دوره 13، شماره 5 - ( شماره ویژه 1398 )
جلد 13 شماره 5 صفحات 549-534 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ahmadi Ahangar A, Saadat P, Hosseini S R, Bijani A, Samaei S E, Mostafazadeh Bora M et al . Relationship of Serum Lipid Levels and Other Underlying Factors With Cognitive Impairment in the Elderly. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2019; 13 (5) :534-549
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1543-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1543-fa.html
احمدی اهنگر علیجان، سعادت پیام، حسینی سیدرضا، بیژنی علی، سمائی سیداحسان، مصطفی زاده بورا مصطفی و همکاران.. ارتباط سطح لیپیدهای سرمی و سایر متغیرهای زمینه‌ای با اختلالات شناختی سالمندان شهر امیرکلا. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1398; 13 (5) :534-549
علیجان احمدی اهنگر1 
، پیام سعادت2 ، سیدرضا حسینی3 ، علی بیژنی3 ، سیداحسان سمائی1 ، مصطفی مصطفی زاده بورا4 ، ماندانا کلانتر* 
5
، پیام سعادت2 ، سیدرضا حسینی3 ، علی بیژنی3 ، سیداحسان سمائی1 ، مصطفی مصطفی زاده بورا4 ، ماندانا کلانتر* 5
1- مرکز تحقیقات اختلال حرکت، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
2- گروه داخلی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
3- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
4- واحد توسعه تحقیقات بالینی، بیمارستان آیت‌الله روحانی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
5- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران. ،mandanakalantari90@gmail.com
2- گروه داخلی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
3- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
4- واحد توسعه تحقیقات بالینی، بیمارستان آیت‌الله روحانی، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران.
5- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، بابل، ایران. ،
متن کامل [PDF 2954 kb]
(2621 دریافت)
| چکیده (HTML) (16602 مشاهده)
بحث
این پژوهش نشان داد 30/6 درصد از سالمندان (465 نفر) بررسی‌شده وضعیت شناختی غیرطبیعی (خفیف، متوسط و شدید) داشتند. پژوهش‌های مشابه، در سال 2005 روی 15 هزار و 51 سالمند بیشتر از 75 سال در اوکراین [29]، در سال 2005 روی 2119 نفر سالمند بیشتر از 65 سال در تایوان [30]، در سال 2006 روی 1165 سالمند بیشتر از 60 سال در هند [31]، در سال 2009 روی 1268 سالمند بیشتر از 50 سال در پرتغال [32]، در سال 2009 روی 327 سالمند بیشتر 65 سال در اسپانیا [33]، در سال 2011، روی 418 سالمند بیشتر 60 سال در مالزی [34] و در سال 2012، روی 1708 سالمند بیشتر از 65 سال در کره [35]، شیوع اختلالات شناختی را به ترتیب، 3/18، 2/22، 18، 6/9، 19، 11 و 5/20 درصد گزارش کرده‌اند.
فراوانی به نسبت بیشتر نشانه‌های اختلالات شناختی در این پژوهش نسبت به برخی از این پژوهش‌ها ممکن است ناشی از تفاوت در سبک زندگی و فرهنگ رفتاری افراد مطالعه‌شده و همچنین تفاوت در حجم نمونه باشد. در ضمن، الگوریتم روان‌سنجی متفاوت برای تعریف اختلال روان‌شناختی در مطالعات مختلف می‌تواند توجیه‌کننده این تفاوت آماری نیز باشد.
در این مطالعه رابطه معنی‌داری بین افزایش سن و طبقه‌بندی اختلالات شناختی برقرار شد؛ به نحوی که با افزایش سن احتمال اختلال شناختی در سالمندان بیشتر می‌شود. نتایج این مطالعه با نتایج پژوهش پائول و همکاران با عنوان «اختلال شناختی در سالمندان پرتغالی» [32] و تحقیق شین و همکاران که در میان سالمندان کره‌ای انجام شد، همسو است [36]. در راستای نتایج این مطالعه از نظر نباید دور داشت که وضعیت شناختی طبیعی، وابسته به کارکرد کامل سیستم‌های مختلف مغزی است و افزایش سن و تغییرات تحلیل‌رونده دستگاه عصبی مرکزی باعث اختلال در کارکرد مغز می‌شود و اشکالات شناختی را در فرد ایجاد می‌کند [37].
در این مطالعه رابطه معنی‌داری بین جنسیت و طبقه‌بندی اختلالات شناختی برقرار شد؛ به طوری که شناس بروز اختلالات شناختی در مردان سالمند در مقایسه با زنان سالمند کمتر است. زانزانگ و همکاران در مطالعه‌ای میزان اختلال شناختی را در زنان بیشتر از مردان گزارش کردند که با نتایج این مطالعه همسو است [38]. شاید بتوان این تفاوت را به اثرات بقای زنان ارتباط داد؛ بدین معنی که زنان طول عمر بیشتری نسبت به مردان دارند و از سوی دیگر چون با افزایش سن، شیوع اختلالات شناختی افزایش می‌یابد، آثار افزایش سن بر وضعیت شناختی در زنان بیشتر مشاهده می‌شود [39].
بر اساس نتایج حاصل از آزمون آماری، رابطه معنی‌داری بین افزایش کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال و بروز اختلالات شناختی در سالمندان مطالعه‌شده حاصل شد که با نتایج مطالعه یاسومو (روی 1395 سالمند ژاپنی) [40] و مطالعه یابین (روی 1889 سالمند چینی) [41] همسو است. در همین راستا یافه و همکاران نیز در مطالعه خود گزارش کردند کاهش سطح کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال در 1037 سالمند در 4 سال باعث کاهش 50درصدی ریسک اختلالات شناختی در این گروه شد. بر اساس این نتایج، کاهش سطح کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال می‌تواند به عنوان استراتژی برای کاهش اختلالات شناختی در سالمندان نیز پیشنهاد شود [13]. همچنین نباید از نظر دور داشت که سطوح زیاد کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال با افزایش بیماری‌های قلبی‌عروقی نیز در ارتباط است که این رابطه می‌تواند بر ریسک اختلالات شناختی بیفزاید. در راستای این توضیحات، شواهد قبلی بیان می‌دارد که ریسک عواملی مانند تصلب شرایین، فیبریلاسیون دهلیزی و اختلالات انعقادی می‌توانند در پاتوژنز بیماری آلزایمر و دمانس عروقی نیز مؤثر باشند [42].
بر اساس نتایج این مطالعه، رابطه معنی‌داری بین فشار خون و بروز اختلالات شناختی در سالمندان بررسی‌شده، برقرار شد که با مطالعات زیادی همسو است [44 ،43]. اگرچه سازوکارهای مبتنی بر اختلال شناختی پیچیده هستند و به‌وضوح درک نمی‌شوند، به نظر می‌رسد تغییرات عملکردی و ساختاری مرتبط با سن در عروق کوچک و بزرگ مغزی، نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. همچنین کاهش قطر مویرگ‌های مغزی به علت افزایش ضخامت غشای پایه فیبروتیک در افراد مسن، باعث تغییرات در ماده سفید می‌شود [45].
اختلالات مرتبط با پیری با اثرات نامطلوبی بر گردش جریان خون مغزی و کاهش آن در سالمندان باعث اختلال در سازوکارهای تنظیم‌کننده و نظارتی مغز در کارکرد‌های شناختی می‌شود [46] و از طرفی این سازوکار با پرفشاری خون شریانی (افزایش فشار خون) بیشتر تقویت می‌شود. با توجه به این موارد، اختلالات شناختی مرتبط با پرفشاری خون، به عنوان نتیجه‌ای از بی‌تعادلی در تنظیم خودکار جریان خون مغزی و تغییرات عروقی‌مغزی است [47]. علاوه بر این، تصلب شرایین ممکن است ارتباط بین فشار خون بالا و اختلال شناختی را توضیح دهد. در بسیاری از مطالعات، تصلب شرایین عامل پیش‌بینی‌کننده بهتری نسبت به سطح فشار خون گزارش شده است و این مطالعات پیشنهاد می‌کند که تصلب شرایین ممکن است هدف پیشگیری از کاهش شناختی در بیماران مبتلا به فشار خون بالا باشد [48]. در همین راستا کوپر و همکاران گزارش دادند که ارتباط بین تصلب شریان آئورت و عملکرد شناختی در افراد مسن، ناشی از آسیب‌های مویرگ‌های کوچک مغزی و آسیب‌های مویرگ‌های پارنشیمال است [50 ،49]. همچنین فشار خون (پرفشاری خون) تأثیر منفی بر کل پرفیوژن مغز دارد [51]. تغییرات در ماده سفید معمولاً در سالمندان اتفاق می‌افتد، اما سازوکارهای کاهش آن‌ها به طور کامل درک نشده است.
بیماری‌های عروق کوچک مغزی، به طور درخور توجهی موجب کاهش ماده سفید می‌شوند که این امر با افزایش خطر سکته مغزی، اختلال شناختی، بیماری زوال عقل و مرگ نیز همراه است و همچنین نباید از نظر دور داشت که فعال‌شدن سیستم رنین‌آنژیوتانسین‌آلدوسترون و استرس اکسیداتیو، سازوکارهای مهمی برای اختلالات شناختی مرتبط با فشار خون هستند [53 ،52].
همان‌طور که ذکر شد در بیشتر مطالعات انجام‌شده در این زمینه ارتباط فشار خون بالا با کاهش عملکرد شناختی گزارش شده است، ولی در برخی مطالعات داخلی همچون مطالعه محمودی و همکاران، عملکرد شناختی افراد مبتلا به پرفشاری خون در مقایسه با افرادی که فشار خون پایینتری دارند، تفاوت معنی‌داری نداشت که با نتایج این مطالعه حاضر در تضاد است [54]. محمودی و همکاران بر این اعتقاد هستند که سالمندان دچار پرفشاری خون، احتمال کمتری برای ابتلا به اختلال شناختی دارند و این اثر تا حدودی در نتیجه نقش محافظتی افزایش مختصر فشار خون در کمک به جریان خون مغزی در سالمندان است، چراکه جدار عروق آنان محکمتر و غیرقابل نفوذتر شده است [54].
