مقدمه
احساس تنهایی به عنوان یکی از مشکلات روانی اجتماعی، تجربه ناخوشایندی است که کمتر به آن توجه شده است و به نارسایی‌های کمی یا کیفی در روابط اجتماعی مربوط می‌شود [1، 2]. تنهایی نتیجه ناخوشانید اختلال در روابط اساسی است، به صورتی که فرد محدودیت ارتباطات اجتماعی معنی‌دار و برآورده نشدن نیازهای مرتبط با ارتباطات صمیمی را تجربه کرده و کیفیت روابط برای فرد اغنا‌کننده نیست [3، 4]. پدیده تنهایی در همه گروه‌های سنی تجربه می‌شود، اما تعیین‌کننده‌های تنهایی در سالمندان و کهنسالان بارزتر هستند. این گروه سنی به دلیل تجربه فقدان‌هایی همچون مرگ همسر، اُفت عملکرد فیزیکی و مشکلات سلامتی بیشتر با پدیده تنهایی درگیرند [5].
احساس تنهایی عامل سبب‌شناختی مؤثر بر سلامت و بهروزی سالمندان است [2، 6]. مطالعات نشان داده‌اند تنهایی به طور قابل ملاحظه‌ای با افسردگی، وضعیت سلامت عمومی ضعیف، نقایص کارکردی افزایش فشار خون، افزایش خطر خودکشی و مرگ‌ومیر در ارتباط است [2، 7، 8، 9]. اکثر پژوهش‌های انجام‌شده در خصوص تنهایی سالمندان بر بعد عینی تنهایی تمرکز دارند، در صورتی که بررسی عمیق تنهایی و عوامل وابسته و همین‌طور شیوع تنهایی و اثرات آن کاربرد فراوانی در فهم این پدیده دارد. در صورت اندازه‌گیری درست تنهایی، امکان تعیین وسعت مشکل و برآورد نیاز به مداخله در این زمینه وجود خواهد داشت. از آنجا که متغیرهای زمینه‌ای همچون فرهنگ، سیستم‌های ارزشی و قومیت، درک احساس تنهایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، برای اندازه‌گیری تنهایی بایستی تا حد امکان از ابزارهایی استفاده کرد که قابلیت کاربرد در زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف را داشته باشند تا از این طریق بتوان به تفاوت در وسعت و ابعاد مشکل و عوامل مرتبط با آن در بین جوامع مختلف پی برد [10]. وجود چنین ابزارهایی، نه‌تنها بر وسعت دانش ما از پدیده تنهایی خواهد افزود، بلکه وضعیت واقعی میزان تنهایی را در جوامع منفرد مشخص کرده و زمینه را برای مداخله و اقداماتی در جهت تخفیف احساس تنهایی فراهم خواهد نمود تا از این طریق بتوان تا حدی مشکلات سلامتی و رفتاری ناشی از تنهایی را در سالمندان تقلیل داد. از سوی دیگر، تا کنون فقدان ابزاری معتبر و قابل اطمینان جهت بررسی میزان تنهایی سالمندان مانعی برای پی بردن به وسعت مشکل تنهایی و عوامل مرتبط با آن در جمعیت سالمند ایرانی بوده است. از آنجا که ابزارسازی فرایندی زمان‌بر و پرهزینه است، از بعد کاربردی و به منظور سهولت کار، بهتر است ابزارهای موجود در دنیا که در پژوهش‌ها و جمعیت‌های مختلف آزمون خود را پس داده‌اند، بومی‌سازی شده و پس از اعتبارسنجی مورد استفاده قرار گیرند [11]. 
