اهداف بی‌توجهی به کیفیت محیطی خانه سالمندان می‌تواند سلامت روان سالمندان را تحت‌تأثیر خود قرار دهد. از این رو هدف مطالعه حاضر تعیین رابطه بین عوامل طراحی و معماری سرای سالمندان با سلامت روان آن‌هاست.
مواد و روش ها پژوهش به صورت توصیفی‌همبستگی بوده که به صورت نمونه‌گیری هدفمند، ۱۵۸سالمند ساکن سرای سالمندان شهریار و شهر قدس تهران از طریق دو پرسش‌نامه عوامل طراحی و معماری سرای سالمندان و سلامت روان مطالعه شدند. داده‌ها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند.
یافته ها میانگین و انحراف معیار در عامل نور و روشنایی ۴/۹۶±۲۲/۹۳، فضای عمومی ۵/۰۱±۲۷/۴۱، فضای شخصی ۷/۲۷±۲۵/۱۵، فضای دسترسی ۳/۶۹±۲۸/۶۲، فضای سبز ۶/۴۳±۳۷/۴۸، و بیماری‌های جسمانی ۲/۹۹±۱۶/۴۷، اضطراب و بی‌خوابی ۳/۹۹±۱۶/۵۱، اختلال در عملکرد اجتماعی ۲/۷۲±۱۲/۱۳، و افسردگی ۳/۰۸±۱۶/۳۹ بود. مقدار ضرایب همبستگی عوامل طراحی و معماری و مؤلفه‌های آن در عامل نور و روشنایی، فضاهای عمومی، شخصی، دسترسی و سبز با سلامت روان سالمندان به‌ترتیب برابر با -۰/۶۲۲، -۰/۳۲۸، -۰/۵۰۳، ۰/۴۰۴-، ۰/۴۷۱- و ۰/۳۱۸- بود (۰/۰۰۱>P). نتایج رگرسیون نیز نشان داد عوامل طراحی و معماری سرای سالمندان ۲/۴۰ درصد از واریانس سلامت روان سالمندان را تبیین می‌کنند (۰/۰۵>P). 
نتیجه گیری نتایج تحقیق اهمیت وجود عوامل طراحی و معماری سرای سالمندان در سلامت روان آن‌ها را نشان می‌دهد، بنابراین امید است دست‌اندرکاران مربوط، بیش از پیش به اهمیت عوامل طراحی و معماری سرای سالمندان پی برده و طراحی و معماری استاندارد سرای سالمندان را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند تا به این وسیله، گامی در جهت افزایش سلامت روان سالمندان ساکن سرای سالمندی برداشته باشند.