مقدمه
سالمندی قسمتی از زندگی طبیعی انسان است که سیر به سوی کمال و رسیدگی به خویشتن دارد [1]. بهبود وضعیت بهداشتی و درمانی در چند دهه اخیر سبب افزایش تعداد سالمندان جهان شده است [2]. پیش‌بینی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد جمعیت سالمندان جهان از حدود 12 درصد در سال 2015 به حدود 22 درصد در سال 2050 افزایش خواهد یافت [3]. رشد سالمندی در کشورهای درحال‌توسعه بسیار بیشتر از کشورهای پیشرفته است و تا سال 2050، پیش‌بینی می‌شود که حدود 79 درصد سالمندان جهان در این کشورها خواهند زیست [4]. کشور ما نیز از این قضیه مستثنی نیست، به‌طوری‌که بر‌اساس سرشماری سال 1395نسبت به سال 1390، جمعیت سالمندان 60 سال و بالاتر با 1/1 درصد افزایش، از 8/2 به 9/3 درصد جمعیت کل کشور رسید [5]. با‌توجه‌به روند روزافزون رشد این گروه سنی، برنامه‌ریزی آینده‌نگر برای کنترل مسائل و مشکلات این گروه از اهمیت بالایی برخوردار است [6]. 
افزایش سن باعث سلب بعضی از نقش‌های اجتماعی از سالمندان و در‌نتیجه از دست رفتن هدف، هویت و موقعیت اجتماعی می‌شود [7]. حس تعلق، انگیزشی درونی برای هویت افراد در موقعیت‌های اجتماعی گوناگون و نشان‌دهنده وفاداری آنها به رفتاری ثابت است که با انتظارات دیگران از آن موقعیت تطابق دارد و سبب سازگاری فرد با موقعیت اجتماعی می‌شود. بنابراین انتظار می‌رود محیط زندگی فرد سالمند متناسب با نیاز‌ها و توانایی‌های او طراحی شود تا سالمند بتواند با داشتن حس تعلق به مکان، بیشترین احساس رضایتمندی را از محیط داشته باشد [8]. در همین راستا، سازمان بهداشت جهانی، اقدام به تهیه ویژگی‌های اصلی شهر دوستدار سالمند در 8 محور کرده است [9]. تئوری دلبستگی مکان نیز به رابطه عاطفی مثبت بین یک فرد و یک مکان خاص توجه می‌کند [10] که به دنبال افزایش سن و ورود به سالمندی افزایش می‌یابد [11]، چراکه این مفهوم باعث ارتقای عزت نفس شده و همچنین با ایجاد حس امنیت و تعلق می‌تواند باعث حفظ هویت مثبت در سالمندان در مواجهه با از دست دادن توانایی‌های عملکردی شود [10]. همچنین براساس تئوری دلبستگی مکانی، هر‌چه فرد زمان بیشتری را در یک فضا بگذراند، معنای عمیق‌تری در آن می‌یابد [12]. 
شهر دوستدار سالمند شهری است که در آن سالمندان و مردم عادی، هر دو به یک اندازه از حقوق شهروندی برخوردارند و شهر با سالمندان غریبه نیست. در شهر دوستدار سالمند خدمات حمل‌و‌نقل، امور اداری، شبکه‌های مخابراتی و ارتباطات رسانه‌ای‌، ساخت‌‌و‌ساز اماکن و طراحی معماری شهری و خدمات فرهنگی و بهداشتی به شکلی ارائه می‌شود که سالمندان بدون وابستگی یا با دریافت حداقل کمک از دیگران، بتوانند از این امکانات بهره‌مند شوند [13]. بنابراین شهر دوستدار سالمند با بهینه‌سازی بهداشت، مشارکت و امنیت برای ارتقای کیفیت زندگی سالمندان [14]، سالمندی فعال را برای افرادی که پا به سن گذاشته‌اند، فراهم می‌کند [15] و باعث افزایش کیفیت زندگی، حفظ توانایی انجام فعالیت‌های روزانه و مقابله با انزوای اجتماعی، مشکلات شناختی و فیزیکی سالمندان می‌شود [16]. همچنین عضویت در جوامع دوستانه به‌عنوان شکلی از سرمایه اجتماعی، طیف گسترده‌ای از فرصت را برای مشارکت اجتماعی سالمندان، ارتباطات اجتماعی قوی و توانمند‌سازی آن‌ها فراهم کرده و باعث افزایش احساس تعلق در افراد جامعه می‌شود [17-19]، پس اگر تجارب زندگی در محیط برای افراد خوشایند باشد، حس تعلق و روابط افراد با دیگران و محیط ارتقا می‌یابد [19].
با تغییر هرم جمعیتی ایران به سمت سالمندی و تأثیرپذیری افراد سالمند از تمامی شرایط محیطی و همچنین تأثیر شاخص‌های شهر دوستدار سالمند بر افزایش تعلق و مشارکت اجتماعی سالمندان، با نگاهی واقع‌بینانه نسبت به وضعیت زندگی و نوع ارتباطات این قشر، انتظار می‌رود مبانی تحقق فرصت‌ها و عدالت اجتماعی را درخصوص سالمندان همچون سایر آحاد جامعه مد‌نظر قرار دهیم، چراکه سالمند تا آخرین لحظات حیات خویش، خواهان کمال همه‌جانبه، خود‌شکوفایی و حضور مؤثر در تمامی عرصه‌‌های اجتماعی همانند سایر افراد است [20]. بنابراین این مطالعه‌ با هدف تعیین نقش پیش‌بینی‌کننده شاخص‌های شهر دوستدار سالمند در تعلق اجتماعی در سالمندان شهرستان محمدیه استان قزوین، انجام شد.