نتیجه‌گیری نهایی
بر اساس نتایج این مطالعه، میزان شیوع نشانه‌های اختلالات شناختی در سالمندان زیاد است. همچنین رابطه معنی‌داری بین افزایش سن، جنسیت، کلسترول تام، لیپوپروتئین کم‌چگال و فشار خون با بروز اختلالات شناختی در سالمندان برقرار شد که بر اساس مدل رگرسیونی، سهم پیش‌بینی‌کنندگی جنسیت و سن در اختلالات شناختی بیشتر از سایر متغیرهای بررسی‌شده بود. با توجه به شیوع نسبتاً زیاد اختلال شناختی در این مطالعه، غربالگری‌های مربوط به اختلالات شناختی جزء توصیه‌های علمی این مطالعه است؛ زیرا تشخیص و درمان زودرس این بیماری، به‌ویژه در گروه‌های پرخطر، مانند زنان و سالمندان دچار هیپرتانسیون و اختلال پروفایل لیپیدهای سرم، می‌تواند نقش مهمی در کنترل بهتر بیماری و کاهش بار مراقبتی این بیماران ایفا کند. از سوی دیگر، به دلیل ارتباط تنگاتنگ افسردگی و اختلالات شناختی، غربالگری افراد سالمند از نظر افسردگی نیز ارزش و اهمیت فراوانی می‌تواند داشته باشد.
از نقاط قوت این مطالعه زیادبودن حجم نمونه و مشارکت زیاد سالمندان است. همچنین در این مطالعه با توجه به سطح سواد سالمندان و بهبود در فرایند جمع‌آوری دادهها، پرسش‌نامه‌های بررسی وضعیت شناختی را یک کارشناس آشنا با مسائل روان‌شناسی و آموزش‌دیده تکمیل کرد. از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به مقطعی‌بودن نوع مطالعه (به علت مشکل‌بودن بررسی رابطه علیتی)، بررسی‌نکردن مدت زمان ابتلا به اختلالات شناختی و بررسی‌نکردن وضعیت روانی‌اجتماعی، رژیم غذایی و داروهای مصرفی سالمندان اشاره کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه را کمیته اخلاقی دانشگاه علوم پزشکی بابل (MUBABOL.REC.1392/13) تأیید کرد.
حامی مالی
معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی بابل از این مطالعه حمایت مالی (با کد: 930280) کرده‌اند.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و اعتبارسنجی: علیجان احمدی آهنگر، پیام سعادت؛ روش‌شناسی: سیدرضا حسینی، علی بیژنی؛ تحلیل: سیداحسان سمائی، مصطفی مصطفیزاده بورا؛ تحقیق و بررسی منابع و نگارش پیش‌نویس: علیجان احمدی آهنگر، ماندانا کلانتر، سیداحسان سمائی، پیام سعادت؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: پیام سعادت؛ بصری‌سازی، نظارت و مدیریت پروژه: علیجان احمدی آهنگر؛ تأمین مالی: علیجان احمدی آهنگر.
تعارض منافع
بنا به اظهار نویسندگان، در این مقاله هیچ‌گونه تعارض منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از مسئولان طرح جامع پروژه سالمندی و سلامت امیرکلا تقدیر و تشکر می‌شود. همچنین از کارکنان و کارشناسان مرکز تحقیقات واحد توسعه و تحقیقات بالینی بیمارستان آیت‌الله روحانی بابل نیز برای همکاری در تهیه این مقاله تشکر و قدردانی می‌شود.
References
Ward SA, Parikh S, Workman B. Health perspectives: International epidemiology of ageing. Best Practice & Research Clinical Anaesthesiology. 2011; 25(3):305–17. [DOI:10.1016/j.bpa.2011.05.002]
Shahbazi MR, Foroughan M, Salman Roghani R, Rahgozar M. [The relationship between disability and variables of depression, cognitive status, and morale among older people (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2016; 11(1):132-41. [DOI:10.21859/sija-1101132]
Polyakova M, Sonnabend N, Sander C, Mergl R, Schroeter ML, Schroeder J, et al. Prevalence of minor depression in elderly persons with and without mild cognitive impairment: A systematic review. Journal of Affective Disorders. 2014; 152(1):28-38. [DOI:10.1016/j.jad.2013.09.016]
Ren L, Zheng Y, Wu L, Gu Y, He Y, Jiang B, et al. Investigation of the prevalence of cognitive impairment and its risk factors within the elderly population in Shanghai, China. Scientific Reports. 2018; 8(1):3575. [DOI:10.1038/s41598-018-21983-w]
Su X, Shang L, Xu Q, Li N, Chen J, Zhang L, et al. Prevalence and predictors of mild cognitive impairment in Xi’an: A community-based study among the elders. PLoS One. 2014; 9(1):e83217. [DOI:10.1371/journal.pone.0083217]
Alzheimer's Association. 2015 Alzheimer’s disease facts and figures. Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association. 2015; 11(3):332-84. [DOI:10.1016/j.jalz.2015.02.003]
Roberts R, Knopman DS. Classification and epidemiology of MCI. Clinics in Geriatric Medicine. 2013; 29(4):753-72. [DOI:10.1016/j.cger.2013.07.003]
Llibre Rodriguez JJ, Ferri CP, Acosta D, Guerra M, Huang Y, Jacob KS, et al. Prevalence of dementia in Latin America, India, and China: a population-based cross-sectional survey. Lancet. 2008; 372(9637):464-74. [DOI:10.1016/S0140-6736(08)61002-8]
Baker NA, Barbour KE, Helmick CG, Zack M, Al Snih S. Arthritis and cognitive impairment in older adults. Rheumatology International. 2017; 37(6):955-61. [DOI:10.1007/s00296-017-3698-1]
Alzheimer’s Disease International. Dementia statistics [Internet]. 2018 [Updated 2018 July 4]. Available from: https://www.alz.co.uk/research/statistics
Bates KA, Sohrabi HR, Rainey-Smith SR, Weinborn M, Bucks RS, Rodrigues M, et al. Serum high-density lipoprotein is associated with better cognitive function in a cross-sectional study of aging women. International Journal of Neuroscience. 2017; 127(3):243-52. [DOI:10.1080/00207454.2016.1182527]
Lv YB, Yin ZX, Chei CL, Brasher MS, Zhang J, Kraus VB, et al. Serum cholesterol levels within the high normal range are associated with better cognitive performance among Chinese elderly. The Journal of Nutrition, Health & Aging. 2016; 20(3):280-7. [DOI:10.1007/s12603-016-0701-6]
Yaffe K, Barrett-Connor E, Lin F, Grady D. Serum lipoprotein levels, statin use, and cognitive function in older women. Archives of Neurology. 2002; 59(3):378-84. [DOI:10.1001/archneur.59.3.378]
Reitz C, Tang MX, Manly J, Schupf N, Mayeux R, Luchsinger JA. Plasma lipid levels in the elderly are not associated with the risk of mild cognitive impairment. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders. 2008; 25(3):232-7. [DOI:10.1159/000115847]
He Q, Li Q, Zhao J, Wu T, Ji L, Huang G, et al. Relationship between plasma lipids and mild cognitive impairment in the elderly Chinese: A case-control study. Lipids in Health and Disease. 2016; 15(1):146. [DOI:10.1161/01.HYP.36.6.1079]
Ma C, Yin Z, Zhu P, Luo J, Shi X, Gao X. Blood cholesterol in late-life and cognitive decline: A longitudinal study of the Chinese elderly. Molecular Neurodegeneration. 2017; 12(1):24. [DOI:10.1186/s13024-017-0167-y] [PMID] [PMCID]
Kaffashian S, Dugravot A, Nabi H, Batty GD, Brunner E, Kivimäki M, et al. Predictive utility of the Framingham general cardiovascular disease risk profile for cognitive function: Evidence from the Whitehall II study. European Heart Journal. 2011; 32(18):3226-32. [DOI:10.1093/eurheartj/ehr133]
Whitmer RA, Sidney S, Selby J, Johnston SC, Yaffe K. Midlife cardiovascular risk factors and risk of dementia in late life. Neurology. 2005; 64(2):277-81. [DOI:10.1212/01.WNL.0000149519.47454.F2]
Ancelin ML, Ripoche E, Dupuy AM, Samieri C, Rouaud O, Berr C, et al. Gender-specific associations between lipids and cognitive decline in the elderly. European Neuropsychopharmacology. 2014; 24(7):1056-66. [DOI:10.1016/j.euroneuro.2014.02.003]
Benito-León J, Vega-Quiroga S, Villarejo-Galende A, Bermejo-Pareja F. Hypercholesterolemia in elders is associated with slower cognitive decline: A prospective, population-based study (NEDICES). Journal of the Neurological Sciences. 2015; 350(1):69-74. [DOI:10.1016/j.jns.2015.02.016]
Dimopoulos N, Piperi C, Salonicioti A, Psarra V, Mitsonis C, Liappas I, et al. Characterization of the lipid profile in dementia and depression in the elderly. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology. 2007; 20(3):138-44. [DOI:10.1177/0891988707301867]
Akbaraly TN, Kivimaki M, Shipley MJ, Tabak AG, Jokela M, Virtanen M, et al. Metabolic syndrome over 10 years and cognitive functioning in late midlife. Diabetes Care. 2010; 33(1):84-9. [DOI:10.2337/dc09-1218]
Nikasa M, Karimi P, Rajavand H, Afshari F, Jafarlou M, Soltanali M. High cholesterol diet increases expression of cholesterol 24-hydroxylase and BACE1 in rat hippocampi: implications for the effect of diet cholesterol on memory. Iranian Red Crescent Medical Journal. 2016; 18(12):e35677. [DOI:10.5812/ircmj.35677]
Hosseini SR, Cumming RG, Kheirkhah F, Nooreddini H, Baiani M, Mikaniki E, et al. Cohort profile: The Amirkola Health and Ageing Project (AHAP). International Journal of Epidemiology. 2013; 43(5):1393-400. [DOI:10.1093/ije/dyt089]
Mitchell AJ, Malladi S. Screening and case finding tools for the detection of dementia. Part I: Evidence-based meta-analysis of multidomain tests. The American Journal of Geriatric Psychiatry. 2010; 18(9):759-82. [DOI:10.1097/JGP.0b013e3181cdecb8]
Foroughan M, Jafari Z, Shirin Bayan P, Ghaem Magham Farahani Z, Rahgozar M. [Validation of Mini-Mental State Examination (MMSE) in the elderly population of Tehran (Persian)]. Advances in Cognitive Science. 2008; 10(2):29-37.
Burtis CA, Ashwood ER. Tietz textbook of clinical chemistry. 2nd edition. Philadelphia: W.B. Saunders; 1999.
Firoozrai M, Abasian S. Study of serum lipid and lipoprotein levels in patients with coronary artery disease and type 2 diabetes mellitus (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2002; 8(27):589-95.
