دوره 13، شماره 4 - ( زمستان 1397 )
جلد 13 شماره 4 صفحات 463-452 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ahmadi A, Sahaf R, Rashedi V, Akbari Kamrani A A, Shati M, Delbari A. Relationship Between Oral Health and Demographic Characteristics in Retired Elderly People in Iran. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2019; 13 (4) :452-463
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1399-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1399-fa.html
احمدی امیر، صحاف رباب، راشدی وحید، اکبری کامرانی احمدعلی، شتی محسن، دلبری احمد. بررسی ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی سالمندان بازنشسته. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1397; 13 (4) :452-463
امیر احمدی1 
، رباب صحاف2 ، وحید راشدی3 ، احمدعلی اکبری کامرانی2 ، محسن شتی2 ، احمد دلبری 4
، رباب صحاف2 ، وحید راشدی3 ، احمدعلی اکبری کامرانی2 ، محسن شتی2 ، احمد دلبری 4
1- گروه سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
2- گروه سالمندی، مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
3- دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
4- گروه سالمندی، مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران. ، ahmad_1128@yahoo.com
2- گروه سالمندی، مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
3- دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
4- گروه سالمندی، مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران. ، ahmad_1128@yahoo.com
متن کامل [PDF 4321 kb]
(2773 دریافت)
| چکیده (HTML) (7114 مشاهده)
در پاسخ به این سؤال که فرد سالمند در طول یک شبانه‌روز چند بار دهان و دندان را می‌شوید، 56 نفر از سالمندان (35/4 درصد) اعلام کردند که 3 دفعه در هر شبانه‌روز دهان و دندان‌هایشان را شست‌وشو می‌دهند. همچنین 47 نفر از سالمندان اعلام کردند که در هر شبانه‌روز فقط یک بار دهان و دندانشان را شست‌وشو می‌دهند (جدول شماره 3).
مطابق تصویر شماره 1، درباره مدت زمان شستن دهان و دندان در هر بار شست‌وشو، 55/1 درصد از سالمندان اعلام کردند برای هر بار شست‌وشوی دهان و دندانشان، کمتر از 2 دقیقه و 30/4 درصد نیز اعلام کردند بین 2 تا 5 دقیقه زمان لازم است.
میانگین نمره پاسخگویان درباره وضعیت سلامت دهان در سالمندان بازنشسته شهرداری تهران برابر با 37/44 و انحراف معیار آن 7/24 بود. با توجه به اینکه حد بالای نمره پرسش‌نامه 60 و حد پایین آن 12 است، ارزش این آزمون عدد 36 است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، در جدول شماره 4 ملاحظه میشود که میانگین سلامت دهان در سالمندان بازنشسته شهرداری تهران برابر با 37/44 است که بیشتر از مقدار ارزش آزمون (36) است.
همچنین در جدول شماره 5، با توجه به مقدار آزمون تی (2/507) و سطح معناداری به‌دست‌آمده (0/013=.sig) که کمتر از 0/05 شده، سؤال اصلی مورد قبول است و با اطمینان 0/95 می‌توان ادعا کرد سلامت دهان در سالمندان بازنشسته شهرداری تهران در حد نسبتاً مطلوبی قرار دارد.
برای سنجش ارتباط بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سن آنان از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن را در جدول شماره 6 مشاهده می‌کنید. چنان‌که در جدول شماره 6 ملاحظه میشود در سطح معنی‌داری دو‌دامنه‌ای، سطح معنی‌داری آزمون همبستگی r پیرسون برای بررسی رابطه بین دو متغیر سلامت دهان و دندان سالمندان و سن 0/004 است و این سطح از 0/05 که حداقل سطح معنی‌داری است، کمتر است. به عبارتی بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سن آنان رابطه معکوس و معنی‌داری وجود دارد؛ یعنی با افزایش سن، میزان سلامت دهان در سالمندان کاهش می‌یابد و بالعکس هر اندازه سن سالمندان پایین‌تر باشد میزان سلامت دهان و دندان افزایش می‌یابد.
برای بررسی ارتباط بین سلامت دهان و دندان با جنسیت سالمندان از آزمون تی نمونه‌های مستقل به شرح ذیل استفاده شده است: با توجه به یافته‌های این پژوهش، نتایج جدول شماره 7 نشان می‌دهد با توجه به برقراری فرض همگنی واریانس‌ها (0/499=.sig) و با توجه به آنکه تی محاسبه‌شده در سطح 0/05 معنادار است (P≤0/05)، می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که میزان سلامت دهان و دندان سالمندان بر اساس جنسیت متفاوت است. همان‌طور که در جدول شماره 7 مشخص است این میانگین در بین سالمندان مرد (38/5) بیشتر از سالمندان زن (36/04) است.
با توجه به مقدار سطح معنی داری به‌دست‌آمده (0/0001=.sig) و میزان آماره 14/306=F در جدول شماره 8 ، ملاحظه می‌کنیم چون مقدار سطح معنی‌داری کمتر از 0/001است، با اطمینان 0/99 می‌توان چنین ادعا کرد که بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سطح سواد رابطه معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دقیق‌تر حداقل میانگین سلامت دهان و دندان سالمندان در یکی از گروه‌های سطح تحصیلی با بقیه تفاوت معنی‌داری دارد. آزمون تعقیبی دانت سی را برای مشخص‌کردن این موضوع انجام دادیم که بدانیم میانگین کدام‌یک از گروه‌ها با بقیه متفاوت است.
References
متن کامل: (4129 مشاهده)
مقدمه
جمعیت جهان به‌سرعت در حال سالمند‌شدن است. افزایش خدمات بهداشتی‌درمانی و کاهش مرگ‌و‌میر را می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل سالمندی جمعیت دانست [1]. حدود 600 میلیون سالمند 60ساله و بیشتر در جهان وجود دارند و این میزان تا سال 2025 دو برابر میشود و تا سال 2050 به دو میلیارد نفر خواهد رسید [2]. طبق آخرین آمار رسمی مرکز ملی آمار ایران که در سال 1395 گرفته شده است، ایران با داشتن تقریباً 9.3 درصد افراد 60 سال بالاتر وارد مرحله سالخوردگی جمعیت شده است [3]. پیش بینی‌های آماری سازمان ملل متحد نشان می‌دهد رشد جمعیت بالای 60 سال در چند سال آینده به‌سرعت افزایش یابد، تا جایی که 10.5 درصد از جمعیت ایران در سال 2025 بالای 60 سال خواهند بود و این درصد در سال 2050 به7/21 درصد می‌رسد [4].
بهداشت دهان و دندان بخش جدایی‌ناپذیر از سلامت عمومی فرد است و تمام جنبه‌های زندگی فردی، اجتماعی و روانی افراد و به‌ویژه سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد [5]. سلامت دهان و دندان بر روی جسم و روان افراد مستقیماً تأثیر می‌گذارد. ضعف در بهداشت دهان و دندان نقش بزرگی در کیفیت زندگی سالمندان و تندرستی آن‌ها ایفا می‌کند. تعاملات اجتماعی، نوع رژیم غذایی، وزن افراد، چگونگی گفتار، ظاهر افراد و توانایی غذاخوردن، همگی تحت تأثیر سلامت دهان و دندان قرار می‌گیرد و نه‌تنها فرد سالمند، بلکه مراقبان و اطرافیان آن‌ها هم درگیر آن می‌شوند [8-6].
