علی رغم وجود مشکلات ذکر شده در این خانواده‌ها، می توان با حمایت از آنان به‌خصوص زنان، از افزایش اختلال در روابط اعضای خانواده ها با سالمندان و فعالیت‌های اجتماعی‌شان و فرستادن سالمندان به سرای سالمندان جلوگیری نمود.