دوره 17، شماره 3 - ( پاییز 1401 )
جلد 17 شماره 3 صفحات 365-352 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Solhi M, Abolghasemi J, Gholami F. Relationship Between Individual Factors of Empowerment and General Health in Older Adults Attending Neighborhood Houses in Tehran, Iran. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2022; 17 (3) :352-365
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2236-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2236-fa.html
صلحی مهناز، ابوالقاسمی جمیله، غلامی فاطمه. بررسی رابطه جنبه‌های فردی توانمندسازی با سلامت عمومی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران از سال ۱۳۹۸ تا ۱۳۹۹. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1401; 17 (3) :352-365
مهناز صلحی1 
، جمیله ابوالقاسمی2 ، فاطمه غلامی* 3
، جمیله ابوالقاسمی2 ، فاطمه غلامی* 3
1- گروه آموزش و ارتقاء سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
2- گروه آمار زیستی ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
3- گروه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ،f.qlm@gmail.com
2- گروه آمار زیستی ، دانشکده بهداشت ، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران.
3- گروه آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ،
متن کامل [PDF 5992 kb]
(1502 دریافت)
| چکیده (HTML) (2652 مشاهده)
.jpg)
References
متن کامل: (848 مشاهده)
مقدمه
سالمندی از پدیده‌های مطرح در عرصه بهداشت جهانی است [1]. امروزه افزایش امید به زندگی و کاهش میزان باروری سبب افزایش تعداد سالمندان در سراسر جهان شد است به گونه‌ای که سالمند شدن جهان٬ به یکی از چالش‌های بهداشت عمومی در سال‌های کنونی تبدیل شده است [2]. به‌موازات افزایش نسبی جمعیتی سالمندان مشکلات سلامتی آنان نیز بیشتر اهمیت می‌یابد [3]. برخی مطالعات درباره وضعیت سلامت عمومی سالمندان نشان می‌دهد فقط 60 درصد سالمندان از وضعیت مطلوب سلامت عمومی برخوردارند [4]. بنابراین، تأمین سلامت عمومی سالمندان ازجمله مسائلی است که نیازمند توجه ویژه‌ای است.
با در نظر گرفتن روند روبه‌رشد جمعیت سالمندی و کاهش توانایی‌های جسمی، روانی و فراوانی بیشتر بیماری‌های مزمن در سالمندان [1]، توجه به توانمندسازی آن‌ها یک ضرورت محسوب می‌شود [5]. توانمندسازی بیمار یعنی به بیمار کمک کنیم تا با توسعه و کشف ظرفیت ذاتی خود مسئولیت زندگی‌اش را بر عهده بگیرد. خودکارآمدی، عزت‌نفس و خودکنترلی از عوامل اصلی مؤثر بر توانمندسازی هستند [6]. رقیه خضری و همکاران در پژوهشی به بررسی تأثیر الگوی توانمندسازی خودمدیریتی بر کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به پرفشاری خون پرداختند که یافته‌ها نشان داد با به‌کارگیری برنامه توانمندسازی سالمندان، میانگین نمره‌کل کیفیت زندگی و ابعاد آن در گروه آزمایش بعد از مداخله نسبت به قبل از مداخله تفاوت معنادار داشت [7].
همچنین رابطه خودکارآمدی با ابعاد مختلف زندگی سالمندان مشخص شده است. به‌طور مثال ارتباط خودکارآمدی با سازش موفقیت‌آمیز با سرای سالمندان، کیفیت زندگی، فعالیت‌های فیزیکی، فعالیت‌های اساسی روزانه زندگی و انجام خودمراقبتی در سالمندان نشان داده شده است [8, 9, 10, 11]. نتایج مطالعه دی سوزا ام.اس و همکاران نشان داد بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع2 با کنترل قند خون پایین، خودکارآمدی و رفتارهای خودمراقبتی ضعیفی داشتند [12] یافته‌های مطالعه دوبا. ان و همکاران نیز نشان داد ضعف و ناتوانی رابطه مستقل و معنادار با خودکارآمدی دارد درنتیجه خودکارآمدی می‌تواند ابزاری مفیدی برای پیری موفق سالمندان باشد [13].
عزت‌نفس از جوانب مهم سازگاری در تمامی مراحل زندگی است که در سازگاری عاطفی، هیجانی، اجتماعی و روان‌شناختی نقش مؤثری دارد و به‌خصوص در زمان سالمندی در حفظ سلامت روان سالمندان اهمیت بیشتری می‌یابد [14, 15]. پژوهش امانی نشان داد بین عزت‌نفس و شادکامی در سالمندان رابطه مثبت معناداری وجود دارد [16] مطالعه اکرامی و همکاران نیز نشان داد سلامت عمومی با عزت‌نفس زنان سالمند رابطه معنادار دارد [17].
یکی دیگر از متغیرهای روان‌شناختی که در مسائل مرتبط با سلامت اهمیت قابل‌توجهی دارد خودکنترلی است. خودکنترلی پرداختن به رفتارهایی است که پاداش آن با تأخیر همراه است، اما مقدار آن بیشتر است [18]. خودکنترلی شامل افکار و رفتارهایی است که طی آن‌ها، فرد دست‌یابی به پیامد ارزشمندتر اما دیریاب‌تر را تحمل می‌کند [19]. در پژوهش انگ جون تو و همکاران مشخص شد خودکنترلی و حمایت اجتماعی و بهزیستی ذهنی به‌طور جدی و معنادار با یکدیگر ارتباط دارند [20].
سرای محله‌ها به‌عنوان بازوی اجرایی شهرداری در محلات عمل می‌کنند و برنامه‌های متنوعی را با موضوعاتی چون آموزش‌های شهروندی، سلامت، ورزش همگانی و توانمندسازی شهروندان انجام می‌دهند [21].
هدف از زندگی سالمندان، فقط داشتن عمر طولانی و زنده بودن نیست، بلکه ارتقای سلامت عمومی آن‌ها نیز اهمیت بسیاری دارد. حفظ و بهبود وضعیت سلامت در دوران سالمندی ازطریق بررسی عوامل مؤثر بر آن از جمله خودکارآمدی، خودکنترلی و عزت‌نفس می‌تواند باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن شود و علاوه بر آن به استقلال سالمندان و شرکت آن‌ها در فعالیت‌های خانوادگی و اجتماعی کمک می‌کند و از این طریق پویایی جامعه را به‌دنبال خواهد داشت. باتوجه‌به اینکه، مطالعه‌ای درزمینه ارتباط عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی همچون خودکنترلی و خودکارآمدی و عزت‌نفس با سلامت عمومی سالمندان مراجعه‌کننده به سرای محلات تهران در دسترس نبود و نقش این عوامل فردی با هم در نظر گرفته نشده بود، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین رابطه توانمندسازی در سلامت عمومی با جنبه‌های فردی توانمندسازی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در سال 1398 تا 1399 انجام شد. نتایج این مطالعه می‌تواند در طراحی مداخلات برای ارتقای سطح سلامت عمومی سالمندان به‌کار رود.
روش مطالعه
در این پژوهش مقطعی که با هدف تعیین رابطه عوامل فردی توانمندسازی با سلامت عمومی سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله تهران انجام شد نمونه‌ها 320 نفر از سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران بودند. باتوجه‌به اهداف مطالعه، متغیرها و روش‌های آماری موردنیاز در مطالعه، برای یکایک اهداف حجم نمونه تعیین شد که از این میان بیشترین حجم نمونه مربوط به هدف برآورد میانگین نمره سلامت عمومی بود. با استفاده از فرمول شماره 1 که در آن 1-α و سطح اطمینان 95 درصد بود و با استفاده از نتایج مطالعات قبلی [22] و دقت (d) 2/5 نمره و با در نظر گرفتن اندازه اثر خوشه‌ای به میزان 1/5، تعداد کل نمونه 320 نفر به دست آمد (فرمول شماره 2).
.jpg)
روش نمونه‌گیری ابتدا خوشه‌ای و به‌صورت انتخاب4 منطقه از مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب از میان 22 منطقه شهر تهران بود، سپس از هر منطقه 5 سرای محله به‌صورت تصادفی با قرعه‌کشی انتخاب و نمونه‌ها از آن‌ها به‌صورت دردسترس تأمین شد.
معیار ورود به مطالعه داشتن سن حداقل60 سال، نداشتن معلولیت یا بیماری حاد و مزمن ناتوان‌کننده جسمی و روانی و آلزایمر و نداشتن اختلالات شناختی ادراکی (براساس اطلاعات موجود در پرونده سلامت آن‌ها)، توانایی برقراری ارتباط و مصاحبه و تمایل برای شرکت در مطالعه بود. از سالمند برای ورود به مطالعه رضایت آگاهانه کسب می‌شد و درصورتی‌که در یک سرای محله حجم نمونه کافی مشاهده نمی‌شد، قرعه‌کشی درجهت انتخاب سرای محله دیگری ادامه می‌یافت.
ابزار گردآوری اطلاعات فرم مشخصات فردی شامل سن، سواد، جنس، تأهل، مدت زمان اشتغال، نوع مسکن و بعد خانوار و 4 پرسش‌نامه استاندارد بود که در ادامه آمده‌اند.
پرسش‌نامه خودکارآمدی عمومی
شوازرو و اورشلیم سازنده این مقیاس هستند و در ایران در ضمن مطالعات مختلفی هنجاریابی و اعتبارسنجی شده است. ضرایب آلفای کرونباخ در مطالعه معینی 0/81 [23] و در مطالعه رجبی 0/82 [24] به دست آمد که دارای 10 سؤال با امتیازهای 1 تا 4 است که حداکثر این مقیاس 40 و حداقل 10 است.
پرسش‌نامه کوتاه استاندارد خودکنترلی تانجی: از 13 آیتم تشکیل شده است و دارای 2 خرده‌مقیاس است: خودکنترلی اولیه و خودکنترلی منع‌کننده. نمره‌گذاری این مقیاس به‌صورت لیکرت 1 تا 5 است. به‌منظور هنجاریابی خودکنترلی، فرم کوتاه‌شده آن را روی 2 نمونه مجزا اجرا کردند که ضریب آلفای کرونباخ محاسبه‌شده در 3 گروه 0/83 و 0/85 به‌دست آمد [25].
پرسش‌نامه استاندارد عزت‌نفس روزنبرگ: دربرگیرنده 10 جمله یا اظهارنظری است که احساس واقعی افراد درباره هریک از جملات را نشان می‌دهد و با نمرات 1تا 4 نمره‌گذاری می‌شود. نمره کل، مجموع نمرات داده‌شده برای 10 سؤال را نشان می‌دهد. بدین‌ترتیب که نمره 10حداقل و نمره 40 نشان‌دهنده حداکثر عزت‌نفس است [26]. پرسش‌نامه استاندارد روزنبرگ یک پرسش‌نامه روا و پایاست. شهباززادگان و همکاران٬ پایایی این پرسش‌نامه را در جمعیت سالمندان ساکن در خانه سالمندان 0/85 گزارش کردند [26].
پرسش‌نامه سلامت عمومی
شامل 28 مورد است که گلدبرگ و همکاران طراحی‌اسشض کردند و روایی و پایایی آن را ملکوتی در سالمندان ایرانی بررسیکرده است [27]. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه بر مبنای مقیاس لیکرت 4 تایی است. در این متغیر کسب نمره بالاتر نشانه سلامت عمومی کمتر است.
