در دسامبر سال ۲۰۱۹ در چین گزارش‌هایی منتشر شد مبنی بر ظهور ویروس جدیدی شبیه به آنفولانزا که افراد بسیاری را در شهر ووهان مبتلا کرده است [1]. با وجود تلاش برای مهار ویروس در داخل شهر، این بیماری به‌سرعت در چین و سایر کشور‌های آسیا و جهان گسترش یافت [2]. این ویروس بسیار شبیه ویروس کرونایی بود که در سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ در چین پدیدار شد و به نام سندرم حاد تنفسی یا سارس شناخته شد. به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی در فوریه ۲۰۲۰ این ویروس را سارس کووید ۲ و بیماری ناشی از آن را کووید ۲۰۱۹ نام‌گذاری کرد [3]. در ۱۱ مارس ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی شیوع کووید19 را یک بیماری همه‌گیر جهانی اعلام کرد [4]. تا کنون ۲۱۹ کشور و سرزمین در سراسر جهان ابتلا به کووید ۱۹ را گزارش کرده‌اند که تعداد کل افراد مبتلا از ۱۱۷ میلیون نفر فراتر رفته و بیش از ۲۶ میلیون نفر در اثر این بیماری فوت کرده‌اند [5]. این ویروس از طریق قطرات بزرگ ایجادشده در هنگام سرفه و عطسه توسط بیماران علامت‌دار منتقل می‌شود، اما ممکن است از افراد بدون علامت و قبل از شروع علائم نیز انتقال یابد [6]. اگرچه ویروس در اشک و مدفوع فرد بیمار نیز دیده شده است، اما انتقال بیماری از راه دهان، مدفوع یا ملتحمه هنوز مشخص نیست [7]. مطالعات نشان داده‌اند بارهای ویروسی در حفره بینی نسبت به گلو بالاتر است و هیچ تفاوتی در بار ویروسی بین افراد علامت‌دار و بدون علامت وجود ندارد [8]. دوره کمون ویروس کرونا به چهارده روز نیز می‌رسد و به طور متوسط 5/2 روز است و تقریباً همه بیماران در مدت 12/5 روز بعد از ابتلا به ویروس یک یا چند علامت را تجربه می‌کنند [10 ،9]. این بیماری شامل طیف وسیعی از علائم بالینی است؛ بعضی از بیماران بدون علامت هستند یا علائم خفیف دستگاه تنفسی فوقانی دارند و برخی از افراد دچار علائم شدید تنفسی می‌شوند [11]. تب اغلب علامت اصلی و اولیه این بیماری بوده که ممکن است به تنهایی یا با علائم دیگری مانند سرفه خشک، تنگی نفس، درد عضلات، سرگیجه، سردرد، گلودرد، آبریزش بینی، درد قفسه سینه، اسهال و حالت تهوع همراه باشد [12]. در موارد شدید، بیماری به سرعت پیشرفت کرده و ممکن است منجر به سندرم حاد تنفسی، شوک سپتیک، اسیدوز متابولیک، انعقاد خون و نارسایی کلیه شود [14 ،13 ،1]. 
با وجود اینکه افراد در هر سنی در معرض ابتلا به بیماری کووید ۱۹ قرار دارند، با توجه به تجربه بیماری سارس و مرس که مشابه کووید ۱۹ هستند، احتمال ابتلا به عفونت‌های شدید، عوارض، ناتوانی و مرگ‌ومیر در سالمندان بیشتر است [16 ،15]. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا گزارش داد اگرچه 17 درصد از کل جمعیت ایالات متحده را افراد مسن‌تر از 65 سال تشکیل می‌دهند، اما 31 درصد از افراد مبتلا به کووید ۱۹، 45 درصد از بستری‌ها، 53 درصد از افراد بستری در بخش‌های مراقبت ویژه و 80 درصد مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در سالمندان دیده می‌شود. این مسئله نشان می‌دهد که احتمالاً سالمندان بیشتر در معرض خطر ابتلا به کووید ۱۹ هستند و پیامد‌های بدتری را تجربه می‌کنند [17]. 
مطالعه حاضر با هدف مروری بر وضعیت سالمندان در دوران پاندمی کووید ۱۹ انجام شد. در این مطالعه مروری سعی شده به سؤالاتی همچون «چرا بیماری کووید ۱۹ بیشتر در سالمندان دیده می‌شود و عوارض بیشتری دارد؟»، «چرا مرگ‌ومیر و عوارض کووید ۱۹ در سالمندان بیشتر است؟»، «مشکلات روان‌شناختی ناشی از کووید ۱۹ در سالمندان»، «احتمال افزایش خطر سوءرفتار و تبعیض سنی در سالمندان در دوران شیوع کووید ۱۹»، «ارتباط بیماری‌های زمینه‌ای با کووید ۱۹ در سالمندان»، «مقایسه شیوع کووید ۱۹ با سارس و مرس و آنفولانزا در سالمندان» و «نحوه مراقبت از سالمندان در دوران شیوع کووید ۱۹» پاسخ داده شود.

استراتژی جست‌وجو
این مطالعه مروری نظام‌مند در سال 2020 با جست‌وجو در پایگاه‌های بین‌المللی جست‌وجوی اینترنتی در موتور جست‌وجوگر علمی گوگل اسکولار و پایگاه‌های اطلاعاتی ماگیران، پاب‌مد، ساینس دایرکت، اسکوپوس، سید و کوکران لایبرری با استفاده از کلیدواژه‌های کووید ۱۹، کرونا، سالمندان و کلیدواژه‌های covid-19, older adult, ageism, social isolation, Elder abuse, Psychological problems انجام شد. برای جست‌وجوی ترکیبی از Boolean Operator (AND, OR) بدون محدودیت زمانی استفاده شد. استراتژی جست‌وجو به مقالات فارسی و انگلیسی محدود بود. همه نتایج جست‌وجو شامل عنوان و چکیده وارد نرم‌افزار Endnote x8.1 شدند. مقالات اصیلی که در مجلات peer review چاپ شده بودند، وارد مطالعه شدند. همچنین مقالاتی وارد مطالعه شدند که متن کامل آن‌ها در دسترس بود. مقالات Letter, Commentaries literature grey و مقالات ارائه‌شده در سمینارها و همایش‌ها از مطالعه خارج شدند. برای ارزیابی کیفیت مطالعات تجربی از چک‌لیست کوکران، مطالعات نیمه‌تجربی از چک‌لیست گرین‌هالگ و مطالعات مشاهده‌ای از چک‌لیست استروب استفاده شد. اگر چک‌لیستی همه معیار‌ها را دارا بود امتیاز ۲، اگر بخشی از معیار‌ها را پوشش می‌داد امتیاز ۱ و اگر مطالعه‌ای هیچ‌یک از معیار‌ها را نداشت امتیاز صفر می‌گرفت و از مطالعه حذف می‌شد. همچنین در نوشتن مقاله از PRISMA Statement تبعیت شد (تصویر شماره 1).



نتایج جست‌وجو
در مرحله اول ۲۴۳ مقاله وارد Endnote شدند که با حذف مقالات تکراری ۲۱۵ مقاله برای بررسی چکیده و عنوان باقی ماندند. در صورت مشاهده هرگونه ابهام در چکیده یا عنوان، متن کامل مقاله دانلود شده و توسط دو نفر از نویسندگان بررسی شد که در صورت رفع ابهام در مطالعه باقی می‌ماند، در غیر این صورت از مطالعه حذف می‌شد. درنهایت براساس معیارهای ورود و خروج، ۵۸ مقاله باقیمانده وارد مطالعه شدند و متن کامل مقالات با کمک سه نفر از نویسندگان (دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری سالمند، دانشجوی کارشناسی ارشد شنوایی‌شناسی و کارشناس پرستاری) مورد بررسی قرار گرفت (جدول شماره 1 و پیوست شماره 1). 

چرا بیماری کووید ۱۹ بیشتر در سالمندان دیده می‌شود و عوارض بیشتری دارد؟ 
معمولاً شناسایی و مدیریت عفونت‌ها در سالمندان مشکل است. عواملی که می‌توانند باعث پیامدهای بهداشتی ضعیف در سالمندان شوند شامل تغییرات فیزیولوژیکی پیری، بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی ریوی، دیابت، زوال عقل و استفاده هم‌زمان از داروهای مختلف هستند [18]. بیماری‌های تنفسی معمولا دارای منحنی مرگ و میر U شکل هستند و مرگ‌و‌میر در کودکان و سالمندان نسبت به سایر سنین بیشتر است، اما در بیماری کووید ۱۹ شرایط این چنین نیست و نرخ مرگ‌و‌میر در سالمندان افزایش می‌یابد اما کودکان کمتر مستعد مرگ‌و‌میر هستند [19]. این موضوع باعث ایجاد سؤالاتی در مورد مکانیسم‌های سلولی و مولکولی مرتبط با تشدید بیماری کووید ۱۹ در سالمندان می‌شود. درک چنین مکانیسم‌هایی ممکن است به ما در مدیریت بهتر بیماری در سالمندان کمک کند [20]. ما در اینجا سه نظریه در مورد علت تشدید کرونا در سالمندان را بررسی خواهیم کرد:
کووید ۱۹ و آنزیم مهارکننده آنژیوتانسین-2‌
کروناویروس‌ها از پروتئین S خود برای ورود به سلول‌های میزبان استفاده می‌کنند. در انسان، برای ویروس سارس کووید ۱ و سارس کووید ۲، این ورود از طریق گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین 2 (ACE-2) واقع در سطح سلول‌های میزبان رخ می‌دهد [18]. گیرنده آنزیم مبدل آنژیوتانسین ۲ در ریه، ‌قلب، ‌اندوتلیوم، کلیه و ‌دستگاه گوارش وجود دارد. پس از اتصال ویروس به ACE-2، ویروس مواد ژنتیکی خود را برای تکثیر در سیتوپلاسم میزبان آزاد می‌کند [21]. از آنجا که سیستم رنین آنژیوتانسین فشار خون و عملکرد کلیه را کنترل می‌کند، مهار‌کننده‌های ACE و مسدود‌کننده‌های گیرنده آنژیوتانسین به طور گسترده در بیماری‌های قلبی مانند فشار خون بالا، بیماری عروق کرونر، نارسایی قلبی و انفارکتوس میوکارد و در سالمندان مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، دیابت و نارسایی کلیوی استفاده می‌شوند [22-24]. نتایج مطالعات نشان داده است تزریق داخل وریدی ACEI و ARB در حیوانات آزمایشگاهی باعث افزایش تعداد گیرنده‌های ACE-2 در سیستم قلبی ریوی می‌شود. درنتیجه فرض بر این است که در بیمارانی که از ACEI یا ARB به صورت مزمن استفاده می‌کنند تعداد گیرنده‌های ACE-2 در سیستم قلبی ریوی آن‌ها افزایش می‌یابد [25]. بیماران تحت درمان با ACEIs و ARBS در سیستم قلبی ریوی خود تعداد گیرنده‌های ACE-2 بیشتری برای اتصال پروتئین S کرونا دارند و می‌توانند در معرض خطر پیامد‌های شدید بیماری کووید ۱۹ قرار بگیرند. درنتیجه سالمندان که غالباً دارای بیماری‌های قلبی‌عروقی، فشار خون بالا، دیابت و بیماری‌های مزمن کلیه هستند، بیشتر از سایر افراد داروهای ACEI یا ARB مصرف می‌کنند و در هنگام ابتلا به کووید ۱۹ نسبت به کودکان در معرض عوارض و مرگ‌ومیر بیشتری هستند [26]. 