پرسش‌نامه تنهایی گیرولد یکی از ابزارهای پرکاربرد در اندازه‌گیری تنهایی سالمندان است که در بسیاری از کشورها مورد استفاده قرار گرفته است [12، 13، 14، 15]. با توجه به این موضوع که توسعه ابزار تنهایی دی‌جانگ گیرولد با پژوهش روی نمونه‌های سالمند انجام شده است، به نظر می‌رسد برای روان‌سنجی در جامعه سالمندان مناسب‌تر باشد. این ابزار سؤالات کمی دارد و پر کردن آن نیاز به زمان کمتری داشته و کمتر موجب خستگی سالمند می‌شود [13]. همچنین نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهند این پرسش‌نامه از تغییرناپذیری قوی در بین گروه‌های سنی در مقایسه با پرسش‌نامه تنهایی کالیفرنیا برخوردار است [13]. پرسش‌نامه دی‌جانگ گیرولد دارای سه نسخه 34سؤالی، یازده‌سؤالی و شش‌سؤالی است. بر اساس پیشنهاد دی‌جانگ پرسش‌نامه یازده‌سؤالی، قابلیت بررسی عمیق تنهایی در افراد خاص و نیز بررسی ماهیت و تأثیر تنهایی بعد از رخداد‌های خاص را دارد [14]. همچنین به عقیده وی نسخه شش‌سؤالی پرسش‌نامه به اندازه نسخه یازده‌سؤالی کفایت لازم برای بررسی تنهایی به‌خصوص در پژوهش‌هایی با حجم نمونه زیاد را داراست [15]. برخلاف پرسش‌نامه کالیفرنیا، پرسش‌نامه تنهایی گیرولد در بسیاری از کشورهای دنیا و به زبان‌های مختلف ترجمه و روان‌سنجی شده است [12، 14، 15، 16، 17]. 
با توجه به نبود پرسش‌نامه مناسب برای بررسی تنهایی در جامعه سالمندان ایرانی، اطلاعات کمی در زمینه وسعت این مشکل در جمعیت سالمند ایرانی وجود دارد. از سوی دیگر، پرسش‌نامه تنهایی گیرولد در بسیاری فرهنگ‌ها و زبان‌ها ترجمه و بومی‌سازی شده است. بنابراین تهیه نسخه بومی و اعتبارسنجی این پرسش‌نامه در ایران می‌تواند نه‌تنها وسعت این مشکل را در سالمندان ایرانی مشخص کند، بلکه امکان مقایسه بین فرهنگی احساس تنهایی سالمندان ایرانی با سالمندان سایر کشورها نیز فراهم سازد. از این‌رو مطالعه حاضر با هدف ترجمه و روان‌سنجی نسخه شش‌سؤالی پرسش‌نامه تنهایی گیرولد انجام پذیرفت. 
روش مطالعه 
پژوهش روش‌شناختی حاضر حاصل بخشی از یک طرح پژوهشی در دانشگاه علوم‌پزشکی لرستان با عنوان ترجمه و روان‌سنجی نسخه شش‌سؤالی پرسش‌نامه تنهایی گیرولد بود که به تصویب کمیته اخلاق دانشگاه رسید (کد اخلاق LUMS.REC.1396.259).
جامعه پژوهش
مشارکت‌کنندگان در این مطالعه، سالمندان بالای شصت سال شهر خرم‌آباد در سال 1397 بودند. حجم نمونه در مطالعات روان‌سنجی بر اساس تعداد گویه تعیین می‌شود، با این حال با توجه به تعداد کم گویه‌ها و جهت اطمینان از کافی بودن نمونه‌ها، حجم نمونه 224 نفر (30 نفر به ازای هر سؤال) تعیین شد. برای ارزیابی پایایی پرسش‌نامه به روش بازآزمون نیز حجم نمونه 30 نفر در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری بدین صورت بود که ابتدا شهر به مناطق جنوب، شمال، شرق و غرب تقسیم و از هر منطقه چند مسجد و پارک به صورت تصادفی انتخاب شد. سپس نمونه‌ها با توجه به جمعیت منطقه و حجم نمونه به صورت دردسترس انتخاب شدند. معیارهای ورود به مطالعه شامل سن شصت سال و بالاتر، توانایی برقراری ارتباط و پاسخ به سؤالات پرسش‌نامه، سکونت در جامعه و تمایل به شرکت در مطالعه و معیار‌های خروج از مطالعه نیز شامل سابقه هرگونه مشکل شناختی، دمانس و آلزایمر (به استناد گفته‌های خود بیمار و خانواده)، نمره آزمون کوتاه‌شده شناختی کمتر از 7، سابقه مشکلات روان‌پریشی شدید (به استناد گفته‌های بیمار و خانواده)، عدم رضایت به تداوم شرکت در مطالعه و همچنین تکمیل ناقص پرسش‌نامه‌ها بودند.
