دوره 15، شماره 1 - ( بهار 1399 )
جلد 15 شماره 1 صفحات 93-82 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Ebrahimi S, Laripour R, Ghyasi H, Ramshini M, Delbari A. Grascophobia Among Student of University of Social Welfare and Rehabilitation Science. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2020; 15 (1) :82-93
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1678-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1678-fa.html
ابراهیمی سهیلا، لاری پور رضا، قیاسی حامد، رامشینی مریم، دلبری احمد. ترس از پیری و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تهران. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1399; 15 (1) :82-93
سهیلا ابراهیمی1 
، رضا لاری پور* 2، حامد قیاسی3 ، مریم رامشینی4 ، احمد دلبری5
، رضا لاری پور* 2، حامد قیاسی3 ، مریم رامشینی4 ، احمد دلبری5
1- گروه مشاوره، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
2- گروه آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ،reza_laripour@yahoo.com
3- گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4- گروه مدیریت و خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
5- گروه سالمندی، مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
2- گروه آموزش پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ،
3- گروه روانشناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4- گروه مدیریت و خدمات بهداشتی و درمانی، دانشکده مدیریت و حسابداری، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
5- گروه سالمندی، مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 5089 kb]
(2927 دریافت)
| چکیده (HTML) (6320 مشاهده)
مشخصات جمعیت‌شناختی ارائه‌شده در جدول شماره 1 نشان داد که 25 درصد از سالمندان دارای تحصیلات زیر دیپلم، 55 درصد تحصیلات دیپلم و 20 تحصیلات لیسانس یا بالاتر هستند. از میان سالمندان، 68 درصد متأهل و 32 مطلقه بودند. از نمونه‌های مورد مطالعه، 70 درصد زیر 5 سال، 16 درصد 5 تا 10 سال و 14 درصد بالاتر از 10 سال در خانه سالمندان اقامت داشتند.
میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش در جدول شماره 2 ارائه شده است.
برای بررسی پیش‌فرض نرمال بودن داده‌های آماری، آزمون کولموگروف-اسمیرنف به کار رفت و نتایج آن در جدول شماره 3 نشان داده شده است.
نتایج غیرمعنی‌دار این آزمون برای نمرات متغیرهای مورد پژوهش در سطح معنی‌داری 05/0≥p نشان از نرمال بودن متغیرها داشت (جدول شماره 3).
یکی از مفروضاتی که در رگرسیون مدنظر قرار می‌گیرد، استقلال خطاها (تفاوت بین مقادیر واقعی و مقادیر پیش‌بینی‌شده توسط معادله رگرسیون) از یکدیگر است. به منظور بررسی استقلال خطاها از یکدیگر از آزمون دوربین-واتسون استفاده شد. نتایج این آزمون در جدول شماره 4 ارائه شده است.
بررسی استقلال خطاها (پیش‌فرض اجرای رگرسیون) با استفاده از آزمون دوربین-واتسون نشان‌دهنده استقلال خطاها در مدل‌های رگرسیونی بود (جدول شماره 4). همچنین در این تحقیق داده‌های گمشده وجود نداشت.
فرضیه اول: منبع کنترل درونی و بیرونی با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن در سالمندان رابطه معنادار دارد.
فرضیه دوم: سیستم فعال‌ساز و زیرمقیاسهای آن و سیستم بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن در سالمندان رابطه معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیات از روش ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج این بررسی در جدول شماره 5 نشان داده شده است.
جدول شماره 5 نتایج بررسی ارتباط بین منبع کنترل درونی و بیرونی، سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن و نیز سیستم بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن را نشان می‌دهد. نتایج این تحلیل نشان داد که منبع کنترل بیرونی (50/0=r) و درونی (48/0-=r)، سه زیرمقیاس سیستم فعال‌ساز رفتاری شامل جستجوی لذت (24/0-=r)، سائق (27/0=r) و پاسخ‌دهی به پاداش (24/0-=r)، سیستم بازداری رفتاری (38/0=r)، با سلامت عمومی کلی ارتباطات معناداری وجود دارد (01/0>P). سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن رابطه معکوس معناداری با افسردگی داشتند (01/0>P، 05/0>P). منبع کنترل درونی و بیرونی و سیستم بازداری رفتاری به شکل معناداری با همه چهار زیرمقیاس سلامت عمومی شامل افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی و نشانه‌های مرتبط بودند (01/0>P) (جدول شماره 5). بنابراین با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، هر دو فرضیه تحقیق تأیید شد.
پیش‌بینی سلامت عمومی بر اساس متغیرهای پیش‌بین
برای بررسی پیش‌بینی سلامت عمومی بر اساس متغیرهای پیش‌بین، روش رگرسیون هم‌زمان استفاده شد. نتایج این بررسی در جدول شماره 6 نشان داده شده است.
مدل پیش‌بینی سلامت عمومی بر اساس منبع کنترل و سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری در جدول شماره 6 ارائه شد. در این مدل، سلامت عمومی به عنوان متغیر ملاک و منبع کنترل درونی و بیرونی و سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری، به عنوان متغیرهای پیش‌بین به طور هم‌زمان وارد معادله رگرسیون شدند. نتایج بیانگر این بود که منبع کنترل درونی (59/0=Beta، 26/4=t، 001/0>P) (به صورت معکوس) و بیرونی (39/0-=Beta، 23/3-=t، 01/0>P)، سیستم بازداری رفتاری (39/0=Beta، 43/5=t، 01/0>P)، زیرمقیاس سیستم فعال‌ساز شامل سائق (به صورت معکوس) (24/0-=Beta، 75/2-=t، 01/0>P) توانستند 36 درصد از واریانس سلامت عمومی را به شکل معنی‌داری تبیین کنند (36/0=R2، 71/10=F)؛ همچنین سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن شامل جستجوی لذت و پاسخ‌دهی به پاداش نتوانستند سلامت عمومی را به شکل معنی‌داری پیش‌بینی کنند (جدول شماره 6).
بحث
هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه منبع کنترل و سیستم‌های فعال‌ساز/بازداری رفتاری با سلامت عمومی در سالمندان مقیم سرای سالمند در شهر دبی بود.
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که منبع کنترل درونی به شکلی منفی و منبع کنترل بیرونی به شکل مثبت با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن همبستگی دارند. به‌عبارت‌دیگر هر چه منبع کنترل فرد، بیرونی باشد، سلامت عمومی کمتر خواهد بود و هر چه منبع کنترل فرد، درونی باشد، سلامت عمومی در سطح بالا و بهتری خواهد بود. این یافته با تحقیقات پیشین همسو بود [13, 14]. پژوهش حاضر از جهاتی با پژوهش‌های محققان گذشته همچون بندورا و همکاران [11] نیز همسو است، چراکه محققان مذکور به نقش منبع کنترل در سلامت کلی افراد اشاره کرده‌اند. در تبیین این یافته می‌توان بر اساس نظریه لازاروس و فولکمن [36] استدلال کرد که افراد با منبع کنترل درونی بر این باورند که می‌توانند نتایج رویدادها را تحت کنترل داشته باشند و در مقایسه با افراد با منبع کنترل بیرونی، به احتمال بیشتری، از استراتژی‌های مقابله‌ای مسئله‌مدار فعالانه استفاده می‌کنند؛ همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد با منبع کنترل درونی، بهتر از اشخاص با منبع کنترل بیرونی به مقابله با رویدادهای استرس‌زا می‌پردازند یا با آن‌ها سازگار می‌شوند [12]. به‌عبارت‌دیگر افراد دارای منبع کنترل درونی در مقایسه با افراد دارای کنترل بیرونی در برخورد با تکالیف پیش رو کارآمدتر، باپشتکارتر و از لحاظ شناختی، فعال‌تر و قابل‌انعطاف‌تر و در یادگیری قوانین لازم برای مسائل ضروری، کارآمدتر هستند. علاوه‌براین، آن‌ها در مقایسه با افراد دارای کنترل بیرونی در صدد جمع‌آوری اطلاعات بیشتری هستند و سعی می‌کنند پیامدهای بیرونی را کنترل کنند [37]. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد دارای کنترل درونی، رفتار خود را تحت تأثیر نیروهای درونی می‌دانند و مسئولیت اعمال خود را می‌پذیرند؛ بنابراین افراد دارای منبع کنترل درونی به سبب درک و پذیرش مسئولیت نسبت به پیامدهای اعمال خویش و تلاش و امید برای رسیدن به موفقیت از سلامت روانی بالایی برخوردارند.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که زیرمقیاسهای سیستم فعال‌ساز رفتاری به طور معکوسی با سلامت عمومی و بعضی از زیرمقیاسهای آن ارتباط دارند. به‌عبارت‌دیگر هر قدر سیستم فعال‌ساز رفتاری در سطح بالایی باشد، سلامت عمومی پایین نظیر افسردگی، اضطراب، اختلال در کار اجتماعی و نشانه‌های بدنی، کمتر قابل‌مشاهده خواهند بود. پیامدهای نظام فعال‌ساز رفتاری نیز عبارت از تقویت رفتار فعلی، خلق مثبت، سوگیری توجه به سمت منبع پاداش و افزایش برانگیختگی است. این پیامدها، رفتار پاداش گرفته را حفظ و تقویت کرده، تماس فضایی و زمانی با پاداش را نزدیک‌تر می‌سازند [38]. دپاسکالیس و همکاران [39] نیز نشان داده‌اند که سیستم فعال‌ساز رفتاری موجب حرکت به سوی هدف، پاسخ‌دهی نسبت به محرک‌های پاداش‌دهنده و فرار از تنبیه می‌شود و تجربه عواطف مثبتی همچون امیدواری، شادمانی و سرخوشی را به دنبال دارد. الیوت و تراش [40] نشان دادند که که سیستم فعال‌ساز رفتاری یک سائق قوی برای سوق دادن به رفتار و تلاش برای بازده‌های مثبت است. حساسیت این سیستم نمایانگر زودانگیختگی فرد است [41] و به نظر می‌رسد که برای تجاربی نظیر امید، وجد و شادی پاسخ‌گو باشد. فرض بر این است که سیستم فعال‌ساز رفتاری دلیل بنیادی صفت زودانگیختگی است و با انگیزش، برون‌گردی و جستجوی احساس مرتبط است [42, 41]؛ بنابراین می‌توان گفت سالمندانی که سیستم فعال‌ساز رفتاری در آن‌ها فعال‌تر است، امید، وجد و شادی بیشتری دارند و در برابر استرسورها و وضعیت‌های ناخوشایند دیدگاه مثبت‌تری دارند و راهکار مؤثرتر و کارآمدی در مواجهه با مسائل و مشکلات به کار می‌گیرند و درنتیجه همیشه سلامت روان آنان در سطح مطلوب‌تری قرار دارد. به‌علاوه، آیزنگ [43] معتقد است که در افراد برون‌گرا فعالیت سیستم فعال‌ساز بالا و فعالیت سیستم بازداری پایین است. درنتیجه می‌توان استنباط کرد که سالمندان با سیستم فعال‌ساز رفتاری فعال از برون‌گرایی بیشتری برخوردارند و روابط اجتماعی خود را با دیگر سالمندان حفظ کرده‌اند و درنتیجه کمتر دچار انزوای اجتماعی می‌شوند و مشکلات سلامت روان نظیر افسردگی و اضطراب کمتری دارند.