با افزایش امید به زندگی و طولانی‌تر‌شدن عمر انسان‌ها ممکن است شیوع مشکلات دهان و دندان بیشتر شود [9]. مطالعات نشان داده‌اند بهداشت دهان و دندان ضعیف در جمعیت سالمندان می‌تواند منجر به تهدیدهایی از جمله کم‌آبی بدن، بیماری‌های قلبی، عفونت مفاصل، پنومونی و سوء‌تغذیه شود [13-10]. رابطه بین مشکلات دهان و دندان و بیماری عروق کرونر قلب در چند مطالعه گزارش شده است [15، 14]. در مطالعه طولی لی و همکاران در سال 2014 که با هدف بررسی مدت ابتلا و تعداد اختلالات متابولیکی همچون دیابت، فشار خون بالا، چاقی و کلسترول بالا در 399 فرد بالای 60 سال ساکن در روستاهای کره جنوبی انجام شد، مشاهده شد در افرادی که مشکلات دهانی و دندانی فراوانی دارند، احتمال ابتلا به اختلالات متابولیک بیشتر است [16].
همچنین در مطالعه مقطعی ساترلند و همکاران که روی 185 سالمند با محدوده سنی 70 تا 97 با هدف ارزیابی ارتباط عفونت‌های دهانی و ارتباط آن با فشار خون بالا در کشور برزیل صورت گرفت، اصلی‌ترین یافته این بود که سالمندانی که مشکلات دهان و دندان شدیدتری داشتند، فشار خون بالاتری نیز داشتند [17]. دلایل مرتبط با وضعیت دهان و دندان سالمندان متعدد و گوناگون است. دلایلی همچون نبود انگیزه کافی برای مراقبت از دندان‌ها، فراموشی فرد، ناتوانی در انجام کارهای فردی و روزانه، فقر مالی و همچنین استفاده هم‌زمان از چندین دارو که بر روی فیزیولوژی طبیعی غدد و سلول‌های دستگاه دهان و دندان و میزان بزاق فرد تأثیر سوء دارد، می‌تواند باعث ضعف در سلامت دهان و دندان سالمندان شود [18، 3].
عوامل مرتبط بر وضعیت سلامت دهان در میان سالمندان جوامع مختلف، متفاوت و ناشی از تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در میان جوامع مختلف است. این عوامل بر متفاوت گزارش‌شدن سطح سلامت دهان میان کشورهای مختلف تأثیرگذار است [19]. برخی از عوامل اجتماعی و جمعیت‌شناختی با بیماری‌ها و مشکلات دهان و دندان و الگوهای بالینی این مشکلات ارتباط دارند. سالمندان اغلب به صورت افرادی با سلامت دهان و دندان ضعیف در نظر گرفته می‌شوند. سلامت دهان و دندان سالمندان در حوزه سلامت عمومی موضوعی مهم و نیازمند توجه روزافزون در سراسر جهان است. گرچه در کشورمان در چندین مطالعه، وضعیت سلامت دهان سالمندان و ارتباط آن با کیفیت زندگی و وضعیت شناخت بررسی شده است [22-20]، اما اطلاعات کمی درباره ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی وجود دارد؛ بنابراین هدف از این مطالعه، تعیین ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی سالمندان بازنشسته بود.
روش مطالعه
این مطالعه از نوع مقطعی است. تعداد 158 سالمند بازنشسته تحت پوشش سازمان بازنشستگی شهرداری تهران پس از انتخاب تصادفی بر اساس کد بازنشستگی ارزیابی شدند. معیارهای ورود در این پژوهش شامل این موارد بود: تمایل به شرکت در مطالعه، داشتن سن60 یا بیشتر، توانایی پاسخ‌دادن به سؤالات پرسش‌نامه و برقراری ارتباط و بازنشسته‌شدن از شهرداری تهران. همچنین معیارهای خروج از پژوهش نیز شامل این موارد بود: پرسش‌نامه‌هایی که به صورت کامل تکمیل نشده بودند و افرادی که پس از انتخاب تصادفی بر اساس کد بازنشستگی، فوت کرده بودند.
برای بررسی ارتباط سلامت دهان و دندان با عوامل جمعیت‌شناختی از پرسش‌نامه محقق‌ساخته که دربرگیرنده اطلاعات فردی و سلامتی از قبیل جنسیت، سن، وضعیت تأهل و میزان تحصیلات بود استفاده شد. قبل از استفاده از این پرسش‌نامه روایی آن به تأیید استادان رسید. اطلاعات سلامت دهان سالمندان با شاخص ارزیابی سلامت دهان سالمندان جمع‌آوری شد. دولان و آتچیسون ابزار GOHAI را در سال 1990 ارائه کردند [23]. تاکنون در مطالعات زیادی روایی و پایایی این ابزار تعیین شده و از آن به عنوان ابزار سنجش وضعیت دهان سالمندان استفاده شده است [25 ،24]. رضایی و همکاران روایی و پایایی نسخه فارسی این ابزار را انجام داده‌اند.
نحوه نمره‌گذاری این پرسش‌نامه بدین صورت است که پاسخ 12 گویه بر مبنای لیکرت در قالب 5 گزینه هیچ‌گاه، به‌ندرت، برخی اوقات، اغلب و همیشه ثبت میشود. مجموع نمره هر فرد از مجموع ارقام مربوط به 12 گویه حاصل میشود و رقمی بین 12 تا 60 است. بدین صورت که به هیچ‌گاه نمره 5 و به همیشه نمره 1 تعلق می‌گیرد و در پایان هرچه رقم مجموع پایین‌تر گزارش شود، نشان‌دهنده سطح پایین‌تری از سلامت دهان فرد است و هرچه رقم مجموع بیشتر باشد، نشان دهنده سلامت دهان بهتر در زندگی فرد است [26]. پژوهشگر پرسش‌نامه‌ها را به صورت چهره‌به‌چهره تکمیل کرد.
یافته‌ها
حجم نمونه مورد‌پژوهش 158 نفر بود که بیشتر آن‌ها (90 نفر) مرد بودند (57 درصد). از نظر وضعیت زناشویی، تعداد 87 نفر (55.1 درصد) از شرکت‌کنندگان متأهل بودند و 58 نفر (7/36 درصد) نیز همسرانشان فوت کرده بودند. میانگین سنی افراد شرکت‌کننده در پژوهش حدود 78/68 سال بود (جدول شماره 1). پایین‌ترین سن 60 سال و بالاترین سن 85 سال گزارش شده است.
از نظر سواد 27 نفر (1/17 درصد) تحصیلات رسمی نداشتند؛ 52 نفر (9/32 درصد) تحصیلات ابتدایی، 37 نفر (4/32 درصد) تحصیلات راهنمایی، 26 نفر (5/16 درصد) دیپلم، 8 نفر (1/5 درصد) فوق‌دیپلم و 8 نفر (1/5 درصد) نیز مدرک لیسانس و بالاتر داشتند و در کل نتایج بیانگر آن بود که بیشتر پاسخگویان تحصیلات ابتدایی دارند (جدول شماره 2).
جمعیت جهان به‌سرعت در حال سالمند‌شدن است. افزایش خدمات بهداشتی‌درمانی و کاهش مرگ‌و‌میر را می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل سالمندی جمعیت دانست [1]. حدود 600 میلیون سالمند 60ساله و بیشتر در جهان وجود دارند و این میزان تا سال 2025 دو برابر میشود و تا سال 2050 به دو میلیارد نفر خواهد رسید [2]. طبق آخرین آمار رسمی مرکز ملی آمار ایران که در سال 1395 گرفته شده است، ایران با داشتن تقریباً 9.3 درصد افراد 60 سال بالاتر وارد مرحله سالخوردگی جمعیت شده است [3]. پیش بینی‌های آماری سازمان ملل متحد نشان می‌دهد رشد جمعیت بالای 60 سال در چند سال آینده به‌سرعت افزایش یابد، تا جایی که 10.5 درصد از جمعیت ایران در سال 2025 بالای 60 سال خواهند بود و این درصد در سال 2050 به7/21 درصد می‌رسد [4].