روش گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه همراه با مصاحبه بود. به این صورت که سؤالات از سالمندان به نحو قابل‌فهمی پرسیده می‌شد و محقق جواب آن‌ها را در پرسش‌نامه یادداشت می‌کرد. باتوجه‌به سخت بودن پر کردن همه پرسش‌نامه‌ها با هم برای سالمندان و جلوگیری از تأثیر نامطلوب در پاسخ‌دهی سالمندان پرسش‌نامه‌ها به‌صورتی جداگانه و در زمان‌های مناسب و متفاوتی برای سالمندان تکمیل شد. زمان تکمیل هریک از پرسش‌نامه‌ها به‌صورت میانگین 10 دقیقه طول می‌کشید.
همچنین پس از ورود داده‌ها به رایانه، نرمالیتی آن‌ها با کاربرد آزمون کولموگروف‌‌اسمیرنف و رسم چولگی بررسی شد. باتوجه‌به نرمال نبودن توزیع متغیرهای سلامت عمومی، خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی به‌جای آزمون ضریب همبستگی پیرسون از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. همچنین مقادیر ضریب همبستگی کمتر از 0/1 ناچیز، 0/1 تا 0/3 ضعیف، 0/3 تا 0/5 متوسط و بیش از 0/5 همبستگی قوی درنظر گرفته شد [27] .
یافته‌ها
سالمندان موردبررسی شامل 174 نفر (54/4درصد) خانم و 146نفر (45/6درصد) آقا بودند. میانگین و انحراف‌معیار سنی سالمندان 8/3±68/42 سال با دامنه تغییرات 61 تا 89 سال بود. بیشتر افراد موردپژوهش یعنی 102 نفر (31/8 درصد) دارای تحصیلات دیپلم و 22 نفر (6/8 درصد) بی‌سواد بودند و کمترین فراوانی را شامل می‌شدند. بیشتر افراد موردپژوهش، 238 نفر (74درصد) متأهل بودند. میانگین و انحراف‌معیار بعد خانوار سالمندان در این مطالعه 1/3±3/1 و کمینه بعد خانوار 1 و بیشینه 7 نفر به دست آمد. میانگین و انحراف معیار مدت‌زمان اشتغال 6/93±16/14 سال بود. 260 نفر (81/2 درصد) دارای مسکن شخصی و 7 نفر (2/1 درصد) در منزل فرزندان و یا اقوام ساکن بودند.
میانگین سن زنان 68/59 سال و میانگین سن مردان 68/21 سال بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشتند و سن زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه همگن بودند (0/69=P). میانگین سلامت عمومی در زنان برابر 23/01 و میانگین سلامت عمومی در مردان 20/72 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و سلامت عمومی در زنان و مردان مورد بررسی در این مطالعه همگن بود (0/15=P). میانگین علائم جسمانی در زنان 6/52 و در مردان 5/56 بود و بین علائم جسمانی و جنسیت رابطه معنادار یافت نشد (0/06=P).
میانگین علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان برابر 6/54 و در مردان 5/48 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار داشته است و علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه ناهمگن بود (0/02=P). میانگین علائم کارکرد اجتماعی در زنان برابر 7/42 و در مردان 6/99 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و علائم کارکرد اجتماعی در زنان و مردان موردمطالعه همگن بود (0/25=P). میانگین علائم افسردگی در زنان برابر 2/68 و در مردان 2/73 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و افسردگی در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه همگن بود (0/91=P).
میانگین عزت‌نفس در زنان برابر 20/33 و در مردان 21/34 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار داشته است و عزت‌نفس در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه ناهمگن بود (0/04=P). میانگین خودکنترلی در زنان برابر 47/48 و در مردان برابر 48/10 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و خودکنترلی در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه همگن بود (0/51=P).
میانگین خودکارآمدی عمومی در زنان برابر 31/97 و در مردان برابر 32/50 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته و خودکارآمدی عمومی در زنان و مردان مورد بررسی در این مطالعه همگن بود (0/34=P). پرسش‌نامه سلامت عمومی شامل 28 گویه در 4 حیطه علائم جسمانی (7 گویه)، علائم اضطرابی و اختلال خواب (7 گویه)، علائم کارکرد اجتماعی (7 گویه) و علائم افسردگی (7 گویه) است. بالاترین میانگین نمره، مربوط به بُعد علائم کارکرد اجتماعی بوده است و کمترین میانگین نمره مربوط به علائم افسردگی بود.
همان‌گونه که اطلاعات درج‌شده در جدول شماره 1 نشان می‌دهد، براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره سلامت عمومی با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خود کارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین دو متغیر سلامت عمومی و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و در سطح قوی قرار دارد (0/65-=r).
.jpg)
رابطه بین عزت‌نفس و خودکنترلی نیز معنادار ومثبت مشاهده شد. درنتیجه سالمندان دارای نمره عزت‌نفس بالا، نمره خودکنترلی بیشتری را کسب کردند (0/001>P و 0/58=r)، بین متغیر خودکارآمدی با خودکنترلی و عزت‌نفس نیز رابطه معنادار مثبت و پایین‌تر از سطح متوسط وجود دارد.
براساس آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه اول سلامت عمومی (علائم جسمانی) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم جسمانی و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و در سطح متوسط قرار دارد (0/51-=r).براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه دوم سلامت عمومی (علائم اضطرابی و اختلالات خواب) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم اضطرابی و اختلالات خواب و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و درسطح متوسط قرار دارد (0/57-=r).
براساس آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه سوم سلامت عمومی (علائم کارکرد اجتماعی) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم کارکرد اجتماعی و خودکارآمدی به‌صورت غیرمستقیم و درسطح قوی قرار دارد (0/39-=r). براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه چهارم سلامت عمومی (علائم افسردگی) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم افسردگی و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و درسطح قوی قرار دارد (0/61-=r). نتایج حاصل از آزمون تی نشان داد بین جنسیت و سلامت عمومی تفاوت معنادار آماری وجود ندارد (0/154=P). به‌عبارت‌دیگر در میانگین نمره سلامت عمومی زنان و مردان اختلاف معنادار آماری مشاهده نشد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد بین تحصیلات و نمره سلامت عمومی تفاوت معنادار آماری وجود دارد (0/001=P).
براساس آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه، بین وضعیت مسکن و سلامت عمومی سالمندان تفاوت معنادار آماری وجود دارد(0/001>P). براساس ضریب همبستگی اسپیرمن تنها بین مدت اشتغال با سلامت عمومی رابطه معنادار آماری وجود دارد که این رابطه ضعیف و معکوس است (0/002=P). نتایج تحلیل رگرسیون دررابطهبا متغیر سلامت عمومی با متغیرهای جمعیت‌شناختی نشان داد تنها متغیر وضعیت مسکن سالمندان می‌تواند میانگین نمره سلامت عمومی سالمندان را پیش‌بینی کند.
به‌منظور پیش‌بینی سلامت عمومی براساس مؤلفه‌های عزت نفس، خودکارآمدی و خودکنترلی از آزمون تحلیل رگرسیون استفاده شد که نشان داد مؤلفه خودکنترلی، خودکارآمدی و عزت نفس به ترتیب 66 ، 47 و 53 درصد از واریانس سلامت عمومی را تبیین می‌کنند. اما نتایج ضرایب بتا نشان داد تنها 2 مؤلفه خودکنترلی (0/006=P و 0/37- =β) و خودکارآمدی (0/001>P و 1/29=β) پیش‌بینی‌کننده معنادار سلامت عمومی بودند (جدول شماره 2).
.jpg)
جهت بررسی عوامل مؤثر بر سلامت عمومی سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در سال 1398 تا 1399 از رگرسیون خطی استفاده شد و به این منظور در ابتدا پیش‌فرض‌های لازم ازجمله نرمال بودن متغیر پاسخ٬ مورد بررسی و تأیید قرار گرفت٬ سپس با استفاده از رگرسیون خطی ساده برای یکایک متغیرها در سطح معنادار 0/2 از بین متغیرهای مستقل موجود (جنسیت، وضعیت تأهل، تحصیلات، وضعیت مسکن، عزت‌نفس، خودکارآمدی و خودکنترلی) متغیرهای وضعیت مسکن (0/156=P)، عزت‌نفس (0/001>P)، خودکنترلی (0/001>P) و خودکارآمدی (0/001>P) معنادار شده است و جهت ورود به مدل رگرسیون چندگانه کاندید شدند. همچنین متغیر سن با احتمال (0/001>P) وارد شد٬ اما در مرحله نهایی معنادار نشد.
نتایج رگرسیون چندگانه جهت بررسی عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی درباره سلامت عمومی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در جدول شماره 3 نشان داده است.
.jpg)
با استفاده از روش پیش‌رونده درنهایت متغیرهای خودکنترلی و عزت‌نفس در مدل نهایی برازش شد که نتایج در جدول شماره 4 نشان داده شده است.
.jpg)
باتوجه‌به اینکه انتظار می‌رفت متغیر خودکارآمدی نیز با سلامت عمومی رابطه داشته باشد و در مدل ساده نیز همبستگی زیادی نشان داد٬ سعی شد با استفاده از تحلیل عامل تأییدی٬ روابط مستقیم و غیرمستقیم بین مؤلفه‌های سلامت عمومی و سایر متغیرها موردبررسی قرار گیرد که نتایج در تصویر شماره 1 و جدول شماره 4 آورده شده است.
سالمندی از پدیده‌های مطرح در عرصه بهداشت جهانی است [1]. امروزه افزایش امید به زندگی و کاهش میزان باروری سبب افزایش تعداد سالمندان در سراسر جهان شد است به گونه‌ای که سالمند شدن جهان٬ به یکی از چالش‌های بهداشت عمومی در سال‌های کنونی تبدیل شده است [2]. به‌موازات افزایش نسبی جمعیتی سالمندان مشکلات سلامتی آنان نیز بیشتر اهمیت می‌یابد [3]. برخی مطالعات درباره وضعیت سلامت عمومی سالمندان نشان می‌دهد فقط 60 درصد سالمندان از وضعیت مطلوب سلامت عمومی برخوردارند [4]. بنابراین، تأمین سلامت عمومی سالمندان ازجمله مسائلی است که نیازمند توجه ویژه‌ای است.
با در نظر گرفتن روند روبه‌رشد جمعیت سالمندی و کاهش توانایی‌های جسمی، روانی و فراوانی بیشتر بیماری‌های مزمن در سالمندان [1]، توجه به توانمندسازی آن‌ها یک ضرورت محسوب می‌شود [5]. توانمندسازی بیمار یعنی به بیمار کمک کنیم تا با توسعه و کشف ظرفیت ذاتی خود مسئولیت زندگی‌اش را بر عهده بگیرد. خودکارآمدی، عزت‌نفس و خودکنترلی از عوامل اصلی مؤثر بر توانمندسازی هستند [6]. رقیه خضری و همکاران در پژوهشی به بررسی تأثیر الگوی توانمندسازی خودمدیریتی بر کیفیت زندگی سالمندان مبتلا به پرفشاری خون پرداختند که یافته‌ها نشان داد با به‌کارگیری برنامه توانمندسازی سالمندان، میانگین نمره‌کل کیفیت زندگی و ابعاد آن در گروه آزمایش بعد از مداخله نسبت به قبل از مداخله تفاوت معنادار داشت [7].