ابزارها
پرسش‌نامه‌های مورد استفاده در پژوهش شامل پرسش‌نامه عوامل جمعیت‌شناختی، پرسش‌نامه آزمون کوتاه‌شده شناختی، پرسش‌نامه اضطراب و افسردگی بیمارستانی و نسخه شش‌سؤالی پرسش‌نامه تنهایی گیرولد بودند. پرسش‌نامه عوامل جمعیت‌شناختی شامل سن، جنس، وضعیت تأهل، تحصیلات، شغل و وضعیت زندگی بود. ابزار آزمون کوتاه‌شده شناختی دارای ده سؤال است و توسط فروغان و همکاران در سالمندان ایرانی اعتبارسنجی شده ومطلوب بودن مشخصات آن به تأیید رسیده است [18]. پرسش‌نامه اضطراب و افسردگی بیمارستانی، ابزاری چهارده‌سؤالی برای بررسی اضطراب و افسردگی در بیماران است که با تأکید بر تأثیر بیماری فیزیکی بر کل نمره طراحی شده است [19]. سؤالات افسردگی در این ابزار بیشتر بر علائم فقدان لذت تأکید دارند. این ابزار یک نمره برای افسردگی و یک نمره برای اضطراب را در اختیار محقق قرار داده و این دو اختلال را از هم افتراق می‌دهد. نمره بیشتر از 11 در هریک از دو بعد پرسش‌نامه نشان‌دهنده اضطراب یا افسردگی است [19]. 
نسخه شش‌سؤالی پرسش‌نامه تنهایی در سال 2006 توسط دی‌جانگ و ون‌تیلبرگ توسعه داده شده است [20]. پرسش‌نامه دارای شش سؤال با پاسخ‌های لیکرت سه‌درجه‌ای شامل «خیر»، «کم و بیش» و «بلی» است که سه مورد از سؤالات بار منفی و سه مورد بار مثبت دارند. این پرسش‌نامه دارای دو بعد تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی است [14]. سؤالات 1، 5 و 6 پاسخ‌های مثبت و خنثی داشته و مربوط به تنهایی عاطفی و سؤالات 2، 3 و 4 پاسخ‌های منفی و خنثی داشته و مربوط به تنهایی اجتماعی هستند [14]. از نظر تئوریک این ابزار احساسات خفیف و شدید تنهایی و همین‌طور احساسات مربوط به محرومیت پنهان را اندازه‌گیری می‌کند [16]. نمره کل پرسش‌نامه از جمع نمره دو زیرمقیاس به دست می‌آید و نمره تنهایی تنها در صورتی مصداق دارد که همه سؤالات پاسخ داده شده باشند یا حداکثر یک سؤال بی‌پاسخ مانده باشد [20]. در این پرسش‌نامه نمره صفر به منزله نبود احساس تنهایی و نمره 6 به معنی تنهایی شدید است. ضریب همسانی درونی نیز در جامعه سالمند 0/76 گزارش شده است [20]. پرسش‌نامه‌ها به صورت مصاحبه رو در رو تکمیل شدند.