از طرف دیگر، برخی معتقدند که استفاده از ACEIs و ARBS می‌تواند برای بیماران مبتلا به کووید ۱۹ مفید باشد. بر اساس این فرضیه استفاده از ACEIs و ARBS می‌تواند باعث تنظیم مجدد ACE-2 و تبدیل آنژیوتانسین II به آنژیوتانسین (7-1) شود که ممکن است از ریه‌ها در برابر آسیب حاد محافظت کند [27]. در ریه‌ها آنژیوتانسین I به آنژیوتانسین II تبدیل می‌شود. سپس آنژیوتانسین II، یا به گیرنده AT1 متصل می‌شود که باعث انقباض عروقی، فشار خون بالا و التهاب می‌شود یا به گیرنده AT4 متصل شده و به آنژیوتانسین تبدیل و باعث ترومبوز می‌شود. نقش ACE-2 غیرفعال کردن آنژیوتانسین II با تبدیل آن به آنژیوتانسین (7-1) است که به گیرنده‌های Mas متصل شده و باعث گشاد شدن عروق و افت فشار خون می‌شود. بنابراین در یک فرد سالم، ACE-2 سیستم رنین آنژیوتانسین را منفی تنظیم می‌کند و انقباض عروقی، فیبروز و هیپرتروفی ناشی از آن را کاهش می‌دهد [28]. هنگامی که پروتئین سنبله SARS-CoV-2 به ACE-2 متصل می‌شود منجر به داخلی‌سازی مجموعه و از بین رفتن ACE-2 توسط آنزیم ADAM17 می‌شود [29].
کاهش در دسترس بودن ACE-2 باعث کاهش تخریب آنژیوتانسین II می‌شود. مقادیر بیش از حد آنژیوتانسین II با اتصال به گیرنده‌های AT1 و AT4 منجر به ناهنجاری‌هایی می‌شود که در کووید ۱۹ دیده می‌شوند، یعنی آسیب حاد ریه با انقباض عروقی موضعی که ARDS را تسهیل می‌کند، آسیب میوکارد و ترومبوز. استفاده از ACEIs و ARBS ممکن است باعث تنظیم مجدد ACE-2 و افزایش مقدار آن پس از اتصال ویروسی شود. ACEIs باعث سنتز کمتر آنژیوتانسین II می‌شود و ARBs از اتصال آنژیوتانسین II به گیرنده AT1 جلوگیری کرده، درنتیجه تحریک گیرنده AT1 کمتر و تعامل مداوم با ACE-2 بیشتر شده و از درونی شدن ACE-2 جلوگیری می‌شود. افزایش ACE-2 باعث تجزیه آنژیوتانسین II به آنژیوتانسین (7-1) می‌شود، درنتیجه تحریک گیرنده‌های AT1 و AT4 و پیامدهای منفی ناشی از تحریک این گیرنده‌ها (افزایش فشار خون و التهاب،‌ ترومبوز وریدی، آسیب حاد ریه، آسیب میوکارد)کمتر می‌شود [30].
در حال حاضر، هیچ مطالعه‌ای که بتواند مزایا و مضرات احتمالی شروع مهار‌کننده‌های ACE یا ARB را به عنوان درمان بیماران مبتلا به کووید ۱۹ بیان کند وجود ندارد و نیاز به مطالعات بیشتری است. با این حال، برای آن دسته از بیمارانی که از قبل این داروها را مصرف می‌کنند ادامه درمان توصیه می‌شود [31]. 
پیری ایمنی و طوفان سایتوکین
با افزایش سن، سیستم ایمنی دچار تغییرات زیادی می‌شود که به آن پیری ایمنی گفته می‌شود [32]. این تغییرات بر بسیاری از عناصر سلولی و مولکولی هر دو سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی و همچنین هماهنگی آن‌ها در پاسخ به عفونت‌ها تأثیر می‌گذارد و افراد مسن را به‌ویژه در برابر بیماری‌های عفونی جدید و نوظهور آسیب‌پذیر می‌کند [18]. پیری ایمنی که با کاهش توانایی ایجاد پاسخ ایمنی کافی در برابر عفونت و استعداد ابتلا به یک بیماری پیش‌التهابی مشخص می‌شود، یکی از عوامل اصلی آسیب‌پذیری سالمندان در برابر ویروس کووید ۱۹ است [33]. این پدیده یک فرایند کاملاً پیچیده است. به طور خلاصه در سنین پیری، تولید سلول‌های T و B نابالغ کاهش می‌یابد و عملکرد سلول‌های ایمنی ذاتی مختل می‌شود [34]. از طرفی گره‌های لنفاوی که مسئول نگهداری سلول‌های T و B نابالغ و هماهنگی پاسخ‌های ایمنی جدید برای کنترل ویروس‌هایی مانند کووید ۱۹ هستند در یک‌سوم پایانی زندگی دچار تغییرات چشم‌گیر مربوط به افزایش سن می‌شوند و توانایی کمتری در حفظ سلول‌های T نابالغ و هماهنگی پاسخ‌های ایمنی در برابر عفونت‌های جدید دارند [35]. از این‌رو سلول‌های درگیر در ایمنی ذاتی در طی عفونت به طور مؤثر فعال نمی‌شوند و پیشرفت در پاسخ ایمنی اکتسابی نیز به صورت هماهنگ رخ نمی‌دهد. این تغییرات باعث کاهش اثر پاکسازی ویروسی و افزایش احتمال ایجاد پاسخ ایمنی نامنظم، آزاد شدن سایتوکین‌ها توسط سلول‌های ایمنی فعال‌شده و درنتیجه فعال شدن طوفان سایتوکین در بدن می‌شود [34].
 به نظر می‌رسد که انتشار بسیار زیاد سایتوکین پیش‌التهابی که به عنوان طوفان سایتوکین توصیف می‌شود، یک مکانیسم اصلی پاتوفیزیولوژیک در بیماران مسن مبتلا به کووید ۱۹ است [36]. اگرچه مکانیسم اصلی دقیق طوفان سایتوکین در بزرگسالان مسن مبتلا به عفونت شدید کووید ۱۹کاملاً روشن نیست، با این حال به احتمال زیاد عدم تنظیم هموستاز سایتوکین ممکن است نقشی اساسی در خطر ایجاد طوفان سایتوکین و متعاقباً سندرم دیسترس تنفسی حاد، آسیب بافتی، مرگ سلول‌های ایمنی و آسیب دستگاه تنفس در برخی از بیماران مسن مبتلا به عفونت شدید کووید ۱۹ داشته باشد. درمجموع به نظر می‌رسد در بدن افراد جوان بین شبکه‌های سایتوکین پیش‌التهابی و ‌سایتوکین‌های ضد التهاب تعادل وجود دارد، بنابراین سیستم ایمنی آن‌ها می‌تواند پیشرفت عفونت کووید ۱۹را محدود کند، ولی بیماران سالمند پاسخ ایمنی متعادل همانند جوانان را ندارند و به نظر می‌رسد سیستم ایمنی آن‌ها یک التهاب خفیف را حفظ می‌کند. بنابراین فعال شدن بدن با عوامل بیماری‌زا مانند عفونت کووید ۱۹، می‌تواند دامنه پاسخ ایمنی را که به عنوان طوفان سایتوکین شناخته می‌شود، به طرز اغراق‌آمیزی افزایش دهد [37]. 
تقویت وابسته به پادتن
تقویت وابسته به پادتن پدیده‌ای است که در آن ویروس‌ها از پادتن‌هایی که در اثر مواجهه قبلی با این ویروس‌ها به وجود آمده‌اند، استفاده می‌کنند و با اتصال به گیرنده FC سلول میزبان وارد سلول می‌شوند. درواقع پادتن‌هایی که در اثر مواجهه اول با ویروس به وجود آمده‌اند در مواجهه دوم به جای مبارزه با ویروس و از بین بردن آن باعث تسهیل ورود ویروس به داخل سلول یا افزایش تکثیر سلول می‌شوند که هر دو مورد باعث افزایش بار ویروس در میزبان می‌شود [38]. در مورد ویروس کرونا نیز با توجه به اینکه این ویروس‌ها در جهان بسیار شایع هستند و می‌توانند باعث ابتلا به بیماری‌هایی از سرماخوردگی ساده گرفته تا سارس شوند احتمال ایجاد پدیده تقویت وابسته به پادتن وجود دارد. در سالمندان با توجه به اینکه مدت‌زمان بیشتری زندگی کرده‌اند و احتمال مواجهه آن‌ها با ویروس‌های کرونا بیشتر بوده، پس احتمال رخداد پدیده تقویت وابسته به پادتن و تشدید علائم در هنگام ابتلا به کووید ۱۹ افزایش می‌یابد [39 ،20].