همچنین رابطه خودکارآمدی با ابعاد مختلف زندگی سالمندان مشخص شده است. به‌طور مثال ارتباط خودکارآمدی با سازش موفقیت‌آمیز با سرای سالمندان، کیفیت زندگی، فعالیت‌های فیزیکی، فعالیت‌های اساسی روزانه زندگی و انجام خودمراقبتی در سالمندان نشان داده شده است [8, 9, 10, 11]. نتایج مطالعه دی سوزا ام.اس و همکاران نشان داد بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع2 با کنترل قند خون پایین، خودکارآمدی و رفتارهای خودمراقبتی ضعیفی داشتند [12] یافته‌های مطالعه دوبا. ان و همکاران نیز نشان داد ضعف و ناتوانی رابطه مستقل و معنادار با خودکارآمدی دارد درنتیجه خودکارآمدی می‌تواند ابزاری مفیدی برای پیری موفق سالمندان باشد [13].
عزت‌نفس از جوانب مهم سازگاری در تمامی مراحل زندگی است که در سازگاری عاطفی، هیجانی، اجتماعی و روان‌شناختی نقش مؤثری دارد و به‌خصوص در زمان سالمندی در حفظ سلامت روان سالمندان اهمیت بیشتری می‌یابد [14, 15]. پژوهش امانی نشان داد بین عزت‌نفس و شادکامی در سالمندان رابطه مثبت معناداری وجود دارد [16] مطالعه اکرامی و همکاران نیز نشان داد سلامت عمومی با عزت‌نفس زنان سالمند رابطه معنادار دارد [17].
یکی دیگر از متغیرهای روان‌شناختی که در مسائل مرتبط با سلامت اهمیت قابل‌توجهی دارد خودکنترلی است. خودکنترلی پرداختن به رفتارهایی است که پاداش آن با تأخیر همراه است، اما مقدار آن بیشتر است [18]. خودکنترلی شامل افکار و رفتارهایی است که طی آن‌ها، فرد دست‌یابی به پیامد ارزشمندتر اما دیریاب‌تر را تحمل می‌کند [19]. در پژوهش انگ جون تو و همکاران مشخص شد خودکنترلی و حمایت اجتماعی و بهزیستی ذهنی به‌طور جدی و معنادار با یکدیگر ارتباط دارند [20].
سرای محله‌ها به‌عنوان بازوی اجرایی شهرداری در محلات عمل می‌کنند و برنامه‌های متنوعی را با موضوعاتی چون آموزش‌های شهروندی، سلامت، ورزش همگانی و توانمندسازی شهروندان انجام می‌دهند [21].
هدف از زندگی سالمندان، فقط داشتن عمر طولانی و زنده بودن نیست، بلکه ارتقای سلامت عمومی آن‌ها نیز اهمیت بسیاری دارد. حفظ و بهبود وضعیت سلامت در دوران سالمندی ازطریق بررسی عوامل مؤثر بر آن از جمله خودکارآمدی، خودکنترلی و عزت‌نفس می‌تواند باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های مزمن شود و علاوه بر آن به استقلال سالمندان و شرکت آن‌ها در فعالیت‌های خانوادگی و اجتماعی کمک می‌کند و از این طریق پویایی جامعه را به‌دنبال خواهد داشت. باتوجه‌به اینکه، مطالعه‌ای درزمینه ارتباط عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی همچون خودکنترلی و خودکارآمدی و عزت‌نفس با سلامت عمومی سالمندان مراجعه‌کننده به سرای محلات تهران در دسترس نبود و نقش این عوامل فردی با هم در نظر گرفته نشده بود، بنابراین این پژوهش با هدف تعیین رابطه توانمندسازی در سلامت عمومی با جنبه‌های فردی توانمندسازی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در سال 1398 تا 1399 انجام شد. نتایج این مطالعه می‌تواند در طراحی مداخلات برای ارتقای سطح سلامت عمومی سالمندان به‌کار رود.
روش مطالعه
در این پژوهش مقطعی که با هدف تعیین رابطه عوامل فردی توانمندسازی با سلامت عمومی سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله تهران انجام شد نمونه‌ها 320 نفر از سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران بودند. باتوجه‌به اهداف مطالعه، متغیرها و روش‌های آماری موردنیاز در مطالعه، برای یکایک اهداف حجم نمونه تعیین شد که از این میان بیشترین حجم نمونه مربوط به هدف برآورد میانگین نمره سلامت عمومی بود. با استفاده از فرمول شماره 1 که در آن 1-α و سطح اطمینان 95 درصد بود و با استفاده از نتایج مطالعات قبلی [22] و دقت (d) 2/5 نمره و با در نظر گرفتن اندازه اثر خوشه‌ای به میزان 1/5، تعداد کل نمونه 320 نفر به دست آمد (فرمول شماره 2).
روش نمونه‌گیری ابتدا خوشه‌ای و به‌صورت انتخاب4 منطقه از مناطق شمال، جنوب، شرق و غرب از میان 22 منطقه شهر تهران بود، سپس از هر منطقه 5 سرای محله به‌صورت تصادفی با قرعه‌کشی انتخاب و نمونه‌ها از آن‌ها به‌صورت دردسترس تأمین شد.
معیار ورود به مطالعه داشتن سن حداقل60 سال، نداشتن معلولیت یا بیماری حاد و مزمن ناتوان‌کننده جسمی و روانی و آلزایمر و نداشتن اختلالات شناختی ادراکی (براساس اطلاعات موجود در پرونده سلامت آن‌ها)، توانایی برقراری ارتباط و مصاحبه و تمایل برای شرکت در مطالعه بود. از سالمند برای ورود به مطالعه رضایت آگاهانه کسب می‌شد و درصورتی‌که در یک سرای محله حجم نمونه کافی مشاهده نمی‌شد، قرعه‌کشی درجهت انتخاب سرای محله دیگری ادامه می‌یافت.
ابزار گردآوری اطلاعات فرم مشخصات فردی شامل سن، سواد، جنس، تأهل، مدت زمان اشتغال، نوع مسکن و بعد خانوار و 4 پرسش‌نامه استاندارد بود که در ادامه آمده‌اند.
پرسش‌نامه خودکارآمدی عمومی
شوازرو و اورشلیم سازنده این مقیاس هستند و در ایران در ضمن مطالعات مختلفی هنجاریابی و اعتبارسنجی شده است. ضرایب آلفای کرونباخ در مطالعه معینی 0/81 [23] و در مطالعه رجبی 0/82 [24] به دست آمد که دارای 10 سؤال با امتیازهای 1 تا 4 است که حداکثر این مقیاس 40 و حداقل 10 است.
پرسش‌نامه کوتاه استاندارد خودکنترلی تانجی: از 13 آیتم تشکیل شده است و دارای 2 خرده‌مقیاس است: خودکنترلی اولیه و خودکنترلی منع‌کننده. نمره‌گذاری این مقیاس به‌صورت لیکرت 1 تا 5 است. به‌منظور هنجاریابی خودکنترلی، فرم کوتاه‌شده آن را روی 2 نمونه مجزا اجرا کردند که ضریب آلفای کرونباخ محاسبه‌شده در 3 گروه 0/83 و 0/85 به‌دست آمد [25].
پرسش‌نامه استاندارد عزت‌نفس روزنبرگ: دربرگیرنده 10 جمله یا اظهارنظری است که احساس واقعی افراد درباره هریک از جملات را نشان می‌دهد و با نمرات 1تا 4 نمره‌گذاری می‌شود. نمره کل، مجموع نمرات داده‌شده برای 10 سؤال را نشان می‌دهد. بدین‌ترتیب که نمره 10حداقل و نمره 40 نشان‌دهنده حداکثر عزت‌نفس است [26]. پرسش‌نامه استاندارد روزنبرگ یک پرسش‌نامه روا و پایاست. شهباززادگان و همکاران٬ پایایی این پرسش‌نامه را در جمعیت سالمندان ساکن در خانه سالمندان 0/85 گزارش کردند [26].
پرسش‌نامه سلامت عمومی
شامل 28 مورد است که گلدبرگ و همکاران طراحی‌اسشض کردند و روایی و پایایی آن را ملکوتی در سالمندان ایرانی بررسیکرده است [27]. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه بر مبنای مقیاس لیکرت 4 تایی است. در این متغیر کسب نمره بالاتر نشانه سلامت عمومی کمتر است.
روش گردآوری اطلاعات، پرسش‌نامه همراه با مصاحبه بود. به این صورت که سؤالات از سالمندان به نحو قابل‌فهمی پرسیده می‌شد و محقق جواب آن‌ها را در پرسش‌نامه یادداشت می‌کرد. باتوجه‌به سخت بودن پر کردن همه پرسش‌نامه‌ها با هم برای سالمندان و جلوگیری از تأثیر نامطلوب در پاسخ‌دهی سالمندان پرسش‌نامه‌ها به‌صورتی جداگانه و در زمان‌های مناسب و متفاوتی برای سالمندان تکمیل شد. زمان تکمیل هریک از پرسش‌نامه‌ها به‌صورت میانگین 10 دقیقه طول می‌کشید.
همچنین پس از ورود داده‌ها به رایانه، نرمالیتی آن‌ها با کاربرد آزمون کولموگروف‌‌اسمیرنف و رسم چولگی بررسی شد. باتوجه‌به نرمال نبودن توزیع متغیرهای سلامت عمومی، خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی به‌جای آزمون ضریب همبستگی پیرسون از آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. همچنین مقادیر ضریب همبستگی کمتر از 0/1 ناچیز، 0/1 تا 0/3 ضعیف، 0/3 تا 0/5 متوسط و بیش از 0/5 همبستگی قوی درنظر گرفته شد [27] .
یافته‌ها
سالمندان موردبررسی شامل 174 نفر (54/4درصد) خانم و 146نفر (45/6درصد) آقا بودند. میانگین و انحراف‌معیار سنی سالمندان 8/3±68/42 سال با دامنه تغییرات 61 تا 89 سال بود. بیشتر افراد موردپژوهش یعنی 102 نفر (31/8 درصد) دارای تحصیلات دیپلم و 22 نفر (6/8 درصد) بی‌سواد بودند و کمترین فراوانی را شامل می‌شدند. بیشتر افراد موردپژوهش، 238 نفر (74درصد) متأهل بودند. میانگین و انحراف‌معیار بعد خانوار سالمندان در این مطالعه 1/3±3/1 و کمینه بعد خانوار 1 و بیشینه 7 نفر به دست آمد. میانگین و انحراف معیار مدت‌زمان اشتغال 6/93±16/14 سال بود. 260 نفر (81/2 درصد) دارای مسکن شخصی و 7 نفر (2/1 درصد) در منزل فرزندان و یا اقوام ساکن بودند.
میانگین سن زنان 68/59 سال و میانگین سن مردان 68/21 سال بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشتند و سن زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه همگن بودند (0/69=P). میانگین سلامت عمومی در زنان برابر 23/01 و میانگین سلامت عمومی در مردان 20/72 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و سلامت عمومی در زنان و مردان مورد بررسی در این مطالعه همگن بود (0/15=P). میانگین علائم جسمانی در زنان 6/52 و در مردان 5/56 بود و بین علائم جسمانی و جنسیت رابطه معنادار یافت نشد (0/06=P).
میانگین علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان برابر 6/54 و در مردان 5/48 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار داشته است و علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه ناهمگن بود (0/02=P). میانگین علائم کارکرد اجتماعی در زنان برابر 7/42 و در مردان 6/99 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و علائم کارکرد اجتماعی در زنان و مردان موردمطالعه همگن بود (0/25=P). میانگین علائم افسردگی در زنان برابر 2/68 و در مردان 2/73 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و افسردگی در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه همگن بود (0/91=P).