آماده‌سازی و بومی‌سازی ابزار
اولین قدم در روان‌سنجی پرسش‌نامه، کسب اجازه از سازنده ابزار است. در این پژوهش با توسعه‌دهنده ابزار مکاتبه شد و رضایت وی جهت روان‌سنجی پرسش‌نامه به زبان فارسی کسب شد. سپس جهت تعیین روایی زبان‌شناختی، نسخه اصلی پرسش‌نامه با استفاده از روش استاندارد ترجمه ـ بازترجمه از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شد. در این روش، ابتدا نسخه اصلی پرسش‌نامه توسط یک مترجم از زبان انگلیسی به فارسی ترجمه شد. سپس، توسط مترجم مستقل از مترجم مرحله نخست، ترجمه فارسی به زبان انگلیسی برگردانده شد. در مرحله بعد نسخه برگردان‌شده به انگیسی به منظور اطمینان از درستی انتقال مفاهیم در نسخه ترجمه‌شده برای طراح پرسش‌نامه از طریق ایمیل ارسال شد و پس از دریافت نظرات ایشان و اعمال آن‌ها نسخه فارسی پرسش‌نامه شش‌سؤالی تنهایی تهیه شد. برای تعیین روایی صوری با ده نفر از سالمندان به صورت چهره به چهره مصاحبه شد و موارد سطح دشواری (دشواری درک عبارات و کلمات) و ابهام (احتمال وجود برداشت‌های اشتباه از عبارت یا وجود نارسایی در معانی کلمات) بررسی و نظرات سالمندان در خصوص پرسش‌نامه اعمال شد. سپس جهت بررسی وضوح، شفافیت و مفهوم و قابل درک بودن سؤالات ابزار، ترجمه نهایی به همراه اصل پرسش‌نامه در اختیار ده نفر از استادان و دست‌اندرکاران حوزه سالمندی (سالمندشناسی، روان‌پزشکی سالمندی و پرستاری سالمندی) قرار گرفت و پرسش‌نامه بازبینی و با جملات روان، سلیس و قابل درک که همان مفهوم را برسانند، جایگزین شد. برای بررسی روایی محتوا به شکل کمی با استفاده از شاخص روایی محتوا (CVI)، از ده نفر از متخصصین درخواست شد تا بر اساس شاخص روایی محتوای والتس و باسل میزان مربوط بودن، ساده بودن و واضح بودن هریک از عبارات پرسش‌نامه را تعیین کنند [21]. پس از تعیین روایی صوری و محتو،ا از آنجا که اغلب سالمندان شرکت‌کننده در پژوهش بی‌سواد بودند پرسش‌نامه‌ها به صورت مصاحبه چهره به چهره با حضور پرسشگر در محل پژوهش تکمیل شدند. 
تحلیل داده‌ها
روایی سازه ابزار با تحلیل عاملی تأییدی (CFA)، روایی هم‌زمان با ضریب همبستگی پیرسون، پایایی ابزار در طول زمان با ضریب همبستگی درون‌طبقاتی (ICC) و همسانی درونی ابزار با ضریب آلفای کرونباخ بررسی شدند. تحلیل داده‌ها با دو نرم‌افزار SPSS   نسخه 22 و AMOS نسخه 18 و با در نظر گرفتن سطح معنی‌داری 0/05≥p انجام گرفت.
یافته‌ها
میانگین سنی افراد شرکت‌کننده در پژوهش 7/6±67/5 سال با حداقل 60 و حداکثر 105 سال بود. از 224 سالمند شرکت‌کننده در پژوهش 119 نفر (53/1 درصد) مرد، 70/5 درصد متأهل و 54/9 درصد بی‌سواد بودند. 66/1 درصد با همسر و 4/9 درصد تنها زندگی می‌کردند. همچنین 26 درصد سالمندان شرکت‌کننده در پژوهش بازنشسته بودند. حداقل تعداد فرزندان سالمندان 1 و حداکثر 13 و میانگین تعداد فرزندان 6/55±2/26 بود (جدول شماره 1). 



روایی محتوا 
نتایج بررسی روایی محتوای پرسش‌نامه (ضریب CVI) نشان داد پرسش‌نامه دارای شاخص روایی محتوای قابل قبول (0/874=CVI) است (در مقیاس ارتباط 0/833، در مقیاس وضوح 0/854 و در مقیاس سادگی 0/937).
روایی ملاکی
نتایج بررسی روایی ملاکی با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین بعد اجتماعی ابزار تنهایی با اضطراب، افسردگی و نمره کل اضطراب و افسردگی همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد (001/p<0). همچنین مشخص شد بین بعد عاطفی ابزار تنهایی و هریک از متغیرهای اضطراب، افسردگی و نمره کل پرسش‌نامه اضطراب و افسردگی بیمارستانی نیز همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد (001/p<0). از نظر نمره کل تنهایی نیز نتایج مشابه هریک از ابعاد اجتماعی و عاطفی به دست آمد. نتایج بررسی ارتباط برخی متغیرهای جمعیت‌شناختی نیز نشان داد نمره کل تنهایی همبستگی معنی‌داری با جنسیت دارد. همچنین همبستگی منفی و معنی‌داری بین نمره کل تنهایی و تنهایی اجتماعی با سطح تحصیلات سالمندان وجود داشت. نتایج بررسی همبستگی وضعیت تأهل و تنهایی نیز نشان داد نمره کل تنهایی و تنهایی عاطفی با وضعیت تأهل در ارتباط است و سالمندان دارای همسر پایین‌تر از نظر احساس تنهایی وضعیت بهتری دارند (جدول شماره 2). 