Rait G, Fletcher A, Smeeth L, Brayne C, Stirling S, Nunes M, et al. Prevalence of cognitive impairment: Results from the MRC trial of assessment and management of older people in the community. Age and Ageing. 2005; 34(3):242-8. [DOI:10.1093/ageing/afi039]
Wu MS, Lan TH, Chen CM, Chiu HC, Lan TY. Socio-demographic and health-related factors associated with cognitive impairment in the elderly in Taiwan. BMC Public Health. 2011; 11:22. [DOI:10.1186/1471-2458-11-22]
Goswami A, Reddaiah VP, Kapoor SK, Singh B, Dey AB, Dwivedi SN, et al. Prevalence and determinants of cognitive impairment in rural elderly population in India. Help Age India Journal. 2006; 12(1):8-15
Paúl C, Ribeiro O, Santos P. Cognitive impairment in old people living in the community. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2010; 51(2):121-4. [DOI:10.1016/j.archger.2009.09.037]
Rodríguez-Sánchez E, Mora-Simón S, Patino-Alonso MC, García-García R, Escribano-Hernández A, García-Ortiz L, et al. Prevalence of cognitive impairment in individuals aged over 65 in an urban area: DERIVA study. BMC Neurology. 2011; 11:147. [DOI:10.1186/1471-2377-11-147]
Rashid A, Azizah A, Rohana S. Cognitive impairment among the elderly Malays living in rural Malaysia. Medical Journal of Malaysia. 2012; 67(2):186-9. [PMID]
Kim MD, Park JH, Lee CI, Kang NR, Ryu JS, Jeon BH, et al. Prevalence of dementia and its correlates among participants in the national early dementia detection program during 2006-2009. Psychiatry Investigation. 2012; 9(2):134-42. [DOI:10.4306/pi.2012.9.2.134]
Shin KR, Jung D, Jo I, Kang Y. Depression among community-dwelling older adults in Korea: A prediction model of depression. Archives of Psychiatric Nursing. 2009; 23(1):50-7. [DOI:10.1016/j.apnu.2008.03.001]
Sohrabi MB, Zolfaghari P, Mahdizade F, Aghayan SM, Ghasemian-Aghmashhadi M, Shariati Z, et al. [Evaluation and comparison of cognitive state and depression in elderly admitted in sanitarium with elderly sited in personal home (Persian)]. Knowledge & Health. 2008; 3(2):27-31.
Zunzunegui MV, Alvarado BE, Béland F, Vissandjee B. Explaining health differences between men and women in later life: A cross-city comparison in Latin America and the Caribbean. Social Science & Medicine. 2009; 68(2):235-42. [DOI:10.1016/j.socscimed.2008.10.031]
Mirzaei M, Sepahvand E, Sahaf R, Mirzaei S, Pakdel A. [The prevalence of cognitive impairment in elderly nursing home residents (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2017; 23(6):896-901. [DOI:10.21859/sums-2306896]
Yasuno F, Tanimukai S, Sasaki M, Hidaka S, Ikejima C, Yamashita F, et al. Association between cognitive function and plasma lipids of the elderly after controlling for apolipoprotein E genotype. The American Journal of Geriatric Psychiatry. 2012; 20(7):574-83. [DOI:10.1097/JGP.0b013e318211819b]
Cheng Y, Jin Y, Unverzagt FW, Su L, Yang L, Ma F, et al. The relationship between cholesterol and cognitive function is homocysteine-dependent. Clinical Interventions in Aging. 2014; 9:1823. [DOI:10.2147/CIA.S64766]
Breteler MM. Vascular risk factors for Alzheimer’s disease: An epidemiologic perspective. Neurobiology of Aging. 2000; 21(2):153-60. [DOI:10.1016/S0197-4580(99)00110-4]
Harrington F, Saxby BK, McKeith IG, Wesnes K, Ford GA. Cognitive performance in hypertensive and normotensive older subjects. Hypertension. 2000; 36(6):1079-82. [DOI:10.1161/01.HYP.36.6.1079]
Guo Z, Fratiglioni L, Winblad B, Viitanen M. Blood pressure and performance on the mini-mental state examination in the very old: Cross-sectional and longitudinal data from the Kungsholmen Project. American Journal of Epidemiology. 1997; 145(12):1106-13. [DOI:10.1093/oxfordjournals.aje.a009073] [PMID]
Kalaria RN. Linking cerebrovascular defense mechanisms in brain ageing and Alzheimer’s disease. Neurobiology of Aging. 2009; 30(9):1512-4. [DOI:10.1016/j.neurobiolaging.2007.10.020]
Gąsecki D, Kwarciany M, Nyka W, Narkiewicz K. Hypertension, brain damage and cognitive decline. Current Hypertension Reports. 2013; 15(6):547-58. [DOI:10.1007/s11906-013-0398-4]
Tadic M, Cuspidi C, Hering D. Hypertension and cognitive dysfunction in elderly: Blood pressure management for this global burden. BMC Cardiovascular Disorders. 2016; 16:208. [DOI:10.1186/s12872-016-0386-0]
Hajjar I, Goldstein FC, Martin GS, Quyyumi AA. Roles of arterial stiffness and blood pressure in hypertension-associated cognitive decline in healthy adults novelty and significance. Hypertension. 2016; 67(1):171-5. [DOI:10.1161/HYPERTENSIONAHA.115.06277]
Cooper LL, Woodard T, Sigurdsson S, van Buchem MA, Torjesen AA, Inker LA, et al. Cerebrovascular damage mediates relations between aortic stiffness and memory novelty and significance. Hypertension. 2016; 67(1):176-82. [DOI:10.1161/HYPERTENSIONAHA.115.06398]
Cooper LL, Mitchell GF. Aortic stiffness, cerebrovascular dysfunction, and memory. Pulse. 2016; 4(2-3):69-77. [DOI:10.1159/000448176]
Alosco ML, Gunstad J, Xu X, Clark US, Labbe DR, Riskin-Jones HH, et al. The impact of hypertension on cerebral perfusion and cortical thickness in older adults. Journal of the American Society of Hypertension. 2014; 8(8):561-70. [DOI:10.1016/j.jash.2014.04.002]
Pires PW, Ramos CMD, Matin N, Dorrance AM. The effects of hypertension on the cerebral circulation. American Journal of Physiology-Heart and Circulatory Physiology. 2013; 304(12):1598-14. [DOI:10.1152/ajpheart.00490.2012]
Hajjar I, Hart M, Mack W, Lipsitz LA. Aldosterone, cognitive function, and cerebral hemodynamics in hypertension and antihypertensive therapy. American Journal of Hypertension. 2014; 28(3):319-25. [DOI:10.1093/ajh/hpu161]
Mahmudi MJ, Hedayat M, Sharifi F, Edalat B, Mirarefin M, Ghaderpanahi M, et al. [The association between high blood pressure and cognitive impairment in elderly: A brief report (Persian)]. Tehran University Medical Journal TUMS Publications. 2012; 69(12):793-8.
متن کامل: (2867 مشاهده)
مقدمه
در سال‌های اخیر با توجه به بهبود شرایط بهداشتی، جمعیت دنیا به‌سرعت به سمت پیرشدن پیش می‌رود. برآورد می‌شود بخش درخور توجهی از این جمعیت در کشورهای در حال توسعه، زندگی می‌کنند [1]. با افزایش سن، تغییراتی در ابعاد مختلف سلامتی از جمله وضعیت جسمی، روانی، عقلی و انواع بیماری‌ها به وجود خواهد آمد که سالمند را مستعد آسیب و کاهش کیفیت زندگی و نیز نیازمند توجه و برخورداری از الگوی مراقبتی ویژه می‌کند. افراد در دوره سالمندی به دلیل کاهش ظرفیت‌های فیزیولوژیک و روان‌شناختی، مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی و روانی هستند. درباره بروز بیماری‌های روانی در دوره سالمندی، اختلالات شناختی بسیار مهم و با اهمیت است [2].
این اختلالات در سالمندان باعث اختلال در حافظه، گفتار، توجه، جهت‌یابی، انجام کنش‌ها، عملکرد اجرایی، قضاوت و مهارت حل مسئله و در مراحل پیشرفته سبب زوال عقلی خواهند شد [3]. تصور بر این است با توجه به افزایش امید به زندگی، شیوع جهانی اختلالات شناختی در سال‌های آتی، افزایش یابد. این اختلالات، نه‌تنها موجب کاهش معنی‌داری در کیفیت زندگی بیماران می‌شود، بلکه بار اقتصادی درخور توجهی را برای سازمان‌های بهداشتی‌درمانی و خانواده بیماران ایجاد می‌کند [4]؛ به طوری که هزینه‌های بهداشتی‌درمانی ناشی از اختلالات شناختی در سال 2014 در چین حداقل 9 میلیارد دلار برآورد شد و حدود 35 میلیون نفر از بیماران و خانواده‌هایشان به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر این بار مالی قرار گرفتند [5].
میزان شیوع اختلالات شناختی به عنوان یک شاخص مهم ناتوانی در سالمندان در نقاط مختلف جهان، توزیع مختلفی دارد. برای مثال تقریباً 20 تا 30 درصد از آمریکایی‌ها و 8 درصد چینی‌ها که بیش از 65 سال دارند با اختلالات شناختی روبه‌رو هستند [8-6]. این اختلالات در ابتدا به صورت خفیف ظاهر می‌شود و به‌تدریج تشدید می‌شود و در موارد پیشرفته‌تر به صورت زوال عقل (دمانس) تظاهر می‌کند [9].
بر اساس آخرین آمار انجمن جهانی آلزایمر، در هر 3 ثانیه، یک نفر در جهان دچار اختلالات شناختی شدید می‌شود. بر اساس برآورد این انجمن، تعداد این افراد در سال 2050 حدود 131 میلیون نفر برآورد می‌شود. افزایش این اختلالات در کشورهای در حال توسعه بیش از دیگر نقاط جهان است و سریع‌ترین رشد در سالمندان کشور چین، هند و کشورهای جنوب آسیا و غرب اقیانوس آرام رخ خواهد داد. همچنین کل هزینه تخمین‌زده‌شده در جهان به علت اختلالات شناختی در سال 2015، حدود 818 میلیارد دلار است که نشان‌دهنده 09/1 درصد از شاخص جهانی تولید ناخالص داخلی است [10].