بهداشت دهان و دندان بخش جدایی‌ناپذیر از سلامت عمومی فرد است و تمام جنبه‌های زندگی فردی، اجتماعی و روانی افراد و به‌ویژه سالمندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد [5]. سلامت دهان و دندان بر روی جسم و روان افراد مستقیماً تأثیر می‌گذارد. ضعف در بهداشت دهان و دندان نقش بزرگی در کیفیت زندگی سالمندان و تندرستی آن‌ها ایفا می‌کند. تعاملات اجتماعی، نوع رژیم غذایی، وزن افراد، چگونگی گفتار، ظاهر افراد و توانایی غذاخوردن، همگی تحت تأثیر سلامت دهان و دندان قرار می‌گیرد و نه‌تنها فرد سالمند، بلکه مراقبان و اطرافیان آن‌ها هم درگیر آن می‌شوند [8-6].
با افزایش امید به زندگی و طولانی‌تر‌شدن عمر انسان‌ها ممکن است شیوع مشکلات دهان و دندان بیشتر شود [9]. مطالعات نشان داده‌اند بهداشت دهان و دندان ضعیف در جمعیت سالمندان می‌تواند منجر به تهدیدهایی از جمله کم‌آبی بدن، بیماری‌های قلبی، عفونت مفاصل، پنومونی و سوء‌تغذیه شود [13-10]. رابطه بین مشکلات دهان و دندان و بیماری عروق کرونر قلب در چند مطالعه گزارش شده است [15، 14]. در مطالعه طولی لی و همکاران در سال 2014 که با هدف بررسی مدت ابتلا و تعداد اختلالات متابولیکی همچون دیابت، فشار خون بالا، چاقی و کلسترول بالا در 399 فرد بالای 60 سال ساکن در روستاهای کره جنوبی انجام شد، مشاهده شد در افرادی که مشکلات دهانی و دندانی فراوانی دارند، احتمال ابتلا به اختلالات متابولیک بیشتر است [16].
همچنین در مطالعه مقطعی ساترلند و همکاران که روی 185 سالمند با محدوده سنی 70 تا 97 با هدف ارزیابی ارتباط عفونت‌های دهانی و ارتباط آن با فشار خون بالا در کشور برزیل صورت گرفت، اصلی‌ترین یافته این بود که سالمندانی که مشکلات دهان و دندان شدیدتری داشتند، فشار خون بالاتری نیز داشتند [17]. دلایل مرتبط با وضعیت دهان و دندان سالمندان متعدد و گوناگون است. دلایلی همچون نبود انگیزه کافی برای مراقبت از دندان‌ها، فراموشی فرد، ناتوانی در انجام کارهای فردی و روزانه، فقر مالی و همچنین استفاده هم‌زمان از چندین دارو که بر روی فیزیولوژی طبیعی غدد و سلول‌های دستگاه دهان و دندان و میزان بزاق فرد تأثیر سوء دارد، می‌تواند باعث ضعف در سلامت دهان و دندان سالمندان شود [18، 3].
عوامل مرتبط بر وضعیت سلامت دهان در میان سالمندان جوامع مختلف، متفاوت و ناشی از تفاوت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در میان جوامع مختلف است. این عوامل بر متفاوت گزارش‌شدن سطح سلامت دهان میان کشورهای مختلف تأثیرگذار است [19]. برخی از عوامل اجتماعی و جمعیت‌شناختی با بیماری‌ها و مشکلات دهان و دندان و الگوهای بالینی این مشکلات ارتباط دارند. سالمندان اغلب به صورت افرادی با سلامت دهان و دندان ضعیف در نظر گرفته می‌شوند. سلامت دهان و دندان سالمندان در حوزه سلامت عمومی موضوعی مهم و نیازمند توجه روزافزون در سراسر جهان است. گرچه در کشورمان در چندین مطالعه، وضعیت سلامت دهان سالمندان و ارتباط آن با کیفیت زندگی و وضعیت شناخت بررسی شده است [22-20]، اما اطلاعات کمی درباره ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی وجود دارد؛ بنابراین هدف از این مطالعه، تعیین ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی سالمندان بازنشسته بود.
روش مطالعه
این مطالعه از نوع مقطعی است. تعداد 158 سالمند بازنشسته تحت پوشش سازمان بازنشستگی شهرداری تهران پس از انتخاب تصادفی بر اساس کد بازنشستگی ارزیابی شدند. معیارهای ورود در این پژوهش شامل این موارد بود: تمایل به شرکت در مطالعه، داشتن سن60 یا بیشتر، توانایی پاسخ‌دادن به سؤالات پرسش‌نامه و برقراری ارتباط و بازنشسته‌شدن از شهرداری تهران. همچنین معیارهای خروج از پژوهش نیز شامل این موارد بود: پرسش‌نامه‌هایی که به صورت کامل تکمیل نشده بودند و افرادی که پس از انتخاب تصادفی بر اساس کد بازنشستگی، فوت کرده بودند.
برای بررسی ارتباط سلامت دهان و دندان با عوامل جمعیت‌شناختی از پرسش‌نامه محقق‌ساخته که دربرگیرنده اطلاعات فردی و سلامتی از قبیل جنسیت، سن، وضعیت تأهل و میزان تحصیلات بود استفاده شد. قبل از استفاده از این پرسش‌نامه روایی آن به تأیید استادان رسید. اطلاعات سلامت دهان سالمندان با شاخص ارزیابی سلامت دهان سالمندان جمع‌آوری شد. دولان و آتچیسون ابزار GOHAI را در سال 1990 ارائه کردند [23]. تاکنون در مطالعات زیادی روایی و پایایی این ابزار تعیین شده و از آن به عنوان ابزار سنجش وضعیت دهان سالمندان استفاده شده است [25 ،24]. رضایی و همکاران روایی و پایایی نسخه فارسی این ابزار را انجام داده‌اند.
نحوه نمره‌گذاری این پرسش‌نامه بدین صورت است که پاسخ 12 گویه بر مبنای لیکرت در قالب 5 گزینه هیچ‌گاه، به‌ندرت، برخی اوقات، اغلب و همیشه ثبت میشود. مجموع نمره هر فرد از مجموع ارقام مربوط به 12 گویه حاصل میشود و رقمی بین 12 تا 60 است. بدین صورت که به هیچ‌گاه نمره 5 و به همیشه نمره 1 تعلق می‌گیرد و در پایان هرچه رقم مجموع پایین‌تر گزارش شود، نشان‌دهنده سطح پایین‌تری از سلامت دهان فرد است و هرچه رقم مجموع بیشتر باشد، نشان دهنده سلامت دهان بهتر در زندگی فرد است [26]. پژوهشگر پرسش‌نامه‌ها را به صورت چهره‌به‌چهره تکمیل کرد.
یافته‌ها
حجم نمونه مورد‌پژوهش 158 نفر بود که بیشتر آن‌ها (90 نفر) مرد بودند (57 درصد). از نظر وضعیت زناشویی، تعداد 87 نفر (55.1 درصد) از شرکت‌کنندگان متأهل بودند و 58 نفر (7/36 درصد) نیز همسرانشان فوت کرده بودند. میانگین سنی افراد شرکت‌کننده در پژوهش حدود 78/68 سال بود (جدول شماره 1). پایین‌ترین سن 60 سال و بالاترین سن 85 سال گزارش شده است.