مرگ‌ومیر و عوارض کووید ۱۹ در سالمندان چگونه است؟
اگرچه این بیماری افراد را در همه سنین درگیر می‌کند، اما بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی دو گروه در معرض خطر بیشتری هستند و شدت و عوارض بیماری در این دو گروه بیشتر خواهد بود. این دو گروه شامل افراد بالای شصت سال و افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای هستند [40]. تجزیه و تحلیل‌های اپیدمیولوژیک بیماری کووید ۱۹ نشان داده‌اند عوامل خطر و عوارض بسیاری برای این بیماری وجود دارند، اما به جرأت می‌توان گفت که مهم‌ترین عامل تأثیرگذار سن است. بر اساس مطالعه انجام‌شده در چین میزان مرگ‌ومیر این بیماری در کودکان 0/1 درصد و در میان سالمندان 14/8 درصد بود [41]. در مطالعه انجام‌شده در آمریکا نیز با افزایش سن، نرخ مرگ‌ومیر افزایش یافت؛ به این صورت که نرخ مرگ‌ومیر در سالمندان ۶۵ تا ۷۴ سال ۳ تا ۵ درصد، در سالمندان ۷۵ تا ۸۴ سال ۴ تا ۱۱ درصد و در سالمندان ۸۰ سال به بالا ۱۰ تا ۲۷ درصد بود. این مطالعه نشان داد ۳۱ درصد از موارد ابتلا، ۴۵ درصد از بستری‌ها در بیمارستان، ‌۵۳ درصد ‌از بستری‌ها در بخش‌های ویژه و ۸۰ درصد از مرگ‌ها در سنین بالای ۶۵ سال اتفاق می‌افتد و بسیاری از عوارض شدید بیماری در سالمندان ۸۵ سال و بالاتر دیده می‌شود [42]. بر اساس نتایج یک مطالعه روی ۷۲۳۱۴ نفر نرخ مرگ‌ومیر در تمام سنین 2/3 درصد، در سالمندان ۷۰ تا ۷۹ سال ۸ درصد و در سالمندان بالاتر از ۸۰ سال 14/5 درصد بود [43]. 
از طرفی احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن در سالمندان افزایش می‌یابد که این خود می‌تواند باعث افزایش نرخ مرگ‌ومیر و عوارض ناشی از این بیماری شود. در یک مطالعه انجام‌شده روی بیماران مبتلا به کووید ۱۹ نرخ مرگ‌ومیر افراد بدون وجود بیماری‌های همراه 1/4 درصد بود، در حالی که در افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی 9/2 درصد، ‌افراد مبتلا به فشار خون بالا 8/4 درصد، ‌افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی ۸ درصد و در افراد مبتلا به سرطان ۷ درصد بود [17]. نرخ مرگ‌ومیر در سالمندان حتی بدون درگیری ریوی نیز افزایش می‌یابد و این می‌تواند به دلیل نارسایی ارگان‌های غیراختصاصی در سالمندان باشد. در سالمندان طول مدت بستری و مدت‌زمان بهبود علائم بالینی بیشتر طول می‌کشد، بیماری سریع‌تر پیشرفت می‌کند، نرخ مرگ‌ومیر، درگیری ریه‌ها و نیاز به استفاده از دستگاه تهویه مکانیکی نیز افزایش می‌یابد [44].
کووید ۱۹ و بیماری‌های زمینه‌ای 
با وجود گذشت چندین ماه از آغاز شیوع ویروس کووید ۱۹ هنوز اطلاعات ما در مورد این بیماری و عوامل خطر مرتبط با آن محدود است [45]. داده‌های اولیه از چین نشان می‌دهند 32 درصد از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ دارای بیماری‌های زمینه‌ای شامل بیماری‌های قلبی‌عروقی، فشار خون بالا، دیابت و بیماری انسدادی مزمن ریوی هستند [46]. مطالعات انجام‌شده در کشور‌های مختلف بیانگر این است که ابتلا به چاقی و بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع 2، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی‌عروقی،‌ بیماری انسدادی مزمن ریوی، بیماری‌های کلیوی، بیماری‌های کبدی و بدخیمی‌ها خطر تشدید بیماری کووید ۱۹، بستری در بیمارستان،‌ انتقال به بخش مراقبت‌های ویژه و استفاده از دستگاه تهویه مکانیکی را افزایش می‌دهد [51-46]. در مطالعه مرور سیستماتیک کالپانا باجگین و همکاران که درمجموع شامل 27 مقاله و روی 22753 بیمار مبتلا به کووید ۱۹ در کانون‌های اصلی این بیماری در سراسر جهان انجام شده بود، شایع‌ترین بیماری‌های مزمن دیده‌شده شامل فشار خون (27/4 درصد)، دیابت (17/4 درصد)، بیماری‌های قلبی‌عروقی (8/9 درصد)، بیماری مزمن انسدادی ریوی (7/5 درصد)، سرطان (3/5 درصد)، بیماری‌های مزمن کلیوی (2/6 درصد) و سایر موارد (15/5درصد) بود. شایع‌ترین بیماری‌های مزمن در کشور‌های مختلف که با بیماری کووید ۱۹ دیده شدند شامل فشار خون بالا در کشور‌های چین (39/5 درصد)، ایتالیا (35/9 درصد)، آمریکا (38/9 درصد) و انگلستان (27/8 درصد)، بیماری‌های قلبی‌عروقی در کشور کره جنوبی (25/6 درصد)، بیماری دیابت در کشور ایران (۳۵ درصد) و سایر بیماری‌ها در کشور مکزیک (42/3 درصد) بودند [52]. داده‌های 180 نفر از بیماران بستری‌شده در ایالات متحده نشان داد تقریباً نیمی از آن‌ها (48/3 درصد) چاقی دارند، 49/7 درصد مبتلا به فشار خون بالا، 28/3 درصد مبتلا به دیابت ملیتوس نوع ۲ و 27/8 درصد مبتلا به بیماری قلبی‌عروقی هستند [53]. مطالعه انجام‌شده روی 856 بیمار بستری‌شده با تشخیص کووید ۱۹ از 17 ژانویه تا 7 فوریه 2020 در استان ژجیانگ حاکی از آن بود که 242 نفر (28/3 درصد) از بیماران دارای بیماری زمینه‌ای بودند و 152 نفر از آن‌ها (17/8 درصد) دو یا چند بیماری داشتند. شایع‌ترین بیماری، فشار خون بالا (16/6 درصد) و بعد از آن دیابت (7/5 درصد) بود. از 856 بیمار، 154 مورد (۱۸ درصد) دچار علائم شدید بیماری شدند و 32 نفر (3/7 درصد) از آن‌ها دچار پیامد‌های شدید (بستری در بخش مراقبت‌های ویژه، شوک یا مرگ) شدند که 22 نفر از آن‌ها افرادی بودند که یک یا چند بیماری زمینه‌ای داشتند [54]. به‌طورکلی، داده‌های ترکیبی نشان می‌دهند افراد مبتلا به بیماری زمینه‌ای مزمن در مقایسه با سایر افراد ممکن است تا چندین برابر عوارض شدیدتری را تجربه کنند [56 ،55]. 
مشکلات روان‌شناختی ناشی از کووید ۱۹ در سالمندان چیست؟
بیماری کووید ۱۹ بر همه جنبه‌های زندگی بشر از جمله مسائل روان‌شناختی تأثیر گذاشته است [57]. پس از اینکه نتایج مطالعات نشان داد سالمندان در برابر این ویروس در معرض خطر بیشتری هستند، سازمان بهداشت جهانی و دولت‌ها به سالمندان توصیه کردند که برای پیشگیری از ابتلا در خانه بمانند، فاصله اجتماعی را رعایت کنند و‌ از دیدار با دوستان و خانواده خودداری کنند [58]. در حالی که جداسازی سالمندان برای امنیت جسمی آن‌ها ضروری است، اجرای آن بدون نظارت، مدیریت و حمایت‌های لازم باعث افزایش تنهایی، بدتر شدن وضعیت روحی، به خطر انداختن استقلال سالمندان و تأثیر بر سلامت کلی آن‌ها خواهد شد [44]. بدون شک فاصله گرفتن از اجتماع و قرنطینه کردن خود در خانه برای همه افراد به خصوص سالمندان یک تجربه ناخوشایند است و باعث ایجاد استرس در این گروه می‌شود. در این شرایط آن‌ها ممکن است احساس کنند که طرد شده‌اند و دیگران آن‌ها را فراموش کرده‌اند. این شرایط باعث بدتر شدن وضعیت سالمندانی می‌شود که از قبل دچار انزوای اجتماعی یا اختلالات شناختی مانند آلزایمر و دمانس بوده‌اند و ممکن است باعث ایجاد یا تشدید اضطراب، ترس، بی‌قراری و استرس در آن‌ها شود [57]. این شرایط برای سالمندانی که درخانه به تنهایی زندگی می‌کنند و تنها ارتباط آن‌ها با افراد بیرون از خانه، هنگام مراجعه به مراکز درمانی، پارک‌ها، مراکز خرید و اماکن مذهبی بوده نیز بدتر است. انزوای اجتماعی ناشی از قرنطینه می‌تواند باعث پیامد‌های زیادی در حیطه سلامت روان سالمندان از جمله اختلالات استرس حاد، تحریک‌پذیری، بی‌خوابی، پریشانی، اختلالات خلقی مانند افسردگی، ترس و وحشت، اضطراب و استرس ناشی از مسائل مالی، سرخوردگی، احساس تنهایی، ‌کمبود امکانات و ارتباطات ضعیف شود. هرقدر که دوران قرنطینه بیشتر طول بکشد پیامدهای روانی ناشی از آن نیز افزایش خواهد یافت و سالمندان در تهیه اقلام مورد نیاز خود مانند مواد غذایی و دارویی و انجام فعالیت‌های روزمره خود بیشتر دچار مشکل خواهند شد [59]. در این شرایط برای مدیریت انزوای اجتماعی سالمندان نیاز به حمایت عاطفی آن‌ها از طریق مراقبان غیررسمی (خانواده، اقوام و دوستان) و مراکز دولتی است. باید نحوه حفظ و ارتقای سلامت روان به وسیله خودمراقبتی از طریق رسانه‌ها و همچنین اطلاعاتی در مورد بیماری، راه‌های گسترش آن و راه‌های کاهش خطر ابتلا در اختیار سالمندان قرار گیرد. این اطلاعات باید هر زمان که لازم باشد به زبان ساده و روش مختصر، با احترام و صبورانه تکرار شوند. باید نیاز‌های سالمندان از جمله مواد غذایی و دارویی از طریق خانواده‌ها،‌ دولت‌ها و مراکز داوطلبانه تأمین شوند [57]. با وجود اینکه ممکن است همه سالمندان به اینترنت و تلفن هوشمند دسترسی نداشته یا توانایی استفاده از آن را نداشته باشند اما می‌توان از این تکنولوژی برای برقراری ارتباط با سالمندان استفاده کرد تا اثرات انزوای اجتماعی محدود شود [59].