روایی سازه
جهت بررسی روایی سازه ابزار شش‌سؤالی تنهایی از تحلیل عاملی تأییدی استفاده شد. با توجه به شاخص‌های برازش مدل (0/047=RMSEA، 0/983=IFI، 0/983=GFI، 1/48=CMIN/DF) و بار عاملی مرتبط به هر سؤال (جدول شماره 3 و تصویر شماره 1) مشخص شد ابزار شش‌سؤالی با دو عامل تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی از برازش قابل قبولی برخوردار است. 

همچنین بین دو عامل تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی همبستگی مثبت و معنی‌داری (P<0/001, r =0/50)  وجود داشت (تصویر شماره 1).
پایایی
نتایج بررسی پایایی پرسش‌نامه از طریق ضریب همبستگی درون‌طبقاتی نیز حاکی از پایایی مناسب ابزار بود (P=0/002, ICC=0/743). همچنین نتایج بررسی همسانی درونی نشان داد ابزار از همسانی درونی مناسبی برخوردار است (0/698=P).
بحث
هدف از این مطالعه، ترجمه و روان‌سنجی پرسش‌نامه شش‌سؤالی تنهایی دی‌جانگ بود. این ابزار یکی از رایج‌ترین ابزارها برای اندازه‌گیری تنهایی به‌خصوص در جمعیت سالمند است و به زبان‌های مختلفی ترجمه و بومی‌سازی شده است. در این مطالعه ویژگی‌های مختلف روان‌سنجی ابزار یادشده شامل روایی صوری، روایی محتوا، روایی هم‌زمان، روایی سازه و همسانی درونی و پایایی بررسی شد. همچنان‌که یافته‌های جمعیت‌شناختی نشان می‌دهند نمونه‌های شرکت‌کننده در مطالعه از تمام گروه‌های سنی سالمندان و از نظر نسبت جنسی تقریباً مساوی بودند. در این حالت به نظر می‌رسد به نتایج واقعی‌تری از ارزیابی‌های به‌عمل‌آمده رسیده باشیم. در تعیین روایی محتوا، ازشاخص روایی محتوای والتس و باسل استفاده شد [21]. نتایج بررسی روایی محتوای پرسش‌نامه نشان داد مقدار شاخص روایی محتوا برای کل پرسش‌نامه و ابعاد دوگانه آن بالاتر از میزان پیشنهادشده توسط هیرکاس و همکاران (نمره 0/79 و بالاتر) بود [22]، بنابراین نسخه تهیه‌شده فارسی پرسش‌نامه شش‌آیتمی دی‌جانگ گیرولد از روایی محتوای مناسبی برخوردار است. 
بر اساس نتایج حاصل از تحلیل عاملی تأییدی، روایی سازه ابزار از برازش قابل قبولی برخوردار بود و همانند نسخه اصلی پرسش‌نامه دارای دو عامل تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی بود. برخی مطالعات به تک‌بعدی بودن این ابزار اشاره کرده‌اند. نتایج اولیه تحلیل عاملی تأییدی در مطالعه پنینگ و همکاران در مصاحبه با افراد 45 تا 84 ساله حاکی از حمایت ضعیف از چندبعدی بودن پرسش‌نامه بود [13]. بوز و آرچائدرا نیز در مطالعه‌ای با هدف روان‌سنجی نسخه یازده‌آیتمی پرسش‌نامه تنهایی گیرولد به زبان اسپانیایی در سالمندان شصت سال و بالاتر به تک‌بعدی بودن پرسش‌نامه دی‌جانگ اشاره کردند [16]. با این حال گیرولد نشان داد پرسش‌نامه شامل دو عامل تنهایی اجتماعی و تنهایی عاطفی است [3، 20]. نتایج مطالعه یوسال ـ بوکزیر و همکاران در کشور هلند و کاودار و همکاران در کشور ترکیه در خصوص ابعاد پرسش‌نامه تنهایی دی‌جانگ با استفاده از تحلیل عاملی نیز حاکی از وجود دو عامل تنهایی عاطفی و اجتماعی در پرسش‌نامه بود [17، 23]. مشابهت این نتایج با مطالعه ما به‌خصوص در مورد سالمندان ترکیه‌ای ممکن است به دلیل نزدیکی فرهنگی دو کشور باشد. در این مطالعه بین دو عامل تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی ارتباط مثبت و معنی‌داری مشاهده شد. لیونگ و همکاران نیز در مطالعه مقطعی مشابهی با هدف روان‌سنجی پرسش‌نامه دی‌جانگ گیرولد در جمعیت سالمند ارتباط معنی‌داری بین زیرمقیاس تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی گزارش کردند [12]. 