با وجود اهمیت این اختلالات، تاکنون ریسک عوامل قابل اصلاح کمی شناسایی شده است [13-11]. تاکنون اتیولوژی خاصی به عنوان مسئول این اختلالات شناخته نشده است، اما دخالت عواملی چون تغییرات سطوح لیپیدهای سرمی در تعدادی از مطالعات به عنوان یک عامل خطر بالقوه و قابل اصلاح برای اختلالات شناختی گزارش شده است [13]. سهولت ارزیابی، هزینه‌کم و داشتن روش تهاجمی کمتر بیومارکرهای غیرژنتیکی خون (مانند میزان غلظت لیپیدها و لیپوپروتئین‌های سرمی) در مقایسه با بیومارکرهای تصویربرداری و مایع مغزی‌نخاعی، باعث اهمیت این بیومارکرها به عنوان یک ابزار غربالگری اختلالات مغز و اعصاب شده است [15 ،14].
با وجود این نتایج، مطالعات صورت‌گرفته در زمینه ارتباط بین سطح لیپیدهای سرمی و اختلالات شناختی، یکسان نیست و تضاد دارد [16]؛ برای مثال مطالعات قبلی نشان داد زیادبودن سطح لیپوپروتئین‌ها مانند کلسترول و لیپوپروتئین پرچگال، در دوران میان‌سالی یک عامل خطر بالقوه در بروز اختلالات شناختی در دوران سالمندی است [18 ،17]. در صورتی که در مطالعات دیگر زیادبودن سطوح لیپیدها و لیپوپروتئین‌ها به عنوان ریسک عامل بروز اختلالات شناختی در سالمندان گزارش نشد [20 ،19].
بعضی از مطالعات، حاکی از نبود این ارتباط است و حتی گاهی در بعضی از گزارشات وجود ارتباط معکوس در این رابطه مطرح شده است. در یک بررسی که در کشور یونان درباره میزان تریگلیسریدهای سرم در بیماران با اختلالات شناختی انجام شده بود گزارش شد که این میزان در این بیماران نسبت به افراد عادی تغییر معنی‌داری نداشته است [21]. در این رابطه در مطالعه دیگری که در فرانسه انجام شده بود نتیجه‌گیری شد که زیادبودن میزان تریگلیسریدهای سرم در افراد میان‌سال احتمال ابتلا به اختلالات شناختی را دو برابر می‌کند [22]. به هر حال درباره ارتباط بین وضعیت شناختی کلی سالمندان و سطح لیپیدهای سرمی هنوز تردید وجود دارد. اختلاف در نتایج تعداد درخور توجهی از مطالعات انجام‌شده در این زمینه از یک‌سو و اهمیت بیولوژیکی و سهولت ارزیابی سطح سرمی لیپوپروتئین از سوی دیگر، بررسی بیشتر ارتباط بین سطح سرمی لیپوپروتئین و اختلالات شناختی در سالمندان را ضروری می‌کند [23 ،15].
طبق اطلاعات نویسندگان این مقاله، تاکنون مطالعه‌ای در ایران برای بررسی ارتباط بین اختلالات شناختی و سطح لیپیدهای سرمی سالمندان انجام نشده است. این موضوعات تأکیدی بر اهمیت پرداختن به شناسایی ریسک فاکتورهای احتمالی اختلالات شناختی مانند سطح لیپیدهای سرمی در سالمندان ایرانی است. در همین راستا، این مطالعه با هدف بررسی وضعیت شناختی سالمندان شهر امیرکلا و ارتباط آن با سطح لیپیدهای سرمی و دیگر متغیرهای زمینه‌ای صورت گرفت.
روش مطالعه
این مطالعه مقطعی که بخشی از مطالعه کوهورت سلامت و سالمندی امیرکلا به شماره 892917 است [24]، در بازه زمانی 6 ماه دوم سال 1395 روی سالمندان شهر امیرکلا صورت گرفت. جامعه مطالعه‌شده شامل تمام سالمندان شهر امیرکلا (شامل دو هزار و 200 فرد بالای 60 سال) بود که در این مطالعه کوهورت شرکت کرده بودند. درنهایت با درنظرگرفتن معیارهای ورود و خروج و موافقت افراد برای شرکت در مطالعه، 1519 نفر واجد شرایط به عنوان نمونه انتخاب شدند (میزان مشارکت: 69 درصد).
معیار ورود سالمندان در این مطالعه شامل سن بین 60 تا 80 سال و داشتن حداقل سواد ابتدایی برای پاسخ به سؤالات بود. معیار خروج از مطالعه نیز شامل انصراف از ادامه همکاری یا ناتوانی برای برقراری ارتباط در حد پاسخ به سؤالات و تکمیل ناقص پرسش‌نامه‌ها بود. همچنین سالمندان مبتلا به کم‌کاری تیروئید، مالتیپل اسکلروزیس، سوء‌مصرف مواد مخدر و مصرف داروهای تأثیرگذار بر لیپوپروتئین‌های خونی و افرادی که پرونده آن‌ها ناقص بود، از مطالعه خارج شدند.
پس از توضیح اهداف مطالعه و شیوه انجام کار از سوی محققان، از سالمندان رضایت‌نامه کتبی و آگاهانه دریافت شد. همچنین به سالمندان این مطالعه، اطمینان دادند که اطلاعات آنان به طور محرمانه محفوظ می‌ماند. همچنین سالمندان در هر مرحله به علت تمایل‌نداشتن، قادر به ترک مطالعه بودند. جمع‌آوری دادهها در این مطالعه با ابزار زیر صورت گرفت.
پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و زمینه‌ای سالمندان
این پرسش‌نامه شامل متغیرهای سن، جنس، سابقه استعمال دخانیات، سابقه سکته مغزی، سکته قلبی، سابقه صرع و تشنج، نارسایی قلبی، دیابت، سابقه پرفشاری خون، اندازه‌گیری فشار خون (سیستولیک و دیاستولیک) و سطح قند خون ناشتا بود.
پرسش‌نامه بررسی وضعیت شناختی
این پرسش‌نامه را فولستاین و همکاران، برای معاینه مختصر وضعیت شناختی طراحی و تدوین کرده‌اند و یکی از ابزار رایج برای غربالگری توانایی‌های شناختی در سطح جهان است. این ابزار یک تست مختصر ۳۰سؤالی است که به منظور غربالگری اختلالات شناختی به کار می‌رود. همچنین، برای تخمین شدت اختلالات شناختی در یک زمان خاص و پیگیری میزان تغییرات شناختی در یک مدت زمان محدود به کار می‌رود. این پرسش‌نامه وضعیت شناختی را در ابعاد آگاهی به زمان و مکان، ثبت اطلاعات، توجه و محاسبه، حافظه، زبان، مهارت‌های اجرایی، خواندن، نوشتن و انجام کارهای ظریف، بررسی می‌کند.
در طبقه‌بندی امتیاز این پرسش‌نامه، امتیاز بیشتر یا مساوی 25 (30-25) به عنوان طبیعی در نظر گرفته می‌شود و زیر این امتیاز نمرات تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل کمتر یا مساوی نُه، اختلال شناختی شدید، 10 تا 19 متوسط و 20 تا 24 اختلال شناختی خفیف (یا مشکوک به اختلال شناختی) است [25]. در این مطالعه کسانی که نمره بین 21 تا 25 گرفتند وارد مطالعه خواهند شد. از این پرسش‌نامه در بسیاری از مطالعات داخلی استفاده شده است. پایایی این پرسش‌نامه را فروغان و همکارانش (2008) با روش آلفای کرونباخ 0/87 گزارش کردند و با تعیین نمره‌گذاری آن از گرفتن 21 نمره، حساسیت آن 90 درصد و ویژگی آن 84 درصد به دست آمد [26].
تعیین غلظت لیپیدها و لیپوپروتئین‌های سرمی و قند خون سالمندان
در این مطالعه مقادیر سطح لیپیدهای سرمی و قند خون ناشتا در سالمندان با تشخیص اختلالات شناختی و سالمندان عادی از لحاظ وضعیت شناختی اندازه‌گیری شد. در ابتدا سالمندان مطالعه‌شده بعد از 12 ساعت ناشتایی، در محل آزمایشگاه حضور یافتند، ابتدا از سیاهرگ جلوی بازو، نمونه‌های خون در شرایط یکسان از نظر محیط و زمان (7:30 تا 9:30 صبح) تهیه و برای جداکردن سرم، نمونه‌ها بلافاصله سانتریفوژ شد. نمونه‌ها برای انجام آزمایشات به‌سرعت به آزمایشگاه بیمارستان شهید بهشتی بابل انتقال داده شد.
تعیین غلظت در آزمایشگاه با حضور کارشناسان آزمایشگاه انجام گرفت. اندازه‌گیری قند خون (گلوکز)، کلسترول و تری‌گلیسرید، با روش‌های آنزیمی و اندازه‌گیری لیپوپروتئین پرچگال بر اساس رسوب سرم با سولفات دکستران و با استفاده از کیت پارس آزمون، ساخت کشور ایران انجام شد. در این بررسی از دستگاه اتوآنالیزر RA100 تکنیکال برای اندازه‌گیری گلوکز و لیپیدها استفاده شد و میزان لیپوپروتئین کم‌چگال، بر اساس فرمول دﻗﯿﻖ ﻓﺮیﺪواﻟﺪ محاسبه شد [28 ،27].
در این مطالعه، افرادی که در شروع مطالعه از بیماری دیابت خود آگاه نبودند و پس از شرکت در این تحقیق و با انجام آزمایش قند‌خون مشخص شد مبتلا به دیابت هستند، به عنوان دیابت ناشناخته در نظر گفته شدند. استراتژی مقابله با گمشدگی دادهها در این مطالعه، استراتژی تحلیل تکمیل مورد بود. این استراتژی، شامل حذف واحدهایی بود که داده‌های ناقص از مطالعه داشتند و همچنین انجام تحلیل‌های آماری‌ای که با تکیه بر اطلاعات در دسترس در تمام زمان‌های اندازه‌گیری شدند. در این مطالعه از آماره‌های توصیفی برای محاسبه فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار متغیرها استفاده شد.
بررسی توزیع عادی متغیرها نیز با آزمون کولموگروف‌اسمیرنوف صورت گرفت. همچنین از آماره‌های تحلیلی کای‌دو (برای تعیین ارتباط بین گروه‌های جنسیتی، استعمال دخانیات، سکته مغزی، سکته قلبی، صرع و تشنج، نارسایی قلبی، دیابت، گروه‌های پرفشاری خون با گروه‌های طبقه‌بندی‌شده اختلالات شناختی) و آنالیز واریانس یک‌طرفه (برای مقایسه میانگین متغیرهای کمّی سن، فشار خون، قند خون، کلسترول، تری‌گلیسیرید، لیپوپروتئین پرچگال و لیپوپروتئین کم‌چگال در گروه‌های طبقه‌بندی‌شده اختلالات شناختی) و آزمون‌های تعقیبی توکی برای بررسی فرضیات و سؤالات تحقیق استفاده شد. تحلیل دادهها با نسخه 22 نرم‌افزار SPSS انجام شد و سطح معنی‌داری نیز 05/05≥P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در این مطالعه 55/4 درصد از سالمندان را مردان تشکیل دادند، میانگین سنی سالمندان 69/40 و انحراف معیار 7/40 سال بود. دیگر اطلاعات جمعیت‌شناختی و زمینه‌ای افراد مطالعه‌شده در جدول شماره 1 آمده است.