سوء‌رفتار در سالمندان و کووید ۱۹
سوء‌رفتار با سالمندان یک موضوع مهم جهانی است و پیامد‌های جدی به دنبال دارد. شیوع جهانی سوء‌رفتار در سالمندان ساکن در جامعه در سال گذشته حدود 15/7 درصد بوده است [60]. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سوء‌رفتار با سالمندان عبارت است از: «یک عمل مجرد یا مکرر، یا عدم اقدام مناسب، در رابطه‌ای که انتظار اعتماد وجود دارد که باعث ایجاد صدمه یا پریشانی در فرد سالمند شود» [61]. انواع سوء‌رفتار در سالمندان شامل سوء‌رفتار جسمی، روانی، مالی، جنسی  و غفلت است [62]. با شیوع بیماری کووید ۱۹ توصیه شد که گروه‌های پرخطر و به خصوص سالمندان برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹ خود را قرنطینه کنند و در خانه بمانند [63]. با وجود اینکه این کار برای سلامتی جسمی آن‌ها ضروری است، اما بدون شک باعث افزایش انزوای اجتماعی و پیامدهای ناشی از آن در سالمندان خواهد شد. در خانه ماندن همیشه امن نیست و برای بعضی از سالمندان که قبلاً قربانی سوء‌رفتار و خشونت خانگی بوده‌اند به معنای افزایش سوء‌رفتار جسمی، روانی و جنسی است. قرنطینه سالمندان ممکن است به منزله محدودیت شدید، ‌ناتوانی در درخواست کمک و بسته شدن راه‌های فرار برای سالمندان باشد. متأسفانه قرنطینه کردن سالمندان در خانه باعث می‌شود مراقبانی که قبلاً سابقه سوء‌رفتار داشته‌اند بدون هیچ نظارت و عواقبی و با آزادی مرتکب سوء‌رفتار شوند [64]. 
سالمندان در زمان شیوع بیماری کووید ۱۹ بسیار آسیب‌پذیر هستند و این باعث می‌شود میزان اضطراب و استرس ناشی از آن در سالمندان بیشتر شود، ‌از طرفی برای پیشگیری از ابتلا به کووید ۱۹ مجبور هستند در خانه بمانند، درنتیجه در انجام بسیاری از کارهای روزانه به دیگران وابسته می‌شوند [65]. سوء‌رفتار با سالمندان بیشتر در جوامعی دیده می‌شود که قربانی و عامل سوء‌رفتار، محدودیت در دریافت خدمات حمایتی و درمان مشکلات روحی روانی دارند [66]. قرنطینه شدن سالمندان باعث افزایش درخواست خدمات ضروری شده است و سالمندان در دسترسی به این خدمات دچار مشکل شده‌اند. محدودیت در دست‌یابی به خدمات و مراقبت باعث شده است سالمندان سوء‌رفتارها را کمتر گزارش کنند و وقوع سوء‌رفتار برای آن‌ها طبیعی به نظر برسد. افراد مبتلا به اختلالات شناختی و دور از خانواده در معرض خطر بیشتری قرار دارند. در این زمان با افزایش تبادلات دیجیتالی احتمال سوء‌رفتار‌های مالی از سالمندان توسط افراد غریبه نیز افزایش می‌یابد [44]. محدودیت در ارتباط با سالمندان باعث می‌شود مراقبان آن‌ها نتوانند کار خود را به خوبی انجام دهند و بیشتر تحت فشار قرار گیرند. 
همچنین احتمال شناسایی سوء‌رفتار توسط سایر افراد کاهش پیدا می‌کند. سالمندانی که دچار بیماری‌های مزمن هستند در مراجعه به مراکز درمانی دچار مشکل خواهند شد و سلامتی آن‌ها به خطر می‌افتد. در این دوران به دلیل ترس از مراجعه به مراکز درمانی و استرس، بار مراقبت از سالمندان نیز برای مراقبان افزایش می‌یابد. از طرفی بسیاری از مراقبان ممکن است در اثر بسته شدن مدارس و مراقبت از کودکان، مراقبت از سایر افراد خانواده که بیمار شده‌اند، یا به دلیل افزایش زمان کاری (برای افرادی که در مراکز درمانی و خدماتی کار می‌کنند) دچار کمبود زمان و استرس شوند که به دنبال آن ممکن است میزان استفاده از مواد مخدر و الکل برای کاهش اضطراب افزایش یابد و طبیعتاً میزان سوء‌رفتار نیز به دنبال آن افزایش خواهد یافت. بسیاری از مراقبان ممکن است به دلیل ترس از ناقل بودن از تماس با فرد سالمند و مراقبت از او خودداری کنند که این امر باعث ایجاد غفلت در مراقبت از سالمند می‌شود [67]. متأسفانه در بسیاری از مواقع سالمندانی که مورد سوء‌رفتار قرار می‌گیرند برای حفظ حرمت خانواده از بیان آن‌ها برای دیگران خودداری می‌کنند و بسیاری از مواقع خجالت می‌کشند که آن‌ها را بیان کنند. در این شرایط باید سازمان‌های حمایتی و مراقبان بهداشتی نظارت و ارائه خدمات خود را بیشتر کنند تا بروز سوء‌رفتار را به حداقل برسانند [64]. 
یکی از راه‌های کاهش خطر سوء‌رفتار در سالمندان این است که ارتباط با آن‌ها توسط خانواده و دوستان یا مراقبان سلامت حفظ شود. ‌تماس‌های مکرر صوتی و تصویری می‌تواند کمک بسزایی به این افراد کند تا هم میزان انزوای اجتماعی در این افراد کاهش یابد و هم نیاز‌های بهداشتی، غذایی، دارویی سالمندان از این طریق برآورده شود. به این منظور برای هر سالمند باید فرد یا ارگانی مشخص شود تا نیاز‌های سالمندان را برآورده کند. باید مجازات‌های محکمی برای افرادی که سوء‌رفتار انجام می‌دهند در نظر گرفته شود تا بازدارنده باشد. مراقبت از افراد مبتلا به اختلالات شناختی بسیار دشوار است و باید مراقبان این افراد حمایت شوند و نحوه مراقبت از این افراد به آن‌ها آموزش داده شود [65].
کووید ۱۹ و تبعیض سنی در سالمندان 
تبعیض سنی به معنای کلیشه‌سازی، تعصب و تبعیض بین افراد بر اساس سن آن‌هاست. نتایج مطالعات نشان داده است شیوع تبعیض سنی در میان سالمندان در حال افزایش است و با افزایش جمعیت سالمندان جهان تبعیض سنی نیز بیش از پیش افزایش خواهد یافت [68]. تبعیض سنی در سالمندان یک تهدید بزرگ برای پیری فعال است و باعث ایجاد پیامد‌های منفی در حافظه و عملکرد شناختی، سلامتی، عملکرد شغلی و حتی امید به زندگی آن‌ها خواهد شد [69]. با افزایش شیوع کووید ۱۹، شیوع تبعیض سنی در سالمندان نیز رو به افزایش است. چیزی که در بحث‌های عمومی دیده می‌شود، افزایش این دیدگاه است که سالمندان در برابر این بیماری ناتوان و ضعیف هستند و توانایی مشارکت در جامعه را ندارند و این دیدگاه توسط رسانه‌های اجتماعی، مطبوعات و بیانیه‌های دولتی در سراسر جهان منتشر می‌شود. زمانی که این اتفاق می‌افتد و سالمندان را مستعد ابتلا به این بیماری نشان می‌دهیم، باعث می‌شود تا سایر افراد خود را در برابر این بیماری ایمن بدانند و رفتار پرخطر انجام دهند و باعث گسترش شیوع این بیماری شوند. از طرفی باعث می‌شود افراد جوان عصبانیت و نارضایتی خود را نسبت به شرایط موجود به سمت افراد سالمند هدایت کنند [70]. 
یکی دیگر از موارد تبعیض سنی، بحث مرگ‌ومیر افراد است. در مورد سالمندان به راحتی درباره مرگ‌ومیر صحبت می‌شود به طوری که چیز قابل توجهی به حساب نمی‌آید، ولی به نحوی در مورد مرگ‌ومیر افراد جوان صحبت می‌شود که گویا زندگی آن‌ها نسبت به سالمندان از ارزش بیشتری برخوردار است. این مسئله باعث می‌شود سالمندان احساس کنند که زندگی آن‌ها بی‌ارزش و بدون اهمیت است. علاوه بر این چون به اشتباه این بیماری را بیماری سالمندان می‌دانند در بسیاری از کشورها تصمیم به اعمال محدودیت‌های سختگیرانه برای سالمندان گرفته‌اند و به آن‌ها توصیه کردند که در خانه بمانند و خود را قرنطینه کنند. این محدودیت‌ها باعث تشدید انزوای اجتماعی و پیامدهای منفی ناشی از آن می‌شود [58]. نمونه دیگر تبعیض سنی با سالمندان بحث کمبود تخت‌های بیمارستانی و امکانات است. با کمبود تخت‌های بیمارستانی به خصوص در بخش‌های ویژه این سؤال پیش می‌آید که چه کسی در اولویت قرار دارد؟ در این شرایط که چهارچوب مشخصی برای تصمیم‌گیری وجود دارد ممکن است بسیاری از افراد توصیه کنند که امکانات در اختیار افرادی قرار گیرد که جوان‌تر هستند [71 ،58]. بسیاری معتقدند چون افراد جوان‌تر امید به زندگی بیشتری دارند باید در اولویت قرار بگیرند، این در صورتی است که ممکن است سالمندان نیز امید به زندگی طولانی داشته باشند و از طرفی بر اساس قوانین اخلاقی تصمیم‌گیری در این شرایط باید بدون توجه به سن، جنس و قومیت گرفته شود [72].