از نظر سواد 27 نفر (1/17 درصد) تحصیلات رسمی نداشتند؛ 52 نفر (9/32 درصد) تحصیلات ابتدایی، 37 نفر (4/32 درصد) تحصیلات راهنمایی، 26 نفر (5/16 درصد) دیپلم، 8 نفر (1/5 درصد) فوق‌دیپلم و 8 نفر (1/5 درصد) نیز مدرک لیسانس و بالاتر داشتند و در کل نتایج بیانگر آن بود که بیشتر پاسخگویان تحصیلات ابتدایی دارند (جدول شماره 2).
در پاسخ به این سؤال که فرد سالمند در طول یک شبانه‌روز چند بار دهان و دندان را می‌شوید، 56 نفر از سالمندان (35/4 درصد) اعلام کردند که 3 دفعه در هر شبانه‌روز دهان و دندان‌هایشان را شست‌وشو می‌دهند. همچنین 47 نفر از سالمندان اعلام کردند که در هر شبانه‌روز فقط یک بار دهان و دندانشان را شست‌وشو می‌دهند (جدول شماره 3).
مطابق تصویر شماره 1، درباره مدت زمان شستن دهان و دندان در هر بار شست‌وشو، 55/1 درصد از سالمندان اعلام کردند برای هر بار شست‌وشوی دهان و دندانشان، کمتر از 2 دقیقه و 30/4 درصد نیز اعلام کردند بین 2 تا 5 دقیقه زمان لازم است.
میانگین نمره پاسخگویان درباره وضعیت سلامت دهان در سالمندان بازنشسته شهرداری تهران برابر با 37/44 و انحراف معیار آن 7/24 بود. با توجه به اینکه حد بالای نمره پرسش‌نامه 60 و حد پایین آن 12 است، ارزش این آزمون عدد 36 است. بر اساس یافته‌های این پژوهش، در جدول شماره 4 ملاحظه میشود که میانگین سلامت دهان در سالمندان بازنشسته شهرداری تهران برابر با 37/44 است که بیشتر از مقدار ارزش آزمون (36) است.
همچنین در جدول شماره 5، با توجه به مقدار آزمون تی (2/507) و سطح معناداری به‌دست‌آمده (0/013=.sig) که کمتر از 0/05 شده، سؤال اصلی مورد قبول است و با اطمینان 0/95 می‌توان ادعا کرد سلامت دهان در سالمندان بازنشسته شهرداری تهران در حد نسبتاً مطلوبی قرار دارد.
برای سنجش ارتباط بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سن آنان از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن را در جدول شماره 6 مشاهده می‌کنید. چنان‌که در جدول شماره 6 ملاحظه میشود در سطح معنی‌داری دو‌دامنه‌ای، سطح معنی‌داری آزمون همبستگی r پیرسون برای بررسی رابطه بین دو متغیر سلامت دهان و دندان سالمندان و سن 0/004 است و این سطح از 0/05 که حداقل سطح معنی‌داری است، کمتر است. به عبارتی بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سن آنان رابطه معکوس و معنی‌داری وجود دارد؛ یعنی با افزایش سن، میزان سلامت دهان در سالمندان کاهش می‌یابد و بالعکس هر اندازه سن سالمندان پایین‌تر باشد میزان سلامت دهان و دندان افزایش می‌یابد.
برای بررسی ارتباط بین سلامت دهان و دندان با جنسیت سالمندان از آزمون تی نمونه‌های مستقل به شرح ذیل استفاده شده است: با توجه به یافته‌های این پژوهش، نتایج جدول شماره 7 نشان می‌دهد با توجه به برقراری فرض همگنی واریانس‌ها (0/499=.sig) و با توجه به آنکه تی محاسبه‌شده در سطح 0/05 معنادار است (P≤0/05)، می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که میزان سلامت دهان و دندان سالمندان بر اساس جنسیت متفاوت است. همان‌طور که در جدول شماره 7 مشخص است این میانگین در بین سالمندان مرد (38/5) بیشتر از سالمندان زن (36/04) است.
با توجه به مقدار سطح معنی داری به‌دست‌آمده (0/0001=.sig) و میزان آماره 14/306=F در جدول شماره 8 ، ملاحظه می‌کنیم چون مقدار سطح معنی‌داری کمتر از 0/001است، با اطمینان 0/99 می‌توان چنین ادعا کرد که بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سطح سواد رابطه معنی‌داری وجود دارد. به عبارت دقیق‌تر حداقل میانگین سلامت دهان و دندان سالمندان در یکی از گروه‌های سطح تحصیلی با بقیه تفاوت معنی‌داری دارد. آزمون تعقیبی دانت سی را برای مشخص‌کردن این موضوع انجام دادیم که بدانیم میانگین کدام‌یک از گروه‌ها با بقیه متفاوت است.
در جدول شماره 9 همان‌گونه که مشاهده میشود با استفاده از آزمون دانت سی، در میانگین سلامت دهان و دندان، بین گروه تحصیلی بدون تحصیلات رسمی و گروه‌های تحصیلی راهنمایی، دیپلم، لیسانس و بالاتر، اختلاف معنی‌دار است. همچنین در میانگین سلامت دهان و دندان، بین گروه تحصیلی ابتدایی و گروه‌های تحصیلی راهنمایی، دیپلم، فوق‌دیپلم و لیسانس و بالاتر، اختلاف معنی‌دار وجود دارد، اما در مقایسه‌های دیگر اختلاف معنی‌دار نیست؛ یعنی در گروهی که سالمندان بدون تحصیلات رسمی هستند، میزان سلامت دهان و دندان از گروه‌های تحصیلی باسواد (راهنمایی، دیپلم، لیسانس و بالاتر) کمتر است. همچنین میزان سلامت دهان و دندان در افرادی که سطح تحصیلی ابتدایی دارند به‌مراتب کمتر از گروه‌های تحصیلی راهنمایی، دیپلم، فوق‌دیپلم و لیسانس و بالاتر است. به عبارتی واضح‌تر با افزایش سطح سواد سالمندان، میزان سلامت دهان و دندان آنان بهتر شده است.
بحث
این پژوهش با هدف تعیین ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی سالمندان بازنشسته انجام شد. بدین منظور 158 فرد سالمند بازنشسته به روش نمونه‌گیری تصادفی وارد مطالعه شدند. بر اساس نتیجه این مطالعه، از مجموع 158 نفر، 38 نفر (24/05 درصد) از نظر وضعیت سلامت دهان و دندان وضعیت ضعیفی داشتند که همه این افراد به مسئولان سلامت سازمان بازنشستگی شهرداری تهران معرفی و ارجاع داده شدند. همچنین 90 نفر (56/96 درصد) وضعیت متوسط و 30 نفر (18/98 درصد) هم از نظر وضعیت سلامت دهان و دندان در وضعیت مطلوبی و خوبی قرار داشتند؛ بنابراین، بر لزوم توجه بیشتر، با عنایت به اینکه اکثر افراد وضعیت سلامت دهان و دندان متوسطی دارند، تأکید میشود.
طبق نتایج این پژوهش بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سن آنان رابطه معکوس و معنی‌داری وجود داشت؛ یعنی با افزایش سن، میزان سلامت دهان در سالمندان کاهش می‌یابد و برعکس هر اندازه سن سالمندان پایین‌تر باشد، وضعیت سلامت دهان و دندان آن‌ها بهتر است. شاه در هندوستان نیز در مطالعه خود نشان داد با افزایش سن، تعداد سالمندان با دندان‌های پوسیده افزایش می‌یابد. نتیجه پژوهش نیکولا نیز با نتایج پژوهش ما هم‌راستا بود [27]. با افزایش سن در دوره سالمندی عواملی همچون محدودیت‌های فیزیکی و کاهش روابط اجتماعی، باعث میشود که فرد سالمند به سلامت دهان خود کمتر بپردازد و این عوامل زمینه کاهش سلامتی دهان و دندان را در افراد سالمند فراهم می‌کند.