میانگین عزت‌نفس در زنان برابر 20/33 و در مردان 21/34 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار داشته است و عزت‌نفس در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه ناهمگن بود (0/04=P). میانگین خودکنترلی در زنان برابر 47/48 و در مردان برابر 48/10 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته است و خودکنترلی در زنان و مردان موردبررسی در این مطالعه همگن بود (0/51=P).
میانگین خودکارآمدی عمومی در زنان برابر 31/97 و در مردان برابر 32/50 بود که ازلحاظ آماری تفاوت معنادار نداشته و خودکارآمدی عمومی در زنان و مردان مورد بررسی در این مطالعه همگن بود (0/34=P). پرسش‌نامه سلامت عمومی شامل 28 گویه در 4 حیطه علائم جسمانی (7 گویه)، علائم اضطرابی و اختلال خواب (7 گویه)، علائم کارکرد اجتماعی (7 گویه) و علائم افسردگی (7 گویه) است. بالاترین میانگین نمره، مربوط به بُعد علائم کارکرد اجتماعی بوده است و کمترین میانگین نمره مربوط به علائم افسردگی بود.
همان‌گونه که اطلاعات درج‌شده در جدول شماره 1 نشان می‌دهد، براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره سلامت عمومی با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خود کارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین دو متغیر سلامت عمومی و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و در سطح قوی قرار دارد (0/65-=r).
رابطه بین عزت‌نفس و خودکنترلی نیز معنادار ومثبت مشاهده شد. درنتیجه سالمندان دارای نمره عزت‌نفس بالا، نمره خودکنترلی بیشتری را کسب کردند (0/001>P و 0/58=r)، بین متغیر خودکارآمدی با خودکنترلی و عزت‌نفس نیز رابطه معنادار مثبت و پایین‌تر از سطح متوسط وجود دارد.
براساس آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه اول سلامت عمومی (علائم جسمانی) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم جسمانی و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و در سطح متوسط قرار دارد (0/51-=r).براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه دوم سلامت عمومی (علائم اضطرابی و اختلالات خواب) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم اضطرابی و اختلالات خواب و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و درسطح متوسط قرار دارد (0/57-=r).
براساس آزمون ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه سوم سلامت عمومی (علائم کارکرد اجتماعی) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم کارکرد اجتماعی و خودکارآمدی به‌صورت غیرمستقیم و درسطح قوی قرار دارد (0/39-=r). براساس ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مؤلفه چهارم سلامت عمومی (علائم افسردگی) با نمره خودکنترلی، عزت‌نفس و خودکارآمدی رابطه معنادار منفی وجود دارد (0/001>P) و همچنین همبستگی بین 2 متغیر علائم افسردگی و خودکنترلی به‌صورت غیرمستقیم و درسطح قوی قرار دارد (0/61-=r). نتایج حاصل از آزمون تی نشان داد بین جنسیت و سلامت عمومی تفاوت معنادار آماری وجود ندارد (0/154=P). به‌عبارت‌دیگر در میانگین نمره سلامت عمومی زنان و مردان اختلاف معنادار آماری مشاهده نشد. نتایج آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه نشان داد بین تحصیلات و نمره سلامت عمومی تفاوت معنادار آماری وجود دارد (0/001=P).
براساس آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه، بین وضعیت مسکن و سلامت عمومی سالمندان تفاوت معنادار آماری وجود دارد(0/001>P). براساس ضریب همبستگی اسپیرمن تنها بین مدت اشتغال با سلامت عمومی رابطه معنادار آماری وجود دارد که این رابطه ضعیف و معکوس است (0/002=P). نتایج تحلیل رگرسیون دررابطهبا متغیر سلامت عمومی با متغیرهای جمعیت‌شناختی نشان داد تنها متغیر وضعیت مسکن سالمندان می‌تواند میانگین نمره سلامت عمومی سالمندان را پیش‌بینی کند.
به‌منظور پیش‌بینی سلامت عمومی براساس مؤلفه‌های عزت نفس، خودکارآمدی و خودکنترلی از آزمون تحلیل رگرسیون استفاده شد که نشان داد مؤلفه خودکنترلی، خودکارآمدی و عزت نفس به ترتیب 66 ، 47 و 53 درصد از واریانس سلامت عمومی را تبیین می‌کنند. اما نتایج ضرایب بتا نشان داد تنها 2 مؤلفه خودکنترلی (0/006=P و 0/37- =β) و خودکارآمدی (0/001>P و 1/29=β) پیش‌بینی‌کننده معنادار سلامت عمومی بودند (جدول شماره 2).
جهت بررسی عوامل مؤثر بر سلامت عمومی سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در سال 1398 تا 1399 از رگرسیون خطی استفاده شد و به این منظور در ابتدا پیش‌فرض‌های لازم ازجمله نرمال بودن متغیر پاسخ٬ مورد بررسی و تأیید قرار گرفت٬ سپس با استفاده از رگرسیون خطی ساده برای یکایک متغیرها در سطح معنادار 0/2 از بین متغیرهای مستقل موجود (جنسیت، وضعیت تأهل، تحصیلات، وضعیت مسکن، عزت‌نفس، خودکارآمدی و خودکنترلی) متغیرهای وضعیت مسکن (0/156=P)، عزت‌نفس (0/001>P)، خودکنترلی (0/001>P) و خودکارآمدی (0/001>P) معنادار شده است و جهت ورود به مدل رگرسیون چندگانه کاندید شدند. همچنین متغیر سن با احتمال (0/001>P) وارد شد٬ اما در مرحله نهایی معنادار نشد.
نتایج رگرسیون چندگانه جهت بررسی عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی درباره سلامت عمومی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در جدول شماره 3 نشان داده است.
با استفاده از روش پیش‌رونده درنهایت متغیرهای خودکنترلی و عزت‌نفس در مدل نهایی برازش شد که نتایج در جدول شماره 4 نشان داده شده است.
باتوجه‌به اینکه انتظار می‌رفت متغیر خودکارآمدی نیز با سلامت عمومی رابطه داشته باشد و در مدل ساده نیز همبستگی زیادی نشان داد٬ سعی شد با استفاده از تحلیل عامل تأییدی٬ روابط مستقیم و غیرمستقیم بین مؤلفه‌های سلامت عمومی و سایر متغیرها موردبررسی قرار گیرد که نتایج در تصویر شماره 1 و جدول شماره 4 آورده شده است.
درنهایت مدل رگرسیونی به شکل زیر حاصل شد:
خودکنترلی 0/990- عزت‌نفس 0/422- 78/355= سلامت عمومی
باتوجه‌به مدل برازش‌شده نهایی٬ با افزایش 1 واحد نمره خودکنترلی، 0/99 نمره از سلامت عمومی کاسته می‌شود (در اینجا یعنی سلامت عمومی بهتر می‌شود). همچنین با افزایش عزت‌نفس 0/422 نمره از نمره سلامت عمومی کم می‌شود (یعنی سلامت عمومی بهتر می‌شود).
باتوجه‌به اینکه شاخص‌های برازش مدل تحلیلی عاملی شامل کای‌اسکوئر بهنجار‌شده، ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد، شاخص برازش تطبیقی و شاخص برازش هنجار‌شده بنتلر بونت در محدوده مناسب تعریف‌شده به دست آمد، مدل تدوین‌شده تأیید شد. همچنین مناسب بودن شاخص هلتر که جهت بررسی مناسب بودن حجم نمونه مورد استفاده قرار می‌گیرد باتوجه‌به اینکه 320 نمونه در مدل وجود داشت، تأیید شد.
بحث
این مطالعه با هدف تعیین عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی درباره سلامت عمومی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در سال 1398 تا 1399 انجام شد که براساس نتایج حاصل‌شده میانگین سنی زنان موردمطالعه 68/59 سال و میانگین سن مردان 68/21 سال بود. در مطالعه کاکابراری و همکاران که درباره رابطه سن و اضطراب مرگ بر 380 نفر از سالمندان شیراز انجام شد، بین سن و اضطراب مرگ در سالمندان رابطه وجود داشت [28].
ازنظر وضعیت سلامت عمومی، نمره کل سلامت عمومی در مردان و زنان تفاوت معنادار نداشت. همچنین در بین 4 مؤلفه سلامت عمومی (علائم جسمانی، علائم اضطرابی و اختلال خواب، علائم کارکرد اجتماعی و علائم افسردگی) تنها مؤلفه سوم یعنی علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان و مردان تفاوت معنادار داشته است و نمره این مؤلفه در زنان بالاتر از مردان بود. به این معنا که زنان ازنظر علائم اضطرابی و اختلال خواب وضعیت نامطلوب‌تری دارند (نمرات بالاتر در سلامت عمومی بیانگر وضعیت سلامتی نامطلوب‌تر است) که با مطالعات براتی و همکاران [29] و تاناکا و همکاران [30] و زارعی و همکاران [31]همسو است. درواقع جنسیت تأثیر فزاینده‌ای بر میزان استرس سالمندان و اختلالات اضطرابی و افسردگی آنان دارد٬ به‌طوری‌که زنان 1/7 برابر مردان سالمند دچار اختلالات اضطراب و افسردگی هستند [32].
میانگین نمره عزت‌نفس در مردان و زنان تفاوت آماری معنادار داشته است و نمره عزت‌نفس مردان بالاتر از زنان بود. به این معنا که مردان ازنظر عزت‌نفس در وضعیت مطلوب‌تری قرار داشتند.این یافته با مطالعه گرشاد و همکاران که بر دانشجویان انجام شد و در آن میانگین نمره عزت‌نفس در زنان و مردان تفاوت معناداری نداشت غیرهمسو است [33]. درواقع این تفاوت می‌تواند به علت تفاوت در سن نمونه‌ها باشد.
میانگین نمره خودکنترلی در مردان و زنان موردمطالعه تفاوت آماری معنادار نداشته است و با یکدیگر همگن بودند. این یافته با مطالعه علیوردی‌نیا و همکاران که بر خودکنترلی دانشجویان انجام شد غیرهمسو است. در مطالعه آنان میزان خودکنترلی در زنان بالاتر از مردان بود [34]. این تفاوت می‌تواند به‌دلیل تفاوت در نمونه‌ها و سن آن‌ها رخ داده باشد.
میانگین نمره خودکارآمدی عمومی در مردان و زنان موردمطالعه تفاوت آماری معناداری با یکدیگر نداشته است و همگن بودند. در مطالعه روزبهانی و همکاران [35] که بر خودکارآمدی سالمندان مبتلا به فشارخون انجام شد و همچنین مطالعه شعبانی و همکاران [36] که بر سالمندان مقیم آسایشگاه‌های تهران انجام شد میانگین خودکارآمدی مردان به‌طور معناداری از زنان بیشتر بود که با یافته‌های این پژوهش غیرهمسو است. این تفاوت می‌تواند به علت تفاوت در تعداد نمونه‌ها و محل نمونه‌گیری رخ داده باشد.
میانگین و انحراف‌معیار سلامت عمومی سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه برابر با 9513/4±21 بود که با درنظر گرفتن نقطه برش در امتیازات، پایین‌تر از امتیاز 23 و در سطح مطلوب قرار داشت که در دسته‌بندی سلامت مطلوب قرار می‌گیرد و با یافته حسینی و همکاران [37] همسو و با یافته‌های فاطمه زارعی و همکاران [31] که در آن نمره کل سلامت عمومی سالمندان شهر سبزوار بررسی شد و همچنین مطالعه خمرنیا و همکاران [38] که در سالمندان شهرستان زاهدان و بین 2 جامعه شهری و روستایی انجام شده بود غیرهمسو است و پژوهشگر پایین بودن سطح سلامت عمومی را به دلیل پایین بودن سطح بهداشت مرتبط دانسته است [38]. این تفاوت می‌تواند به علت تفاوت در نمونه‌ها و مکان نمونه‌گیری رخ داده باشد. میانگین و انحراف‌معیار خودکارآمدی عمومی سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه برابر با 4±32 بود که با یافته‌های پژوهش ترکی و همکاران [39] همسو است و براساس یافته‌های آنان وضعیت خودکارآمدی سالمندان مقیم آسایشگاه‌های غرب تهران بالاست٬ اما با یافته‌های شعبانی و همکاران [36] غیرهمسو است.