یافته‌های این تحقیق نشان داد که سیستم بازداری رفتاری به شکل مثبتی با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن مرتبط است. به‌عبارت‌دیگر، هر قدر فعالیت سیستم بازداری رفتاری در فرد بیشتر باشد، سلامت عمومی ضعیف در سطح بالاتری خواهد بود. درنتیجه سالمندانی که دارای سیستم بازداری رفتاری هستند، سلامت عمومی کمتری دارند و نشانه‌های افسردگی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی و علائم جسمانی در آنان بروز می‌کند. این یافته با نتایج قبلی همسو است [27-24]. پور محمد رضای تجریشی و میر زمانی بافقی [24] نشان دادند که حساسیت زیاد سیستم بازداری رفتاری، افراد را به احساس درماندگی و افسردگی سوق می‌دهد. تحقیقات گری [23] نشان می‌دهد که بیماری‌های روان‌شناختی همچون تکانش‌گری و اضطراب، ناشی از فعالیت بالای سیستم بازداری رفتاری در افراد است. نوروآناتومی سیستم بازداری رفتاری در نظام جداری-هیپوکامپی، ساقه مغز، مدار پاپز و کرتکس حدقه‌ای-پیشانی قرار دارد. این ساختارها موجب افزایش برانگیختگی و سطوح توجه و نیز تجربه عواطف منفی می‌شود [44] و با نظام‌هایی که اضطراب در آن نقش دارد، هم‌پوشی دارد. درنتیجه، سیستم بازداری رفتاری فعال با احساس اضطراب، نگرانی و نشخوار فکری مطابقت دارد [45]. تحقیقات نشان داده است که فعالیت بیش از اندازه سیستم بازداری، منجر به صفات شخصیتی اضطرابی، حساسیت بالا به محرک‌های تهدیدکننده و رفتارهای مرتبط با اضطراب مثل نگرانی و نشخوار فکری می‌شود [45-41]. اضطراب ایجادشده سبب نوعی گرایش محتاطانه می‌شود. گرایشی که از طریق بازداری رفتارهای غالب، افزایش وارسی، پیش‌بینی و یادآوری تهدید مشخص و از طریق نگرانی، نشخوار ذهنی و بر انگیختگی تجربه می‌شود [46]؛ ازاین‌رو فعالیت سیستم بازداری به احساس نگرانی و نشخوار فکری منجر می‌شود [45]. همچنین، گری و مک نوگان [22] معتقدند که حساسیت سیستم بازداری رفتاری، پیشگویی‌کننده استرس‌های هیجانی منفی شخص بدون توجه به طبیعت استرس‌زاها است و بازداری رفتاری به نظر می‌رسد پیش‌بینی‌کننده شخص در کنار آمدن نافعال و ضعیف باشد؛ بنابراین با توجه به نظریه شخصیت گری [23] می‌توان چنین نتیجه گرفت که سالمندان دارای نظام بازداری رفتاری غالب، احتمالاً به بیماری‌های جسمانی و مشکلات روان‌شناختی بیشتری مبتلا می‌شوند و سلامت روانی کمتری دارند.
نتیجه‌گیری نهایی
مطالعه حاضر نشان داد که سیستم فعال‌ساز و منبع کنترل درونی با سلامت روانی بالا در سالمندان مرتبط است و سیستم بازداری رفتاری و منبع کنترل بیرونی با سلامت روانی پایین ارتباط دارد. با توجه به یافته‌های تحقیق حاضر می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری و منبع کنترل روی سلامت عمومی سالمندان مؤثر هستند. به طور کلی چون سالمندانی که به خانه سالمندان سپرده می‌شوند، حمایت اجتماعی و اقتصادی کمتری در شهر دبی دارند و نیاز به نگهداری و مراقبت از آن‌ها به‌مرور بیشتر می‌شود، سلامت عمومی آن‌ها در معرض خطر قرار می‌گیرد. تقویت منبع کنترل درونی و جهت‌دهی آنان به سمت فعالیت‌های رفتاری می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا دوران انتهایی زندگی خود را به بهترین نحو و با سلامت روانی بالا سپری کنند. پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران حوزه سلامت زیر نظر متخصصان حاضر در خانه‌های سالمندان آموزش‌های شناختی-رفتاری برای بهبود سلامت روان سالمندان با توجه به منبع کنترل و سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری در سالمندان اتخاذ کنند؛ همچنین پیشنهاد می‌شود که تحقیقات آینده به بررسی باورهای شناختی سالمندان در ارتباط با سلامت بپردازند؛ علاوه‌براین پیشنهاد می‌شود که پژوهشگران نقش عواملی مانند سطح تحصیلات، نژاد، عوامل فرهنگی سالمندان ساکن خانه سالمندان را در رابطه سیستم‌های فعال‌ساز / بازداری رفتاری و منبع کنترل با سلامت عمومی را مطالعه و بررسی کنند. این پژوهش با محدودیت‌هایی مواجه بود: 1- وجود تفاوت‌های فرهنگی موجود در سالمندان ممکن است قدرت تعمیم‌دهی به سایر جوامع را زیر سؤال ببرد؛ 2- این مطالعه یک مطالعه مقطعی بود؛ 3- به دلیل استفاده از مقیاس‌های خودگزارش‌دهی، پاسخ‌دهی به مقیاس‌های خودگزارش‌دهی می‌تواند تحت تأثیر سوگیری‌های شخصی قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
همه اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
هر دو نویسنده در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از مدیران و مربیان مراکز سالمندی دبی که ما را در انجام این تحقیق یاری کردند، صمیمانه قدردانی می نماییم.
متن کامل: (2882 مشاهده)
مقدمه
افزایش روزافزون جمعیت سالمندان در دنیا تا اندازه‌ای است که با عنوان انقلاب ساکت توصیف شده است [1]. در سال 2011 تعداد سالمندان نزدیک به 800 میلیون نفر (11 درصد جمعیت کل جهان) برآورد شده که در سال 2050 این تعداد به 2 میلیارد نفر (22 درصد) خواهد رسید [2]. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی زمانی که جمعیت بالای 60 سال کشوری به بیش از 7 درصد برسد، آن کشور سالمند خواهد بود [3]. ایران طبق سرشماری سال‌های 1385 و 1390، به‌ترتیب با داشتن 2/7 و 2/8 درصد افراد بالای 60 سال به کشوری سالمند تبدیل شده است [2].
سازمان بهداشت جهانی [4]. سلامت را وضعیت مطلوب فیزیکی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبود بیماری تعریف می‌کند. با این تعریف به نظر می‌رسد که سلامت یکی از ارکان مهم سلامت جامعه باشد. اختلالات روان‌شناختی در سالمندان به دلیل محرومیت‌های مختلف اجتماعی، پایین بودن کیفیت زندگی، اختلالات شناختی، ناتوانی و افزایش خطر اختلالات جسمی متداول است [5]. تقریباً 10 درصد از سالمندان در مطالعات مختلف دچار افسردگی بوده‌اند [6]. مطالعه‌ای که در سال 2011 انجام شد، نشان داد که علائم اختلالات روانی در سالمندان با افراد جوان‌تر متفاوت است و شیوع اختلالات روانی در سالمندان بیش از آن چیزی است که قبلاً گمان می‌رفت وجود داشته باشد [5]. اضطراب یکی از شایع‌ترین اختلالات در تمامی سنین به‌خصوص سالمندان (2/17 درصد) است. این میزان بیش از شیوع افسردگی در آن‌ها گزارش شده است [7]. مطالعه‌ای که روی سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان تهران انجام شده است، نشان می‌دهد که میزان افسردگی 5/32 درصد، اضطراب 3/18درصد و اختلالات روان‌تنی 5/27 درصد بود [8].
منبع کنترل ازجمله عواملی است که می‌تواند در ارتباط با سلامت باشد. منبع کنترل خصیصه‌ای شخصیتی است که ابتدا راتر [9] در راستای تئوری یادگیری اجتماعی آن را مطرح کرد و به درجه کنترلی اشاره دارد که افراد تصور می‌کنند بر رویدادهای زندگی دارند؛ به‌عبارت‌دیگر نظامی از اعتقادات است که بر اساس آن فرد موفقیت‌ها و شکست‌های خود را ارزیابی می‌کند. راتر منبع کنترل را عبارت از انتظار کلی فرد از نتایج یک رویداد تعریف می‌کند که یا در درون یا در فراسوی (بیرون) کنترل و فهم شخصی وی وجود دارد. ازیک‌سو، افراد با خصیصه شخصیتی منبع کنترل بیرونی رویدادها را خارج از کنترل خود ادراک می‌کنند و نتایج و برآیندهای رویداد را به شانس، بخت یا تحت کنترل دیگران نیرومند نسبت می‌دهند یا معتقدند که رویدادها به دلیل پیچیدگی‌های زیاد در محیط، غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. افراد با خصیصه شخصیتی منبع کنترل درونی بر این باورند که رویدادها به رفتار و خصیصه نسبتاً دائمی‌شان بستگی دارند. چنین افرادی باور دارند که می‌توانند از طریق پاداش‌ها، توانایی‌ها، مهارت‌ها و خصیصه‌‌هایشان بر نتایج اثر بگذارند [10]؛ ازسوی‌دیگر، بیماری و احساس بیماری و سلامت کلی ما تحت تأثیر همین افکار است [11]. درمجموع، نتایج مطالعات حاکی از آن است که سلامت اختصاصی و عمومی جسمانی و روانی ما تحت تأثیر افکار و احساساتمان در مورد شدت، میزان و جهت کنترل ما روی وقایع بیرونی است. ازآنجاکه پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد با منبع کنترل درونی، بهتر از اشخاص با منبع کنترل بیرونی به مقابله با رویدادهای استرس‌زا می‌پردازند یا با آن‌ها سازگار می‌شوند [12]، پس منبع کنترل افراد بسته به اینکه درونی یا بیرونی باشد، می‌تواند بر سلامت تأثیر داشته باشد. مطالعه گلدوینگ و همکاران [13] نشان داد که منبع کنترل درونی می‌تواند به عنوان احساس واسطه‌ای و مهم در ادراک شناختی از خطر بیماری باشد. بر اساس مطالعات، رابطه منفی معنی‌داری بین منبع کنترل درونی و ابعاد سلامت همچون افسردگی، سازگاری تحصیلی و اجتماعی وجود دارد [14]. پژوهش‌ها نشان‌دهنده آن است که افراد با منبع کنترل بیرونی نسبت به افراد با منبع کنترل درونی بیشتر دچار اختلالات روانی می‌شوند؛ برای مثال، برخی پژوهش‌ها نشان داده است که افراد دارای منبع کنترل بیرونی دارای درجه بالاتری از اضطراب و افسردگی بوده و عزت‌نفس پایین‌تری نسبت به گروه مقابل دارند [15].