روش مطالعه
این مطالعه، یک مطالعه توصیفی‌تحلیلی است که به‌صورت مقطعی در سال 1401 بر روی 300 سالمند ساکن شهرستان محمدیه در استان قزوین انجام شد. روش نمونه‌گیری در این مطالعه به‌صورت خوشه‌ای بود. برای این منظور، ابتدا شهر محمدیه به 6 خوشه تقسیم‌بندی شد. سپس لیستی از کلیه بوستان‌ها و مساجد شهرمحمدیه از سازمان فضای سبز اخذ شد. سپس از هر خوشه، تعدادی بوستان و مسجد به‌صورت تصادفی انتخاب و سپس از این اماکن، سالمندان واجد شرایط به‌صورت در‌دسترس انتخاب شدند.
معیارهای ورود به مطالعه: سکونت در شهر محمدیه، سن 60 سال و بالاتر، تمایل به شرکت در مطالعه و توانایی برقراری ارتباط کلامی. سالمندان با بیماری‌های جسمی شدید و یا بیماری‌های روانی تشخیص داده‌شده (بر‌اساس گزارش سالمند) که مانع برقراری ارتباط و پاسخ‌گویی به پرسش‌نامه بود، از مطالعه خارج شدند. 
با در نظر گرفتن سطح اطمینان 0/95 و درصد خطا 0/05 و تعداد جامعه آماری (سالمندان 60 سال و بالاتر شهر محمدیه) که حدود 7000 نفر در سرشماری سال 1395 تخمین زده شده است، تعداد نمونه این مطالعه با استفاده از فرمول کوکران، 300 نفر محاسبه شد. جمع‌آوری اطلاعات از 15 فروردین تا پایان اردیبهشت 1401، به طول انجامید. تصویر شماره 1، دیاگرام نمونه‌گیری این مطالعه را نشان می‌دهد.

ابزار گردآوری داده‌ها
جهت جمع‌آوری داده‌ها از چک‌یست اطلاعات جمعیت‌شناختی و پرسش‌نامه‌های شهر دوستدار سالمند و تعلق اجتماعی استفاده شد. چک‌لیست جمعیت‌شناختی شامل اطلاعاتی در‌رابطه‌با سن، جنسیت، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و درآمد بود.

پرسش‌نامه شهر دوستدار سالمند 
این پرسش‌نامه را زرقانی و همکاران [21] در سال 1393، بر‌اساس معیار‌های استاندارد سازمان بهداشت جهانی تدوین کرده است. سؤالات به‌صورت طیف لیکرت از کاملاً مخالفم تا کاملاً موافقم، طراحی شده است. این پرسش‌نامه شامل 68 گویه با 8 شاخص شامل فضای باز شهری (14 سؤال)، ساختمان‌ها و مکان عمومی (5 سؤال)، حمل‌و‌نقل درون‌شهری (8 سؤال)، ایمنی و سهولت تردد (5 سؤال)، مشارکت اجتماعی (10 سؤال)، ارتباطی (8 سؤال)، بهداشتی‌درمانی (7 سؤال) و فرهنگی‌تفریحی (11 سؤال) است. این پرسش‌نامه برای استفاده در ایران بومی‌سازی شده است [21، 22] و همسانی درونی این پرسش‌نامه در مطالعه خوارزمی و همکاران با ضریب آلفای کرونباخ برابر با 0/78 تأیید شد [23]. در مطالعه حاضر، آلفای کرونباخ پرسش‌نامه 0/935 محاسبه شد.