در این مطالعه میانگین خودکارآمدی سالمندان مقیم آسایشگاه‌های تهران در حد پایین است که این تفاوت احتمالاً به دلیل محل نمونه‌گیری است که سالمندان ساکن آسایشگاه‌ها به‌دلیل احساس غیرمفید بودن که در خود حس می‌کنند توان و قدرت آنان کاهش می‌یابد. میانگین و انحراف‌معیار عزت‌نفس در سالمندان موردمطالعه 4/4±20/79 بود. این مقدار٬ در مطالعه قدم‌پور و همکاران که پژوهشگر در آن رابطه معنای زندگی و عزت‌نفس با کیفیت زندگی سالمندان را بررسی کرده بود در سالمندان ساکن منزل 42/4±30/2 و در سالمندان مقیم سرای سالمندان برابر با 86/2±28/2 است [40]. همچنین این مقدار در مطالعه همتی و همکاران در قبل از انجام مداخله در گروه کنترل 19/6±26/2 و در گروه آزمایش برابر با 33±26 بود. در این مطالعه٬ پژوهشگر تأثیر خاطره‌گویی بر عزت‌نفس سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان سرای سالمندان ارومیه را بررسی کرده است [41]. میانگین و انحراف‌معیار خودکنترلی در این مطالعه 8±47/76 بود که این مقدار در مطالعه خرم‌آبادی و همکاران که بر زوجین شهر بوشهر انجام شد 6/35±45/95 بود [42]. این تفاوت احتمالاً به دلیل تفاوت در سن نمونه‌ها رخ داده است.
بین خودکارآمدی عمومی و سلامت عمومی همبستگی معنادار منفی یافت شد. بدین‌معنا که با افزایش نمره خودکارآمدی عمومی، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضع سلامت عمومی بهتر است. این یافته با نتایج مطالعات صلحی و همکاران دررابطهبا سلامت عمومی و خودکارآمدی عمومی در زنان [43] و همچنین نتایج مطالعات افروز و همکاران که درباره رابطه خودکارآمدی و سلامت روانی انجام شد [44] همخوانی دارد.
بین عزت‌نفس و سلامت عمومی همبستگی معنادار منفی یافت شد. بدین‌معنا که با افزایش نمره عزت‌نفس، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضع سلامت عمومی بهتر است. این یافته با مطالعات نریمانی و همکاران [45] و نیکوگفتار و همکاران [46] و اکرامی و همکاران [17] همسو است.
بین خودکنترلی و سلامت عمومی همبستگی معنادار منفی یافت شد. بدین‌معنا که با افزایش نمره خودکنترلی، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضع سلامت عمومی بهتر است. این یافته با مطالعات موسوی‌مقدم و همکاران همسو است که دریافتند افزایش خودکنترلی موجب افزایش سلامت روان می‌شود [47] همچنین با پژوهش‌های نستیزاده و همکاران [48] و ین اتال و همکاران [49] که خودکنترلی را موجب افزایش سلامت روان می‌دانستند همسو است. در این مطالعه٬ بین تحصیلات و سلامت عمومی ارتباط معنادار مشاهده شد به‌طوری‌که با افزایش سطح تحصیلات سالمندان، میانگین نمره سلامت عمومی آن‌ها کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضعیت سلامت عمومی مطلوب‌تر است. این یافته با یافته‌های براتی و همکاران [29] و رابیا و همکاران [50] همسو است.
همچنین بین سلامت عمومی و مدت اشتغال سالمندان رابطه معنادار وجود داشت. به این معنا که با افزایش سال‌های اشتغال، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضعیت سلامت مطلوب‌تر است. این یافته، با یافته مستی و همکاران که برای وضعیت اشتغال زنان و سلامت اجتماعی آنان رابطه معنادار قائل است همسو است [51].
رابطه بین سلامت عمومی و مسکن نیز معنادار بود. بدین‌معنا که سالمندان ساکن منازل استیجاری و منازل شخصی از سلامت عمومی بیشتری نسبت به سالمندانی که با فرزندان یا آشنایان خود زندگی می‌کنند برخوردار بودند. شریفیان و همکاران در مطالعه‌ای بیان می‌کنند برخی سالمندان در دوره‌ای از زندگی خود احساس می‌کنند به نوعی مزاحم هستند و ارتباطات با آن‌ها به شکل اجباری و از روی اکراه انجام می‌شود. آن‌ها حتی وقتی درون خانه هستند تنهایند [52]. این عوامل می‌تواند موجب افسردگی سالمندانی شود که با فرزندان و آشنایان خود زندگی می‌کنند و مجموعاً این موضوع سطح سلامت عمومی آن‌ها را کاهش می‌دهد.
بین سلامت عمومی و سایر ویژگی‌های فردی از قبیل جنسیت سن و بُعد خانوار رابطه معنادار یافت نشد که این نتیجه با مطالعه اکرامی و همکاران که در آن رابطه‌ای بین سلامت عمومی زنان سالمند و ویژگی‌های فردی آنان یافت نشد همسو است [17]. اما با مطالعه حیدری و همکاران که در آن تنهایی به‌عنوان یک عامل سبب‌شناختی در سلامت و بهزیستی جمعیت‌های گوناگون مورد تأیید قرار گرفته بود [53] غیرهمسو است.
نتیجه‌گیری نهایی
بین سلامت عمومی، خودکارآمدی عمومی، عزت‌نفس و خودکنترلی همبستگی مشاهده شد. همچنین بین سلامت عمومی، تحصیلات، مدت اشتغال و مسکن رابطه معنادار وجود داشت. براساس نتایج رگرسیون چندمتغیره انجام‌شده متغیرهای وضعیت مسکن، عزت‌نفس، خودکنترلی و خودکارآمدی پیش‌بینی‌کننده‌های مؤلفه‌های سلامت عمومی هستند و در برنامه‌های ارتقای سلامت سالمندان باید مدنظر قرار گیرند.
خودگزارش‌دهی و انجام مطالعه در سطح تهران از محدودیت‌های این مطالعه است و پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده از روش‌هایی عینی استفاده شود و مطالعه در سطح شهرهای دیگر هم انجام و نتایج آن با هم مقایسه شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه از سوی کمیته اخلاق پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با کد IR.IUMS.REC.1398.1061به تصویب رسیده است.
حامی مالی
این مقاله حاصل پایان‌نامه طرحی تحقیقاتی در مقطع کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت و مصوب معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی ایران به شماره 98-4-2-16656 است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی پژوهش: مهناز صلحی، فاطمه غلامی؛ طرح پژوهش: مهناز صلحی، جمیله ابوالقاسمی، فاطمه غلامی؛ اجرای پژوهش: فاطمه غلامی؛ نوشتن نسخه اولیه مقاله: فاطمه غلامی، مهناز صلحی؛ مرور و اصلاح مقاله: فاطمه غلامی، مهناز صلحی؛ نظارت پژوهش: مهناز صلحی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
خودکنترلی 0/990- عزت‌نفس 0/422- 78/355= سلامت عمومی
باتوجه‌به مدل برازش‌شده نهایی٬ با افزایش 1 واحد نمره خودکنترلی، 0/99 نمره از سلامت عمومی کاسته می‌شود (در اینجا یعنی سلامت عمومی بهتر می‌شود). همچنین با افزایش عزت‌نفس 0/422 نمره از نمره سلامت عمومی کم می‌شود (یعنی سلامت عمومی بهتر می‌شود).
باتوجه‌به اینکه شاخص‌های برازش مدل تحلیلی عاملی شامل کای‌اسکوئر بهنجار‌شده، ریشه دوم میانگین مربعات خطای برآورد، شاخص برازش تطبیقی و شاخص برازش هنجار‌شده بنتلر بونت در محدوده مناسب تعریف‌شده به دست آمد، مدل تدوین‌شده تأیید شد. همچنین مناسب بودن شاخص هلتر که جهت بررسی مناسب بودن حجم نمونه مورد استفاده قرار می‌گیرد باتوجه‌به اینکه 320 نمونه در مدل وجود داشت، تأیید شد.
بحث
این مطالعه با هدف تعیین عوامل فردی مؤثر بر توانمندسازی درباره سلامت عمومی در سالمندان مراجعه‌کننده به سراهای محله شهر تهران در سال 1398 تا 1399 انجام شد که براساس نتایج حاصل‌شده میانگین سنی زنان موردمطالعه 68/59 سال و میانگین سن مردان 68/21 سال بود. در مطالعه کاکابراری و همکاران که درباره رابطه سن و اضطراب مرگ بر 380 نفر از سالمندان شیراز انجام شد، بین سن و اضطراب مرگ در سالمندان رابطه وجود داشت [28].
ازنظر وضعیت سلامت عمومی، نمره کل سلامت عمومی در مردان و زنان تفاوت معنادار نداشت. همچنین در بین 4 مؤلفه سلامت عمومی (علائم جسمانی، علائم اضطرابی و اختلال خواب، علائم کارکرد اجتماعی و علائم افسردگی) تنها مؤلفه سوم یعنی علائم اضطرابی و اختلال خواب در زنان و مردان تفاوت معنادار داشته است و نمره این مؤلفه در زنان بالاتر از مردان بود. به این معنا که زنان ازنظر علائم اضطرابی و اختلال خواب وضعیت نامطلوب‌تری دارند (نمرات بالاتر در سلامت عمومی بیانگر وضعیت سلامتی نامطلوب‌تر است) که با مطالعات براتی و همکاران [29] و تاناکا و همکاران [30] و زارعی و همکاران [31]همسو است. درواقع جنسیت تأثیر فزاینده‌ای بر میزان استرس سالمندان و اختلالات اضطرابی و افسردگی آنان دارد٬ به‌طوری‌که زنان 1/7 برابر مردان سالمند دچار اختلالات اضطراب و افسردگی هستند [32].
میانگین نمره عزت‌نفس در مردان و زنان تفاوت آماری معنادار داشته است و نمره عزت‌نفس مردان بالاتر از زنان بود. به این معنا که مردان ازنظر عزت‌نفس در وضعیت مطلوب‌تری قرار داشتند.این یافته با مطالعه گرشاد و همکاران که بر دانشجویان انجام شد و در آن میانگین نمره عزت‌نفس در زنان و مردان تفاوت معناداری نداشت غیرهمسو است [33]. درواقع این تفاوت می‌تواند به علت تفاوت در سن نمونه‌ها باشد.
میانگین نمره خودکنترلی در مردان و زنان موردمطالعه تفاوت آماری معنادار نداشته است و با یکدیگر همگن بودند. این یافته با مطالعه علیوردی‌نیا و همکاران که بر خودکنترلی دانشجویان انجام شد غیرهمسو است. در مطالعه آنان میزان خودکنترلی در زنان بالاتر از مردان بود [34]. این تفاوت می‌تواند به‌دلیل تفاوت در نمونه‌ها و سن آن‌ها رخ داده باشد.