وجود ارتباط علمی بین ویژگی‌های شخصیتی و به دنبال آن توسعه بیماری‌ها یکی از فرضیاتی بود که در چارچوب طب روان تنی به وجود آمد [16]. در سال‌های اخیر، رویکردهای روانی- فیزیولوژیکی به شخصیت، پیشرفت بسزایی داشته‌اند. در این زمینه نظریه حساسیت به پاداشجفری گری یکی از تأثیرگذارترین مدل‌های زیست‌شناختی شخصیت محسوب می‌شود [17]. مدل اولیه گسترده زیستی-روانی شخصیت به عنوان سیستم حساسیت به تقویت شناخته شده و روی این مسئله تأکید دارد که رفتار و عواطف به وسیله تفاوت‌های فردی در سیستم فعال‌ساز رفتاری و سیستم بازداری رفتاری مشخص می‌شود [18]. سیستم بازداری رفتاری و فعال‌ساز رفتاری مبتنی بر حساسیت افراد به پاداش و تنبیه هستند [19]. سیستم بازداری رفتاری به محرک‌های جدید، محرک‌های ترس ذاتی و محرک‌های آزارنده شرطی با برون‌شدهای توقف رفتار، اجتناب منفعل، افزایش برانگیختگی و افزایش توجه پاسخ می‌دهد. سیستم فعال‌ساز رفتاری به محرک‌های غیرشرطی و شرطی خوشایند با برون‌شدهای اجتناب فعال پاسخ می‌دهد [20 ،21 ،22]. بیماری‌های روان‌شناختی ناشی از اختلال عملکرد یکی از سیستم‌ها یا تعاملات آن‌هاست؛ همچنین تفاوت در فعالیت سیستم بازداری رفتاری و سیستم فعال‌ساز رفتاری موجب ایجاد ابعاد شخصیت به نام اضطراب، روان‌رنجورخویی و عاطفه منفی (مرتبط با کارکرد سیستم بازداری رفتاری) و تکانش‌گری برون‌گرایی و عاطفه مثبت (مرتبط با فعالیت سیستم فعال‌ساز رفتاری) می‌شود که مستقل از همدیگر هستند [23]. سیستم فعال‌ساز رفتاری از جهتی با امید و تسکین در ارتباط است. این سیستم فرد را به مقابله و تلاش در جهت رفع موانع و جستجوی اهداف مطلوب سوق می‌دهد، اما غلبه و حساسیت زیاد، سیستم بازداری رفتاری فرد را بیشتر به درماندگی و افسردگی سوق می‌دهد [24]. لی، زو و چن [25] با استفاده از یک معادله ساختاری نشان دادند که سیستم بازداری رفتاری، فاجعه‌سازی، نشخوار فکری و ارزیابی مجدد مثبت کمتر را برای افسردگی پیش‌بینی می‌کند.
برخی از مطالعات نیز به بررسی نقش این سیستم‌ها در ارتباط سلامت افراد پرداخته‌اند. پینتو- مزا و همکاران [26] نشان دادند که بیماران افسرده در سیستم بازداری رفتاری، نمرات بالاتری را نسبت به افراد بهنجار کسب کرده‌اند. تاجیک‌زاده و همکاران [27] در بررسی خود نشان دادند که رابطه بین علائم افسردگی با سیستم فعال‌ساز / بازداری رفتاری جالب توجه است. نتایج این پژوهش نشان داد که افراد مبتلا به افسردگی اساسی نسبت به افراد بهنجار سیستم بازداری قوی‌تر و سیستم فعال‌ساز ضعیف‌تری دارند. مؤذن و همکاران [28] نشان دادند که مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب در مقایسه با افراد سالم، سیستم بازداری رفتاری غالب و فعال‌تری دارند. بنا بر نظریه آسیب‌شناسی روانی مبتنی بر نظر گری می‌توان گفت که شاید بی‌نظمی سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری یکی از عوامل دخیل در سلامت سالمندان باشد. بر اساس آنچه گذشت و وجود خلأ دانش علمی پیرامون متغیرهای تحقیق حاضر در حوزه سالمندی و همچنین افزایش تقریبی سالمندان ایرانی شهر دبی در دهه اخیر، ضروری است تا بررسی همه جانبه‌ای روی مؤلفه‌های روان‌شناختی سالمندان صورت گیرد تا بتوان با برنامه‌ریزی‌های مؤثر برای این افراد دوران مفید و سالمی را رقم زد. پژوهش حاضر به بررسی رابطه منبع کنترل درونی و بیرونی، سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن (سائق، پاسخ‌دهی به پاداش، جستجوی سرگرمی) و سیستم بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن (نشانه‌های جسمانی، افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در اجتماعی) در سالمندان ساکن خانه سالمند شهر دبی پرداخت. در این راستا فرضیه‌های زیر تدوین شد: 1- منبع کنترل درونی و بیرونی با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن در سالمندان رابطه معنادار دارد؛ 2- سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیر مقیاس‌های آن در سالمندان رابطه معنادار دارد.
روش مطالعه
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه سالمندان مقیم سرای سالمند شهر دبی تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری به صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای بود. از میان تعداد 153 نفر سالمند ایرانی ساکن این دو مرکز موجود در شهر دبی که به صورت شبانه‌روزی و اقامتی به سالمندان ایرانی خدمات ارائه می‌داد، 100 نفر با توجه به ملاک‌های ورود و خروج انتخاب شدند.
ملاک‌های ورود در پژوهش شامل داشتن تمایل و رضایت‌نامه کتبی شرکت در پژوهش، دارا بودن سن بالای 65 سال، دارا بودن سواد خواندن و نوشتن، عدم ابتلا به اختلالات روان‌شناختی مطابق با راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی پنجم بنا به تشخیص روان‌پزشک بود. معیارهای خروج نیز شامل مایل نبودن به شرکت در مطالعه، نداشتن سواد خواندن و نوشتن و انصراف از مطالعه بود.
در این پژوهش برای جمع آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های خود گزارش‌دهی زیر استفاده شد:
پرسش‌نامه منبع کنترل: این پرسش‌نامه را که برای سنجش منبع کنترل کاربرد دارد، راتر [9] برای سنجش انتظارات افراد درباره منبع کنترل تدوین و طراحی کرده است. این پرسش‌نامه دارای 29 ماده است که هر ماده یک جفت سؤال (الف و ب) دارد. این آزمون ارتباطی با هوش و جنسیت ندارد و برای سنجش منبع کنترل در بزرگسالان یکی از پراستفاده‌ترین آزمون‌هاست [29]. 23 ماده، جنبه‌های درونی و بیرونی منبع کنترل را می‌سنجد و 6 ماده دیگر، برای پوشیده نگه داشتن منظور آزمون طرح شده است. آزمودنی، یکی از جملات الف یا ب را بایستی انتخاب کند. یکی از دو جمله هر ماده مربوط به کنترل بیرونی و دیگری مربوط به کنترل درونی است. روایی این مقیاس در نمونه‌های ایرانی با روش کودر-ریچاردسون، 7/0 بوده است [30]. ابراهیمی‌قوام [30] پایایی پرسش‌نامه منبع کنترل راتر را در نمونه دانش‌آموزان با روش بازآزمایی مجدد 73/0 به دست آورده است. در پژوهش حاضر، آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 85/0 به دست آمد.
مقیاس‌های سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری کارور و وایت [31]: این مقیاس شامل 24 پرسش خودگزارش‌دهی است. مقیاس بازداری رفتاری در این پرسش‌نامه شامل 7 آیتم است که حساسیت بازداری رفتاری یا پاسخ‌دهی به تهدید و اضطراب هنگام رویارویی با نشانه‌های تهدید را اندازه می‌گیرد. مقیاس سیستم فعال‌ساز رفتاری شامل 13 آیتم است و حساسیت سیستم فعال‌ساز رفتاری را اندازه می‌گیرد و این مقیاس شامل 3 زیرمقیاس دیگر مشتمل بر سائق (4 آیتم)، پاسخ‌دهی به پاداش (5 آیتم)، جستجوی سرگرمی (4 آیتم) است. کارور و وایت [31] ثبات درونی مقیاس بازداری رفتاری معادل 73/0 و ثبات درونی 3 زیر مقیاس سائق، پاسخ دهی به پاداش و جستجوی سرگرمی را به‌ترتیب معادل 76/0، 73/0 و 66/0 محاسبه کرده‌اند. در مطالعه عطری و همکاران [32] ثبات درونی مقیاس بازداری رفتاری، معادل 47/0 و ثبات درونی مقیاس سیستم فعال‌ساز رفتاری 47/0و زیرمقیاسهای آن یعنی سائق، پاسخ‌دهی به پاداش و جستجوی سرگرمی به‌ترتیب 60/0، 73/0 و 18/0 به دست آمده است. در مطالعه حاضر، آلفای کرونباخ سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری به‌ترتیب 86/0 و 81/0 به دست آمد.
پرسش‌نامه سلامت عمومی: متن اصلی پرسش‌نامه را گلدبرگ [33] طراحی کرده است. از این ابزار می‌توان برای بررسی سلامت عمومی روان‌شناختی استفاده کرد [34]. نسخه 28 سؤالی این پرسش‌نامه برای تمام افراد جامعه طراحی شده و دارای 4 خرده‌مقیاس (نشانه‌های جسمانی، افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در اجتماعی) است که هر کدام 7 سؤال دارد. روش نمره‌گذاری به روش لیکرت است. حداکثر نمره آزمودنی با این روش 84 خواهد بود. بر اساس فراتحلیل پژوهش‌ها متوسط حساسیت پرسش‌نامه برابر با 84/0و متوسط ویژگی آن برابر با 82/0 است [35]. ضریب همسانی درونی مربوط به نمرات خام و استانداردشده بر مبنای آلفای کرونباخ به‌ترتیب 84/0 و 83/0به دست آمده است [35]. در پژوهش ما، آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 88/0 به دست آمد.