مطابق نتایج این پژوهش، میزان سلامت دهان و دندان سالمندان بر اساس جنسیت متفاوت است. با بررسی داده‌های این مطالعه مشاهده شد وضعیت سلامت دهان و دندان در مردان سالمند بهتر و رضایت‌بخش‌تر از زنان سالمند است. زنان در طول زندگی خود با شرایط روانی و جسمی دشواری روبه‌رو می‌شوند که این شرایط تأثیر بسیاری بر سلامت دهان و دندان آن‌ها می‌گذارد که یکی از این شرایط، باروری و زایمان‌های متعدد است. در این دوره سلامت دهان و دندان زنان به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
کاهش سلامت دهان و دندان در زنان با شروع دوران باروری شروع و با افزایش دفعات بارداری وخیم‌تر میشود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بسیاری از عواملی که خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد [28]. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به نوسانات هورمونی، عادات غذایی و نقش اجتماعی خاص زنان در خانواده اشاره کرد که می‌توانند سلامت دهان و دندان را در زنان با اخلال روبه‌رو کند. کاهش قابل‌توجه سلامت دهان و دندان در دوره بارداری، تأثیری منفی بر روی کیفیت زندگی زنان دارد [29]. مطالعه شاه در هندوستان نشان داد تفاوت جنسیتی تأثیری بر روی سلامت دهان و دندان سالمندان ندارد [30].
در این مطالعه وضعیت سلامت دهان و دندان سالمندان با وضعیت تحصیلی آنان ارتباط معنی‌داری داشت. در این باره، پژوهش هرناندز با نتیجه این پژوهش هم‌راستا بود [31]. پولاندر در مطالعه خود در سال 2003 در سوئد نشان داد تعداد دندان‌های ازدست‌رفته در سالمندان با سطح سواد پایین‌تر به طور معنی‌داری از تعداد ازدست‌رفته دندان‌ها در افراد باسواد بیشتر بیشتر است [32]. تساکوس در سال 2009 در انگستان در مطالعه خود نشان داد ارتباط مستقیمی بین وضعیت سلامت دهان و دندان و سطح تحصیلات بر مبنای شاخص ارزیابی سلامت دهان و دندان در سالمندان وجود دارد [33]. در مطالعه ضیایی و همکاران در شهرستان گرگان [34] رابطه‌ای بین سطح تحصیلات و سلامت دهان و دندان یافت نشد؛ بنابراین، بیشتر با توجه به نتایج و مطالعات مختلف می‌توان نتیجه گرفت که هرچه سطح سواد بالاتر باشد، افراد وضعیت سلامت دهان و دندان مناسب‌تری دارند که نتایج این مطالعه نیز در راستای تأیید آن است.
نتیجه‌گیری نهایی
بر اساس نتایج یافته‌های این پژوهش با افزایش سن بر میزان مشکلات دهان و دندان سالمندان افزوده میشود. همچنین شیوع مشکلات دهان و دندان در مردان کمتر از زنان بود. بیشتر شرکت‌کنندگان در این پژوهش تحصیلات ابتدایی داشتند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد افزایش سطح سواد و تحصیلات می‌تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات دهان و دندان سالمندان داشته باشد.
محدودیت‌های پژوهش عبارت بودند از: روند طولانی هماهنگی‌های اداری و کسب اجازه از ادارات مختلف برای اجرای پژوهش، از جمله مهم‌ترین محدودیت‌های انجام این پژوهش بود. دسترسی محدود به سالمندان بازنشسته که در منزلشان بستری بودند نیز از محدودیت‌های این مطالعه بود. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه بر اساس اظهارات افراد بود و حالات روحی و روانی سالمند هنگام پاسخ به پرسش‌نامه خارج از کنترل بود و بهتر بود هر فرد هم‌زمان از سوی دندانپزشک نیز معاینه شود.
پیشنهاد میشود محققان بعدی چنین بررسی را برای سایر شهرها و استان‌های دیگر نیز انجام دهند، تا با مقایسه نتایج حاصل از تحقیقات مختلف در این زمینه اطمینان و اعتماد بیشتری در به‌کارگیری نتایج حاصل شود. همچنین پیشنهاد میشود در مطالعات آتی بر روی عوامل تأثیرگذار بر افزایش سلامت دهان و دندان سالمندان کار شود. توصیه میشود در پژوهش‌های آینده، محققان به مقایسه مراقبت‌های اولیه بهداشت دهان و دندان در سال‌های قبل از سالمندی با دوران سالمندی بپردازند؛ چراکه چنـین پژوهش‌هایی به غنی‌شدن ادبیات تحقیق در این حوزه کمک می‌کند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این تحقیق در کمیته اخلاق دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به شماره IR.USWR.REC.1395.48 تأیید شد.
حامی مالی
این مقاله از پایان‌نامه کارشناسی ارشد امیر احمدی در گروه سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گرفته شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت تحقیقات و فناوری و همچنین اعضای گروه سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و سازمان بازنشستگی شهرداری تهران که ما را در انجام این پژوهش یاری کردند، سپاسگزاری و قدردانی میشود.
بحث
این پژوهش با هدف تعیین ارتباط سلامت دهان با مشخصات جمعیت‌شناختی سالمندان بازنشسته انجام شد. بدین منظور 158 فرد سالمند بازنشسته به روش نمونه‌گیری تصادفی وارد مطالعه شدند. بر اساس نتیجه این مطالعه، از مجموع 158 نفر، 38 نفر (24/05 درصد) از نظر وضعیت سلامت دهان و دندان وضعیت ضعیفی داشتند که همه این افراد به مسئولان سلامت سازمان بازنشستگی شهرداری تهران معرفی و ارجاع داده شدند. همچنین 90 نفر (56/96 درصد) وضعیت متوسط و 30 نفر (18/98 درصد) هم از نظر وضعیت سلامت دهان و دندان در وضعیت مطلوبی و خوبی قرار داشتند؛ بنابراین، بر لزوم توجه بیشتر، با عنایت به اینکه اکثر افراد وضعیت سلامت دهان و دندان متوسطی دارند، تأکید میشود.
طبق نتایج این پژوهش بین سلامت دهان و دندان سالمندان با سن آنان رابطه معکوس و معنی‌داری وجود داشت؛ یعنی با افزایش سن، میزان سلامت دهان در سالمندان کاهش می‌یابد و برعکس هر اندازه سن سالمندان پایین‌تر باشد، وضعیت سلامت دهان و دندان آن‌ها بهتر است. شاه در هندوستان نیز در مطالعه خود نشان داد با افزایش سن، تعداد سالمندان با دندان‌های پوسیده افزایش می‌یابد. نتیجه پژوهش نیکولا نیز با نتایج پژوهش ما هم‌راستا بود [27]. با افزایش سن در دوره سالمندی عواملی همچون محدودیت‌های فیزیکی و کاهش روابط اجتماعی، باعث میشود که فرد سالمند به سلامت دهان خود کمتر بپردازد و این عوامل زمینه کاهش سلامتی دهان و دندان را در افراد سالمند فراهم می‌کند.