در سال‌های اخیر با توجه به بهبود شرایط بهداشتی، جمعیت دنیا به‌سرعت به سمت پیرشدن پیش می‌رود. برآورد می‌شود بخش درخور توجهی از این جمعیت در کشورهای در حال توسعه، زندگی می‌کنند [1]. با افزایش سن، تغییراتی در ابعاد مختلف سلامتی از جمله وضعیت جسمی، روانی، عقلی و انواع بیماری‌ها به وجود خواهد آمد که سالمند را مستعد آسیب و کاهش کیفیت زندگی و نیز نیازمند توجه و برخورداری از الگوی مراقبتی ویژه می‌کند. افراد در دوره سالمندی به دلیل کاهش ظرفیت‌های فیزیولوژیک و روان‌شناختی، مستعد ابتلا به انواع بیماری‌های جسمی و روانی هستند. درباره بروز بیماری‌های روانی در دوره سالمندی، اختلالات شناختی بسیار مهم و با اهمیت است [2].
این اختلالات در سالمندان باعث اختلال در حافظه، گفتار، توجه، جهت‌یابی، انجام کنش‌ها، عملکرد اجرایی، قضاوت و مهارت حل مسئله و در مراحل پیشرفته سبب زوال عقلی خواهند شد [3]. تصور بر این است با توجه به افزایش امید به زندگی، شیوع جهانی اختلالات شناختی در سال‌های آتی، افزایش یابد. این اختلالات، نه‌تنها موجب کاهش معنی‌داری در کیفیت زندگی بیماران می‌شود، بلکه بار اقتصادی درخور توجهی را برای سازمان‌های بهداشتی‌درمانی و خانواده بیماران ایجاد می‌کند [4]؛ به طوری که هزینه‌های بهداشتی‌درمانی ناشی از اختلالات شناختی در سال 2014 در چین حداقل 9 میلیارد دلار برآورد شد و حدود 35 میلیون نفر از بیماران و خانواده‌هایشان به طور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر این بار مالی قرار گرفتند [5].
میزان شیوع اختلالات شناختی به عنوان یک شاخص مهم ناتوانی در سالمندان در نقاط مختلف جهان، توزیع مختلفی دارد. برای مثال تقریباً 20 تا 30 درصد از آمریکایی‌ها و 8 درصد چینی‌ها که بیش از 65 سال دارند با اختلالات شناختی روبه‌رو هستند [8-6]. این اختلالات در ابتدا به صورت خفیف ظاهر می‌شود و به‌تدریج تشدید می‌شود و در موارد پیشرفته‌تر به صورت زوال عقل (دمانس) تظاهر می‌کند [9].
بر اساس آخرین آمار انجمن جهانی آلزایمر، در هر 3 ثانیه، یک نفر در جهان دچار اختلالات شناختی شدید می‌شود. بر اساس برآورد این انجمن، تعداد این افراد در سال 2050 حدود 131 میلیون نفر برآورد می‌شود. افزایش این اختلالات در کشورهای در حال توسعه بیش از دیگر نقاط جهان است و سریع‌ترین رشد در سالمندان کشور چین، هند و کشورهای جنوب آسیا و غرب اقیانوس آرام رخ خواهد داد. همچنین کل هزینه تخمین‌زده‌شده در جهان به علت اختلالات شناختی در سال 2015، حدود 818 میلیارد دلار است که نشان‌دهنده 09/1 درصد از شاخص جهانی تولید ناخالص داخلی است [10].
با وجود اهمیت این اختلالات، تاکنون ریسک عوامل قابل اصلاح کمی شناسایی شده است [13-11]. تاکنون اتیولوژی خاصی به عنوان مسئول این اختلالات شناخته نشده است، اما دخالت عواملی چون تغییرات سطوح لیپیدهای سرمی در تعدادی از مطالعات به عنوان یک عامل خطر بالقوه و قابل اصلاح برای اختلالات شناختی گزارش شده است [13]. سهولت ارزیابی، هزینه‌کم و داشتن روش تهاجمی کمتر بیومارکرهای غیرژنتیکی خون (مانند میزان غلظت لیپیدها و لیپوپروتئین‌های سرمی) در مقایسه با بیومارکرهای تصویربرداری و مایع مغزی‌نخاعی، باعث اهمیت این بیومارکرها به عنوان یک ابزار غربالگری اختلالات مغز و اعصاب شده است [15 ،14].
با وجود این نتایج، مطالعات صورت‌گرفته در زمینه ارتباط بین سطح لیپیدهای سرمی و اختلالات شناختی، یکسان نیست و تضاد دارد [16]؛ برای مثال مطالعات قبلی نشان داد زیادبودن سطح لیپوپروتئین‌ها مانند کلسترول و لیپوپروتئین پرچگال، در دوران میان‌سالی یک عامل خطر بالقوه در بروز اختلالات شناختی در دوران سالمندی است [18 ،17]. در صورتی که در مطالعات دیگر زیادبودن سطوح لیپیدها و لیپوپروتئین‌ها به عنوان ریسک عامل بروز اختلالات شناختی در سالمندان گزارش نشد [20 ،19].
بعضی از مطالعات، حاکی از نبود این ارتباط است و حتی گاهی در بعضی از گزارشات وجود ارتباط معکوس در این رابطه مطرح شده است. در یک بررسی که در کشور یونان درباره میزان تریگلیسریدهای سرم در بیماران با اختلالات شناختی انجام شده بود گزارش شد که این میزان در این بیماران نسبت به افراد عادی تغییر معنی‌داری نداشته است [21]. در این رابطه در مطالعه دیگری که در فرانسه انجام شده بود نتیجه‌گیری شد که زیادبودن میزان تریگلیسریدهای سرم در افراد میان‌سال احتمال ابتلا به اختلالات شناختی را دو برابر می‌کند [22]. به هر حال درباره ارتباط بین وضعیت شناختی کلی سالمندان و سطح لیپیدهای سرمی هنوز تردید وجود دارد. اختلاف در نتایج تعداد درخور توجهی از مطالعات انجام‌شده در این زمینه از یک‌سو و اهمیت بیولوژیکی و سهولت ارزیابی سطح سرمی لیپوپروتئین از سوی دیگر، بررسی بیشتر ارتباط بین سطح سرمی لیپوپروتئین و اختلالات شناختی در سالمندان را ضروری می‌کند [23 ،15].
طبق اطلاعات نویسندگان این مقاله، تاکنون مطالعه‌ای در ایران برای بررسی ارتباط بین اختلالات شناختی و سطح لیپیدهای سرمی سالمندان انجام نشده است. این موضوعات تأکیدی بر اهمیت پرداختن به شناسایی ریسک فاکتورهای احتمالی اختلالات شناختی مانند سطح لیپیدهای سرمی در سالمندان ایرانی است. در همین راستا، این مطالعه با هدف بررسی وضعیت شناختی سالمندان شهر امیرکلا و ارتباط آن با سطح لیپیدهای سرمی و دیگر متغیرهای زمینه‌ای صورت گرفت.
روش مطالعه
این مطالعه مقطعی که بخشی از مطالعه کوهورت سلامت و سالمندی امیرکلا به شماره 892917 است [24]، در بازه زمانی 6 ماه دوم سال 1395 روی سالمندان شهر امیرکلا صورت گرفت. جامعه مطالعه‌شده شامل تمام سالمندان شهر امیرکلا (شامل دو هزار و 200 فرد بالای 60 سال) بود که در این مطالعه کوهورت شرکت کرده بودند. درنهایت با درنظرگرفتن معیارهای ورود و خروج و موافقت افراد برای شرکت در مطالعه، 1519 نفر واجد شرایط به عنوان نمونه انتخاب شدند (میزان مشارکت: 69 درصد).
معیار ورود سالمندان در این مطالعه شامل سن بین 60 تا 80 سال و داشتن حداقل سواد ابتدایی برای پاسخ به سؤالات بود. معیار خروج از مطالعه نیز شامل انصراف از ادامه همکاری یا ناتوانی برای برقراری ارتباط در حد پاسخ به سؤالات و تکمیل ناقص پرسش‌نامه‌ها بود. همچنین سالمندان مبتلا به کم‌کاری تیروئید، مالتیپل اسکلروزیس، سوء‌مصرف مواد مخدر و مصرف داروهای تأثیرگذار بر لیپوپروتئین‌های خونی و افرادی که پرونده آن‌ها ناقص بود، از مطالعه خارج شدند.
پس از توضیح اهداف مطالعه و شیوه انجام کار از سوی محققان، از سالمندان رضایت‌نامه کتبی و آگاهانه دریافت شد. همچنین به سالمندان این مطالعه، اطمینان دادند که اطلاعات آنان به طور محرمانه محفوظ می‌ماند. همچنین سالمندان در هر مرحله به علت تمایل‌نداشتن، قادر به ترک مطالعه بودند. جمع‌آوری دادهها در این مطالعه با ابزار زیر صورت گرفت.
پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی و زمینه‌ای سالمندان
این پرسش‌نامه شامل متغیرهای سن، جنس، سابقه استعمال دخانیات، سابقه سکته مغزی، سکته قلبی، سابقه صرع و تشنج، نارسایی قلبی، دیابت، سابقه پرفشاری خون، اندازه‌گیری فشار خون (سیستولیک و دیاستولیک) و سطح قند خون ناشتا بود.
پرسش‌نامه بررسی وضعیت شناختی
این پرسش‌نامه را فولستاین و همکاران، برای معاینه مختصر وضعیت شناختی طراحی و تدوین کرده‌اند و یکی از ابزار رایج برای غربالگری توانایی‌های شناختی در سطح جهان است. این ابزار یک تست مختصر ۳۰سؤالی است که به منظور غربالگری اختلالات شناختی به کار می‌رود. همچنین، برای تخمین شدت اختلالات شناختی در یک زمان خاص و پیگیری میزان تغییرات شناختی در یک مدت زمان محدود به کار می‌رود. این پرسش‌نامه وضعیت شناختی را در ابعاد آگاهی به زمان و مکان، ثبت اطلاعات، توجه و محاسبه، حافظه، زبان، مهارت‌های اجرایی، خواندن، نوشتن و انجام کارهای ظریف، بررسی می‌کند.