 سالمندان ناهمگن‌ترین گروه در جامعه هستند و عملکرد فیزیکی و روان‌شناختی آن‌ها بسیار متغیر است. به عبارت دیگر، سن تقویمی یک راهنمای بسیار ضعیف برای پیش‌بینی دقیق رفتار، عملکرد، نیازها، ناتوانی و بیماری در این گروه سنی است، بنابراین سن تقویمی به هیچ وجه معیار مناسبی برای تریاژ و تخصیص منابع و امکانات به افراد نیست. سالمندان در جامعه گروهی هستند که بیشترین تجربه را دارند و در بیشتر اوقات کاری را انجام می‌دهند که منطقی و بر اساس نیازهای جامعه باشد و ما باید از رفتار پدرانه با سالمندان خودداری کنیم و نباید به آن‌ها بگوییم که چه کاری باید انجام دهند و چه کاری نباید انجام دهند. بنابراین اینکه ما فقط بر اساس سن، سالمندان را مجبور به رعایت فاصله اجتماعی و قرنطینه کنیم کاری غیرضروری و تبعیض‌آمیز است. در این شرایط به جای محدود کردن آن‌ها می‌توان از تجربیات آن‌ها برای کنترل کردن شرایط موجود استفاده کرد [73]. نکته‌ای که در این مورد باید در نظر گرفت این است که نباید جامعه را از نظر سنی تقسیم کنیم و بین سالمندان و سایر افراد دیوار بکشیم. در زمان کمبود منابع احتمالاً اختلافات درون‌گروهی افزایش پیدا می‌کند، اما شرایط کنونی دقیقاً زمانی است که باید همبستگی سنی و بین‌نسلی افزایش پیدا کند تا بتوانیم از این شرایط سخت عبور کنیم [70].
مقایسه کووید ۱۹ با سارس، ‌مرس و آنفولانزا در سالمندان
در حال حاضر با توجه به اطلاعات سازمان بهداشت جهانی نرخ مرگ‌ومیر بیماری کووید ۱۹ حدود ۴ درصد است [40] و نسبت به نرخ مرگ‌ومیر بیماری سارس (9/6 درصد) و نرخ مرگ‌ومیر مرس (34/5 درصد) بسیار کمتر است [74]. با وجود اینکه شدت بیماری مرس و سارس از بیماری کووید ۱۹ بیشتر بود، اما به دلیل قدرت سرایت بالاتر آن و گستردگی آن در سراسر جهان تعداد مرگ‌ومیر ناشی از بیماری کووید ۱۹ به خصوص در سالمندان بیشتر بود [75]. بر اساس تخمین سازمان بهداشت جهانی قدرت انتقال ویروس کووید ۱۹ حدوداً 2 تا 2/5 است، اما در سارس این عدد 1/7 تا 1/9 و در مرس این عدد کمتر از ۱ است [77 ،76]. بیماری کووید ۱۹ همانند مرس عمدتاً در افراد سالمند و دارای بیماری زمینه‌ای شدت و مرگ‌ومیر بیشتری دارد. این در حالی است که بیماری سارس در افراد جوان سالم بیشتر دیده شد، با این وجود در هر سه بیماری با افزایش سن شیوع مرگ‌ومیر و عوارض بیشتر شد [78]. در بیماری مرس نسبت به سارس و کووید ۱۹ شدت بیماری و نیاز به استفاده از دستگاه تهویه مکانیکی در سالمندان بیشتر بود [80 ،79]. 
تفاوت اساسی بین کووید ۱۹ و آنفولانزای همه‌گیر در توزیع سنی بیمارانی است که به شدت بیمار هستند. میزان مرگ‌ومیر در افراد آلوده به کووید ۱۹ با افزایش سن به شدت افزایش می‌یابد و نتایج کشنده تقریباً به طور انحصاری در افراد بالای 50 سال دیده می‌شود. اکثر افراد مبتلا به آنفولانزای H1N1 جوان‌تر از شصت سال بودند، در حالی که در کووید ۱۹ اکثر افراد بستری بالاتر از شصت سال هستند. میزان مرگ‌ومیر سالمندان در کووید ۱۹ بسیار بیشتر از آن چیزی بود که در آنفولانزای همه‌گیر دیده شد [80]. در طی شیوع آنفولانزای اسپانیایی در سال ۱۹۱۸ بیشترین میزان مرگ‌ومیر در افراد ۱۵ تا ۴۴ سال و در آنفولانزای H1N1 بیشترین مرگ‌ومیر در افراد بین ۵ تا ۵۹ سال دیده شد [81]، این در حالی است که میزان مرگ‌ومیر ناشی از کووید ۱۹ بیشتر در سالمندان دیده می‌شود.

مراقبت از سالمندان در دوران کووید ۱۹
با آگاهی در مورد نیاز‌های ویژه سالمندان در دوران بیماری کووید ۱۹ و حساسیت نسبت به آسیب‌پذیری آن‌ها می‌توان در این شرایط سخت به آن‌ها کمک کرد.
در دوران شیوع این بیماری نیاز به انتشار اطلاعات جدید و صحیح است. بسیاری از این اطلاعات در فضای مجازی منتشر می‌شود، اما ممکن است افراد مسن در دسترسی به این تکنولوژی‌ها محدودیت داشته باشند. بنابراین بسیار مهم است که اطلاعات از طریق رسانه‌ها، روزنامه‌ها و مجلات در اختیار آن‌ها قرار بگیرد. بسیاری از سالمندان ممکن است از اصطلاحات پیچیده پزشکی و آمار و ارقام این بیماری آشنایی نداشته باشند، اما این حق آن‌هاست که در جریان اطلاعات مهم قرار بگیرند. به همین دلیل اطلاعات باید به زبان ساده و قابل فهم در اختیار آن‌ها قرار بگیرد. وظیفه ما و به خصوص دولتمردان و سیاست‌مداران این است که از انتشار اطلاعات نادرست که باعث ایجاد ترس و اضطراب در آن‌ها می‌شود خودداری کنیم. دستورالعمل‌های مناسب در مورد کووید ۱۹ و مراقبت از سالمندان توسط سازمان بهداشت جهانی، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا و غیره منتشر شده است و می‌توان از این منابع برای راهنمایی سالمندان و مراقبت از آن‌ها استفاده کرد. جداسازی و قرنطینه سالمندان در خانه ممکن است باعث تشدید مشکلات روان‌شناختی در آن‌ها شود. به همین دلیل باید همواره مورد حمایت روانی و عاطفی قرار گیرند و ارتباط آن‌ها با خانواده و اقوام حفظ شود، نه لزوماً به صورت فیزیکی بلکه با تماس‌های مکرر صوتی و تصویری می‌توان این ارتباط را حفظ کرد. تماس‌های تصویری و صوتی مرتب با این افراد می‌تواند امید و شادی را در سالمندان زنده نگه دارد. برای سالمندانی که به تنهایی زندگی می‌کنند، در این شرایط ممکن است دسترسی به مواد غذایی و دارویی و غیره محدود شود، بنابراین باید از این افراد در تأمین نیاز‌های روزمره خود حمایت شود. همچنین باید حمایت و توجه ویژه به سالمندانی شود که دچار معلولیت هستند. برای این افراد حفظ فاصله اجتماعی و استفاده از دستکش و ماسک می‌تواند به شدت محدود‌کننده باشد و توانایی برقراری ارتباط آن‌ها را کاهش دهد. استفاده از دستکش برای سالمندانی که مشکلات بینایی دارند و برای خواندن و نوشتن و شناسایی محیط نیاز به لمس دارند بسیار ناتوان‌کننده است. برای تأمین نیاز‌های این افراد حتماً باید ملاقات‌های خانگی توسط خانواده، دوستان، اقوام و مراقبین بهداشتی انجام پذیرد [71].