مطابق نتایج این پژوهش، میزان سلامت دهان و دندان سالمندان بر اساس جنسیت متفاوت است. با بررسی داده‌های این مطالعه مشاهده شد وضعیت سلامت دهان و دندان در مردان سالمند بهتر و رضایت‌بخش‌تر از زنان سالمند است. زنان در طول زندگی خود با شرایط روانی و جسمی دشواری روبه‌رو می‌شوند که این شرایط تأثیر بسیاری بر سلامت دهان و دندان آن‌ها می‌گذارد که یکی از این شرایط، باروری و زایمان‌های متعدد است. در این دوره سلامت دهان و دندان زنان به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
کاهش سلامت دهان و دندان در زنان با شروع دوران باروری شروع و با افزایش دفعات بارداری وخیم‌تر میشود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد بسیاری از عواملی که خطر پوسیدگی را افزایش می‌دهد در زنان نسبت به مردان شیوع بیشتری دارد [28]. از جمله مهم‌ترین این عوامل می‌توان به نوسانات هورمونی، عادات غذایی و نقش اجتماعی خاص زنان در خانواده اشاره کرد که می‌توانند سلامت دهان و دندان را در زنان با اخلال روبه‌رو کند. کاهش قابل‌توجه سلامت دهان و دندان در دوره بارداری، تأثیری منفی بر روی کیفیت زندگی زنان دارد [29]. مطالعه شاه در هندوستان نشان داد تفاوت جنسیتی تأثیری بر روی سلامت دهان و دندان سالمندان ندارد [30].
در این مطالعه وضعیت سلامت دهان و دندان سالمندان با وضعیت تحصیلی آنان ارتباط معنی‌داری داشت. در این باره، پژوهش هرناندز با نتیجه این پژوهش هم‌راستا بود [31]. پولاندر در مطالعه خود در سال 2003 در سوئد نشان داد تعداد دندان‌های ازدست‌رفته در سالمندان با سطح سواد پایین‌تر به طور معنی‌داری از تعداد ازدست‌رفته دندان‌ها در افراد باسواد بیشتر بیشتر است [32]. تساکوس در سال 2009 در انگستان در مطالعه خود نشان داد ارتباط مستقیمی بین وضعیت سلامت دهان و دندان و سطح تحصیلات بر مبنای شاخص ارزیابی سلامت دهان و دندان در سالمندان وجود دارد [33]. در مطالعه ضیایی و همکاران در شهرستان گرگان [34] رابطه‌ای بین سطح تحصیلات و سلامت دهان و دندان یافت نشد؛ بنابراین، بیشتر با توجه به نتایج و مطالعات مختلف می‌توان نتیجه گرفت که هرچه سطح سواد بالاتر باشد، افراد وضعیت سلامت دهان و دندان مناسب‌تری دارند که نتایج این مطالعه نیز در راستای تأیید آن است.
نتیجه‌گیری نهایی
بر اساس نتایج یافته‌های این پژوهش با افزایش سن بر میزان مشکلات دهان و دندان سالمندان افزوده میشود. همچنین شیوع مشکلات دهان و دندان در مردان کمتر از زنان بود. بیشتر شرکت‌کنندگان در این پژوهش تحصیلات ابتدایی داشتند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد افزایش سطح سواد و تحصیلات می‌تواند نقش مهمی در کاهش مشکلات دهان و دندان سالمندان داشته باشد.
محدودیت‌های پژوهش عبارت بودند از: روند طولانی هماهنگی‌های اداری و کسب اجازه از ادارات مختلف برای اجرای پژوهش، از جمله مهم‌ترین محدودیت‌های انجام این پژوهش بود. دسترسی محدود به سالمندان بازنشسته که در منزلشان بستری بودند نیز از محدودیت‌های این مطالعه بود. اطلاعات به‌دست‌آمده از پرسش‌نامه بر اساس اظهارات افراد بود و حالات روحی و روانی سالمند هنگام پاسخ به پرسش‌نامه خارج از کنترل بود و بهتر بود هر فرد هم‌زمان از سوی دندانپزشک نیز معاینه شود.
پیشنهاد میشود محققان بعدی چنین بررسی را برای سایر شهرها و استان‌های دیگر نیز انجام دهند، تا با مقایسه نتایج حاصل از تحقیقات مختلف در این زمینه اطمینان و اعتماد بیشتری در به‌کارگیری نتایج حاصل شود. همچنین پیشنهاد میشود در مطالعات آتی بر روی عوامل تأثیرگذار بر افزایش سلامت دهان و دندان سالمندان کار شود. توصیه میشود در پژوهش‌های آینده، محققان به مقایسه مراقبت‌های اولیه بهداشت دهان و دندان در سال‌های قبل از سالمندی با دوران سالمندی بپردازند؛ چراکه چنـین پژوهش‌هایی به غنی‌شدن ادبیات تحقیق در این حوزه کمک می‌کند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این تحقیق در کمیته اخلاق دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی به شماره IR.USWR.REC.1395.48 تأیید شد.
حامی مالی
این مقاله از پایان‌نامه کارشناسی ارشد امیر احمدی در گروه سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گرفته شده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدین‌وسیله از معاونت تحقیقات و فناوری و همچنین اعضای گروه سالمندی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی و سازمان بازنشستگی شهرداری تهران که ما را در انجام این پژوهش یاری کردند، سپاسگزاری و قدردانی میشود.
References
- Mokhberi A, Nedae Fard A, Sahaf R. [Barriers and facilitators of Iranian elderly in use of ATM machines: A qualitative research in the way of cultural probes (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2013; 8(3):17-24.
- World Health Organization. World report on ageing and health 2015. Geneva: World Health Organization; 2015.
- Motallebnejad M, Mehdizadeh S, Najafi N, Sayyadi F. The evaluation of oral health-related factors on the quality of life of the elderly in Babol. Contemporary Clinical Dentistry. 2015; 6(3):313-7. [DOI:10.4103/0976-237X.161867] [PMID] [PMCID]
- United Nations. World population ageing: 1950-2050. New York: United Nations; 2015.
- Rodakowska E, Mierzyńska K, Bagińska J, Jamiołkowski J. Quality of life measured by OHIP-14 and GOHAI in elderly people from Bialystok, north-east Poland. BMC Oral Health. 2014; 14(1):106. [DOI:10.1186/1472-6831-14-106] [PMID] [PMCID]
- Locker D. Dental status, xerostomia and the oral health related quality of life of an elderly institutionalized population. Special Care in Dentistry. 2003; 23(3):86-93. [DOI:10.1111/j.1754-4505.2003.tb01667.x] [PMID]
- McGrath C. Oral health behind bars: A study of oral disease and its impact on the life quality of an older prison population. Gerodontology. 2002; 19(2):109-14. [PMID]
- Petersen PE, Kandelman D, Arpin S, Ogawa H. Global oral health of older people-call for public health action. Community Dental Health. 2010; 27(4):257-67. [PMID]
- Ettinger RL. Oral health and the aging population. The Journal of the American Dental Association. 2007; 138:S5-6. [DOI:10.14219/jada.archive.2007.0357]
- Coleman P. Improving oral health care for the frail elderly: a review of widespread problems and best practices. Geriatric Nursing. 2002; 23(4):189-98. [DOI:10.1067/mgn.2002.126964] [PMID]
- Azarpazhooh A, Leake JL. Systematic review of the association between respiratory diseases and oral health. Journal of Periodontology. 2006; 77(9):1465-82. [DOI:10.1902/jop.2006.060010] [PMID]
- Tuominen R, Reunanen A, Paunio M, Paunio I, Aromaa A. Oral health indicators poorly predict coronary heart disease deaths. Journal of Dental Research. 2003; 82(9):713-8. [DOI:10.1177/154405910308200911] [PMID]
- De Marchi RJ, Hugo FN, Hilgert JB, Padilha DM. Association between oral health status and nutritional status in South Brazilian independent-living older people. Nutrition. 2008; 24(6):546-53. [DOI:10.1016/j.nut.2008.01.054] [PMID]
- Beck JD, Offenbacher S. The association between periodontal diseases and cardiovascular diseases: A state-of-the-science review. Annals of Periodontology. 2001; 6(1):9-15. [DOI:10.1902/annals.2001.6.1.9] [PMID]
- Hung HC, Joshipura KJ, Colditz G, Manson JE, Rimm EB, Speizer FE, Willett WC. The association between tooth loss and coronary heart disease in men and women. Journal of Public Health Dentistry. 2004; 64(4):209-15. [DOI:10.1111/j.1752-7325.2004.tb02755.x] [PMID]
- Lee KS, Kim EK, Kim JW, Choi YH, Mechant AT, Song KB, et al. The relationship between metabolic conditions and prevalence of periodontal disease in rural Korean elderly. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2014; 58(1):125-9. [DOI:10.1016/j.archger.2013.08.011] [PMID]
- Southerland JH. Periodontitis may contribute to poor control of hypertension in older adults. Journal of Evidence Based Dental Practice. 2013; 13(3):125-7. [DOI:10.1016/j.jebdp.2013.07.016] [PMID]
- Taylor GW, Loesche WJ, Terpenning MS. Impact of oral diseases on systemic health in the elderly: Diabetes mellitus and aspiration pneumonia. Journal of Public Health Dentistry. 2000; 60(4):313-20. [DOI:10.1111/j.1752-7325.2000.tb03341.x] [PMID]
- Hassel AJ, Koke U, Schmitter M, Rammelsberg P. Factors associated with oral health-related quality of life in institutionalized elderly. Acta Odontologica Scandinavica. 2006; 64(1):9-15.[DOI:10.1080/00016350500326211] [PMID]
- Hajiebrahimi MH, Charkazi A, Rastgarimehr B, Homayonpour A, Hajiebrahimi Z, Mansourian M, et al. Oral health situation in elder people in Gorgan City. Iranian journal of Diabetes and Metabolism. 2014; 13(6):505-12.