در پژوهش حاضر، داده‌های تحقیق با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره تجزیه‌وتحلیل شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شد.
در این پژوهش برای رعایت اصول اخلاقی از شرکت‌کنندگان خواسته شد که با میل و رغبت خود پرسش‌نامه‌ها را تکمیل کنند و در صورت مایل نبودن هیچ مانعی نیست؛ همچنین به آن‌ها گفته شد که این پرسش‌نامه‌ها در راستای کار تحقیقی است و اطلاعات آن‌ها نزد ما محرمانه باقی می‌ماند. به آن‌ها گفته شد که هنگام پر کردن پرسش‌نامه نیازی به نوشتن نام خود نیست. این دانشگاه پیام نور واحد دبی این تحقیق را از لحاظ اخلاقی تأیید کرده است.
یافته‌ها
مشخصات جمعیت‌شناختی نمونه مورد مطالعه در جدول شماره 1 ارائه شده است.
افزایش روزافزون جمعیت سالمندان در دنیا تا اندازه‌ای است که با عنوان انقلاب ساکت توصیف شده است [1]. در سال 2011 تعداد سالمندان نزدیک به 800 میلیون نفر (11 درصد جمعیت کل جهان) برآورد شده که در سال 2050 این تعداد به 2 میلیارد نفر (22 درصد) خواهد رسید [2]. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی زمانی که جمعیت بالای 60 سال کشوری به بیش از 7 درصد برسد، آن کشور سالمند خواهد بود [3]. ایران طبق سرشماری سال‌های 1385 و 1390، به‌ترتیب با داشتن 2/7 و 2/8 درصد افراد بالای 60 سال به کشوری سالمند تبدیل شده است [2].
سازمان بهداشت جهانی [4]. سلامت را وضعیت مطلوب فیزیکی، روانی و اجتماعی و نه فقط نبود بیماری تعریف می‌کند. با این تعریف به نظر می‌رسد که سلامت یکی از ارکان مهم سلامت جامعه باشد. اختلالات روان‌شناختی در سالمندان به دلیل محرومیت‌های مختلف اجتماعی، پایین بودن کیفیت زندگی، اختلالات شناختی، ناتوانی و افزایش خطر اختلالات جسمی متداول است [5]. تقریباً 10 درصد از سالمندان در مطالعات مختلف دچار افسردگی بوده‌اند [6]. مطالعه‌ای که در سال 2011 انجام شد، نشان داد که علائم اختلالات روانی در سالمندان با افراد جوان‌تر متفاوت است و شیوع اختلالات روانی در سالمندان بیش از آن چیزی است که قبلاً گمان می‌رفت وجود داشته باشد [5]. اضطراب یکی از شایع‌ترین اختلالات در تمامی سنین به‌خصوص سالمندان (2/17 درصد) است. این میزان بیش از شیوع افسردگی در آن‌ها گزارش شده است [7]. مطالعه‌ای که روی سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان تهران انجام شده است، نشان می‌دهد که میزان افسردگی 5/32 درصد، اضطراب 3/18درصد و اختلالات روان‌تنی 5/27 درصد بود [8].
منبع کنترل ازجمله عواملی است که می‌تواند در ارتباط با سلامت باشد. منبع کنترل خصیصه‌ای شخصیتی است که ابتدا راتر [9] در راستای تئوری یادگیری اجتماعی آن را مطرح کرد و به درجه کنترلی اشاره دارد که افراد تصور می‌کنند بر رویدادهای زندگی دارند؛ به‌عبارت‌دیگر نظامی از اعتقادات است که بر اساس آن فرد موفقیت‌ها و شکست‌های خود را ارزیابی می‌کند. راتر منبع کنترل را عبارت از انتظار کلی فرد از نتایج یک رویداد تعریف می‌کند که یا در درون یا در فراسوی (بیرون) کنترل و فهم شخصی وی وجود دارد. ازیک‌سو، افراد با خصیصه شخصیتی منبع کنترل بیرونی رویدادها را خارج از کنترل خود ادراک می‌کنند و نتایج و برآیندهای رویداد را به شانس، بخت یا تحت کنترل دیگران نیرومند نسبت می‌دهند یا معتقدند که رویدادها به دلیل پیچیدگی‌های زیاد در محیط، غیرقابل‌پیش‌بینی هستند. افراد با خصیصه شخصیتی منبع کنترل درونی بر این باورند که رویدادها به رفتار و خصیصه نسبتاً دائمی‌شان بستگی دارند. چنین افرادی باور دارند که می‌توانند از طریق پاداش‌ها، توانایی‌ها، مهارت‌ها و خصیصه‌‌هایشان بر نتایج اثر بگذارند [10]؛ ازسوی‌دیگر، بیماری و احساس بیماری و سلامت کلی ما تحت تأثیر همین افکار است [11]. درمجموع، نتایج مطالعات حاکی از آن است که سلامت اختصاصی و عمومی جسمانی و روانی ما تحت تأثیر افکار و احساساتمان در مورد شدت، میزان و جهت کنترل ما روی وقایع بیرونی است. ازآنجاکه پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد با منبع کنترل درونی، بهتر از اشخاص با منبع کنترل بیرونی به مقابله با رویدادهای استرس‌زا می‌پردازند یا با آن‌ها سازگار می‌شوند [12]، پس منبع کنترل افراد بسته به اینکه درونی یا بیرونی باشد، می‌تواند بر سلامت تأثیر داشته باشد. مطالعه گلدوینگ و همکاران [13] نشان داد که منبع کنترل درونی می‌تواند به عنوان احساس واسطه‌ای و مهم در ادراک شناختی از خطر بیماری باشد. بر اساس مطالعات، رابطه منفی معنی‌داری بین منبع کنترل درونی و ابعاد سلامت همچون افسردگی، سازگاری تحصیلی و اجتماعی وجود دارد [14]. پژوهش‌ها نشان‌دهنده آن است که افراد با منبع کنترل بیرونی نسبت به افراد با منبع کنترل درونی بیشتر دچار اختلالات روانی می‌شوند؛ برای مثال، برخی پژوهش‌ها نشان داده است که افراد دارای منبع کنترل بیرونی دارای درجه بالاتری از اضطراب و افسردگی بوده و عزت‌نفس پایین‌تری نسبت به گروه مقابل دارند [15].
وجود ارتباط علمی بین ویژگی‌های شخصیتی و به دنبال آن توسعه بیماری‌ها یکی از فرضیاتی بود که در چارچوب طب روان تنی به وجود آمد [16]. در سال‌های اخیر، رویکردهای روانی- فیزیولوژیکی به شخصیت، پیشرفت بسزایی داشته‌اند. در این زمینه نظریه حساسیت به پاداشجفری گری یکی از تأثیرگذارترین مدل‌های زیست‌شناختی شخصیت محسوب می‌شود [17]. مدل اولیه گسترده زیستی-روانی شخصیت به عنوان سیستم حساسیت به تقویت شناخته شده و روی این مسئله تأکید دارد که رفتار و عواطف به وسیله تفاوت‌های فردی در سیستم فعال‌ساز رفتاری و سیستم بازداری رفتاری مشخص می‌شود [18]. سیستم بازداری رفتاری و فعال‌ساز رفتاری مبتنی بر حساسیت افراد به پاداش و تنبیه هستند [19]. سیستم بازداری رفتاری به محرک‌های جدید، محرک‌های ترس ذاتی و محرک‌های آزارنده شرطی با برون‌شدهای توقف رفتار، اجتناب منفعل، افزایش برانگیختگی و افزایش توجه پاسخ می‌دهد. سیستم فعال‌ساز رفتاری به محرک‌های غیرشرطی و شرطی خوشایند با برون‌شدهای اجتناب فعال پاسخ می‌دهد [20 ،21 ،22]. بیماری‌های روان‌شناختی ناشی از اختلال عملکرد یکی از سیستم‌ها یا تعاملات آن‌هاست؛ همچنین تفاوت در فعالیت سیستم بازداری رفتاری و سیستم فعال‌ساز رفتاری موجب ایجاد ابعاد شخصیت به نام اضطراب، روان‌رنجورخویی و عاطفه منفی (مرتبط با کارکرد سیستم بازداری رفتاری) و تکانش‌گری برون‌گرایی و عاطفه مثبت (مرتبط با فعالیت سیستم فعال‌ساز رفتاری) می‌شود که مستقل از همدیگر هستند [23]. سیستم فعال‌ساز رفتاری از جهتی با امید و تسکین در ارتباط است. این سیستم فرد را به مقابله و تلاش در جهت رفع موانع و جستجوی اهداف مطلوب سوق می‌دهد، اما غلبه و حساسیت زیاد، سیستم بازداری رفتاری فرد را بیشتر به درماندگی و افسردگی سوق می‌دهد [24]. لی، زو و چن [25] با استفاده از یک معادله ساختاری نشان دادند که سیستم بازداری رفتاری، فاجعه‌سازی، نشخوار فکری و ارزیابی مجدد مثبت کمتر را برای افسردگی پیش‌بینی می‌کند.
برخی از مطالعات نیز به بررسی نقش این سیستم‌ها در ارتباط سلامت افراد پرداخته‌اند. پینتو- مزا و همکاران [26] نشان دادند که بیماران افسرده در سیستم بازداری رفتاری، نمرات بالاتری را نسبت به افراد بهنجار کسب کرده‌اند. تاجیک‌زاده و همکاران [27] در بررسی خود نشان دادند که رابطه بین علائم افسردگی با سیستم فعال‌ساز / بازداری رفتاری جالب توجه است. نتایج این پژوهش نشان داد که افراد مبتلا به افسردگی اساسی نسبت به افراد بهنجار سیستم بازداری قوی‌تر و سیستم فعال‌ساز ضعیف‌تری دارند. مؤذن و همکاران [28] نشان دادند که مردان مبتلا به بیماری کرونری قلب در مقایسه با افراد سالم، سیستم بازداری رفتاری غالب و فعال‌تری دارند. بنا بر نظریه آسیب‌شناسی روانی مبتنی بر نظر گری می‌توان گفت که شاید بی‌نظمی سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری یکی از عوامل دخیل در سلامت سالمندان باشد. بر اساس آنچه گذشت و وجود خلأ دانش علمی پیرامون متغیرهای تحقیق حاضر در حوزه سالمندی و همچنین افزایش تقریبی سالمندان ایرانی شهر دبی در دهه اخیر، ضروری است تا بررسی همه جانبه‌ای روی مؤلفه‌های روان‌شناختی سالمندان صورت گیرد تا بتوان با برنامه‌ریزی‌های مؤثر برای این افراد دوران مفید و سالمی را رقم زد. پژوهش حاضر به بررسی رابطه منبع کنترل درونی و بیرونی، سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن (سائق، پاسخ‌دهی به پاداش، جستجوی سرگرمی) و سیستم بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن (نشانه‌های جسمانی، افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در اجتماعی) در سالمندان ساکن خانه سالمند شهر دبی پرداخت. در این راستا فرضیه‌های زیر تدوین شد: 1- منبع کنترل درونی و بیرونی با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن در سالمندان رابطه معنادار دارد؛ 2- سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیر مقیاس‌های آن در سالمندان رابطه معنادار دارد.