در طبقه‌بندی امتیاز این پرسش‌نامه، امتیاز بیشتر یا مساوی 25 (30-25) به عنوان طبیعی در نظر گرفته می‌شود و زیر این امتیاز نمرات تقسیم‌بندی می‌شوند که شامل کمتر یا مساوی نُه، اختلال شناختی شدید، 10 تا 19 متوسط و 20 تا 24 اختلال شناختی خفیف (یا مشکوک به اختلال شناختی) است [25]. در این مطالعه کسانی که نمره بین 21 تا 25 گرفتند وارد مطالعه خواهند شد. از این پرسش‌نامه در بسیاری از مطالعات داخلی استفاده شده است. پایایی این پرسش‌نامه را فروغان و همکارانش (2008) با روش آلفای کرونباخ 0/87 گزارش کردند و با تعیین نمره‌گذاری آن از گرفتن 21 نمره، حساسیت آن 90 درصد و ویژگی آن 84 درصد به دست آمد [26].
تعیین غلظت لیپیدها و لیپوپروتئین‌های سرمی و قند خون سالمندان
در این مطالعه مقادیر سطح لیپیدهای سرمی و قند خون ناشتا در سالمندان با تشخیص اختلالات شناختی و سالمندان عادی از لحاظ وضعیت شناختی اندازه‌گیری شد. در ابتدا سالمندان مطالعه‌شده بعد از 12 ساعت ناشتایی، در محل آزمایشگاه حضور یافتند، ابتدا از سیاهرگ جلوی بازو، نمونه‌های خون در شرایط یکسان از نظر محیط و زمان (7:30 تا 9:30 صبح) تهیه و برای جداکردن سرم، نمونه‌ها بلافاصله سانتریفوژ شد. نمونه‌ها برای انجام آزمایشات به‌سرعت به آزمایشگاه بیمارستان شهید بهشتی بابل انتقال داده شد.
تعیین غلظت در آزمایشگاه با حضور کارشناسان آزمایشگاه انجام گرفت. اندازه‌گیری قند خون (گلوکز)، کلسترول و تری‌گلیسرید، با روش‌های آنزیمی و اندازه‌گیری لیپوپروتئین پرچگال بر اساس رسوب سرم با سولفات دکستران و با استفاده از کیت پارس آزمون، ساخت کشور ایران انجام شد. در این بررسی از دستگاه اتوآنالیزر RA100 تکنیکال برای اندازه‌گیری گلوکز و لیپیدها استفاده شد و میزان لیپوپروتئین کم‌چگال، بر اساس فرمول دﻗﯿﻖ ﻓﺮیﺪواﻟﺪ محاسبه شد [28 ،27].
در این مطالعه، افرادی که در شروع مطالعه از بیماری دیابت خود آگاه نبودند و پس از شرکت در این تحقیق و با انجام آزمایش قند‌خون مشخص شد مبتلا به دیابت هستند، به عنوان دیابت ناشناخته در نظر گفته شدند. استراتژی مقابله با گمشدگی دادهها در این مطالعه، استراتژی تحلیل تکمیل مورد بود. این استراتژی، شامل حذف واحدهایی بود که داده‌های ناقص از مطالعه داشتند و همچنین انجام تحلیل‌های آماری‌ای که با تکیه بر اطلاعات در دسترس در تمام زمان‌های اندازه‌گیری شدند. در این مطالعه از آماره‌های توصیفی برای محاسبه فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار متغیرها استفاده شد.
بررسی توزیع عادی متغیرها نیز با آزمون کولموگروف‌اسمیرنوف صورت گرفت. همچنین از آماره‌های تحلیلی کای‌دو (برای تعیین ارتباط بین گروه‌های جنسیتی، استعمال دخانیات، سکته مغزی، سکته قلبی، صرع و تشنج، نارسایی قلبی، دیابت، گروه‌های پرفشاری خون با گروه‌های طبقه‌بندی‌شده اختلالات شناختی) و آنالیز واریانس یک‌طرفه (برای مقایسه میانگین متغیرهای کمّی سن، فشار خون، قند خون، کلسترول، تری‌گلیسیرید، لیپوپروتئین پرچگال و لیپوپروتئین کم‌چگال در گروه‌های طبقه‌بندی‌شده اختلالات شناختی) و آزمون‌های تعقیبی توکی برای بررسی فرضیات و سؤالات تحقیق استفاده شد. تحلیل دادهها با نسخه 22 نرم‌افزار SPSS انجام شد و سطح معنی‌داری نیز 05/05≥P در نظر گرفته شد.
یافته‌ها
در این مطالعه 55/4 درصد از سالمندان را مردان تشکیل دادند، میانگین سنی سالمندان 69/40 و انحراف معیار 7/40 سال بود. دیگر اطلاعات جمعیت‌شناختی و زمینه‌ای افراد مطالعه‌شده در جدول شماره 1 آمده است.
همچنین عادی‌بودن متغیرها در این مطالعه با آزمون آماری کولموگروف‌اسمیرنوف تأیید شد P>0/05 .بنابر نتایج حاصل از آزمون کای‌دو، رابطه معنی‌داری بین جنسیت و طبقه‌بندی اختلالات شناختی برقرار شد (026/=P). در صورتی که بین دیگر متغیرهای کیفی زمینه‌ای مطالعه‌شده مانند استعمال دخانیات، سابقه سکته مغزی، سابقه سکته قلبی، سابقه صرع و تشنج، نارسایی قلبی، دیابت و پرفشاری خون با طبقه‌بندی اختلالات شناختی رابطه معنی‌داری برقرار نشد ( با توجه به نتایج جدول شماره 3 تفاوت آماری معنی‌داری در متغیرهای سن، فشار خون، کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال با گروه‌های طبقه‌بندی‌شده اختلالات شناختی افراد مطالعه‌شده برقرار شد (05/0≥P)؛ به طوری که نتایج آزمون توکی نشان داد متغیرهای سن، فشار خون، کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال سالمندان با اختلالات شناختی شدید (گروه 4) در مقایسه با سالمندان با اختلالات شناختی طبیعی، خفیف و متوسط (گروه 1 تا 3) به طور معنی‌دار، نمرات بیشتری را به خود اختصاص دادند. به عبارت دیگر، اختلالات شناختی در گروه سنی / ± / با سطح فشار خون 24/24± / و غلظت کلسترول / ± / و با غلظت لیپوپروتئین کم‌چگال 38/11± /68، بیشتر از دیگر گروه‌ها بود.
این پژوهش نشان داد 30/6 درصد از سالمندان (465 نفر) بررسی‌شده وضعیت شناختی غیرطبیعی (خفیف، متوسط و شدید) داشتند. پژوهش‌های مشابه، در سال 2005 روی 15 هزار و 51 سالمند بیشتر از 75 سال در اوکراین [29]، در سال 2005 روی 2119 نفر سالمند بیشتر از 65 سال در تایوان [30]، در سال 2006 روی 1165 سالمند بیشتر از 60 سال در هند [31]، در سال 2009 روی 1268 سالمند بیشتر از 50 سال در پرتغال [32]، در سال 2009 روی 327 سالمند بیشتر 65 سال در اسپانیا [33]، در سال 2011، روی 418 سالمند بیشتر 60 سال در مالزی [34] و در سال 2012، روی 1708 سالمند بیشتر از 65 سال در کره [35]، شیوع اختلالات شناختی را به ترتیب، 3/18، 2/22، 18، 6/9، 19، 11 و 5/20 درصد گزارش کرده‌اند.
در این مطالعه رابطه معنی‌داری بین افزایش سن و طبقه‌بندی اختلالات شناختی برقرار شد؛ به نحوی که با افزایش سن احتمال اختلال شناختی در سالمندان بیشتر می‌شود. نتایج این مطالعه با نتایج پژوهش پائول و همکاران با عنوان «اختلال شناختی در سالمندان پرتغالی» [32] و تحقیق شین و همکاران که در میان سالمندان کره‌ای انجام شد، همسو است [36]. در راستای نتایج این مطالعه از نظر نباید دور داشت که وضعیت شناختی طبیعی، وابسته به کارکرد کامل سیستم‌های مختلف مغزی است و افزایش سن و تغییرات تحلیل‌رونده دستگاه عصبی مرکزی باعث اختلال در کارکرد مغز می‌شود و اشکالات شناختی را در فرد ایجاد می‌کند [37].
بر اساس نتایج حاصل از آزمون آماری، رابطه معنی‌داری بین افزایش کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال و بروز اختلالات شناختی در سالمندان مطالعه‌شده حاصل شد که با نتایج مطالعه یاسومو (روی 1395 سالمند ژاپنی) [40] و مطالعه یابین (روی 1889 سالمند چینی) [41] همسو است. در همین راستا یافه و همکاران نیز در مطالعه خود گزارش کردند کاهش سطح کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال در 1037 سالمند در 4 سال باعث کاهش 50درصدی ریسک اختلالات شناختی در این گروه شد. بر اساس این نتایج، کاهش سطح کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال می‌تواند به عنوان استراتژی برای کاهش اختلالات شناختی در سالمندان نیز پیشنهاد شود [13]. همچنین نباید از نظر دور داشت که سطوح زیاد کلسترول تام و لیپوپروتئین کم‌چگال با افزایش بیماری‌های قلبی‌عروقی نیز در ارتباط است که این رابطه می‌تواند بر ریسک اختلالات شناختی بیفزاید. در راستای این توضیحات، شواهد قبلی بیان می‌دارد که ریسک عواملی مانند تصلب شرایین، فیبریلاسیون دهلیزی و اختلالات انعقادی می‌توانند در پاتوژنز بیماری آلزایمر و دمانس عروقی نیز مؤثر باشند [42].
بر اساس نتایج این مطالعه، رابطه معنی‌داری بین فشار خون و بروز اختلالات شناختی در سالمندان بررسی‌شده، برقرار شد که با مطالعات زیادی همسو است [44 ،43]. اگرچه سازوکارهای مبتنی بر اختلال شناختی پیچیده هستند و به‌وضوح درک نمی‌شوند، به نظر می‌رسد تغییرات عملکردی و ساختاری مرتبط با سن در عروق کوچک و بزرگ مغزی، نقش مهمی در این زمینه ایفا می‌کنند. همچنین کاهش قطر مویرگ‌های مغزی به علت افزایش ضخامت غشای پایه فیبروتیک در افراد مسن، باعث تغییرات در ماده سفید می‌شود [45].