میانگین نمره خودکارآمدی عمومی در مردان و زنان موردمطالعه تفاوت آماری معناداری با یکدیگر نداشته است و همگن بودند. در مطالعه روزبهانی و همکاران [35] که بر خودکارآمدی سالمندان مبتلا به فشارخون انجام شد و همچنین مطالعه شعبانی و همکاران [36] که بر سالمندان مقیم آسایشگاه‌های تهران انجام شد میانگین خودکارآمدی مردان به‌طور معناداری از زنان بیشتر بود که با یافته‌های این پژوهش غیرهمسو است. این تفاوت می‌تواند به علت تفاوت در تعداد نمونه‌ها و محل نمونه‌گیری رخ داده باشد.
میانگین و انحراف‌معیار سلامت عمومی سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه برابر با 9513/4±21 بود که با درنظر گرفتن نقطه برش در امتیازات، پایین‌تر از امتیاز 23 و در سطح مطلوب قرار داشت که در دسته‌بندی سلامت مطلوب قرار می‌گیرد و با یافته حسینی و همکاران [37] همسو و با یافته‌های فاطمه زارعی و همکاران [31] که در آن نمره کل سلامت عمومی سالمندان شهر سبزوار بررسی شد و همچنین مطالعه خمرنیا و همکاران [38] که در سالمندان شهرستان زاهدان و بین 2 جامعه شهری و روستایی انجام شده بود غیرهمسو است و پژوهشگر پایین بودن سطح سلامت عمومی را به دلیل پایین بودن سطح بهداشت مرتبط دانسته است [38]. این تفاوت می‌تواند به علت تفاوت در نمونه‌ها و مکان نمونه‌گیری رخ داده باشد. میانگین و انحراف‌معیار خودکارآمدی عمومی سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه برابر با 4±32 بود که با یافته‌های پژوهش ترکی و همکاران [39] همسو است و براساس یافته‌های آنان وضعیت خودکارآمدی سالمندان مقیم آسایشگاه‌های غرب تهران بالاست٬ اما با یافته‌های شعبانی و همکاران [36] غیرهمسو است.
در این مطالعه میانگین خودکارآمدی سالمندان مقیم آسایشگاه‌های تهران در حد پایین است که این تفاوت احتمالاً به دلیل محل نمونه‌گیری است که سالمندان ساکن آسایشگاه‌ها به‌دلیل احساس غیرمفید بودن که در خود حس می‌کنند توان و قدرت آنان کاهش می‌یابد. میانگین و انحراف‌معیار عزت‌نفس در سالمندان موردمطالعه 4/4±20/79 بود. این مقدار٬ در مطالعه قدم‌پور و همکاران که پژوهشگر در آن رابطه معنای زندگی و عزت‌نفس با کیفیت زندگی سالمندان را بررسی کرده بود در سالمندان ساکن منزل 42/4±30/2 و در سالمندان مقیم سرای سالمندان برابر با 86/2±28/2 است [40]. همچنین این مقدار در مطالعه همتی و همکاران در قبل از انجام مداخله در گروه کنترل 19/6±26/2 و در گروه آزمایش برابر با 33±26 بود. در این مطالعه٬ پژوهشگر تأثیر خاطره‌گویی بر عزت‌نفس سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان سرای سالمندان ارومیه را بررسی کرده است [41]. میانگین و انحراف‌معیار خودکنترلی در این مطالعه 8±47/76 بود که این مقدار در مطالعه خرم‌آبادی و همکاران که بر زوجین شهر بوشهر انجام شد 6/35±45/95 بود [42]. این تفاوت احتمالاً به دلیل تفاوت در سن نمونه‌ها رخ داده است.
بین خودکارآمدی عمومی و سلامت عمومی همبستگی معنادار منفی یافت شد. بدین‌معنا که با افزایش نمره خودکارآمدی عمومی، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضع سلامت عمومی بهتر است. این یافته با نتایج مطالعات صلحی و همکاران دررابطهبا سلامت عمومی و خودکارآمدی عمومی در زنان [43] و همچنین نتایج مطالعات افروز و همکاران که درباره رابطه خودکارآمدی و سلامت روانی انجام شد [44] همخوانی دارد.
بین عزت‌نفس و سلامت عمومی همبستگی معنادار منفی یافت شد. بدین‌معنا که با افزایش نمره عزت‌نفس، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضع سلامت عمومی بهتر است. این یافته با مطالعات نریمانی و همکاران [45] و نیکوگفتار و همکاران [46] و اکرامی و همکاران [17] همسو است.
بین خودکنترلی و سلامت عمومی همبستگی معنادار منفی یافت شد. بدین‌معنا که با افزایش نمره خودکنترلی، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضع سلامت عمومی بهتر است. این یافته با مطالعات موسوی‌مقدم و همکاران همسو است که دریافتند افزایش خودکنترلی موجب افزایش سلامت روان می‌شود [47] همچنین با پژوهش‌های نستیزاده و همکاران [48] و ین اتال و همکاران [49] که خودکنترلی را موجب افزایش سلامت روان می‌دانستند همسو است. در این مطالعه٬ بین تحصیلات و سلامت عمومی ارتباط معنادار مشاهده شد به‌طوری‌که با افزایش سطح تحصیلات سالمندان، میانگین نمره سلامت عمومی آن‌ها کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضعیت سلامت عمومی مطلوب‌تر است. این یافته با یافته‌های براتی و همکاران [29] و رابیا و همکاران [50] همسو است.
همچنین بین سلامت عمومی و مدت اشتغال سالمندان رابطه معنادار وجود داشت. به این معنا که با افزایش سال‌های اشتغال، نمره سلامت عمومی کاهش می‌یابد که نشان‌دهنده وضعیت سلامت مطلوب‌تر است. این یافته، با یافته مستی و همکاران که برای وضعیت اشتغال زنان و سلامت اجتماعی آنان رابطه معنادار قائل است همسو است [51].
رابطه بین سلامت عمومی و مسکن نیز معنادار بود. بدین‌معنا که سالمندان ساکن منازل استیجاری و منازل شخصی از سلامت عمومی بیشتری نسبت به سالمندانی که با فرزندان یا آشنایان خود زندگی می‌کنند برخوردار بودند. شریفیان و همکاران در مطالعه‌ای بیان می‌کنند برخی سالمندان در دوره‌ای از زندگی خود احساس می‌کنند به نوعی مزاحم هستند و ارتباطات با آن‌ها به شکل اجباری و از روی اکراه انجام می‌شود. آن‌ها حتی وقتی درون خانه هستند تنهایند [52]. این عوامل می‌تواند موجب افسردگی سالمندانی شود که با فرزندان و آشنایان خود زندگی می‌کنند و مجموعاً این موضوع سطح سلامت عمومی آن‌ها را کاهش می‌دهد.
بین سلامت عمومی و سایر ویژگی‌های فردی از قبیل جنسیت سن و بُعد خانوار رابطه معنادار یافت نشد که این نتیجه با مطالعه اکرامی و همکاران که در آن رابطه‌ای بین سلامت عمومی زنان سالمند و ویژگی‌های فردی آنان یافت نشد همسو است [17]. اما با مطالعه حیدری و همکاران که در آن تنهایی به‌عنوان یک عامل سبب‌شناختی در سلامت و بهزیستی جمعیت‌های گوناگون مورد تأیید قرار گرفته بود [53] غیرهمسو است.
نتیجه‌گیری نهایی
بین سلامت عمومی، خودکارآمدی عمومی، عزت‌نفس و خودکنترلی همبستگی مشاهده شد. همچنین بین سلامت عمومی، تحصیلات، مدت اشتغال و مسکن رابطه معنادار وجود داشت. براساس نتایج رگرسیون چندمتغیره انجام‌شده متغیرهای وضعیت مسکن، عزت‌نفس، خودکنترلی و خودکارآمدی پیش‌بینی‌کننده‌های مؤلفه‌های سلامت عمومی هستند و در برنامه‌های ارتقای سلامت سالمندان باید مدنظر قرار گیرند.
خودگزارش‌دهی و انجام مطالعه در سطح تهران از محدودیت‌های این مطالعه است و پیشنهاد می‌شود در مطالعات آینده از روش‌هایی عینی استفاده شود و مطالعه در سطح شهرهای دیگر هم انجام و نتایج آن با هم مقایسه شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه از سوی کمیته اخلاق پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی ایران با کد IR.IUMS.REC.1398.1061به تصویب رسیده است.