نتایج بررسی روایی همگرا با استفاده از پرسش‌نامه اضطراب و افسردگی بیمارستانی حاکی از ارتباط مثبت و معنی‌دار تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی و همین‌طور تنهایی کل با نمره اضطراب، افسردگی و نمره کل اضطراب و افسردگی بیمارستانی بود. مطالعات زیادی به ارتباط قوی تنهایی و افسردگی اشاره کرده‌اند [24، 25]. این یافته نشان می‌دهد همان‌طور که انتظار می‌رود تنهایی با افسردگی و اضطراب در ارتباط بوده و پرسش‌نامه از روایی همگرای مناسبی برخوردار است. این یافته هم‌سو با یافته‌های بوز و آرچائدرا و دیگر مطالعاتی است که از روایی هم‌زمان برای بررسی روان‌سنجی پرسش‌نامه تنهایی گیرولد استفاده کرده‌اند [15، 16]. بوز و آرچائدرا ارتباط مثبت و معنی‌دار بین تنهایی و افسردگی و ارتباط منفی بین تنهایی و رضایت از زندگی را گزارش کرده‌اند [16].
در این مطالعه ارتباط ضعیفی بین تنهایی و جنسیت وجود داشت. این نتایج با یافته‌های لیونگ هم‌راستا نیست [12]، در حالی که با یافته‌های ایکویچ و همکاران و نیز کالیز و همکاران هم‌خوانی دارد [26، 27]. دلیل تفاوت یافته‌ها را بیشتر می‌توان به عوامل وتفاوت‌های فرهنگی نسبت داد؛ چرا که در خانواده‌های ایرانی روابط عاطفی فرزندان با مادر بسیار قوی است و مادر سالمند بیشتر از حمایت و محبت فرزندان برخوردار است و ممکن است کمتر احساس تنهایی کند. در این مطالعه سن بالای سالمندان با احساس تنهایی عاطفی در ارتباط بود. این یافته با نتایج مطالعه کالیز و همکاران هم‌سوست [27]. هم‌راستا با یافته‌های مطالعه کاسیوپو و همکاران، در این مطالعه ارتباط منفی و معنی‌داری بین سطح تحصیلات و احساس تنهایی به دست آمد؛ به این معنی که احساس تنهایی در افراد با سطح تحصیلات پایین‌تر بیشتر بود [28]. یکی دیگر از یافته‌های این مطالعه همسانی درونی و پایایی مناسب ابزار به روش بازآزمایی بود. این نتایج با یافته‌های مطالعات مشابهی که پرسش‌نامه تنهایی دی‌جانگ را به زبان‌های مختلف روان‌سنجی کرده‌اند، مطابقت دارد [12، 16]. لیونگ و همکاران ضریب آلفای کرونباخ نسخه شش‌سؤالی پرسش‌نامه را 0/76 گزارش کردند [12]. ضریب آلفای کرونباخ نسخه یازده‌سؤالی پرسش‌نامه تنهایی دی‌جانگ در مطالعه بوز و آرچائدرا و دیکسترا و همکاران به ترتیب 0/71 و 0/81 گزارش شده بود [16، 29].