- Khadem P, Jabbarifar E, Maroofi V, Feiz A. The effect of using dentures in the improvement of lifestyle among the elderly population of Isfahan, Iran. Journal of Isfahan Dental School. 2009; 5(3): 148-155.
- Rabiei M, Masoudirad H, Javadinia A. Dental status among urban and rural elderly of Talesh (2009). Iranian Journal of Medical Sciences. 2012; 60(3):69-75.
- Atchison KA, Dolan TA. Development of the geriatric oral health assessment index. Journal of Dental Education. 1990; 54(11):680-7. [PMID]
- Locker D, Matear D, Stephens M, Lawrence H, Payne B. Comparison of the GOHAI and OHIP 14 as measures of the oral health related quality of life of the elderly. Community Dentistry and Oral Epidemiology. 2001; 29(5):373-81. [DOI:10.1111/j.1600-0528.2001.290507.x] [PMID]
- El Osta N, Tubert-Jeannin S, Hennequin M, Naaman NB, El Osta L, Geahchan N. Comparison of the OHIP-14 and GOHAI as measures of oral health among elderly in Lebanon. Health and Quality of Life Outcomes. 2012; 10(1):131. [DOI:10.1186/1477-7525-10-131] [PMID] [PMCID]
- Rezaei M, Rashedi V, Khedmati Morasae E. A Persian version of Geriatric Oral Health Assessment Index. Gerodontology. 2016; 33(3):335-41. [DOI:10.1111/ger.12161] [PMID]
- Nicolau B, Srisilapana P, Marcenes W. Number of teeth and risk of root caries. Gerodontology. 2000; 17(2):91-6. [DOI:10.1111/j.1741-2358.2000.00091.x] [PMID]
- Lukacs JR. Sex differences in dental caries experience: Clinical evidence, complex etiology. Clinical Oral Investigations. 2011; 15(5):649-56. [DOI:10.1007/s00784-010-0445-3] [PMID]
- Acharya S, Bhat PV, Acharya S. Factors affecting oral healthrelated quality of life among pregnant women. International Journal of Dental Hygiene. 2009; 7(2):102-7. [DOI:10.1111/j.1601-5037.2008.00351.x] [PMID]
- Shah N, Sundaram KR. Impact of socio demographic variables, oral hygiene practices, oral habits and diet on dental caries experience of Indian elderly: a community based study. Gerodontology. 2004; 21(1):43-50. [DOI:10.1111/j.1741-2358.2004.00010.x] [PMID]
- Hernández-Palacios RD, Ramírez-Amador V, Jarillo-Soto EC, Irigoyen-Camacho ME, Mendoza-Nú-ez VM. Relationship between gender, income and education and self-perceived oral health among elderly Mexicans: An exploratory study. Ciencia & Saude Coletiva. 2015; 20(4):997-1004. [DOI:10.1590/1413-81232015204.00702014] [PMID]
- Paulander J, Axelsson P, Lindhe J. Association between level of education and oral health status in 35-, 50-, 65- and 75-year-olds. Journal of Clinical Periodontology. 2003; 30(8):697-704. [DOI:10.1034/j.1600-051X.2003.00357.x] [PMID]
- Tsakos G, Sheiham A, Iliffe S, Kharicha K, Harari D, Swift CG, et al. The impact of educational level on oral health-related quality of life in older people in London. European Journal of Oral Sciences. 2009; 117(3):286-92. [DOI:10.1111/j.1600-0722.2009.00619.x] [PMID]
- Modanloo MM, Khosravee H, Ghobadee K, Abdollahi H, Ziaea T, Behnampour N. Dental health status in elderly (Gorgan-Iran). Journal of Gorgan University of Medical Sciences. 2010; 12(3):68-73.
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سالمند شناسی
دریافت: 1397/5/17 | پذیرش: 1397/9/8 | انتشار: 1397/10/11
دریافت: 1397/5/17 | پذیرش: 1397/9/8 | انتشار: 1397/10/11
فهرست منابع
1. Mokhberi A, Nedae Fard A, Sahaf R. [Barriers and facilitators of Iranian elderly in use of ATM machines: A qualitative research in the way of cultural probes (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2013; 8(3):17-24.
2. World Health Organization. World report on ageing and health 2015. Geneva: World Health Organization; 2015.
3. Motallebnejad M, Mehdizadeh S, Najafi N, Sayyadi F. The evaluation of oral health-related factors on the quality of life of the elderly in Babol. Contemporary Clinical Dentistry. 2015; 6(3):313-7. [DOI:10.4103/0976-237X.161867] [PMID] [PMCID] [DOI:10.4103/0976-237X.161867]