با توجه به آسیب‌پذیری سالمندان در برابر این بیماری برای آن‌ها بهتر است که تا حد ممکن از خانه خارج نشوند و با افراد زیادی ملاقات نداشته باشند. باید مسائل بهداشتی و نکات پیشگیری به آن‌ها آموزش داده شود و نکات مهم به زبان ساده در اختیار آن‌ها قرار گیرد. این اطلاعات به هر اندازه که لازم باشد باید برای آن‌ها تکرار شود و دستورالعمل‌های نوشتاری و صوتی در اختیار آن‌ها قرار داده شود. باید از مراجعات غیرضروری به مراکز درمانی خودداری شود و جراحی‌های غیرضروری مانند آب‌مروارید، فتق و غیره به تعویق بیفتد. مراکز درمانی، پزشکان و روان‌پزشکان و غیره باید ویزیت‌های تلفنی و دیجیتال خود را فعال کنند و راهنمایی‌های لازم و نحوه دسترسی به این خدمات توسط خانواده، اقوام، دوستان و مراقبین بهداشتی به سالمندان ارائه شود. اعضای خانواده باید نسبت به علائم این بیماری در سالمندان حساس باشند و در صورت نیاز تست‌های لازم انجام شود، اما این کار نباید باعث افزایش خود انزوایی در آن‌ها شود. تجهیزات پزشکی بهترین ابزار برای غربالگری علائم در آن‌هاست. نباید بدون تجویز پزشک برای پیشگیری و درمان کووید ۱۹ در سالمندان از داروهای خاصی استفاده کرد، زیرا ممکن است استفاده از این داروها خطرناک و کشنده باشد. برای سالمندانی که تنها زندگی می‌کنند مراکز ارائه‌دهنده خدمات ضروری مانند مواد غذایی، دارویی و سایر تجهیزات بسیار مهم هستند. تا جای ممکن باید ارائه این خدمات افزایش پیدا کند و شماره‌های تماس و اطلاعات لازم در مورد نحوه ارائه خدمات و خدماتی که ارائه می‌شود در اختیار سالمندان قرار گیرد. مسائل روان‌شناختی بسیار حیاتی هستند و خانواده‌ها نسبت به آن‌ها باید حساس باشند. طبیعی است که افراد در این شرایط دچار استرس شوند، اما ترس بیش از حد، افسردگی، مشکلات خواب و افکار خودکشی نیاز به توجه فوری و مراجعه به روان‌پزشک دارد. سالمندان حتی در دوران بحران بهترین افراد برای شرکت در تصمیم‌گیری هستند. در این شرایط عزت نفس، حقوق و احترام آن‌ها باید حفظ و حمایت شود و به تصمیمات آن‌ها احترام گذاشته شود. برای سالمندان آسیب‌پذیر مانند پناهندگان، مهاجران، اقلیت‌های جنسی، آوارگان، اقلیت‌های نژادی، قومی و مذهبی و قبیله‌ای، افراد دچار معلولیت، افراد مبتلا به دمانس، افراد ساکن در مراکز نگهداری از سالمندان و سالمندانی که از نظر اقتصادی ضعیف هستند، باید خدمات ویژه‌ای به منظور بهبود شرایط رفاهی آن‌ها در نظر گرفته شود [44].
خطر عفونت برای سالمندانی که در خانه‌های سالمندان و مؤسسات مراقبت از سالمندان زندگی می‌کنند بیشتر است. برای کاهش خطر ابتلا در این مراکز باید اقدامات زیر انجام شود:
افرادی که در این مراکز به عنوان مراقب کار می‌کنند باید با علائم این بیماری آگاهی داشته باشند و مرتباً علائم سالمندان را بررسی کنند تا در صورت مشاهده فوراً اقدامات لازم را انجام دهند. در سالمندان به دلیل وجود بیماری‌های مزمن ممکن است شناسایی علائم بیماری دشوار باشد. در این صورت هرگونه تغییر در شرایط و علائم بیمار نسبت به قبل باید علامت خطری برای کووید ۱۹ در نظر گرفته شود. کارمندان این مراکز باید به صورت روزانه از نظر علائم بیماری غربالگری شوند و در صورت مشاهده علائم باید قرنطینه شوند و از حضور آن‌ها در محل کار خودداری شود. ملاقات‌ها باید با رعایت نکات بهداشتی و به صورت محدود برگزار شود. فاصله افراد حداقل ۱ تا ۲ متر باشد. بهتر است تمام فعالیت‌های گروهی در این مراکز فعلاً تعطیل شوند. مراقبین این افراد باید همواره آماده باشند تا در صورت شناسایی سالمند مبتلا به این بیماری اقدامات لازم را انجام دهند و از انتشار این ویروس به سایر سالمندان پیشگیری کنند. باید از قبل دستورالعمل‌های لازم برای مدیریت این شرایط تهیه شده باشد و در اختیار مراقبین قرار گیرد. همه افرادی که با سالمندان مشکوک در تماس هستند حتماً باید از وسایل حفاظت فردی استفاده کنند و اگر تست سالمند مثبت شد باید افرادی که با او در تماس بوده‌اند از نظر ابتلا بررسی شده و حداقل چهارده روز قرنطینه شوند. در این مراکز باید به اندازه کافی وسایل حفاظت فردی برای مراقبین و سالمندان وجود داشته باشد تا در صورت ابتلای یک نفر از سالمندان از سرایت آن به سایرین پیشگیری شود. باید به سالمندان آموزش داده شود که برای پیشگیری از ابتلا مرتباً دست‌های خود را با آب و صابون یا محلول‌های حاوی الکل ضدعفونی کنند و از تماس دست با دهان، بینی و چشم خودداری کنند. حمام‌ها، سرویس‌های بهداشتی، تخت‌ها، ولیچر‌ها، نرده‌های کنار راه‌پله،‌ درب‌ها و کلیه وسایلی که توسط سالمندان و پرسنل لمس می‌شوند باید مرتباً ضدعفونی شوند. باید سالمندان جدید قبل از پذیرش حتماً از نظر ابتلا به این بیماری غربالگری شوند و در صورتی که آزمایش آن‌ها منفی بود پذیرش شوند [81].

شیوع ویروس کووید ۱۹ زندگی بشری را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. بسیاری از کسب و کارها تعطیل شد، مدارس بسته شدند، محدودیت‌هایی در مسافرت‌ها و رفت و آمد‌ها به وجود آمد، به بسیاری از افراد توصیه شد که در خانه بمانند، افراد مجبور شدند از وسایل محافظت فردی استفاده کنند و اقتصاد بسیاری از کشور‌ها دچار رکود شد. اما به جرأت می‌توان گفت که یکی از مهم‌ترین چالش‌های به‌وجودآمده پیامد‌های این بیماری در سالمندان است. بیشترین میزان مرگ‌ومیر، بستری‌ها در بیمارستان، بستری‌ها در بخش مراقبت‌های ویژه و عوارض ناشی از این بیماری در سالمندان دیده می‌شود. بسیاری از سالمندان برای مدتی طولانی در خانه مانده‌اند، در دسترسی به نیازهای روزمره خود دچار مشکل شده‌اند و در معرض خطر انزوای اجتماعی، سوء‌رفتار و تبعیض سنی قرار گرفته‌اند. بدون شک برای کنترل پیامد‌های منفی این بیماری در سالمندان همه باید دست به کار شوند، از مسئولین دولتی گرفته تا مردم و خانواده‌ها. دولت‌ها باید قوانینی در نظر بگیرند که احتمال سوء‌رفتار و تبعیض سنی به حداقل برسد و امکانات به مساوات در اختیار همه افراد قرار گیرند. خانواده‌ها نیز باید نسبت به افزایش انزوای اجتماعی در سالمندان هوشیار باشند و ارتباط خود را با آن‌ها حفظ کنند. با توجه به اینکه ممکن است سالمندان دسترسی چندانی به اینترنت و تکنولوژی‌های جدید نداشته باشند، رسانه‌های عمومی و به خصوص رادیو و تلویزیون می‌توانند نقش بسیار مهمی در اطلاع‌رسانی در مورد بیماری کووید ۱۹ داشته باشند. این رسانه‌ها باید با پرهیز از شایعه‌پراکنی و ایجاد ترس در سالمندان، اطلاعات مهم و ضروری در مورد کووید ۱۹ را در اختیار آن‌ها قرار دهند. با وجود اینکه حدود یک سال از شیوع این بیماری می‌گذرد، اما کماکان زوایای پنهان زیادی در مورد این بیماری و به خصوص اثرات آن بر سالمندان وجود دارد. برای بررسی اثرات این بیماری روی سالمندان و پیشگیری از بروز پیامد‌های منفی این بیماری و سایر پاندمی‌های جدیدی که ممکن است در آینده رخ دهد نیاز به انجام مطالعات بیشتری با عنوان اثرات پاندمی‌ها روی سالمندان و راه‌های پیشگیری و کنترل پیامد‌های آن‌ها در سالمندان وجود دارد.

اصول اخلاقی تماماً در این مقاله رعایت شده است. نبوده است.

این تحقیق هیچ گونه کمک مالی از سازمان‌های تأمین مالی در بخش‌های عمومی ، تجاری یا غیرانتفاعی دریافت نکرد.

 تمام نویسندگان در طراحی، اجرا و نگارش همه بخش‌های پژوهش حاضر مشارکت داشته‌اند. 

بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
 

Reference

1. Ren LL, Wang YM, Wu ZQ, Xiang ZC, Guo L, Xu T, et al. Identification of a novel coronavirus causing severe pneumonia in human: A descriptive study. Chinese Medical Journal. 2020; 133(9):1015-24. [DOI:10.1097/CM9.0000000000000722]
2. Porcheddu R, Serra C, Kelvin D, Kelvin N, Rubino S. Similarity in Case Fatality Rates (CFR) of COVID-19/SARS-COV-2 in Italy and China. The Journal of Infection in Developing Countries. 2020; 14(2):125-8. [DOI:10.3855/jidc.12600] [PMID]
3. Velavan TP, Meyer CG. The COVID‐19 epidemic. Tropical Medicine & International Health. 2020; 25(3):278. [DOI:10.1111/tmi.13383] [PMID] [PMCID]
4. Cucinotta D, Vanelli M. WHO declares COVID-19 a pandemic. Acta Bio-Medica: Atenei Parmensis. 2020; 91(1):157-60. [doi: 10.23750/abm.v91i1.9397]
5. Worldometers. COVID-19 coronavirus pandemic [Internet]. 2020 [Updated 2021 June 21]. Available from: https://www.worldometers.info/coronavirus/
6. Rothe C, Schunk M, Sothmann P, Bretzel G, Froeschl G, Wallrauch C, et al. Transmission of 2019-nCoV infection from an asymptomatic contact in Germany. New England Journal of Medicine. 2020; 382(10):970-1. [DOI:10.1056/NEJMc2001468] [PMID] [PMCID]
7. Xia J, Tong J, Liu M, Shen Y, Guo D. Evaluation of coronavirus in tears and conjunctival secretions of patients with SARS‐CoV‐2 infection. Journal of Medical Virology. 2020; 92(6):589-94. [DOI:10.1002/jmv.25725] [PMID] [PMCID]
8. Zou L, Ruan F, Huang M, Liang L, Huang H, Hong Z, et al. SARS-CoV-2 viral load in upper respiratory specimens of infected patients. New England Journal of Medicine. 2020; 382(12):1177-9. [DOI:10.1056/NEJMc2001737] [PMID] [PMCID]
9. Al-Balas M, Al-Balas HI, Al-Balas H. Surgery during the COVID-19 pandemic: A comprehensive overview and perioperative care. The American Journal of Surgery. 2020; 219(6):903-6. [DOI:10.1016/j.amjsurg.2020.04.018] [PMID] [PMCID]
10. Bai Y, Yao L, Wei T, Tian F, Jin D-Y, Chen L, et al. Presumed asymptomatic carrier transmission of COVID-19. Jama. 2020; 323(14):1406-7. [DOI:10.1001/jama.2020.2565] [PMID] [PMCID]
11. Shi Y, Yu X, Zhao H, Wang H, Zhao R, Sheng J. Host susceptibility to severe COVID-19 and establishment of a host risk score: findings of 487 cases outside Wuhan. Critical Care. 2020; 24:108. [DOI:10.1186/s13054-020-2833-7] [PMID] [PMCID]
12. Guan WJ, Ni ZY, Hu Y, Liang WH, Ou CQ, He JX, et al. Clinical characteristics of coronavirus disease 2019 in China. New England Journal of Medicine. 2020; 382(18):1708-20. [DOI:10.1056/NEJMoa2002032] [PMID] [PMCID]
13. Singhal T. A review of coronavirus disease-2019 (COVID-19). The Indian Journal of Pediatrics. 2020; 87(4):281-6. [DOI:10.1007/s12098-020-03263-6] [PMID] [PMCID]
14. Chen N, Zhou M, Dong X, Qu J, Gong F, Han Y, et al. Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study. The Lancet. 2020; 395(10223):507-13. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30211-7]
15. Thompson WW, Shay DK, Weintraub E, Brammer L, Cox N, Anderson LJ, et al. Mortality associated with influenza and respiratory syncytial virus in the United States. Jama. 2003; 289(2):179-86. [DOI:10.1001/jama.289.2.179] [PMID]
16. Kunz R, Minder M. COVID-19 pandemic: Palliative care for elderly and frail patients at home and in residential and nursing homes. Swiss Medical Weekly. 2020; 150:w20235. [DOI:10.4414/smw.2020.20235] [PMID]
17. Shahid Z, Kalayanamitra R, McClafferty B, Kepko D, Ramgobin D, Patel R, et al. COVID‐19 and older adults: what we know. Journal of the American Geriatrics Society. 2020; 68(5):926-9. [DOI:10.1111/jgs.16472] [PMID] [PMCID]
18. Nikolich-Zugich J, Knox KS, Rios CT, Natt B, Bhattacharya D, Fain MJ. SARS-CoV-2 and COVID-19 in older adults: What we may expect regarding pathogenesis, immune responses, and outcomes. Geroscience. 2020; 42(2):505-14. https://link.springer.com/article/10.1007/s11357-020-00186-0
19. Leung C. Risk factors for predicting mortality in elderly patients with COVID-19: a review of clinical data in China. Mechanisms of Ageing and Development. 2020; 188:111255. [DOI:10.1016/j.mad.2020.111255] [PMID] [PMCID]
20. Peron JPS, Nakaya H. Susceptibility of the elderly to SARS-CoV-2 infection: ACE-2 overexpression, shedding, and Antibody-Dependent Enhancement (ADE). Clinics. 2020; 75:e1912. [DOI:10.6061/clinics/2020/e1912] [PMID] [PMCID]
21. Zhou P, Yang XL, Wang XG, Hu B, Zhang L, Zhang W, et al. A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin. Nature. 2020; 579(7798):270-3. [DOI:10.1038/s41586-020-2012-7] [PMID] [PMCID]
22. Johansen ME, Yun J, Griggs JM, Jackson EA, Richardson CR. Anti-hypertensive medication combinations in the United States. The Journal of the American Board of Family Medicine. 2020; 33(1):143-6. [DOI:10.3122/jabfm.2020.01.190134] [PMID]
23. Messerli FH, Bangalore S, Bavishi C, Rimoldi SF. Angiotensin-converting enzyme inhibitors in hypertension: to use or not to use? Journal of the American College of Cardiology. 2018; 71(13):1474-82. [DOI:10.1016/j.jacc.2018.01.058] [PMID]
24. Winkelmayer WC, Fischer MA, Schneeweiss S, Wang PS, Levin R, Avorn J. Underuse of ACE inhibitors and angiotensin II receptor blockers in elderly patients with diabetes. American journal of kidney Diseases. 2005; 46(6):1080-7. [DOI:10.1053/j.ajkd.2005.08.018] [PMID]
25. Ferrario CM, Jessup J, Chappell MC, Averill DB, Brosnihan KB, Tallant EA, et al. Effect of angiotensin-converting enzyme inhibition and angiotensin II receptor blockers on cardiac angiotensin-converting enzyme 2. Circulation. 2005; 111(20):2605-10. [DOI:10.1161/CIRCULATIONAHA.104.510461] [PMID]
26. Diaz JH. Hypothesis: angiotensin-converting enzyme inhibitors and angiotensin receptor blockers may increase the risk of severe COVID-19. Journal of Travel Medicine. 2020. [DOI:10.1093/jtm/taaa041] [PMID] [PMCID]
27. Bavishi C, Maddox TM, Messerli FH. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) infection and renin angiotensin system blockers. JAMA Cardiology. 2020; 5(7):745-7. [DOI:10.1001/jamacardio.2020.1282] [PMID]
28. Hamming I, Cooper ME, Haagmans BL, Hooper NM, Korstanje R, Osterhaus AD, et al. The emerging role of ACE2 in physiology and disease. The Journal of Pathology. 2007; 212(1):1-11. [DOI:10.1002/path.2162] [PMID] [PMCID]
29. Lambert DW, Yarski M, Warner FJ, Thornhill P, Parkin ET, Smith AI, et al. Tumor necrosis factor-α convertase (ADAM17) mediates regulated ectodomain shedding of the severe-acute respiratory syndrome-coronavirus (SARS-CoV) receptor, Angiotensin-Converting Enzyme-2 (ACE2). Journal of Biological Chemistry. 2005; 280(34):30113-9. [DOI:10.1074/jbc.M505111200] [PMID] [PMCID]
30. Sieńko J, Kotowski M, Bogacz A, Lechowicz K, Drożdżal S, Rosik J, et al. COVID-19: The Iinfluence of ACE genotype and ACE-I and ARBs on the course of SARS-CoV-2 infection in elderly patients. Clinical Interventions in Aging. 2020; 15:1231-40. [DOI:10.2147/CIA.S261516] [PMID] [PMCID]
31. WHO. COVID-19 and the use of angiotensin-converting enzyme inhibitors and receptor blockers: Scientific brief. 2020. https://www.who.int/publications/i/item/covid-19-and-the-use-of-angiotensin-converting-enzyme-inhibitors-and-receptor-blockers
32. Nikolich-Žugich J. The twilight of immunity: Emerging concepts in aging of the immune system. Nature Immunology. 2018; 19(1):10-9. [DOI:10.1038/s41590-017-0006-x] [PMID]
33. Nidadavolu LS, Walston JD. Underlying vulnerabilities to the cytokine storm and adverse COVID-19 outcomes in the aging immune system. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences. 2021; 76(3):e13-8. [DOI:10.1093/gerona/glaa209] [PMID] [PMCID]
34. Kang S-J, Jung SI. Age-related morbidity and mortality among patients with COVID-19. Infection & Cchemotherapy. 2020; 52(2):154-64. [DOI:10.3947/ic.2020.52.2.154] [PMID] [PMCID]
35. Thompson HL, Smithey MJ, Surh CD, Nikolich-Žugich J. Functional and homeostatic impact of age-related changes in lymph node stroma. Frontiers in immunology. 2017; 8:706. [DOI:10.3389/fimmu.2017.00706] [PMID] [PMCID]
36. Zhao M. Cytokine storm and immunomodulatory therapy in COVID-19: Role of chloroquine and anti-IL-6 monoclonal antibodies. International Journal of Antimicrobial Agents. 2020; 55(6):105982. [DOI:10.1016/j.ijantimicag.2020.105982] [PMID] [PMCID]
37. Meftahi GH, Jangravi Z, Sahraei H, Bahari Z. The possible pathophysiology mechanism of cytokine storm in elderly adults with COVID-19 infection: the contribution of “inflame-aging”. Inflammation Research. 2020; 69(9):825-39. [DOI:10.1007/s00011-020-01372-8] [PMID] [PMCID]
38. Kuczera D, Assolini JP, Tomiotto-Pellissier F, Pavanelli WR, Silveira GF. Highlights for dengue immunopathogenesis: Antibody-dependent enhancement, cytokine storm, and beyond. Journal of Interferon & Cytokine Research. 2018; 38(2):69-80. [DOI:10.1089/jir.2017.0037] [PMID]
39. Negro F. Is antibody-dependent enhancement playing a role in COVID-19 pathogenesis? Swiss Medical Weekly. 2020; 150:w20249. [DOI:10.4414/smw.2020.20249] [PMID]
40. WHO. Coronavirus disease 2019 (COVID-19) Situation Report - 51. Geneva Switzerland; 2020. https://apps.who.int/iris/handle/10665/331475
41. Verity R, Okell LC, Dorigatti I, Winskill P, Whittaker C, Imai N, et al. Estimates of the severity of coronavirus disease 2019: A model-based analysis. The Lancet Infectious Diseases. 2020; 20(6):669-77. [DOI:10.1016/S1473-3099(20)30243-7]
42. CDC COVID-19 Response Team, CDC COVID-19 Response Team, CDC COVID-19 Response Team, Bialek S, Boundy E, Bowen V, Chow N, Cohn A, Dowling N, et al. Severe outcomes among patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)—United States, February 12–March 16, 2020. Morbidity and Mortality Weekly Report. 2020; 69(12):343-6. [DOI:10.15585/mmwr.mm6912e2] [PMID] [PMCID]
43. Wu Z, McGoogan JM. Characteristics of and important lessons from the Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) outbreak in China: summary of a report of 72 314 cases from the Chinese Center for Disease Control and Prevention. Jama. 2020; 323(13):1239-42. [DOI:10.1001/jama.2020.2648] [PMID]
44. Banerjee D, D’Cruz MM, Rao TS. Coronavirus disease 2019 and the elderly: Focus on psychosocial well-being, agism, and abuse prevention-An advocacy review. Journal of Geriatric Mental Health. 2020; 7(1):4. [DOI:10.4103/jgmh.jgmh_16_20]
45. Singh AK, Gupta R, Ghosh A, Misra A. Diabetes in COVID-19: Prevalence, pathophysiology, prognosis and practical considerations. Diabetes & Metabolic Syndrome: Clinical Research & Reviews. 2020; 14(4):303-10. [DOI:10.1016/j.dsx.2020.04.004] [PMID] [PMCID]
46. Huang C, Wang Y, Li X, Ren L, Zhao J, Hu Y, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. The lancet. 2020; 395(10223):497-506. [DOI:10.1016/S0140-6736(20)30183-5]
47. CDC COVID-19 Response Team. Preliminary estimates of the prevalence of selected underlying health conditions among patients with coronavirus disease 2019. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report. 2020; 69(13):382-6. [doi:10.15585/mmwr.mm6913e2.]