حامی مالی
این مقاله حاصل پایان‌نامه طرحی تحقیقاتی در مقطع کارشناسی ارشد آموزش بهداشت و ارتقای سلامت و مصوب معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی ایران به شماره 98-4-2-16656 است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی پژوهش: مهناز صلحی، فاطمه غلامی؛ طرح پژوهش: مهناز صلحی، جمیله ابوالقاسمی، فاطمه غلامی؛ اجرای پژوهش: فاطمه غلامی؛ نوشتن نسخه اولیه مقاله: فاطمه غلامی، مهناز صلحی؛ مرور و اصلاح مقاله: فاطمه غلامی، مهناز صلحی؛ نظارت پژوهش: مهناز صلحی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Mohammadi F, Dabbaghi F, Nikravesh M. [Facilitator and barriers factors in family caregiving process of Iranian frail elderly: Qualitative study (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2008; 21(55):55-65. [Link]
2.Islam A, Tahir, MZ. Health sector reform in South Asia: New challenges and constraints. Health Policy. 2002; 60(2):151-69. [DOI:10.1016/S0168-8510(01)00211-1]
3.Momeni K, Karimi H. [The comparison of general health of the residents/ non residents in the elder house (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2010; 5(3):23-9. [Link]
4.Ghanbari Moghadam A, Mohammadi Shahbolaghi F, Dalvandi A, Hoseinzade S. [Relationship between lifestyle and general health among elderly people in Tehran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(3):90-9. [Link]
5.Joakar Z, et al. Effects of pulmonary rehabilitation home-based on quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease [MSc thesis]. Tehran: Welfare and Rehabilitation University; 2012. [Link]
6.Anderson RM, Funnell MM, Butler PM, Arnold MS, Fitzgerald JT, Feste CC. Patient empowerment. Results of a randomized controlled trial. Diabetes Care. 1995; 18(7):943-9. [DOI:10.2337/diacare.18.7.943] [PMID]
7.Khezri R, Ravanipour M, Motamed N, Vahedparast H. [Effect of self-management empowering model on the quality of life in the elderly patients with hypertension (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2016; 10(4):68-79. [Link]
8.Singh B, Udainiya R. Self-efficacy and well-being of adolescents. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 2009; 35(2):227–32. [Link]
9.Chang SH, Crogan NL, Wung SF. The self-care self-efficacy enhancement program for chinese nursing home elders. Geriatric Nursing. 2007; 28(1):31-6. [DOI:10.1016/j.gerinurse.2006.11.006] [PMID]
10.Hellström K, Lindmark B, Wahlberg B, Fugl-Meyer AR. Self-efficacy in relation to impairments and activities of daily living disability in elderly patients with stroke: A prospective investigation. Journal of Rehabilitation Medicine. 2003; 35(5):202-7. [DOI:10.1080/16501970310000836] [PMID]
11.Lev EL, Daley KM, Conner NE, Reith M, Fernandez C, Owen SV. An intervention to increase quality of life and self-care self-efficacy and decrease symptoms in breast cancer patients. Scholarly Inquiry for Nursing Practice. 2001; 15(3):277-94. [PMID]
12.D’Souza MS, Karkada SN, Parahoo K, Venkatesaperumal R, Achora S, Cayaban ARR. Self-efficacy and self-care behaviours among adults with type 2 diabetes. Applied Nursing Research. 2017; 36:25-32. [PMID]
13.Doba N, Tokuda Y, Saiki K, Kushiro T, Hirano M, Matsubara Y, et al. Assessment of self-efficacy and its relationship with frailty in the elderly. Internal Medicine. 2016; 55(19):2785-92. [PMID]
14.Smits MW, Kee CC. Correlates of self-care among the independent elderly: Self-concept affects well-being. Journal of Gerontological Nursing. 1992; 18(9):13-8. [DOI:10.3928/0098-9134-19920901-05] [PMID]
15.Hojjati H, Sharifnia H, Hassanalipour S, Akhonzadeh G, Asayesh H. [The effect of reminiscence on the amount of group self-esteem and life satisfaction of the elderly (Persian)]. Nursing and Midwifery Journal. 2011; 9(5):350-6. [Link]
16.Amani R. [Happiness in the elderly: The role of self-esteem (Persian)]. Aging Psychology. 2016; 2(1):73-80. [Link]
17.Ekrami M, Mirhaj A. [The comparison of general health and self-esteem status in the trained aged women in Iran Alzheimer’s Association and other (Persian)]. Journal of Health Psychology. 2015; 4(14):98-112. [Link]
18.Hagger MS, Wood C, Stiff C, Chatzisarantis NLD. Ego depletion and the strength model of self-control: A meta-analysis. Psychological Bulletin. 2010; 136(4):495-525. [DOI:10.1037/a0019486] [PMID]
19.Zahn D, Adams J, Krohn J, Wenzel M, Mann CG, Gomille LK, et al. Heart rate variability and self-control--A meta-analysis. Biological Psychology. 2016; 115:9-26. [PMID]
20.Tu Y, Yang Z. Self-control as mediator and moderator of the relationship between social support and subjective well-being among the Chinese elderly. Social Indicators Research. 2016; 126(2):813-28. [DOI:10.1007/s11205-015-0911-z]
21.Ghasemi S, Keshavarz Mohammadi N, Mohammadi Shahboulaghi F, Ramezankhani A, Mehrabi Y. [Physical Health status and frailty index in community dwelling older adults in Tehran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 13(5):652-65. [DOI:10.32598/SIJA.13.Special-Issue.652]
22.Dehmani Z, Hakami M, Kraskian Mojembari A. [Effects of horticultural therapy on self-esteem and general health status in elderly nursing home residents (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2015; 9(4):259-67. [Link]
23.Moeini B, Shafii F, Hidarnia A, Babaii GR, Birashk B, Allahverdipour H. Perceived stress, self-efficacy and its relations to psychological well-being status in Iranian male high school students. Social Behavior and Personality: An International Journal. 2008; 36(2):257-66. [DOI:10.2224/sbp.2008.36.2.257]
24.Rajabi. GR. [Reliability and validity of the general self-efficacy beliefs scale (gse-10) comparing the psychology students of Shahid Chamrin University and Azad University of Marvdasht (Persian)]. New Thoughts on Education. 2006; 2(2):11-22. [Link]
25.Hosseini M, Elias H, Krauss SE, Aishah S. A review study on spiritual intelligence, adolescence and spiritual intelligence, factors that may contribute to individual differences in spiritual intelligence and the related theories. Journal of Social Sciences. 2010; 6(3):429-38. [DOI:10.3844/jssp.2010.429.438]
26.Shahbazzadegan B, Farmanbar R, Ghanbari A, Atrkar Roshan Z, Adib M. [The effect of regular exercise on self-esteem in elderly residents in nursing homes (Persian)]. Journal of Ardabil University of Medical Sciences. 2008; 8(4):387-93. [Link]
27.Malekooti S K, Mirabzadeh A, Fathollahi P, Salavati M, Kahali S, Afkham Ebrahimi A, et al. [Reliability, validity and factor structure of the GHQ-28 in Iranian elderly (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2006; 1(1):11-21. [Link]
28.Kakabaraei K, Moazinejad M. [The relationship between finding meaning in life and demographic characteristics with death anxiety in the elderly (Persian)]. Journal of Aging Psychology. 2016; 2(1):37-47. [Link]
29.Barati M, Fathi Y, Soltanian A, Moini B. Mental health and health promoting behaviors in older people living in Iran, Hamadan. Iranian Journal of Nursing and Midwifery. 2012; 20(3):12-9. [Link]
30.Tanaka H, Sasazawa Y, Suzuki S, Nakazawa M, Koyama H. Health status and lifestyle factors as predictors of depression in middle-aged and elderly Japanese adults: A seven-year follow-up of the Komo-Ise cohort study. BMC Psychiatry. 2011; 11:20. [DOI:10.1186/1471-244X-11-20] [PMID] [PMCID]
31.Zarei F, Mohammadi M, Aboozade Gatabi K, Ghanbari Moghaddam A. [General health and its related factors among elderly in Sabzevar 2016 (Persian)]. Journal of Gerontology. 2017; 2(3):26-33. [DOI:10.29252/joge.2.2.26]
32.Najafi B, Arzaghi M, Fakhrzadeh H, Sharifi F, Shoaei S, Alizadeh M, et al . [Mental health status and related factors in aged population: Urban health equity assessment and response tool (Urban- HEART) study in Tehran (Persian)]. Iranian Journal of Diabetes and Metabolism. 2014; 13(1):62-73. [Link]
33.Garshad A, Hashemi M, Hatame A, Hossienpour B, Ostade N, Hossienzadeh A, et al . [Examine the relationship between self-esteem and religious attitudes nursing students Bojnoord 2013 (Persian)]. Journal of North Khorasan University of Medical Sciences. 2017; 8(3):439-45. [DOI:10.18869/acadpub.jnkums.8.3.439]
34.Aliverdinia A, Yunesi E. [The effect of level of self-control on crime commitment; among university students (Persian)]. Culture Strategy. 2014; 7(26):93-118. [Link]
35.Rozbahani N, Khorsandi M, Fekrizadeh Z. [Self-efficacy of self-care behaviors of elderly patients with hypertension (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2014; 21(5):753-60. [Link]
36.Shaabani J, Rahgoi A, Nourozi K, Rahgozar M, Shaabani M. [The Relationship between self-efficacy and quality of life among elderly people (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2017; 11(4):518-27. [DOI:10.21859/sija-1104518]
37.Hoseini M, Dakhteh Harooni M, Yaghmaei F, Alavi MH. [Correlation of social support and health in an elderly population in Iran (Persian)]. Advances in Nursing and Midwifery. 2011; 21(73):25-30. [Link]
38.Khomarnia M, Baghbanian A. [Comparison of the old population’s health status and chronic diseases in the urban and rural areas of Zahedan, Iran in 2012 (Persian)]. Sadra Medical Journal. 2013; 1(3):139-48. [Link]
39.Keefe FJ, Ahles TA, Porter LS, Sutton LM, McBride CM, Pope MS, et al. The self-efficacy of family caregivers for helping cancer patients manage pain at end-of-life. PAIN. 2003; 103(1-2):157-62. [DOI:10.1016/S0304-3959(02)00448-7]
40.Ghadampour E, Heidaryani L, Radmehr F. [Investigating the relationship between the meaning of life and self-esteem with the quality of life of the elderly living in the home and living in the nursing home (Persian)]. Avicenna Journal of Nursing and Midwifery Care. 2018; 26(5):315-22. [DOI:10.30699/sjhnmf.26.a5.315]
41.Hemmati MM, Musavi M, Sheikhi S. [The effect of reminiscence therapy on the self-esteem among residents of a nursing home in Uromie (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatric Nursing. 2013; 1(2):30-7. [Link]
42.Khorramabadi R, Sepehri Z, Bigdeli I. [Structural model of executive function and extramarital relationship with mediating role of self-control (Persian)]. Journal of Cognitive Psychology. 2018; 6(1):46-57. [Link]
43.Solhi M, Kazemi SS, Haghni H. [Relationship between general health and self-efficacy in women referred to health center No.2 in Chaloos (2012) (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2013; 20(110):63-70. [Link]
44.Afrooz GA, Motamedi F. [Self efficacy & mental health of gifted and normal students (Persian)]. Journal of Developmental Psychology. 2006; 2(6):89-99. [Link]
45.Narimani M, Atadokht A, Ahadi B, Abolghasemi A, Zahed A. [Effectiveness of stress management training on reduction of psychological symptoms and ZGlycemic control in Diabetics patients (Persian)]. Quarterly Journal of Health Psychology. 2013; 1(3):19-29. [Link]
46.Niko Ghoftar M, Taghi Sayeedi M. [Prediction of elderly’s general health by their wisdom (Persian)]. Health Psychology. 2014; 3(10):38-46. [Link]
47.Mousavomoghadam SRA, Nouri T, Khodadadi T, Ahmadi A, Ghiasi G. [Association of internet addiction and self-control with mental health among students of the University of Applied Sciences and Technology, Ilam city, Iran (Persian)]. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research. 2017; 15(1):1-8. [Link]
48.Nastizadeh N. [The relationship between general health and internet addiction (Persian)]. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences (Tabib-E-Shargh). 2010; 11(1):57-63. [Link]
49.Yen JY, Ko CH, Yen CF, Wu HY, Yang MJ. The comorbid psychiatric symptoms of Internet addiction: Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD), depression, social phobia, and hostility. The Journal of Adolescent Health. 2007; 41(1):93-8. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2007.02.002] [PMID]
50.Hacihasanoğlu R, Yildirim A, Karakurt P. Loneliness in elderly individuals, level of dependence in Activities of Daily Living (ADL) and influential factors. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2012; 54(1):61-6. [DOI:10.1016/j.archger.2011.03.011] [PMID]
51.Masti E, Fakhrayi S. [The study of the relationship between women’s employment and their social health in Maragheh (Persian)]. Sociological Studies. 2014; 7(24):117-33. [Link]
52.Sharifian A, Rezai H. [Comparison of life satisfaction, general health and functionality of elderly residents in public and private nursing homes in Tehran (Persian)]. Journal of Social Work Research. 2016. 2(8):77-111. [Link]