4. United Nations. World population ageing: 1950-2050. New York: United Nations; 2015.
5. Rodakowska E, Mierzyńska K, Bagińska J, Jamiołkowski J. Quality of life measured by OHIP-14 and GOHAI in elderly people from Bialystok, north-east Poland. BMC Oral Health. 2014; 14(1):106. [DOI:10.1186/1472-6831-14-106] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/1472-6831-14-106]
6. Locker D. Dental status, xerostomia and the oral health related quality of life of an elderly institutionalized population. Special Care in Dentistry. 2003; 23(3):86-93. [DOI:10.1111/j.1754-4505.2003.tb01667.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1754-4505.2003.tb01667.x]
7. McGrath C. Oral health behind bars: A study of oral disease and its impact on the life quality of an older prison population. Gerodontology. 2002; 19(2):109-14. [PMID] [DOI:10.1111/j.1741-2358.2002.00109.x] [PMID]
8. Petersen PE, Kandelman D, Arpin S, Ogawa H. Global oral health of older people-call for public health action. Community Dental Health. 2010; 27(4):257-67. [PMID] [PMID]
9. Ettinger RL. Oral health and the aging population. The Journal of the American Dental Association. 2007; 138:S5-6. [DOI:10.14219/jada.archive.2007.0357] [DOI:10.14219/jada.archive.2007.0357]
10. Coleman P. Improving oral health care for the frail elderly: a review of widespread problems and best practices. Geriatric Nursing. 2002; 23(4):189-98. [DOI:10.1067/mgn.2002.126964] [PMID] [DOI:10.1067/mgn.2002.126964]
11. Azarpazhooh A, Leake JL. Systematic review of the association between respiratory diseases and oral health. Journal of Periodontology. 2006; 77(9):1465-82. [DOI:10.1902/jop.2006.060010] [PMID] [DOI:10.1902/jop.2006.060010]
12. Tuominen R, Reunanen A, Paunio M, Paunio I, Aromaa A. Oral health indicators poorly predict coronary heart disease deaths. Journal of Dental Research. 2003; 82(9):713-8. [DOI:10.1177/154405910308200911] [PMID] [DOI:10.1177/154405910308200911]
13. De Marchi RJ, Hugo FN, Hilgert JB, Padilha DM. Association between oral health status and nutritional status in South Brazilian independent-living older people. Nutrition. 2008; 24(6):546-53. [DOI:10.1016/j.nut.2008.01.054] [PMID] [DOI:10.1016/j.nut.2008.01.054]
14. Beck JD, Offenbacher S. The association between periodontal diseases and cardiovascular diseases: A state-of-the-science review. Annals of Periodontology. 2001; 6(1):9-15. [DOI:10.1902/annals.2001.6.1.9] [PMID] [DOI:10.1902/annals.2001.6.1.9]
15. Hung HC, Joshipura KJ, Colditz G, Manson JE, Rimm EB, Speizer FE, Willett WC. The association between tooth loss and coronary heart disease in men and women. Journal of Public Health Dentistry. 2004; 64(4):209-15. [DOI:10.1111/j.1752-7325.2004.tb02755.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1752-7325.2004.tb02755.x]
16. Lee KS, Kim EK, Kim JW, Choi YH, Mechant AT, Song KB, et al. The relationship between metabolic conditions and prevalence of periodontal disease in rural Korean elderly. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2014; 58(1):125-9. [DOI:10.1016/j.archger.2013.08.011] [PMID] [DOI:10.1016/j.archger.2013.08.011]
17. Southerland JH. Periodontitis may contribute to poor control of hypertension in older adults. Journal of Evidence Based Dental Practice. 2013; 13(3):125-7. [DOI:10.1016/j.jebdp.2013.07.016] [PMID] [DOI:10.1016/j.jebdp.2013.07.016]
18. Taylor GW, Loesche WJ, Terpenning MS. Impact of oral diseases on systemic health in the elderly: Diabetes mellitus and aspiration pneumonia. Journal of Public Health Dentistry. 2000; 60(4):313-20. [DOI:10.1111/j.1752-7325.2000.tb03341.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1752-7325.2000.tb03341.x]
19. Hassel AJ, Koke U, Schmitter M, Rammelsberg P. Factors associated with oral health-related quality of life in institutionalized elderly. Acta Odontologica Scandinavica. 2006; 64(1):9-15.[DOI:10.1080/00016350500326211] [PMID] [DOI:10.1080/00016350500326211]
20. Hajiebrahimi MH, Charkazi A, Rastgarimehr B, Homayonpour A, Hajiebrahimi Z, Mansourian M, et al. Oral health situation in elder people in Gorgan City. Iranian journal of Diabetes and Metabolism. 2014; 13(6):505-12.
21. Khadem P, Jabbarifar E, Maroofi V, Feiz A. The effect of using dentures in the improvement of lifestyle among the elderly population of Isfahan, Iran. Journal of Isfahan Dental School. 2009; 5(3): 148-155.
22. Rabiei M, Masoudirad H, Javadinia A. Dental status among urban and rural elderly of Talesh (2009). Iranian Journal of Medical Sciences. 2012; 60(3):69-75.
23. Atchison KA, Dolan TA. Development of the geriatric oral health assessment index. Journal of Dental Education. 1990; 54(11):680-7. [PMID] [PMID]
24. Locker D, Matear D, Stephens M, Lawrence H, Payne B. Comparison of the GOHAI and OHIP 14 as measures of the oral health related quality of life of the elderly. Community Dentistry and Oral Epidemiology. 2001; 29(5):373-81. [DOI:10.1111/j.1600-0528.2001.290507.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1600-0528.2001.290507.x]
25. El Osta N, Tubert-Jeannin S, Hennequin M, Naaman NB, El Osta L, Geahchan N. Comparison of the OHIP-14 and GOHAI as measures of oral health among elderly in Lebanon. Health and Quality of Life Outcomes. 2012; 10(1):131. [DOI:10.1186/1477-7525-10-131] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1186/1477-7525-10-131]
26. Rezaei M, Rashedi V, Khedmati Morasae E. A Persian version of Geriatric Oral Health Assessment Index. Gerodontology. 2016; 33(3):335-41. [DOI:10.1111/ger.12161] [PMID] [DOI:10.1111/ger.12161]
27. Nicolau B, Srisilapana P, Marcenes W. Number of teeth and risk of root caries. Gerodontology. 2000; 17(2):91-6. [DOI:10.1111/j.1741-2358.2000.00091.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1741-2358.2000.00091.x]
28. Lukacs JR. Sex differences in dental caries experience: Clinical evidence, complex etiology. Clinical Oral Investigations. 2011; 15(5):649-56. [DOI:10.1007/s00784-010-0445-3] [PMID] [DOI:10.1007/s00784-010-0445-3]
29. Acharya S, Bhat PV, Acharya S. Factors affecting oral healthrelated quality of life among pregnant women. International Journal of Dental Hygiene. 2009; 7(2):102-7. [DOI:10.1111/j.1601-5037.2008.00351.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1601-5037.2008.00351.x]
30. Shah N, Sundaram KR. Impact of socio demographic variables, oral hygiene practices, oral habits and diet on dental caries experience of Indian elderly: a community based study. Gerodontology. 2004; 21(1):43-50. [DOI:10.1111/j.1741-2358.2004.00010.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1741-2358.2004.00010.x]
31. Hernández-Palacios RD, Ramírez-Amador V, Jarillo-Soto EC, Irigoyen-Camacho ME, Mendoza-Nú-ez VM. Relationship between gender, income and education and self-perceived oral health among elderly Mexicans: An exploratory study. Ciencia & Saude Coletiva. 2015; 20(4):997-1004. [DOI:10.1590/1413-81232015204.00702014] [PMID] [DOI:10.1590/1413-81232015204.00702014]
32. Paulander J, Axelsson P, Lindhe J. Association between level of education and oral health status in 35-, 50-, 65- and 75-year-olds. Journal of Clinical Periodontology. 2003; 30(8):697-704. [DOI:10.1034/j.1600-051X.2003.00357.x] [PMID] [DOI:10.1034/j.1600-051X.2003.00357.x]
33. Tsakos G, Sheiham A, Iliffe S, Kharicha K, Harari D, Swift CG, et al. The impact of educational level on oral health-related quality of life in older people in London. European Journal of Oral Sciences. 2009; 117(3):286-92. [DOI:10.1111/j.1600-0722.2009.00619.x] [PMID] [DOI:10.1111/j.1600-0722.2009.00619.x]
34. Modanloo MM, Khosravee H, Ghobadee K, Abdollahi H, Ziaea T, Behnampour N. Dental health status in elderly (Gorgan-Iran). Journal of Gorgan University of Medical Sciences. 2010; 12(3):68-73.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خیابان کودکیار، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، مرکز تحقیقات سالمندی.
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