روش مطالعه
پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه سالمندان مقیم سرای سالمند شهر دبی تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری به صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای بود. از میان تعداد 153 نفر سالمند ایرانی ساکن این دو مرکز موجود در شهر دبی که به صورت شبانه‌روزی و اقامتی به سالمندان ایرانی خدمات ارائه می‌داد، 100 نفر با توجه به ملاک‌های ورود و خروج انتخاب شدند.
ملاک‌های ورود در پژوهش شامل داشتن تمایل و رضایت‌نامه کتبی شرکت در پژوهش، دارا بودن سن بالای 65 سال، دارا بودن سواد خواندن و نوشتن، عدم ابتلا به اختلالات روان‌شناختی مطابق با راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی پنجم بنا به تشخیص روان‌پزشک بود. معیارهای خروج نیز شامل مایل نبودن به شرکت در مطالعه، نداشتن سواد خواندن و نوشتن و انصراف از مطالعه بود.
در این پژوهش برای جمع آوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های خود گزارش‌دهی زیر استفاده شد:
پرسش‌نامه منبع کنترل: این پرسش‌نامه را که برای سنجش منبع کنترل کاربرد دارد، راتر [9] برای سنجش انتظارات افراد درباره منبع کنترل تدوین و طراحی کرده است. این پرسش‌نامه دارای 29 ماده است که هر ماده یک جفت سؤال (الف و ب) دارد. این آزمون ارتباطی با هوش و جنسیت ندارد و برای سنجش منبع کنترل در بزرگسالان یکی از پراستفاده‌ترین آزمون‌هاست [29]. 23 ماده، جنبه‌های درونی و بیرونی منبع کنترل را می‌سنجد و 6 ماده دیگر، برای پوشیده نگه داشتن منظور آزمون طرح شده است. آزمودنی، یکی از جملات الف یا ب را بایستی انتخاب کند. یکی از دو جمله هر ماده مربوط به کنترل بیرونی و دیگری مربوط به کنترل درونی است. روایی این مقیاس در نمونه‌های ایرانی با روش کودر-ریچاردسون، 7/0 بوده است [30]. ابراهیمی‌قوام [30] پایایی پرسش‌نامه منبع کنترل راتر را در نمونه دانش‌آموزان با روش بازآزمایی مجدد 73/0 به دست آورده است. در پژوهش حاضر، آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 85/0 به دست آمد.
مقیاس‌های سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری کارور و وایت [31]: این مقیاس شامل 24 پرسش خودگزارش‌دهی است. مقیاس بازداری رفتاری در این پرسش‌نامه شامل 7 آیتم است که حساسیت بازداری رفتاری یا پاسخ‌دهی به تهدید و اضطراب هنگام رویارویی با نشانه‌های تهدید را اندازه می‌گیرد. مقیاس سیستم فعال‌ساز رفتاری شامل 13 آیتم است و حساسیت سیستم فعال‌ساز رفتاری را اندازه می‌گیرد و این مقیاس شامل 3 زیرمقیاس دیگر مشتمل بر سائق (4 آیتم)، پاسخ‌دهی به پاداش (5 آیتم)، جستجوی سرگرمی (4 آیتم) است. کارور و وایت [31] ثبات درونی مقیاس بازداری رفتاری معادل 73/0 و ثبات درونی 3 زیر مقیاس سائق، پاسخ دهی به پاداش و جستجوی سرگرمی را به‌ترتیب معادل 76/0، 73/0 و 66/0 محاسبه کرده‌اند. در مطالعه عطری و همکاران [32] ثبات درونی مقیاس بازداری رفتاری، معادل 47/0 و ثبات درونی مقیاس سیستم فعال‌ساز رفتاری 47/0و زیرمقیاسهای آن یعنی سائق، پاسخ‌دهی به پاداش و جستجوی سرگرمی به‌ترتیب 60/0، 73/0 و 18/0 به دست آمده است. در مطالعه حاضر، آلفای کرونباخ سیستم فعال‌ساز و بازداری رفتاری به‌ترتیب 86/0 و 81/0 به دست آمد.
پرسش‌نامه سلامت عمومی: متن اصلی پرسش‌نامه را گلدبرگ [33] طراحی کرده است. از این ابزار می‌توان برای بررسی سلامت عمومی روان‌شناختی استفاده کرد [34]. نسخه 28 سؤالی این پرسش‌نامه برای تمام افراد جامعه طراحی شده و دارای 4 خرده‌مقیاس (نشانه‌های جسمانی، افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در اجتماعی) است که هر کدام 7 سؤال دارد. روش نمره‌گذاری به روش لیکرت است. حداکثر نمره آزمودنی با این روش 84 خواهد بود. بر اساس فراتحلیل پژوهش‌ها متوسط حساسیت پرسش‌نامه برابر با 84/0و متوسط ویژگی آن برابر با 82/0 است [35]. ضریب همسانی درونی مربوط به نمرات خام و استانداردشده بر مبنای آلفای کرونباخ به‌ترتیب 84/0 و 83/0به دست آمده است [35]. در پژوهش ما، آلفای کرونباخ این پرسش‌نامه 88/0 به دست آمد.
در پژوهش حاضر، داده‌های تحقیق با استفاده از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره تجزیه‌وتحلیل شد. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شد.
در این پژوهش برای رعایت اصول اخلاقی از شرکت‌کنندگان خواسته شد که با میل و رغبت خود پرسش‌نامه‌ها را تکمیل کنند و در صورت مایل نبودن هیچ مانعی نیست؛ همچنین به آن‌ها گفته شد که این پرسش‌نامه‌ها در راستای کار تحقیقی است و اطلاعات آن‌ها نزد ما محرمانه باقی می‌ماند. به آن‌ها گفته شد که هنگام پر کردن پرسش‌نامه نیازی به نوشتن نام خود نیست. این دانشگاه پیام نور واحد دبی این تحقیق را از لحاظ اخلاقی تأیید کرده است.
یافته‌ها
مشخصات جمعیت‌شناختی نمونه مورد مطالعه در جدول شماره 1 ارائه شده است.
مشخصات جمعیت‌شناختی ارائه‌شده در جدول شماره 1 نشان داد که 25 درصد از سالمندان دارای تحصیلات زیر دیپلم، 55 درصد تحصیلات دیپلم و 20 تحصیلات لیسانس یا بالاتر هستند. از میان سالمندان، 68 درصد متأهل و 32 مطلقه بودند. از نمونه‌های مورد مطالعه، 70 درصد زیر 5 سال، 16 درصد 5 تا 10 سال و 14 درصد بالاتر از 10 سال در خانه سالمندان اقامت داشتند.
میانگین و انحراف استاندارد متغیرهای پژوهش در جدول شماره 2 ارائه شده است.
برای بررسی پیش‌فرض نرمال بودن داده‌های آماری، آزمون کولموگروف-اسمیرنف به کار رفت و نتایج آن در جدول شماره 3 نشان داده شده است.
نتایج غیرمعنی‌دار این آزمون برای نمرات متغیرهای مورد پژوهش در سطح معنی‌داری 05/0≥p نشان از نرمال بودن متغیرها داشت (جدول شماره 3).
یکی از مفروضاتی که در رگرسیون مدنظر قرار می‌گیرد، استقلال خطاها (تفاوت بین مقادیر واقعی و مقادیر پیش‌بینی‌شده توسط معادله رگرسیون) از یکدیگر است. به منظور بررسی استقلال خطاها از یکدیگر از آزمون دوربین-واتسون استفاده شد. نتایج این آزمون در جدول شماره 4 ارائه شده است.
بررسی استقلال خطاها (پیش‌فرض اجرای رگرسیون) با استفاده از آزمون دوربین-واتسون نشان‌دهنده استقلال خطاها در مدل‌های رگرسیونی بود (جدول شماره 4). همچنین در این تحقیق داده‌های گمشده وجود نداشت.
فرضیه اول: منبع کنترل درونی و بیرونی با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن در سالمندان رابطه معنادار دارد.
فرضیه دوم: سیستم فعال‌ساز و زیرمقیاسهای آن و سیستم بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن در سالمندان رابطه معنادار دارد.
برای بررسی این فرضیات از روش ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. نتایج این بررسی در جدول شماره 5 نشان داده شده است.
جدول شماره 5 نتایج بررسی ارتباط بین منبع کنترل درونی و بیرونی، سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن و نیز سیستم بازداری رفتاری با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن را نشان می‌دهد. نتایج این تحلیل نشان داد که منبع کنترل بیرونی (50/0=r) و درونی (48/0-=r)، سه زیرمقیاس سیستم فعال‌ساز رفتاری شامل جستجوی لذت (24/0-=r)، سائق (27/0=r) و پاسخ‌دهی به پاداش (24/0-=r)، سیستم بازداری رفتاری (38/0=r)، با سلامت عمومی کلی ارتباطات معناداری وجود دارد (01/0>P). سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن رابطه معکوس معناداری با افسردگی داشتند (01/0>P، 05/0>P). منبع کنترل درونی و بیرونی و سیستم بازداری رفتاری به شکل معناداری با همه چهار زیرمقیاس سلامت عمومی شامل افسردگی، اضطراب و بی‌خوابی، اختلال در کارکرد اجتماعی و نشانه‌های مرتبط بودند (01/0>P) (جدول شماره 5). بنابراین با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، هر دو فرضیه تحقیق تأیید شد.
پیش‌بینی سلامت عمومی بر اساس متغیرهای پیش‌بین
برای بررسی پیش‌بینی سلامت عمومی بر اساس متغیرهای پیش‌بین، روش رگرسیون هم‌زمان استفاده شد. نتایج این بررسی در جدول شماره 6 نشان داده شده است.