نتیجه‌گیری نهایی
نسخه فارسی پرسش‌نامه شش‌سؤالی تنهایی دی‌جانگ گیرولد از روایی صوری و محتوای مناسبی برخوردار است. نسخه فارسی این پرسش‌نامه بر اساس نتایج تحلیل عاملی همانند نسخه اصلی پرسش‌نامه دارای دو بعد تنهایی عاطفی و تنهایی اجتماعی است و از روایی سازه، همسانی درونی و پایایی مناسبی برخوردار است و ابزار مناسبی برای بررسی تنهایی در جمعیت سالمندان ایرانی محسوب می‌شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
کلیه ملاحضات اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده و مورد تایید دانشگاه علوم پزشکی لرستان قرار گرفت.
حامی مالی
هزینه انجام مطالعه توسط معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی لرستان فراهم شد.
مشارکت نویسندگان
 تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
 

References
1.Peplau LA, Perlman D. Perspectives on loneliness. In: Peplau LA, Perlman D, editors.  Loneliness: A Sourcebook of Current Theory, Research and Therapy. New York: Wiley; 1982. p. 1-18. https://books.google.com/books?id=z0p9AAAAMAAJ&dq
2.Shamsaei F, Cheraghi F, Esmaeili R, Mohsenifard J. [Explanation of loneliness in the elderly and comparison with psychosocial development theory: A quantitative study (Persian)]. Journal of Education and Community Health. 2014; 1(2):30-8. [DOI:10.20286/jech-010230]
3.de Jong Gierveld J. A review of loneliness: Concept and definitions, determinants and consequences. Reviews in Clinical Gerontology. 1998; 8(1):73-80. [DOI:10.1017/S0959259898008090]
4.de Jong-Gierveld J. Developing and testing a model of loneliness. Journal of Personality and Social Psychology. 1987; 53(1):119-28. [DOI:10.1037/0022-3514.53.1.119] [PMID]
5.Perlman D. Loneliness: A life-span, family perspective. In: Milardo RM, editor. New Perspectives on Family. Families and Social Networks. Thousand Oaks: Sage Publications, Inc; 1988. p. 190-220. https://psycnet.apa.org/record/1988-97574-008
6.Golden J, Conroy RM, Bruce I, Denihan A, Greene E, Kirby M, et al. Loneliness, social support networks, mood and wellbeing in community-dwelling elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry: A Journal of the Psychiatry of Late Life and Allied Sciences. 2009; 24(7): 694-700. https://doi.org/10.1002/gps.2181
7.Luo Y, Hawkley LC, Waite LJ, Cacioppo JT. Loneliness, health, and mortality in old age: A national longitudinal study. Social Science & Medicine. 2012; 74(6):907-14. [DOI:10.1016/j.socscimed.2011.11.028] [PMID] [PMCID]
8.Hawkley LC, Thisted RA, Masi CM, Cacioppo JT. Loneliness predicts increased blood pressure: 5-year cross-lagged analyses in middle-aged and older adults. Psychology and Aging. 2010; 25(1):132-41. [DOI:10.1037/a0017805] [PMID] [PMCID]
9.Jaremka LM, Fagundes CP, Glaser R, Bennett JM, Malarkey WB, Kiecolt-Glaser JK. Loneliness predicts pain, depression, and fatigue: Understanding the role of immune dysregulation. Psychoneuroendocrinology. 2013; 38(8):1310-7. [DOI:10.1016/j.psyneuen.2012.11.016] [PMID] [PMCID]
10.Cukrowicz KC, Cheavens JS, Van Orden KA, Ragain RM, Cook RL. Perceived burdensomeness and suicide ideation in older adults. Psychology and Aging. 2011; 26(2):331-8. [DOI:10.1037/a0021836] [PMID] [PMCID]
11.Yang K, Victor CR. The prevalence of and risk factors for loneliness among older people in China. Ageing & Society. 2008; 28(3):305-27. [DOI:10.1017/S0144686X07006848]
12.Leung GTY, de Jong Gierveld J, Lam LCW. Validation of the Chinese translation of the 6-item De Jong Gierveld loneliness scale in elderly Chinese. International Psychogeriatrics. 2008; 20(6):1262-72. [DOI:10.1017/S1041610208007552] [PMID]