53.Hemmati Alamdarlou G, Dehshiri G, Shojaie S, Hakimi Rad E. [Health and Loneliness Status of the Elderly Living in Nursing Homes Versus Those Living with Their Families (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2008; 3(2):557-564. [Link]
2.Islam A, Tahir, MZ. Health sector reform in South Asia: New challenges and constraints. Health Policy. 2002; 60(2):151-69. [DOI:10.1016/S0168-8510(01)00211-1]
3.Momeni K, Karimi H. [The comparison of general health of the residents/ non residents in the elder house (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2010; 5(3):23-9. [Link]
4.Ghanbari Moghadam A, Mohammadi Shahbolaghi F, Dalvandi A, Hoseinzade S. [Relationship between lifestyle and general health among elderly people in Tehran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(3):90-9. [Link]
5.Joakar Z, et al. Effects of pulmonary rehabilitation home-based on quality of life in patients with chronic obstructive pulmonary disease [MSc thesis]. Tehran: Welfare and Rehabilitation University; 2012. [Link]
6.Anderson RM, Funnell MM, Butler PM, Arnold MS, Fitzgerald JT, Feste CC. Patient empowerment. Results of a randomized controlled trial. Diabetes Care. 1995; 18(7):943-9. [DOI:10.2337/diacare.18.7.943] [PMID]
7.Khezri R, Ravanipour M, Motamed N, Vahedparast H. [Effect of self-management empowering model on the quality of life in the elderly patients with hypertension (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2016; 10(4):68-79. [Link]
8.Singh B, Udainiya R. Self-efficacy and well-being of adolescents. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 2009; 35(2):227–32. [Link]
9.Chang SH, Crogan NL, Wung SF. The self-care self-efficacy enhancement program for chinese nursing home elders. Geriatric Nursing. 2007; 28(1):31-6. [DOI:10.1016/j.gerinurse.2006.11.006] [PMID]
10.Hellström K, Lindmark B, Wahlberg B, Fugl-Meyer AR. Self-efficacy in relation to impairments and activities of daily living disability in elderly patients with stroke: A prospective investigation. Journal of Rehabilitation Medicine. 2003; 35(5):202-7. [DOI:10.1080/16501970310000836] [PMID]
11.Lev EL, Daley KM, Conner NE, Reith M, Fernandez C, Owen SV. An intervention to increase quality of life and self-care self-efficacy and decrease symptoms in breast cancer patients. Scholarly Inquiry for Nursing Practice. 2001; 15(3):277-94. [PMID]
12.D’Souza MS, Karkada SN, Parahoo K, Venkatesaperumal R, Achora S, Cayaban ARR. Self-efficacy and self-care behaviours among adults with type 2 diabetes. Applied Nursing Research. 2017; 36:25-32. [PMID]
13.Doba N, Tokuda Y, Saiki K, Kushiro T, Hirano M, Matsubara Y, et al. Assessment of self-efficacy and its relationship with frailty in the elderly. Internal Medicine. 2016; 55(19):2785-92. [PMID]
14.Smits MW, Kee CC. Correlates of self-care among the independent elderly: Self-concept affects well-being. Journal of Gerontological Nursing. 1992; 18(9):13-8. [DOI:10.3928/0098-9134-19920901-05] [PMID]
15.Hojjati H, Sharifnia H, Hassanalipour S, Akhonzadeh G, Asayesh H. [The effect of reminiscence on the amount of group self-esteem and life satisfaction of the elderly (Persian)]. Nursing and Midwifery Journal. 2011; 9(5):350-6. [Link]
16.Amani R. [Happiness in the elderly: The role of self-esteem (Persian)]. Aging Psychology. 2016; 2(1):73-80. [Link]
17.Ekrami M, Mirhaj A. [The comparison of general health and self-esteem status in the trained aged women in Iran Alzheimer’s Association and other (Persian)]. Journal of Health Psychology. 2015; 4(14):98-112. [Link]
18.Hagger MS, Wood C, Stiff C, Chatzisarantis NLD. Ego depletion and the strength model of self-control: A meta-analysis. Psychological Bulletin. 2010; 136(4):495-525. [DOI:10.1037/a0019486] [PMID]
19.Zahn D, Adams J, Krohn J, Wenzel M, Mann CG, Gomille LK, et al. Heart rate variability and self-control--A meta-analysis. Biological Psychology. 2016; 115:9-26. [PMID]
20.Tu Y, Yang Z. Self-control as mediator and moderator of the relationship between social support and subjective well-being among the Chinese elderly. Social Indicators Research. 2016; 126(2):813-28. [DOI:10.1007/s11205-015-0911-z]
21.Ghasemi S, Keshavarz Mohammadi N, Mohammadi Shahboulaghi F, Ramezankhani A, Mehrabi Y. [Physical Health status and frailty index in community dwelling older adults in Tehran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 13(5):652-65. [DOI:10.32598/SIJA.13.Special-Issue.652]
22.Dehmani Z, Hakami M, Kraskian Mojembari A. [Effects of horticultural therapy on self-esteem and general health status in elderly nursing home residents (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2015; 9(4):259-67. [Link]
23.Moeini B, Shafii F, Hidarnia A, Babaii GR, Birashk B, Allahverdipour H. Perceived stress, self-efficacy and its relations to psychological well-being status in Iranian male high school students. Social Behavior and Personality: An International Journal. 2008; 36(2):257-66. [DOI:10.2224/sbp.2008.36.2.257]
24.Rajabi. GR. [Reliability and validity of the general self-efficacy beliefs scale (gse-10) comparing the psychology students of Shahid Chamrin University and Azad University of Marvdasht (Persian)]. New Thoughts on Education. 2006; 2(2):11-22. [Link]
25.Hosseini M, Elias H, Krauss SE, Aishah S. A review study on spiritual intelligence, adolescence and spiritual intelligence, factors that may contribute to individual differences in spiritual intelligence and the related theories. Journal of Social Sciences. 2010; 6(3):429-38. [DOI:10.3844/jssp.2010.429.438]
26.Shahbazzadegan B, Farmanbar R, Ghanbari A, Atrkar Roshan Z, Adib M. [The effect of regular exercise on self-esteem in elderly residents in nursing homes (Persian)]. Journal of Ardabil University of Medical Sciences. 2008; 8(4):387-93. [Link]
27.Malekooti S K, Mirabzadeh A, Fathollahi P, Salavati M, Kahali S, Afkham Ebrahimi A, et al. [Reliability, validity and factor structure of the GHQ-28 in Iranian elderly (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2006; 1(1):11-21. [Link]
28.Kakabaraei K, Moazinejad M. [The relationship between finding meaning in life and demographic characteristics with death anxiety in the elderly (Persian)]. Journal of Aging Psychology. 2016; 2(1):37-47. [Link]
29.Barati M, Fathi Y, Soltanian A, Moini B. Mental health and health promoting behaviors in older people living in Iran, Hamadan. Iranian Journal of Nursing and Midwifery. 2012; 20(3):12-9. [Link]
30.Tanaka H, Sasazawa Y, Suzuki S, Nakazawa M, Koyama H. Health status and lifestyle factors as predictors of depression in middle-aged and elderly Japanese adults: A seven-year follow-up of the Komo-Ise cohort study. BMC Psychiatry. 2011; 11:20. [DOI:10.1186/1471-244X-11-20] [PMID] [PMCID]
31.Zarei F, Mohammadi M, Aboozade Gatabi K, Ghanbari Moghaddam A. [General health and its related factors among elderly in Sabzevar 2016 (Persian)]. Journal of Gerontology. 2017; 2(3):26-33. [DOI:10.29252/joge.2.2.26]
32.Najafi B, Arzaghi M, Fakhrzadeh H, Sharifi F, Shoaei S, Alizadeh M, et al . [Mental health status and related factors in aged population: Urban health equity assessment and response tool (Urban- HEART) study in Tehran (Persian)]. Iranian Journal of Diabetes and Metabolism. 2014; 13(1):62-73. [Link]
33.Garshad A, Hashemi M, Hatame A, Hossienpour B, Ostade N, Hossienzadeh A, et al . [Examine the relationship between self-esteem and religious attitudes nursing students Bojnoord 2013 (Persian)]. Journal of North Khorasan University of Medical Sciences. 2017; 8(3):439-45. [DOI:10.18869/acadpub.jnkums.8.3.439]
34.Aliverdinia A, Yunesi E. [The effect of level of self-control on crime commitment; among university students (Persian)]. Culture Strategy. 2014; 7(26):93-118. [Link]
35.Rozbahani N, Khorsandi M, Fekrizadeh Z. [Self-efficacy of self-care behaviors of elderly patients with hypertension (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences. 2014; 21(5):753-60. [Link]
36.Shaabani J, Rahgoi A, Nourozi K, Rahgozar M, Shaabani M. [The Relationship between self-efficacy and quality of life among elderly people (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2017; 11(4):518-27. [DOI:10.21859/sija-1104518]
37.Hoseini M, Dakhteh Harooni M, Yaghmaei F, Alavi MH. [Correlation of social support and health in an elderly population in Iran (Persian)]. Advances in Nursing and Midwifery. 2011; 21(73):25-30. [Link]
38.Khomarnia M, Baghbanian A. [Comparison of the old population’s health status and chronic diseases in the urban and rural areas of Zahedan, Iran in 2012 (Persian)]. Sadra Medical Journal. 2013; 1(3):139-48. [Link]
39.Keefe FJ, Ahles TA, Porter LS, Sutton LM, McBride CM, Pope MS, et al. The self-efficacy of family caregivers for helping cancer patients manage pain at end-of-life. PAIN. 2003; 103(1-2):157-62. [DOI:10.1016/S0304-3959(02)00448-7]
40.Ghadampour E, Heidaryani L, Radmehr F. [Investigating the relationship between the meaning of life and self-esteem with the quality of life of the elderly living in the home and living in the nursing home (Persian)]. Avicenna Journal of Nursing and Midwifery Care. 2018; 26(5):315-22. [DOI:10.30699/sjhnmf.26.a5.315]
41.Hemmati MM, Musavi M, Sheikhi S. [The effect of reminiscence therapy on the self-esteem among residents of a nursing home in Uromie (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatric Nursing. 2013; 1(2):30-7. [Link]
42.Khorramabadi R, Sepehri Z, Bigdeli I. [Structural model of executive function and extramarital relationship with mediating role of self-control (Persian)]. Journal of Cognitive Psychology. 2018; 6(1):46-57. [Link]
43.Solhi M, Kazemi SS, Haghni H. [Relationship between general health and self-efficacy in women referred to health center No.2 in Chaloos (2012) (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2013; 20(110):63-70. [Link]
44.Afrooz GA, Motamedi F. [Self efficacy & mental health of gifted and normal students (Persian)]. Journal of Developmental Psychology. 2006; 2(6):89-99. [Link]
45.Narimani M, Atadokht A, Ahadi B, Abolghasemi A, Zahed A. [Effectiveness of stress management training on reduction of psychological symptoms and ZGlycemic control in Diabetics patients (Persian)]. Quarterly Journal of Health Psychology. 2013; 1(3):19-29. [Link]
46.Niko Ghoftar M, Taghi Sayeedi M. [Prediction of elderly’s general health by their wisdom (Persian)]. Health Psychology. 2014; 3(10):38-46. [Link]
47.Mousavomoghadam SRA, Nouri T, Khodadadi T, Ahmadi A, Ghiasi G. [Association of internet addiction and self-control with mental health among students of the University of Applied Sciences and Technology, Ilam city, Iran (Persian)]. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research. 2017; 15(1):1-8. [Link]
48.Nastizadeh N. [The relationship between general health and internet addiction (Persian)]. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences (Tabib-E-Shargh). 2010; 11(1):57-63. [Link]
49.Yen JY, Ko CH, Yen CF, Wu HY, Yang MJ. The comorbid psychiatric symptoms of Internet addiction: Attention Deficit and Hyperactivity Disorder (ADHD), depression, social phobia, and hostility. The Journal of Adolescent Health. 2007; 41(1):93-8. [DOI:10.1016/j.jadohealth.2007.02.002] [PMID]
50.Hacihasanoğlu R, Yildirim A, Karakurt P. Loneliness in elderly individuals, level of dependence in Activities of Daily Living (ADL) and influential factors. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2012; 54(1):61-6. [DOI:10.1016/j.archger.2011.03.011] [PMID]
51.Masti E, Fakhrayi S. [The study of the relationship between women’s employment and their social health in Maragheh (Persian)]. Sociological Studies. 2014; 7(24):117-33. [Link]
52.Sharifian A, Rezai H. [Comparison of life satisfaction, general health and functionality of elderly residents in public and private nursing homes in Tehran (Persian)]. Journal of Social Work Research. 2016. 2(8):77-111. [Link]
53.Hemmati Alamdarlou G, Dehshiri G, Shojaie S, Hakimi Rad E. [Health and Loneliness Status of the Elderly Living in Nursing Homes Versus Those Living with Their Families (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2008; 3(2):557-564. [Link]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار نشریه سالمند: مجله سالمندی ایران تحت مجوز Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