مدل پیش‌بینی سلامت عمومی بر اساس منبع کنترل و سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری در جدول شماره 6 ارائه شد. در این مدل، سلامت عمومی به عنوان متغیر ملاک و منبع کنترل درونی و بیرونی و سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری، به عنوان متغیرهای پیش‌بین به طور هم‌زمان وارد معادله رگرسیون شدند. نتایج بیانگر این بود که منبع کنترل درونی (59/0=Beta، 26/4=t، 001/0>P) (به صورت معکوس) و بیرونی (39/0-=Beta، 23/3-=t، 01/0>P)، سیستم بازداری رفتاری (39/0=Beta، 43/5=t، 01/0>P)، زیرمقیاس سیستم فعال‌ساز شامل سائق (به صورت معکوس) (24/0-=Beta، 75/2-=t، 01/0>P) توانستند 36 درصد از واریانس سلامت عمومی را به شکل معنی‌داری تبیین کنند (36/0=R2، 71/10=F)؛ همچنین سیستم فعال‌ساز رفتاری و زیرمقیاسهای آن شامل جستجوی لذت و پاسخ‌دهی به پاداش نتوانستند سلامت عمومی را به شکل معنی‌داری پیش‌بینی کنند (جدول شماره 6).
بحث
هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه منبع کنترل و سیستم‌های فعال‌ساز/بازداری رفتاری با سلامت عمومی در سالمندان مقیم سرای سالمند در شهر دبی بود.
یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد که منبع کنترل درونی به شکلی منفی و منبع کنترل بیرونی به شکل مثبت با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن همبستگی دارند. به‌عبارت‌دیگر هر چه منبع کنترل فرد، بیرونی باشد، سلامت عمومی کمتر خواهد بود و هر چه منبع کنترل فرد، درونی باشد، سلامت عمومی در سطح بالا و بهتری خواهد بود. این یافته با تحقیقات پیشین همسو بود [13, 14]. پژوهش حاضر از جهاتی با پژوهش‌های محققان گذشته همچون بندورا و همکاران [11] نیز همسو است، چراکه محققان مذکور به نقش منبع کنترل در سلامت کلی افراد اشاره کرده‌اند. در تبیین این یافته می‌توان بر اساس نظریه لازاروس و فولکمن [36] استدلال کرد که افراد با منبع کنترل درونی بر این باورند که می‌توانند نتایج رویدادها را تحت کنترل داشته باشند و در مقایسه با افراد با منبع کنترل بیرونی، به احتمال بیشتری، از استراتژی‌های مقابله‌ای مسئله‌مدار فعالانه استفاده می‌کنند؛ همچنین پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افراد با منبع کنترل درونی، بهتر از اشخاص با منبع کنترل بیرونی به مقابله با رویدادهای استرس‌زا می‌پردازند یا با آن‌ها سازگار می‌شوند [12]. به‌عبارت‌دیگر افراد دارای منبع کنترل درونی در مقایسه با افراد دارای کنترل بیرونی در برخورد با تکالیف پیش رو کارآمدتر، باپشتکارتر و از لحاظ شناختی، فعال‌تر و قابل‌انعطاف‌تر و در یادگیری قوانین لازم برای مسائل ضروری، کارآمدتر هستند. علاوه‌براین، آن‌ها در مقایسه با افراد دارای کنترل بیرونی در صدد جمع‌آوری اطلاعات بیشتری هستند و سعی می‌کنند پیامدهای بیرونی را کنترل کنند [37]. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که افراد دارای کنترل درونی، رفتار خود را تحت تأثیر نیروهای درونی می‌دانند و مسئولیت اعمال خود را می‌پذیرند؛ بنابراین افراد دارای منبع کنترل درونی به سبب درک و پذیرش مسئولیت نسبت به پیامدهای اعمال خویش و تلاش و امید برای رسیدن به موفقیت از سلامت روانی بالایی برخوردارند.
یافته‌های این پژوهش نشان داد که زیرمقیاسهای سیستم فعال‌ساز رفتاری به طور معکوسی با سلامت عمومی و بعضی از زیرمقیاسهای آن ارتباط دارند. به‌عبارت‌دیگر هر قدر سیستم فعال‌ساز رفتاری در سطح بالایی باشد، سلامت عمومی پایین نظیر افسردگی، اضطراب، اختلال در کار اجتماعی و نشانه‌های بدنی، کمتر قابل‌مشاهده خواهند بود. پیامدهای نظام فعال‌ساز رفتاری نیز عبارت از تقویت رفتار فعلی، خلق مثبت، سوگیری توجه به سمت منبع پاداش و افزایش برانگیختگی است. این پیامدها، رفتار پاداش گرفته را حفظ و تقویت کرده، تماس فضایی و زمانی با پاداش را نزدیک‌تر می‌سازند [38]. دپاسکالیس و همکاران [39] نیز نشان داده‌اند که سیستم فعال‌ساز رفتاری موجب حرکت به سوی هدف، پاسخ‌دهی نسبت به محرک‌های پاداش‌دهنده و فرار از تنبیه می‌شود و تجربه عواطف مثبتی همچون امیدواری، شادمانی و سرخوشی را به دنبال دارد. الیوت و تراش [40] نشان دادند که که سیستم فعال‌ساز رفتاری یک سائق قوی برای سوق دادن به رفتار و تلاش برای بازده‌های مثبت است. حساسیت این سیستم نمایانگر زودانگیختگی فرد است [41] و به نظر می‌رسد که برای تجاربی نظیر امید، وجد و شادی پاسخ‌گو باشد. فرض بر این است که سیستم فعال‌ساز رفتاری دلیل بنیادی صفت زودانگیختگی است و با انگیزش، برون‌گردی و جستجوی احساس مرتبط است [42, 41]؛ بنابراین می‌توان گفت سالمندانی که سیستم فعال‌ساز رفتاری در آن‌ها فعال‌تر است، امید، وجد و شادی بیشتری دارند و در برابر استرسورها و وضعیت‌های ناخوشایند دیدگاه مثبت‌تری دارند و راهکار مؤثرتر و کارآمدی در مواجهه با مسائل و مشکلات به کار می‌گیرند و درنتیجه همیشه سلامت روان آنان در سطح مطلوب‌تری قرار دارد. به‌علاوه، آیزنگ [43] معتقد است که در افراد برون‌گرا فعالیت سیستم فعال‌ساز بالا و فعالیت سیستم بازداری پایین است. درنتیجه می‌توان استنباط کرد که سالمندان با سیستم فعال‌ساز رفتاری فعال از برون‌گرایی بیشتری برخوردارند و روابط اجتماعی خود را با دیگر سالمندان حفظ کرده‌اند و درنتیجه کمتر دچار انزوای اجتماعی می‌شوند و مشکلات سلامت روان نظیر افسردگی و اضطراب کمتری دارند.
یافته‌های این تحقیق نشان داد که سیستم بازداری رفتاری به شکل مثبتی با سلامت عمومی و زیرمقیاسهای آن مرتبط است. به‌عبارت‌دیگر، هر قدر فعالیت سیستم بازداری رفتاری در فرد بیشتر باشد، سلامت عمومی ضعیف در سطح بالاتری خواهد بود. درنتیجه سالمندانی که دارای سیستم بازداری رفتاری هستند، سلامت عمومی کمتری دارند و نشانه‌های افسردگی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی و علائم جسمانی در آنان بروز می‌کند. این یافته با نتایج قبلی همسو است [27-24]. پور محمد رضای تجریشی و میر زمانی بافقی [24] نشان دادند که حساسیت زیاد سیستم بازداری رفتاری، افراد را به احساس درماندگی و افسردگی سوق می‌دهد. تحقیقات گری [23] نشان می‌دهد که بیماری‌های روان‌شناختی همچون تکانش‌گری و اضطراب، ناشی از فعالیت بالای سیستم بازداری رفتاری در افراد است. نوروآناتومی سیستم بازداری رفتاری در نظام جداری-هیپوکامپی، ساقه مغز، مدار پاپز و کرتکس حدقه‌ای-پیشانی قرار دارد. این ساختارها موجب افزایش برانگیختگی و سطوح توجه و نیز تجربه عواطف منفی می‌شود [44] و با نظام‌هایی که اضطراب در آن نقش دارد، هم‌پوشی دارد. درنتیجه، سیستم بازداری رفتاری فعال با احساس اضطراب، نگرانی و نشخوار فکری مطابقت دارد [45]. تحقیقات نشان داده است که فعالیت بیش از اندازه سیستم بازداری، منجر به صفات شخصیتی اضطرابی، حساسیت بالا به محرک‌های تهدیدکننده و رفتارهای مرتبط با اضطراب مثل نگرانی و نشخوار فکری می‌شود [45-41]. اضطراب ایجادشده سبب نوعی گرایش محتاطانه می‌شود. گرایشی که از طریق بازداری رفتارهای غالب، افزایش وارسی، پیش‌بینی و یادآوری تهدید مشخص و از طریق نگرانی، نشخوار ذهنی و بر انگیختگی تجربه می‌شود [46]؛ ازاین‌رو فعالیت سیستم بازداری به احساس نگرانی و نشخوار فکری منجر می‌شود [45]. همچنین، گری و مک نوگان [22] معتقدند که حساسیت سیستم بازداری رفتاری، پیشگویی‌کننده استرس‌های هیجانی منفی شخص بدون توجه به طبیعت استرس‌زاها است و بازداری رفتاری به نظر می‌رسد پیش‌بینی‌کننده شخص در کنار آمدن نافعال و ضعیف باشد؛ بنابراین با توجه به نظریه شخصیت گری [23] می‌توان چنین نتیجه گرفت که سالمندان دارای نظام بازداری رفتاری غالب، احتمالاً به بیماری‌های جسمانی و مشکلات روان‌شناختی بیشتری مبتلا می‌شوند و سلامت روانی کمتری دارند.