48. Wang D, Hu B, Hu C, Zhu F, Liu X, Zhang J, et al. Clinical characteristics of 138 hospitalized patients with 2019 novel coronavirus-infected pneumonia in Wuhan, China. Jama. 2020; 323(11):1061-9. [DOI:10.1001/jama.2020.1585] [PMID] [PMCID]
49. Yang J, Zheng Y, Gou X, Pu K, Chen Z, Guo Q, et al. Prevalence of comorbidities and its effects in patients infected with SARS-CoV-2: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Infectious Diseases. 2020; 94:91-5. [DOI:10.1016/j.ijid.2020.03.017] [PMID] [PMCID]
50. Ejaz H, Alsrhani A, Zafar A, Javed H, Junaid K, Abdalla AE, et al. COVID-19 and comorbidities: Deleterious impact on infected patients. Journal of Infection and Public Health. 2020; 13(12):1833-9. [DOI:10.1016/j.jiph.2020.07.014] [PMID] [PMCID]
51. Richardson S, Hirsch JS, Narasimhan M, Crawford JM, McGinn T, Davidson KW, et al. Presenting characteristics, comorbidities, and outcomes among 5700 patients hospitalized with COVID-19 in the New York City area. Jama. 2020; 323(20):2052-9. [doi: 10.1001/jama.2020.6775.]
52. Bajgain KT, Badal S, Bajgain BB, Santana MJ. Prevalence of comorbidities among individuals with COVID-19: A rapid review of current literature. American journal of infection Control. 2020; 49(2):238-46. [DOI:10.1016/j.ajic.2020.06.213] [PMID] [PMCID]
53. Garg S. Hospitalization rates and characteristics of patients hospitalized with laboratory-confirmed coronavirus disease 2019-COVID-NET, 14 States, March 1-30, 2020. MMWR. Morbidity and Mortality Weekly Report. 2020; 69(15):458-64. [doi: 10.15585/mmwr.mm6915e3.]
54. Ye C, Zhang S, Zhang X, Cai H, Gu J, Lian J, et al. Impact of comorbidities on patients with COVID‐19: A large retrospective study in Zhejiang, China. Journal of Medical Virology. 2020; 92(11):2821-9. [DOI:10.1002/jmv.26183] [PMID] [PMCID]
55. Wang B, Li R, Lu Z, Huang Y. Does comorbidity increase the risk of patients with COVID-19: Evidence from meta-analysis. Aging (Albany NY). 2020; 12(7):6049-57. [DOI:10.18632/aging.103000] [PMID] [PMCID]
56. Fang X, Li S, Yu H, Wang P, Zhang Y, Chen Z, et al. Epidemiological, comorbidity factors with severity and prognosis of COVID-19: A systematic review and meta-analysis. Aging (Albany NY). 2020; 12(13):12493-503. [DOI:10.18632/aging.103579] [PMID] [PMCID]
57. Jiloha R. COVID-19 and mental health. Epidemiology International. 2020; 5(1):7-9. [DOI:10.24321/2455.7048.202002]
58. Brooke J, Jackson D. Older people and COVID‐19: Isolation, risk and ageism. Journal of Cinical Nursing. 2020; 29(13-14):2044-6. [DOI:10.1111/jocn.15274] [PMID]
59. Armitage R, Nellums LB. COVID-19 and the consequences of isolating the elderly. The Lancet Public Health. 2020; 5(5):e256. [DOI:10.1016/S2468-2667(20)30061-X]
60. Yon Y, Ramiro-Gonzalez M, Mikton CR, Huber M, Sethi D. The prevalence of elder abuse in institutional settings: A systematic review and meta-analysis. European journal of Public health. 2019; 29(1):58-67. [DOI:10.1093/eurpub/cky093] [PMID] [PMCID]
61. WHO. The Toronto declaration on the global prevention of elder abuse. Geneva: WHO; 2002. http://www.who.int/ageing/publications/toronto_declaration/en/
62. Chandiramani K. Elder Abuse in India: Issues and Considerations. The International Journal of Indian Psychology. 2017; 4(4):74-85. [DOI: 10.25215/0404.147]
63. CDC. Coronavirus Disease 2019 (COVID-19). Centers for Disease Control and Prevention [Internet]. 2020. [Updated 2020 April 4]. Available from: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/need-extraprecautions/older-adults.html
64. Bradbury‐Jones C, Isham L. The pandemic paradox: The consequences of COVID‐19 on domestic violence. Journal of Clinical Nursing. 2020; 29(13-14):2047-9. [DOI:10.1111/jocn.15296] [PMID] [PMCID]
65. Han SD, Mosqueda L. Elder abuse in the COVID‐19 era. Journal of the American Geriatrics Society. 2020; 68(7):1386-7. [doi: 10.1111/jgs.16496]
66. PreventionWeb. Coronavirus lockdown measures may be putting older adults at greater risk of abuse [Internet]. 2020 [Updated 2020 May 11]. Available from: https://theconversation.com/coronaviruslockdown-measures-may-be-putting-older-adults-at-greater-risk-ofabuse-137430
67. Makaroun LK, Bachrach RL, Rosland A-M. Elder abuse in the time of COVID-19-increased risks for older adults and their caregivers. The American Journal of Geriatric Psychiatry. 2020; 28(8):876-80. [DOI:10.1016/j.jagp.2020.05.017] [PMID] [PMCID]
68. Burnes D, Sheppard C, Henderson Jr CR, Wassel M, Cope R, Barber C, et al. Interventions to reduce ageism against older adults: A systematic review and meta-analysis. American Journal of Public Health. 2019; 109(8):e1-9. [DOI:10.2105/AJPH.2019.305123] [PMID] [PMCID]
69. Marques S, Mariano J, Mendonça J, De Tavernier W, Hess M, Naegele L, et al. Determinants of ageism against older adults: Asystematic review. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(7):2560. [DOI:10.3390/ijerph17072560] [PMID] [PMCID]
70. Ayalon L, Chasteen A, Diehl M, Levy B, Neupert SD, Rothermund K, et al. Aging in times of the COVID-19 pandemic: Avoiding ageism and fostering intergenerational solidarity. The Journals of Gerontology: Series B. 2020 2021; 76(2):e49-52. [DOI:10.1093/geronb/gbaa051] [PMID] [PMCID]
71. Petretto DR, Pili R. Ageing and COVID-19: What is the role for elderly people? Geriatrics. 2020; 5(2):25. [DOI:10.3390/geriatrics5020025] [PMID] [PMCID]
72. Vergano M, Bertolini G, Giannini A, Gristina GR, Livigni S, Mistraletti G, et al. Clinical ethics recommendations for the allocation of intensive care treatments in exceptional, resource-limited circumstances: The Italian perspective during the COVID-19 epidemic. Critical Care. 2020; 24:165. [DOI:10.1186/s13054-020-02891-w] [PMID] [PMCID]
73. Ehni H-J, Wahl H-W. Six propositions against Ageism in the COVID-19 Pandemic. Journal of Aging & Social Policy. 2020; 32(4-5):515-25. [DOI:10.1080/08959420.2020.1770032] [PMID]
74. Petrosillo N, Viceconte G, Ergonul O, Ippolito G, Petersen E. COVID-19, SARS and MERS: Are they closely related? Clinical Microbiology and Infection. 2020; 26(6):729-34. [DOI:10.1016/j.cmi.2020.03.026] [PMID] [PMCID]
75. Hu T, Liu Y, Zhao M, Zhuang Q, Xu L, He Q. A comparison of COVID-19, SARS and MERS. Peer J. 2020; 8:e9725. [DOI:10.7717/peerj.9725] [PMID] [PMCID]
76. Liu T, Hu J, Kang M, Lin L, Zhong H, Xiao J, et al. Transmission dynamics of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV). The Lancet. 2020. [DOI:10.2139/ssrn.3526307]
77. Chen J. Pathogenicity and transmissibility of 2019-nCoV-a quick overview and comparison with other emerging viruses. Microbes and infection. 2020; 22(2):69-71. [DOI:10.1016/j.micinf.2020.01.004] [PMID] [PMCID]
78. Yin Y, Wunderink RG. MERS, SARS and other coronaviruses as causes of pneumonia. Respirology. 2018; 23(2):130-7. [DOI:10.1111/resp.13196] [PMID] [PMCID]
79. Azhar EI, Hui DS, Memish ZA, Drosten C, Zumla A. The Middle East Respiratory Syndrome (MERS). Infectious Disease Clinics. 2019; 33(4):891-905. [DOI:10.1016/j.idc.2019.08.001] [PMID] [PMCID]
80. Lee PI, Hu YL, Chen PY, Huang YC, Hsueh P-R. Are children less susceptible to COVID-19? Journal of Microbiology, Immunology, and Infection. 2020; 53(3):371-2. [DOI:10.1016/j.jmii.2020.02.011] [PMID] [PMCID]
81. D’Adamo H, Yoshikawa T, Ouslander JG. Coronavirus disease 2019 in geriatrics and long‐term care: The ABCDs of COVID‐19. Journal of the American Geriatrics Society. 2020; 68(5):912-7. [DOI:10.1111/jgs.16445] [PMID]