اختلالات مرتبط با پیری با اثرات نامطلوبی بر گردش جریان خون مغزی و کاهش آن در سالمندان باعث اختلال در سازوکارهای تنظیم‌کننده و نظارتی مغز در کارکرد‌های شناختی می‌شود [46] و از طرفی این سازوکار با پرفشاری خون شریانی (افزایش فشار خون) بیشتر تقویت می‌شود. با توجه به این موارد، اختلالات شناختی مرتبط با پرفشاری خون، به عنوان نتیجه‌ای از بی‌تعادلی در تنظیم خودکار جریان خون مغزی و تغییرات عروقی‌مغزی است [47]. علاوه بر این، تصلب شرایین ممکن است ارتباط بین فشار خون بالا و اختلال شناختی را توضیح دهد. در بسیاری از مطالعات، تصلب شرایین عامل پیش‌بینی‌کننده بهتری نسبت به سطح فشار خون گزارش شده است و این مطالعات پیشنهاد می‌کند که تصلب شرایین ممکن است هدف پیشگیری از کاهش شناختی در بیماران مبتلا به فشار خون بالا باشد [48]. در همین راستا کوپر و همکاران گزارش دادند که ارتباط بین تصلب شریان آئورت و عملکرد شناختی در افراد مسن، ناشی از آسیب‌های مویرگ‌های کوچک مغزی و آسیب‌های مویرگ‌های پارنشیمال است [50 ،49]. همچنین فشار خون (پرفشاری خون) تأثیر منفی بر کل پرفیوژن مغز دارد [51]. تغییرات در ماده سفید معمولاً در سالمندان اتفاق می‌افتد، اما سازوکارهای کاهش آن‌ها به طور کامل درک نشده است.
بیماری‌های عروق کوچک مغزی، به طور درخور توجهی موجب کاهش ماده سفید می‌شوند که این امر با افزایش خطر سکته مغزی، اختلال شناختی، بیماری زوال عقل و مرگ نیز همراه است و همچنین نباید از نظر دور داشت که فعال‌شدن سیستم رنین‌آنژیوتانسین‌آلدوسترون و استرس اکسیداتیو، سازوکارهای مهمی برای اختلالات شناختی مرتبط با فشار خون هستند [53 ،52].
همان‌طور که ذکر شد در بیشتر مطالعات انجام‌شده در این زمینه ارتباط فشار خون بالا با کاهش عملکرد شناختی گزارش شده است، ولی در برخی مطالعات داخلی همچون مطالعه محمودی و همکاران، عملکرد شناختی افراد مبتلا به پرفشاری خون در مقایسه با افرادی که فشار خون پایینتری دارند، تفاوت معنی‌داری نداشت که با نتایج این مطالعه حاضر در تضاد است [54]. محمودی و همکاران بر این اعتقاد هستند که سالمندان دچار پرفشاری خون، احتمال کمتری برای ابتلا به اختلال شناختی دارند و این اثر تا حدودی در نتیجه نقش محافظتی افزایش مختصر فشار خون در کمک به جریان خون مغزی در سالمندان است، چراکه جدار عروق آنان محکمتر و غیرقابل نفوذتر شده است [54].
نتیجه‌گیری نهایی
بر اساس نتایج این مطالعه، میزان شیوع نشانه‌های اختلالات شناختی در سالمندان زیاد است. همچنین رابطه معنی‌داری بین افزایش سن، جنسیت، کلسترول تام، لیپوپروتئین کم‌چگال و فشار خون با بروز اختلالات شناختی در سالمندان برقرار شد که بر اساس مدل رگرسیونی، سهم پیش‌بینی‌کنندگی جنسیت و سن در اختلالات شناختی بیشتر از سایر متغیرهای بررسی‌شده بود. با توجه به شیوع نسبتاً زیاد اختلال شناختی در این مطالعه، غربالگری‌های مربوط به اختلالات شناختی جزء توصیه‌های علمی این مطالعه است؛ زیرا تشخیص و درمان زودرس این بیماری، به‌ویژه در گروه‌های پرخطر، مانند زنان و سالمندان دچار هیپرتانسیون و اختلال پروفایل لیپیدهای سرم، می‌تواند نقش مهمی در کنترل بهتر بیماری و کاهش بار مراقبتی این بیماران ایفا کند. از سوی دیگر، به دلیل ارتباط تنگاتنگ افسردگی و اختلالات شناختی، غربالگری افراد سالمند از نظر افسردگی نیز ارزش و اهمیت فراوانی می‌تواند داشته باشد.
از نقاط قوت این مطالعه زیادبودن حجم نمونه و مشارکت زیاد سالمندان است. همچنین در این مطالعه با توجه به سطح سواد سالمندان و بهبود در فرایند جمع‌آوری دادهها، پرسش‌نامه‌های بررسی وضعیت شناختی را یک کارشناس آشنا با مسائل روان‌شناسی و آموزش‌دیده تکمیل کرد. از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به مقطعی‌بودن نوع مطالعه (به علت مشکل‌بودن بررسی رابطه علیتی)، بررسی‌نکردن مدت زمان ابتلا به اختلالات شناختی و بررسی‌نکردن وضعیت روانی‌اجتماعی، رژیم غذایی و داروهای مصرفی سالمندان اشاره کرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه را کمیته اخلاقی دانشگاه علوم پزشکی بابل (MUBABOL.REC.1392/13) تأیید کرد.
حامی مالی
معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی بابل از این مطالعه حمایت مالی (با کد: 930280) کرده‌اند.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و اعتبارسنجی: علیجان احمدی آهنگر، پیام سعادت؛ روش‌شناسی: سیدرضا حسینی، علی بیژنی؛ تحلیل: سیداحسان سمائی، مصطفی مصطفیزاده بورا؛ تحقیق و بررسی منابع و نگارش پیش‌نویس: علیجان احمدی آهنگر، ماندانا کلانتر، سیداحسان سمائی، پیام سعادت؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: پیام سعادت؛ بصری‌سازی، نظارت و مدیریت پروژه: علیجان احمدی آهنگر؛ تأمین مالی: علیجان احمدی آهنگر.
تعارض منافع
بنا به اظهار نویسندگان، در این مقاله هیچ‌گونه تعارض منافعی وجود ندارد.
تشکر و قدردانی
از مسئولان طرح جامع پروژه سالمندی و سلامت امیرکلا تقدیر و تشکر می‌شود. همچنین از کارکنان و کارشناسان مرکز تحقیقات واحد توسعه و تحقیقات بالینی بیمارستان آیت‌الله روحانی بابل نیز برای همکاری در تهیه این مقاله تشکر و قدردانی می‌شود.
Ward SA, Parikh S, Workman B. Health perspectives: International epidemiology of ageing. Best Practice & Research Clinical Anaesthesiology. 2011; 25(3):305–17. [DOI:10.1016/j.bpa.2011.05.002]
Shahbazi MR, Foroughan M, Salman Roghani R, Rahgozar M. [The relationship between disability and variables of depression, cognitive status, and morale among older people (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2016; 11(1):132-41. [DOI:10.21859/sija-1101132]
Polyakova M, Sonnabend N, Sander C, Mergl R, Schroeter ML, Schroeder J, et al. Prevalence of minor depression in elderly persons with and without mild cognitive impairment: A systematic review. Journal of Affective Disorders. 2014; 152(1):28-38. [DOI:10.1016/j.jad.2013.09.016]
Ren L, Zheng Y, Wu L, Gu Y, He Y, Jiang B, et al. Investigation of the prevalence of cognitive impairment and its risk factors within the elderly population in Shanghai, China. Scientific Reports. 2018; 8(1):3575. [DOI:10.1038/s41598-018-21983-w]
Su X, Shang L, Xu Q, Li N, Chen J, Zhang L, et al. Prevalence and predictors of mild cognitive impairment in Xi’an: A community-based study among the elders. PLoS One. 2014; 9(1):e83217. [DOI:10.1371/journal.pone.0083217]
Alzheimer's Association. 2015 Alzheimer’s disease facts and figures. Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association. 2015; 11(3):332-84. [DOI:10.1016/j.jalz.2015.02.003]
Roberts R, Knopman DS. Classification and epidemiology of MCI. Clinics in Geriatric Medicine. 2013; 29(4):753-72. [DOI:10.1016/j.cger.2013.07.003]
Llibre Rodriguez JJ, Ferri CP, Acosta D, Guerra M, Huang Y, Jacob KS, et al. Prevalence of dementia in Latin America, India, and China: a population-based cross-sectional survey. Lancet. 2008; 372(9637):464-74. [DOI:10.1016/S0140-6736(08)61002-8]
Baker NA, Barbour KE, Helmick CG, Zack M, Al Snih S. Arthritis and cognitive impairment in older adults. Rheumatology International. 2017; 37(6):955-61. [DOI:10.1007/s00296-017-3698-1]
Alzheimer’s Disease International. Dementia statistics [Internet]. 2018 [Updated 2018 July 4]. Available from: https://www.alz.co.uk/research/statistics
Bates KA, Sohrabi HR, Rainey-Smith SR, Weinborn M, Bucks RS, Rodrigues M, et al. Serum high-density lipoprotein is associated with better cognitive function in a cross-sectional study of aging women. International Journal of Neuroscience. 2017; 127(3):243-52. [DOI:10.1080/00207454.2016.1182527]
Lv YB, Yin ZX, Chei CL, Brasher MS, Zhang J, Kraus VB, et al. Serum cholesterol levels within the high normal range are associated with better cognitive performance among Chinese elderly. The Journal of Nutrition, Health & Aging. 2016; 20(3):280-7. [DOI:10.1007/s12603-016-0701-6]
Yaffe K, Barrett-Connor E, Lin F, Grady D. Serum lipoprotein levels, statin use, and cognitive function in older women. Archives of Neurology. 2002; 59(3):378-84. [DOI:10.1001/archneur.59.3.378]
Reitz C, Tang MX, Manly J, Schupf N, Mayeux R, Luchsinger JA. Plasma lipid levels in the elderly are not associated with the risk of mild cognitive impairment. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders. 2008; 25(3):232-7. [DOI:10.1159/000115847]
He Q, Li Q, Zhao J, Wu T, Ji L, Huang G, et al. Relationship between plasma lipids and mild cognitive impairment in the elderly Chinese: A case-control study. Lipids in Health and Disease. 2016; 15(1):146. [DOI:10.1161/01.HYP.36.6.1079]
Ma C, Yin Z, Zhu P, Luo J, Shi X, Gao X. Blood cholesterol in late-life and cognitive decline: A longitudinal study of the Chinese elderly. Molecular Neurodegeneration. 2017; 12(1):24. [DOI:10.1186/s13024-017-0167-y] [PMID] [PMCID]
Kaffashian S, Dugravot A, Nabi H, Batty GD, Brunner E, Kivimäki M, et al. Predictive utility of the Framingham general cardiovascular disease risk profile for cognitive function: Evidence from the Whitehall II study. European Heart Journal. 2011; 32(18):3226-32. [DOI:10.1093/eurheartj/ehr133]
Whitmer RA, Sidney S, Selby J, Johnston SC, Yaffe K. Midlife cardiovascular risk factors and risk of dementia in late life. Neurology. 2005; 64(2):277-81. [DOI:10.1212/01.WNL.0000149519.47454.F2]