نتیجه‌گیری نهایی
مطالعه حاضر نشان داد که سیستم فعال‌ساز و منبع کنترل درونی با سلامت روانی بالا در سالمندان مرتبط است و سیستم بازداری رفتاری و منبع کنترل بیرونی با سلامت روانی پایین ارتباط دارد. با توجه به یافته‌های تحقیق حاضر می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری و منبع کنترل روی سلامت عمومی سالمندان مؤثر هستند. به طور کلی چون سالمندانی که به خانه سالمندان سپرده می‌شوند، حمایت اجتماعی و اقتصادی کمتری در شهر دبی دارند و نیاز به نگهداری و مراقبت از آن‌ها به‌مرور بیشتر می‌شود، سلامت عمومی آن‌ها در معرض خطر قرار می‌گیرد. تقویت منبع کنترل درونی و جهت‌دهی آنان به سمت فعالیت‌های رفتاری می‌تواند به آن‌ها کمک کند تا دوران انتهایی زندگی خود را به بهترین نحو و با سلامت روانی بالا سپری کنند. پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران حوزه سلامت زیر نظر متخصصان حاضر در خانه‌های سالمندان آموزش‌های شناختی-رفتاری برای بهبود سلامت روان سالمندان با توجه به منبع کنترل و سیستم‌های فعال‌ساز و بازداری رفتاری در سالمندان اتخاذ کنند؛ همچنین پیشنهاد می‌شود که تحقیقات آینده به بررسی باورهای شناختی سالمندان در ارتباط با سلامت بپردازند؛ علاوه‌براین پیشنهاد می‌شود که پژوهشگران نقش عواملی مانند سطح تحصیلات، نژاد، عوامل فرهنگی سالمندان ساکن خانه سالمندان را در رابطه سیستم‌های فعال‌ساز / بازداری رفتاری و منبع کنترل با سلامت عمومی را مطالعه و بررسی کنند. این پژوهش با محدودیت‌هایی مواجه بود: 1- وجود تفاوت‌های فرهنگی موجود در سالمندان ممکن است قدرت تعمیم‌دهی به سایر جوامع را زیر سؤال ببرد؛ 2- این مطالعه یک مطالعه مقطعی بود؛ 3- به دلیل استفاده از مقیاس‌های خودگزارش‌دهی، پاسخ‌دهی به مقیاس‌های خودگزارش‌دهی می‌تواند تحت تأثیر سوگیری‌های شخصی قرار گیرد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
همه اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش هیچگونه کمک مالی از سازمانیهای دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
هر دو نویسنده در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
بدینوسیله از مدیران و مربیان مراکز سالمندی دبی که ما را در انجام این تحقیق یاری کردند، صمیمانه قدردانی می نماییم.
References
Harrefors C, Savenstedt S, Axelsson K. Elderly people’s perceptions of how they want to be cared for: An interview study with healthy elderly couples in Northern Sweden. Scandinavian Journal of Caring Sciences. 2009; 23(2):353-60. [DOI:10.1111/j.1471-6712.2008.00629.x] [PMID]
Noroozian M. The Elderly population in Iran: An ever growing concern in the health system. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences. 2012; 6(2):1-6.
Sahyoun NR, Statistics NCFH. Trends in causes of death among the elderly. Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics; 2001; (1):1-10. [DOI:10.1037/e620692007-001]
World Health Organization. World health organization constitution; Basic documents. Geneva: World Health Organization; 1948.
Skoog I. Psychiatric disorders in the elderly. The Canadian Journal of Psychiatry. 2011; 56(7):387-97. [DOI:10.1177/070674371105600702] [PMID]
Barua A, Ghosh M, Kar N, Basilio M. Prevalence of depressive disorders in the elderly. Annals of Saudi Medicine. 2011; 31(6): 620-4. [DOI:10.4103/0256-4947.87100] [PMID] [PMCID]
Kirmizioglu Y, Doğan O, Kuğu N, Akyüz G. Prevalence of anxiety disorders among elderly people. International Journal of Geriatric Psychiatry. 2009; 24(9):1026-33. [DOI:10.1002/gps.2215] [PMID]
Sharifzadeh G, Moodi M, Akhbari H. [Investigating Health Status of Older People Supported by Imam (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2010; 5(3):52-9. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-279-fa.pdf
Rotter JB. Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied. 1966; 80(1):1-28. [DOI:10.1037/h0092976] [PMID]
Masudniya E. [The relationship between locus of control and coping strategies in Yazd University Students (Persian)]. Psychological Research. 2007; 3(4):123-42.
Bandura A. Perceived self-efficacy: Exercise of control through self-belief. Annual Series of European Research in Behavior Therapy. 1988; 2:27-59.
Benson LT, Deeter TE. Moderators of therelation between stress and depression in adolescents. Journal of School Counselor. 1992; 39(3):189-94.
Goldzweig G, Hasson-Ohayon I, Alon S, Shalit E. Perceived threat and depression among patients with cancer: The moderating role of health locus of control. Psychology, Health & Medicine. 2016; 21(5):601-7. [DOI:10.1080/13548506.2016.1140902] [PMID]
Njus DM, Brockway JH. Perceptions of competence and locus of control for positive and negative outcomes: Predicting depression and adjustment to college. Personality and Individuals Differences. 1999; 26(3):531-48. [DOI:10.1016/S0191-8869(98)00169-X]
Nofersti A, TalebianSharif J. [Study of the Relationship of Locus of Control with Anxiety and its Variation among those with Internal and External Locus of Control (Persian)]. Asrara. 2003; 9(4): 65-74.
Leclerc J, Rahn M, Linden W. Does Personality Predict blood pressure over a 10 year period? Personality and Individuals Differences. 2006; 40(6):1313 -21. [DOI:10.1016/j.paid.2005.11.015]
Cooper A, Gomez R, Aucote H. The Behavioral Inhibition System and Behavioral Approach System (BIS/BAS) scales: Measurement and structural in variance across adults and adolescents. Personality and Individuals Differences. 2007; 43(2):295-305. [DOI:10.1016/j.paid.2006.11.023]
Kimbrel NA, Meyer EC, DeBeer BB, Mitchell JT, Kimbrel AD, Nelson-Gray RO, Morissette SB. Reinforcement sensitivity and social anxiety in combat veterans. Personality and Individual Differences. 2016; 98:171-5. [DOI:10.1016/j.paid.2016.04.008] [PMID] [PMCID]
Pyhala R, Raikkonen K, Pesonen AK, Heinonen K, Hovi P, Eriksson JG, et al. Behavioral inhibition and behavioral approach in young adults with very low birth weight-The Helsinki study of very low birth weight adults. Personality and Individuals Differences. 2009; 46(2):106-10. [DOI:10.1016/j.paid.2008.09.013]
Forozesh Yekta F, Azad Fallah P, Najafi SR. [The activity of the berain/behavioral systems and Introversion / extroversion in patients with rheumatoid arthritis (Persian)]. Journal of Psychology. 2002; 6(4): 391-375.
Pickering A, Corr P. JA Gray’s Reinforcement Sensitivity Theory (RST) of personality. The Sage Handbook of Personality Theory and Assessment. 2008; 1:239-56. [DOI:10.4135/9781849200462.n11]
Gray JA, McNaughton N. The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the function of the septo-hippocampal system. Oxford, England: Oxford University Press; 2003. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780198522713.003.0010] [PMID]
Gray JA. Framework for a taxonomy of psychiatric disorders. In S. H. M. V. Goozen, N. E. V. Poll & J. Sergeant (Eds.), Emotions: Essays on emotion theory. New Jersey: Erlbaum; 1994.
PorMohammad Rezaie Tajrishi M, MirZamani Bafghi, SM. [The relationships between the activity of brain/behavioral systems, social support and depression (Persian)]. Social Welfare Quarterly. 2007; 26: 223-45.
Li Y, Xu Y, Chen Z. Effects of the Behavioral Inhibition System (BIS), Behavioral Activation System (BAS), and emotion regulation on depression: A one-year follow-up study in Chinese adolescents. Psychiatry Research. 2015; 230(2):287-93. [DOI:10.1016/j.psychres.2015.09.007] [PMID]
Pinto-Meza A, Caseras X, Soler J, Puigdemont D, Perez V, Torrubia R. Behavioral inhibition and behavioral activation systems in current and recovered major depression participants. Personality and Individuals Differences. 2006; 40(2):215-26. [DOI:10.1016/j.paid.2005.06.021]
Tajikzadeh F, Sadeghi R, Mehrabizade Honarmand M, Davoudi I. [The Brain/ Behavioral Systems, Perfectionism and Depression Symptoms among the University Students (Persian)]. Psychological Research. 2015; 11(3):119-40. [DOI:10.17795/whb-29177]
Moazen S, Azad-Fallah P, Safi M. Comparison of brain/behavioral systems activity and dimensions of perfectionism in coronary heart disease and normal subjects. International Journal of Behavioral Sciences. 2009; 3(2):113-9.
Kakavand E. [Relationships locus of control (internal-external) to public health in soldiers (Persian)]. [MA. Thesis]. Tehran: Tarbiyat Moalem University; 2006.
Iman N, Mohammad H. [The Effects of Social Skill on Anxiety and Self-esteem Among Second Grade Girl's High School in Baghmalek (Persian)]. Journal Of Social Psychology (New Findings In Psychology). 2008; 2(6):95-116. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=187958
Carver CS, White TL. Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: the BAS/BIS scales. Journal of Personality and Social Psychology. 1994; 67(2):319-33. [DOI:10.1037/0022-3514.67.2.319]
Atri Fard M, Azad Fallah P, Ezhei J. The activity of brain/behavior systems and prone to sham and guilt. Iranian Journal of psychology. Motivation and Emotion. 2006; 10(1):3-21.
Goldberg DP. The Detection of Psychiatric Illness by Questionnaire. London: Oxford University Press; 1972.
Abolghasemi A, Narimani M. Psychological tests. Ardabil: Publication of Bagh Rezvan; 2005.
BabaNazari L, Kafi SM. [A comparative study of women’s health and demographic factors associated with it in different periods of pregnancy (Persian)]. Journal of Research in Psychological Health. 2007; 1(2):44-52.
Lazarus RS, Folkman S. Stress Appraisal and coping, New York. Springer; 1984.
Farahani MN Rotter,s social learning theory, the explanation of locus of control. Educational Research. 1998; 5(1):21-35.
Smillie LD, Dalgleish LI, Jackson CJ. Distinguishing between learning and motivation in behavioral tests of the reinforcement sensitivity theory of personality. Personality and Social Psychology Bulletin. 2007; 33(4):476-89 [DOI:10.1177/0146167206296951] [PMID]
De Pascalis V, Varriale V, D’Antuono L. Event-related components of the punishment and reward sensitivity. Clinical Neurophysiology. 2010; 121(1):60-76. [DOI:10.1016/j.clinph.2009.10.004] [PMID]
Elliot AJ, Thrash TM. Approach and avoidance temperament as basic dimensions of personality. Journal of Personality. 2010; 78(3):865-906. [DOI:10.1111/j.1467-6494.2010.00636.x] [PMID]
Heponiemi T, Keltikangas-Järvinen L, Puttonen S, Ravaja N. BIS/BAS sensitivity and self-rated affects during experimentally induced stress. Personality and Individual Differences. 2003; 34(6):943-57. [DOI:10.1016/S0191-8869(02)00079-X]
Knyazev GG, Slobodskoj-Plusnin JY. Behavioural approach system as a moderator of emotional arousal elicited by reward and punishment cues. Personality and Individual Differences. 2007; 42(1):49-59. [DOI:10.1016/j.paid.2006.06.020]
Eysenck HJ. The biological basis of personality. New Jersey: Transaction Publishers; 1967.