پرسش‌نامه احساس تعلق اجتماعی 
پرسش‌نامه احساس تعلق اجتماعی توسط احمدی بجستانی و همکاران در سال 1393 در بندر عباس در 9 گویه و به‌صورت طیف 5 لیکرتی از کاملاً مخالفم (1 امتیاز) تا کاملاً موافقم (5 امتیاز) طراحی شده است. به ترتیب حداقل و حداکثر امتیاز به‌دست‌آمده از این پرسش‌نامه 9 و 45 است. نمرات کسب‌شده بین 9 تا 15، حد پایین، 15 تا 30، حد متوسط و نمرات بالاتر از 30، حد بالای تعلق اجتماعی را نشان می‌دهد. روایی صوری و محتوایی این پرسش‌نامه مورد ارزیابی و تأیید قرار گرفت. همچنین پایایی درون‌آیتمی پرسش‌نامه با آلفای کرونباخ 0/767 در حد قابل‌قبول است [24]. 

تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها 
تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 23 انجام شد. متغیر‌های کیفی مطالعه با فراوانی و درصد و متغیر‌های کمی با میانگین و انحراف معیار توصیف شدند. جهت تعیین پیش‌بینی‌کننده‌های تعلق اجتماعی، ابتدا از رگرسیون تک‌متغیره استفاده شد و متغیرهایی که در رگرسیون تک‌متغیره، ارتباط معناداری با تعلق اجتماعی داشتند، وارد رگرسیون چند‌متغیره شدند. متغیرهای اسمی و رتبه‌ای، ابتدا به متغیرهای Dummy تبدیل شده و سپس وارد تحلیل رگرسیون تک یا چند‌متغیره شدند. سطح معنی‌اری 0/05≥P در نظر گرفته شد.
پژوهش حاضر در کمیته اخلاق در پژوهش‌های زیست پزشکی دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین مطرح و با کد  IR.QUMS.REC.1401.002 مورد تأیید قرار گرفت. پس از بیان اهداف پژوهش برای شرکت‌کنندگان، به آن‌ها از محرمانه ماندن اطلاعات شخصی اطمینان خاطر داده شد و قبل از پر کردن پرسش‌نامه‌ها از تمام سالمندان شرکت‌کننده در مطالعه حاضر، رضایت‌نامه کتبی اخذ شد.

یافته‌ها
میانگین سنی سالمندان 6/00±‌67/55 سال و محدوده سنی آنان 60 تا 84 سال بود. اکثر سالمندان، مرد (157 نفر، 52/33 درصد)، متأهل (72/00 درصد، 216 نفر)، بی‌سواد (52/33 درصد، 157 نفر) و با میزان درآمد کمتر از هزینه ماهانه (59 درصد، 177 نفر) بودند (جدول شماره 1).


براساس اطلاعات جدول شماره 2، بیشترین میانگین نمره رضایتمندی سالمندان از شاخص‌های ایمنی و سهولت تردد (4/51±16/86) و شاخص‌های فضاهای باز شهری (11/47±45/61) و کمترین رضایتمندی سالمندان از شاخص ارتباطی (4/11±17/83) بود.


با‌توجه‌به نتایج، وضعیت تأهل، سطح تحصیلات و شاخص‌های ایمنی و سهولت تردد شهر دوستدار سالمند به‌عنوان پیش‌بینی‌کننده‌های تعلق اجتماعی سالمندان معرفی شدند. به‌طوری‌که سالمندان مطلقه نسبت به سالمندان متأهل (β=0/150، P=0/006)، تعلق اجتماعی پایین‌تری را ذکر کردند. سالمندان با تحصیلات در سطح زیر دیپلم (β=0/170، P=0/003) و دیپلم (β=0/192، P=0/001) نسبت به سالمندان بی‌سواد، تعلق اجتماعی بالاتری داشتند. سالمندانی که شاخص‌های ایمنی و سهولت تردد شهر را بهتر می‌دانستند (β=0/328، P<0/001)، تعلق بیشتری را گزارش کردند (جدول شماره 3).


مدل برآوردشده، به‌طور‌کلی با میزان P<0/001، F=6/182 معنی‌دار و توانسته است به میزان 21 درصد (0/21=R2) تعلق اجتماعی سالمندان مورد‌بررسی را پیش‌بینی کند.