Ancelin ML, Ripoche E, Dupuy AM, Samieri C, Rouaud O, Berr C, et al. Gender-specific associations between lipids and cognitive decline in the elderly. European Neuropsychopharmacology. 2014; 24(7):1056-66. [DOI:10.1016/j.euroneuro.2014.02.003]
Benito-León J, Vega-Quiroga S, Villarejo-Galende A, Bermejo-Pareja F. Hypercholesterolemia in elders is associated with slower cognitive decline: A prospective, population-based study (NEDICES). Journal of the Neurological Sciences. 2015; 350(1):69-74. [DOI:10.1016/j.jns.2015.02.016]
Dimopoulos N, Piperi C, Salonicioti A, Psarra V, Mitsonis C, Liappas I, et al. Characterization of the lipid profile in dementia and depression in the elderly. Journal of Geriatric Psychiatry and Neurology. 2007; 20(3):138-44. [DOI:10.1177/0891988707301867]
Akbaraly TN, Kivimaki M, Shipley MJ, Tabak AG, Jokela M, Virtanen M, et al. Metabolic syndrome over 10 years and cognitive functioning in late midlife. Diabetes Care. 2010; 33(1):84-9. [DOI:10.2337/dc09-1218]
Nikasa M, Karimi P, Rajavand H, Afshari F, Jafarlou M, Soltanali M. High cholesterol diet increases expression of cholesterol 24-hydroxylase and BACE1 in rat hippocampi: implications for the effect of diet cholesterol on memory. Iranian Red Crescent Medical Journal. 2016; 18(12):e35677. [DOI:10.5812/ircmj.35677]
Hosseini SR, Cumming RG, Kheirkhah F, Nooreddini H, Baiani M, Mikaniki E, et al. Cohort profile: The Amirkola Health and Ageing Project (AHAP). International Journal of Epidemiology. 2013; 43(5):1393-400. [DOI:10.1093/ije/dyt089]
Mitchell AJ, Malladi S. Screening and case finding tools for the detection of dementia. Part I: Evidence-based meta-analysis of multidomain tests. The American Journal of Geriatric Psychiatry. 2010; 18(9):759-82. [DOI:10.1097/JGP.0b013e3181cdecb8]
Foroughan M, Jafari Z, Shirin Bayan P, Ghaem Magham Farahani Z, Rahgozar M. [Validation of Mini-Mental State Examination (MMSE) in the elderly population of Tehran (Persian)]. Advances in Cognitive Science. 2008; 10(2):29-37.
Burtis CA, Ashwood ER. Tietz textbook of clinical chemistry. 2nd edition. Philadelphia: W.B. Saunders; 1999.
Firoozrai M, Abasian S. Study of serum lipid and lipoprotein levels in patients with coronary artery disease and type 2 diabetes mellitus (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2002; 8(27):589-95.
Rait G, Fletcher A, Smeeth L, Brayne C, Stirling S, Nunes M, et al. Prevalence of cognitive impairment: Results from the MRC trial of assessment and management of older people in the community. Age and Ageing. 2005; 34(3):242-8. [DOI:10.1093/ageing/afi039]
Wu MS, Lan TH, Chen CM, Chiu HC, Lan TY. Socio-demographic and health-related factors associated with cognitive impairment in the elderly in Taiwan. BMC Public Health. 2011; 11:22. [DOI:10.1186/1471-2458-11-22]
Goswami A, Reddaiah VP, Kapoor SK, Singh B, Dey AB, Dwivedi SN, et al. Prevalence and determinants of cognitive impairment in rural elderly population in India. Help Age India Journal. 2006; 12(1):8-15
Paúl C, Ribeiro O, Santos P. Cognitive impairment in old people living in the community. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2010; 51(2):121-4. [DOI:10.1016/j.archger.2009.09.037]
Rodríguez-Sánchez E, Mora-Simón S, Patino-Alonso MC, García-García R, Escribano-Hernández A, García-Ortiz L, et al. Prevalence of cognitive impairment in individuals aged over 65 in an urban area: DERIVA study. BMC Neurology. 2011; 11:147. [DOI:10.1186/1471-2377-11-147]
Rashid A, Azizah A, Rohana S. Cognitive impairment among the elderly Malays living in rural Malaysia. Medical Journal of Malaysia. 2012; 67(2):186-9. [PMID]
Kim MD, Park JH, Lee CI, Kang NR, Ryu JS, Jeon BH, et al. Prevalence of dementia and its correlates among participants in the national early dementia detection program during 2006-2009. Psychiatry Investigation. 2012; 9(2):134-42. [DOI:10.4306/pi.2012.9.2.134]
Shin KR, Jung D, Jo I, Kang Y. Depression among community-dwelling older adults in Korea: A prediction model of depression. Archives of Psychiatric Nursing. 2009; 23(1):50-7. [DOI:10.1016/j.apnu.2008.03.001]
Sohrabi MB, Zolfaghari P, Mahdizade F, Aghayan SM, Ghasemian-Aghmashhadi M, Shariati Z, et al. [Evaluation and comparison of cognitive state and depression in elderly admitted in sanitarium with elderly sited in personal home (Persian)]. Knowledge & Health. 2008; 3(2):27-31.
Zunzunegui MV, Alvarado BE, Béland F, Vissandjee B. Explaining health differences between men and women in later life: A cross-city comparison in Latin America and the Caribbean. Social Science & Medicine. 2009; 68(2):235-42. [DOI:10.1016/j.socscimed.2008.10.031]
Mirzaei M, Sepahvand E, Sahaf R, Mirzaei S, Pakdel A. [The prevalence of cognitive impairment in elderly nursing home residents (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2017; 23(6):896-901. [DOI:10.21859/sums-2306896]
Yasuno F, Tanimukai S, Sasaki M, Hidaka S, Ikejima C, Yamashita F, et al. Association between cognitive function and plasma lipids of the elderly after controlling for apolipoprotein E genotype. The American Journal of Geriatric Psychiatry. 2012; 20(7):574-83. [DOI:10.1097/JGP.0b013e318211819b]
Cheng Y, Jin Y, Unverzagt FW, Su L, Yang L, Ma F, et al. The relationship between cholesterol and cognitive function is homocysteine-dependent. Clinical Interventions in Aging. 2014; 9:1823. [DOI:10.2147/CIA.S64766]
Breteler MM. Vascular risk factors for Alzheimer’s disease: An epidemiologic perspective. Neurobiology of Aging. 2000; 21(2):153-60. [DOI:10.1016/S0197-4580(99)00110-4]
Harrington F, Saxby BK, McKeith IG, Wesnes K, Ford GA. Cognitive performance in hypertensive and normotensive older subjects. Hypertension. 2000; 36(6):1079-82. [DOI:10.1161/01.HYP.36.6.1079]
Guo Z, Fratiglioni L, Winblad B, Viitanen M. Blood pressure and performance on the mini-mental state examination in the very old: Cross-sectional and longitudinal data from the Kungsholmen Project. American Journal of Epidemiology. 1997; 145(12):1106-13. [DOI:10.1093/oxfordjournals.aje.a009073] [PMID]
Kalaria RN. Linking cerebrovascular defense mechanisms in brain ageing and Alzheimer’s disease. Neurobiology of Aging. 2009; 30(9):1512-4. [DOI:10.1016/j.neurobiolaging.2007.10.020]
Gąsecki D, Kwarciany M, Nyka W, Narkiewicz K. Hypertension, brain damage and cognitive decline. Current Hypertension Reports. 2013; 15(6):547-58. [DOI:10.1007/s11906-013-0398-4]
Tadic M, Cuspidi C, Hering D. Hypertension and cognitive dysfunction in elderly: Blood pressure management for this global burden. BMC Cardiovascular Disorders. 2016; 16:208. [DOI:10.1186/s12872-016-0386-0]
Hajjar I, Goldstein FC, Martin GS, Quyyumi AA. Roles of arterial stiffness and blood pressure in hypertension-associated cognitive decline in healthy adults novelty and significance. Hypertension. 2016; 67(1):171-5. [DOI:10.1161/HYPERTENSIONAHA.115.06277]
Cooper LL, Woodard T, Sigurdsson S, van Buchem MA, Torjesen AA, Inker LA, et al. Cerebrovascular damage mediates relations between aortic stiffness and memory novelty and significance. Hypertension. 2016; 67(1):176-82. [DOI:10.1161/HYPERTENSIONAHA.115.06398]
Cooper LL, Mitchell GF. Aortic stiffness, cerebrovascular dysfunction, and memory. Pulse. 2016; 4(2-3):69-77. [DOI:10.1159/000448176]
Alosco ML, Gunstad J, Xu X, Clark US, Labbe DR, Riskin-Jones HH, et al. The impact of hypertension on cerebral perfusion and cortical thickness in older adults. Journal of the American Society of Hypertension. 2014; 8(8):561-70. [DOI:10.1016/j.jash.2014.04.002]
Pires PW, Ramos CMD, Matin N, Dorrance AM. The effects of hypertension on the cerebral circulation. American Journal of Physiology-Heart and Circulatory Physiology. 2013; 304(12):1598-14. [DOI:10.1152/ajpheart.00490.2012]
Hajjar I, Hart M, Mack W, Lipsitz LA. Aldosterone, cognitive function, and cerebral hemodynamics in hypertension and antihypertensive therapy. American Journal of Hypertension. 2014; 28(3):319-25. [DOI:10.1093/ajh/hpu161]
Mahmudi MJ, Hedayat M, Sharifi F, Edalat B, Mirarefin M, Ghaderpanahi M, et al. [The association between high blood pressure and cognitive impairment in elderly: A brief report (Persian)]. Tehran University Medical Journal TUMS Publications. 2012; 69(12):793-8.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار نشریه سالمند: مجله سالمندی ایران تحت مجوز Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