Heponiemi T. [Physiological and emotional stress reactions: The effects of temperament and exhaustion (Swedish)]. Sweden: University of Helsinki; 2004.
van der Linden D, Taris TW, Beckers DG, Kindt KB. Reinforcement sensitivity theory and occupational health: BAS and BIS on the job. Personality and Individual Differences. 2007; 42(6):1127-38. [DOI:10.1016/j.paid.2006.07.029]
Booth C, Hasking P. Social anxiety and alcohol consumption: The role of alcohol expectancies and reward sensitivity. Addictive Behaviors. 2009; 34(9):730-36. [DOI:10.1016/j.addbeh.2009.04.010] [PMID]
Harrefors C, Savenstedt S, Axelsson K. Elderly people’s perceptions of how they want to be cared for: An interview study with healthy elderly couples in Northern Sweden. Scandinavian Journal of Caring Sciences. 2009; 23(2):353-60. [DOI:10.1111/j.1471-6712.2008.00629.x] [PMID]
Noroozian M. The Elderly population in Iran: An ever growing concern in the health system. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences. 2012; 6(2):1-6.
Sahyoun NR, Statistics NCFH. Trends in causes of death among the elderly. Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Health Statistics; 2001; (1):1-10. [DOI:10.1037/e620692007-001]
World Health Organization. World health organization constitution; Basic documents. Geneva: World Health Organization; 1948.
Skoog I. Psychiatric disorders in the elderly. The Canadian Journal of Psychiatry. 2011; 56(7):387-97. [DOI:10.1177/070674371105600702] [PMID]
Barua A, Ghosh M, Kar N, Basilio M. Prevalence of depressive disorders in the elderly. Annals of Saudi Medicine. 2011; 31(6): 620-4. [DOI:10.4103/0256-4947.87100] [PMID] [PMCID]
Kirmizioglu Y, Doğan O, Kuğu N, Akyüz G. Prevalence of anxiety disorders among elderly people. International Journal of Geriatric Psychiatry. 2009; 24(9):1026-33. [DOI:10.1002/gps.2215] [PMID]
Sharifzadeh G, Moodi M, Akhbari H. [Investigating Health Status of Older People Supported by Imam (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2010; 5(3):52-9. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-279-fa.pdf
Rotter JB. Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied. 1966; 80(1):1-28. [DOI:10.1037/h0092976] [PMID]
Masudniya E. [The relationship between locus of control and coping strategies in Yazd University Students (Persian)]. Psychological Research. 2007; 3(4):123-42.
Bandura A. Perceived self-efficacy: Exercise of control through self-belief. Annual Series of European Research in Behavior Therapy. 1988; 2:27-59.
Benson LT, Deeter TE. Moderators of therelation between stress and depression in adolescents. Journal of School Counselor. 1992; 39(3):189-94.
Goldzweig G, Hasson-Ohayon I, Alon S, Shalit E. Perceived threat and depression among patients with cancer: The moderating role of health locus of control. Psychology, Health & Medicine. 2016; 21(5):601-7. [DOI:10.1080/13548506.2016.1140902] [PMID]
Njus DM, Brockway JH. Perceptions of competence and locus of control for positive and negative outcomes: Predicting depression and adjustment to college. Personality and Individuals Differences. 1999; 26(3):531-48. [DOI:10.1016/S0191-8869(98)00169-X]
Nofersti A, TalebianSharif J. [Study of the Relationship of Locus of Control with Anxiety and its Variation among those with Internal and External Locus of Control (Persian)]. Asrara. 2003; 9(4): 65-74.
Leclerc J, Rahn M, Linden W. Does Personality Predict blood pressure over a 10 year period? Personality and Individuals Differences. 2006; 40(6):1313 -21. [DOI:10.1016/j.paid.2005.11.015]
Cooper A, Gomez R, Aucote H. The Behavioral Inhibition System and Behavioral Approach System (BIS/BAS) scales: Measurement and structural in variance across adults and adolescents. Personality and Individuals Differences. 2007; 43(2):295-305. [DOI:10.1016/j.paid.2006.11.023]
Kimbrel NA, Meyer EC, DeBeer BB, Mitchell JT, Kimbrel AD, Nelson-Gray RO, Morissette SB. Reinforcement sensitivity and social anxiety in combat veterans. Personality and Individual Differences. 2016; 98:171-5. [DOI:10.1016/j.paid.2016.04.008] [PMID] [PMCID]
Pyhala R, Raikkonen K, Pesonen AK, Heinonen K, Hovi P, Eriksson JG, et al. Behavioral inhibition and behavioral approach in young adults with very low birth weight-The Helsinki study of very low birth weight adults. Personality and Individuals Differences. 2009; 46(2):106-10. [DOI:10.1016/j.paid.2008.09.013]
Forozesh Yekta F, Azad Fallah P, Najafi SR. [The activity of the berain/behavioral systems and Introversion / extroversion in patients with rheumatoid arthritis (Persian)]. Journal of Psychology. 2002; 6(4): 391-375.
Pickering A, Corr P. JA Gray’s Reinforcement Sensitivity Theory (RST) of personality. The Sage Handbook of Personality Theory and Assessment. 2008; 1:239-56. [DOI:10.4135/9781849200462.n11]
Gray JA, McNaughton N. The neuropsychology of anxiety: An enquiry into the function of the septo-hippocampal system. Oxford, England: Oxford University Press; 2003. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780198522713.003.0010] [PMID]
Gray JA. Framework for a taxonomy of psychiatric disorders. In S. H. M. V. Goozen, N. E. V. Poll & J. Sergeant (Eds.), Emotions: Essays on emotion theory. New Jersey: Erlbaum; 1994.
PorMohammad Rezaie Tajrishi M, MirZamani Bafghi, SM. [The relationships between the activity of brain/behavioral systems, social support and depression (Persian)]. Social Welfare Quarterly. 2007; 26: 223-45.
Li Y, Xu Y, Chen Z. Effects of the Behavioral Inhibition System (BIS), Behavioral Activation System (BAS), and emotion regulation on depression: A one-year follow-up study in Chinese adolescents. Psychiatry Research. 2015; 230(2):287-93. [DOI:10.1016/j.psychres.2015.09.007] [PMID]
Pinto-Meza A, Caseras X, Soler J, Puigdemont D, Perez V, Torrubia R. Behavioral inhibition and behavioral activation systems in current and recovered major depression participants. Personality and Individuals Differences. 2006; 40(2):215-26. [DOI:10.1016/j.paid.2005.06.021]
Tajikzadeh F, Sadeghi R, Mehrabizade Honarmand M, Davoudi I. [The Brain/ Behavioral Systems, Perfectionism and Depression Symptoms among the University Students (Persian)]. Psychological Research. 2015; 11(3):119-40. [DOI:10.17795/whb-29177]
Moazen S, Azad-Fallah P, Safi M. Comparison of brain/behavioral systems activity and dimensions of perfectionism in coronary heart disease and normal subjects. International Journal of Behavioral Sciences. 2009; 3(2):113-9.
Kakavand E. [Relationships locus of control (internal-external) to public health in soldiers (Persian)]. [MA. Thesis]. Tehran: Tarbiyat Moalem University; 2006.
Iman N, Mohammad H. [The Effects of Social Skill on Anxiety and Self-esteem Among Second Grade Girl's High School in Baghmalek (Persian)]. Journal Of Social Psychology (New Findings In Psychology). 2008; 2(6):95-116. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=187958
Carver CS, White TL. Behavioral inhibition, behavioral activation, and affective responses to impending reward and punishment: the BAS/BIS scales. Journal of Personality and Social Psychology. 1994; 67(2):319-33. [DOI:10.1037/0022-3514.67.2.319]
Atri Fard M, Azad Fallah P, Ezhei J. The activity of brain/behavior systems and prone to sham and guilt. Iranian Journal of psychology. Motivation and Emotion. 2006; 10(1):3-21.
Goldberg DP. The Detection of Psychiatric Illness by Questionnaire. London: Oxford University Press; 1972.
Abolghasemi A, Narimani M. Psychological tests. Ardabil: Publication of Bagh Rezvan; 2005.
BabaNazari L, Kafi SM. [A comparative study of women’s health and demographic factors associated with it in different periods of pregnancy (Persian)]. Journal of Research in Psychological Health. 2007; 1(2):44-52.
Lazarus RS, Folkman S. Stress Appraisal and coping, New York. Springer; 1984.
Farahani MN Rotter,s social learning theory, the explanation of locus of control. Educational Research. 1998; 5(1):21-35.
Smillie LD, Dalgleish LI, Jackson CJ. Distinguishing between learning and motivation in behavioral tests of the reinforcement sensitivity theory of personality. Personality and Social Psychology Bulletin. 2007; 33(4):476-89 [DOI:10.1177/0146167206296951] [PMID]
De Pascalis V, Varriale V, D’Antuono L. Event-related components of the punishment and reward sensitivity. Clinical Neurophysiology. 2010; 121(1):60-76. [DOI:10.1016/j.clinph.2009.10.004] [PMID]
Elliot AJ, Thrash TM. Approach and avoidance temperament as basic dimensions of personality. Journal of Personality. 2010; 78(3):865-906. [DOI:10.1111/j.1467-6494.2010.00636.x] [PMID]
Heponiemi T, Keltikangas-Järvinen L, Puttonen S, Ravaja N. BIS/BAS sensitivity and self-rated affects during experimentally induced stress. Personality and Individual Differences. 2003; 34(6):943-57. [DOI:10.1016/S0191-8869(02)00079-X]
Knyazev GG, Slobodskoj-Plusnin JY. Behavioural approach system as a moderator of emotional arousal elicited by reward and punishment cues. Personality and Individual Differences. 2007; 42(1):49-59. [DOI:10.1016/j.paid.2006.06.020]
Eysenck HJ. The biological basis of personality. New Jersey: Transaction Publishers; 1967.
Heponiemi T. [Physiological and emotional stress reactions: The effects of temperament and exhaustion (Swedish)]. Sweden: University of Helsinki; 2004.
van der Linden D, Taris TW, Beckers DG, Kindt KB. Reinforcement sensitivity theory and occupational health: BAS and BIS on the job. Personality and Individual Differences. 2007; 42(6):1127-38. [DOI:10.1016/j.paid.2006.07.029]
Booth C, Hasking P. Social anxiety and alcohol consumption: The role of alcohol expectancies and reward sensitivity. Addictive Behaviors. 2009; 34(9):730-36. [DOI:10.1016/j.addbeh.2009.04.010] [PMID]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سالمند شناسی
دریافت: 1397/8/11 | پذیرش: 1398/6/12 | انتشار: 1399/12/30
دریافت: 1397/8/11 | پذیرش: 1398/6/12 | انتشار: 1399/12/30
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار نشریه سالمند: مجله سالمندی ایران تحت مجوز Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