13.Penning MJ, Liu G, Chou PHB. Measuring loneliness among middle-aged and older adults: The UCLA and de Jong Gierveld Loneliness Scales. Social Indicators Research. 2014; 118(3):1147-66. [DOI:10.1007/s11205-013-0461-1]
14.de Jong-Gierveld J, van Tilburg T. Manual of the Loneliness Scale 1999 [Internet]. 1999  [Updated 2020 May 19].  Available from: https://home.fsw.vu.nl/TG.van.Tilburg/manual_loneliness_scale_1999.html
15.Iecovich E. Psychometric properties of the Hebrew version of the de Jong Gierveld loneliness scale. Educational Gerontology. 2013; 39(1):12-27. [DOI:10.1080/03601277.2012.660860]
16.Buz J, Pérez-Arechaederra D. Psychometric properties and measurement invariance of the Spanish version of the 11-item de Jong Gierveld loneliness scale. International Psychogeriatrics. 2014; 26(9):1553-64. [DOI:10.1017/S1041610214000507] [PMID]
17.Uysal-Bozkir Ö, Fokkema T, MacNeil-Vroomen JL, van Tilburg TG, de Rooij SE. Translation and validation of the de Jong Gierveld loneliness scale among older migrants living in the Netherlands. The Journals of Gerontology: Series B. 2017; 72(1):109-19. [DOI:10.1093/geronb/gbv044] [PMID]
18.Foroughan M, Wahlund LO, Jafari Z, Rahgozar M, Farahani IG, Rashedi V. Validity and reliability of Abbreviated Mental Test Score (AMTS) among older Iranian. Psychogeriatrics. 2017; 17(6):460-5. [DOI:10.1111/psyg.12276] [PMID]
19.Zigmond AS,  Sniath RP. The hospital anxiety and depression scale. Acta Psychiatrica Scandinavica. 1983; 67(6):361-70. [DOI.org/10.1111/j.1600-0447.1983.tb09716.x]
20.de Jong Gierveld J, Van Tilburg T. A 6-item scale for overall, emotional, and social loneliness: Confirmatory tests on survey data. Research on Aging. 2006; 28(5):582-98. [DOI:10.1177/0164027506289723]
21.Munro BH. Statistical methods for health care research. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins; 2005. https://books.google.com/books?id=a34z_Ah2-LgC&dq
22.Hyrkäs K, Appelqvist-Schmidlechner K, Oksa L. Validating an instrument for clinical supervision using an expert panel. International Journal of Nursing Studies. 2003; 40(6):619-25. [DOI:10.1016/S0020-7489(03)00036-1]
23.Çavdar D, Bağcı V, Çorbacı EC, Sarıtaş S, Taşdelen-Yayvak MK. Adaptation of de Jong Gierveld loneliness scale into Turkish. International Journal of Humanities and Social Science. 2015; 5(9):84-92. https://www.safetylit.org/citations/index.php?fuseaction=citations.viewdetails&citationIds[]=citjournalarticle_505606_13
24.Cohen-Mansfield J, Parpura-Gill A. Loneliness in older persons: A theoretical model and empirical findings. International Psychogeriatrics. 2007; 19(2):279-94. [DOI:10.1017/S1041610206004200] [PMID]
25.Grygiel P, Humenny G, Rebisz S, Świtaj P, Sikorska J. Validating the Polish adaptation of the 11-item de Jong Gierveld loneliness scale. European Journal of Psychological Assessment. 2013; 29:129-39. [DOI:10.1027/1015-5759/a000130]
26.Iecovich E, Jacobs JM, Stessman J. Loneliness, social networks, and mortality: 18 years of follow-up. The International Journal of Aging and Human Development. 2011; 72(3):243-63. [DOI:10.2190/AG.72.3.e] [PMID]
27.Chalise HN, Saito T, Kai I. Correlates of loneliness among older Newar adults in Nepal. Nihon KōShū Eisei Zasshi. 2007; 54(7):427-33. [PMID]
28.Cacioppo JT, Hughes ME, Waite LJ, Hawkley LC, Thisted RA. Loneliness as a specific risk factor for depressive symptoms: Cross-sectional and longitudinal analyses. Psychology and Aging. 2006; 21(1):140-51. [DOI:10.1037/0882-7974.21.1.140] [PMID]
29.Dykstra PA, van Tilburg TG, de Jong Gierveld J. Changes in older adult loneliness: Results from a seven-year longitudinal study. Research on Aging. 2005; 27(6):725-47. [DOI:10.1177/0164027505279712]