بحث 
مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین شاخص‌های شهر دوستدار سالمند و تعلق اجتماعی در سالمندان شهرستان محمدیه در استان قزوین انجام شد. نتایج نشان داد اکثر سالمندان از شاخص فضای باز شهری و ایمنی و سهولت تردد رضایت داشتند که هم‌راستا با نتایج مطالعه کیایی و همکاران (1398) در شهر قزوین است [25]. تشابه نتایج به‌دست‌آمده، ممکن است به علت پایین بودن سطح انتظارات سالمندان شهرهای قزوین و محمدیه از امکانات شهری و رفاهی و یا عدم اگاهی آنان از حقوق شهروندی و شاخص‌های شهر دوستدار سالمند باشد. خوارزمی و همکاران (1393) در شهر مشهد [21] و شرقی و همکاران (1395) در شهر تهران [26] نتایج مغایری را گزارش کردند. این نتایج متفاوت را می‌توان این‌گونه توجیه کرد که با توسعه و تکامل یک شهر تفاوت‌هایی را در انتظارت و نیاز‌های افراد شاهد خواهیم بود. به‌طوری‌که توسعه بافت شهری کلان‌شهرهایی، مانند مشهد و تهران ممکن است باعث بالا رفتن انتظارات و خواسته‌های سالمندان شود.
 نتایج نشان داد اکثر سالمندان شهرستان محمدیه (‌196 نفر، 65/3 درصد)، تعلق اجتماعی بالایی را ذکر کردند و 34/7 درصد آنان (104 نفر‌)، تعلق اجتماعی در سطح متوسطی داشتند و هیچ‌یک از آنان تعلق اجتماعی پایینی را گزارش نکردند. در همین راستا، نیکخواه و همکاران (1399) [22] دریافتند افرادی که بیش از 20 سال در شهر بندرعباس سکونت داشته‌اند، نسبت به سایرین از احساس تعلق بیشتری برخوردار بودند. همچنین رهروی پوده و تدین (1401) [27] گزارش کردند که سالمندان بیشترین حس تعلق مکان به محله را داشتند. در این ارتباط، نقدی و همکاران (1395) [28] دریافتند گذشته تعاملی با محل زندگی، خاطرات و رویدادها، مدت‌زمان زندگی در آن محل و خاطرات مرتبط با آن از‌جمله عواملی هستند که می‌توانند در فرایند دلبستگی به مکان تأثیرگذار باشند. رضایی و همکاران (1394) [29] نیز نشان دادند حس مکان بر ارتقای حس تعلق شهروندان که متأثر از پیوندهای سکونتی، پیوندهای خانوادگی و پیوندهای فعالیتی است و نیز حس تعلق اجتماعی مؤثر است. همچنین بر اساس نظریه لو و آلتمن (1992) [30]، دلبستگی مکان، سه مؤلفه عاطفه (هیجان)، شناخت (دانش و باورها) و تمایل به عمل (رفتار) را در‌بر می‌گیرد. لو و آلتمن بر نقش اجتماعی مکان و تعاملات فرهنگی‌اجتماعی در مکان تأکید داشته و دلبستگی به مکان را از منظر دلبستگی اجتماعی یعنی نوعی از دلبستگی به خاطرات افراد تفسیر کرده‌اند. بر‌اساس این نظریه، دلبستگی به مکان با تغییرات زمانی رابطه‌ای ‌قوی داشته و هرچه فرد مدت‌زمان بیشتری با یک فضا در ارتباط باشد، احتمال برقراری تعاملات اجتماعی با دیگران افزایش یافته و در‌نتیجه دلبستگی به مکان ارتقا می‌یابد. اکبرزاده آرانی و همکاران (2021) نیز دلبستگی اجتماعی (شامل امنیت اجتماعی، مشارکت اجتماعی، حمایت اجتماعی و اعتماد اجتماعی)، را به‌عنوان یکی از ابعاد تأثیر‌گذار در دلبستگی مکانی معرفی کردند [10]. همچنین فرخ‌نژاد افشار و همکاران (2021) بیان کردند بین تمام ابعاد دلبستگی مکان و عملکرد اجتماعی همبستگی مثبت و معنی‌داری وجود دارد [11]. بدین معنا که وجود تعاملات مکرر و مداوم در محله، با ارتقای اعتماد اجتماعی در میان همسایگان، دلبستگی به محله مسکونی را افزایش می‌دهد [31]. همچنین مکانی که فرصت مشارکت‌های اجتماعی بیشتری را فراهم می‌کند باعث بهبود احساس سلامت در افراد می‌شود [11]. از‌این‌رو می‌توان گفت حس مکان، خاطرات، ارتباطات اجتماعی و آشنایی با محیط در دلبستگی مکانی افراد تأثیر‌گذار است [32]. 
در مطالعه حاضر، سالمندان متأهل نسبت به مطلقه، تعلق اجتماعی بالاتری داشتند. صادقی جعفری و همکاران (1397) [33] نیز رابطه معنی‌دار و مثبت بین وضعیت تأهل و تعلق اجتماعی گزارش کردند. این نتیجه را می‌توان این‌طور تبیین کرد که افراد متأهل به دلیل داشتن شبکه اجتماعی گسترده‌تر و به دنبال آن فرصت مشارکت اجتماعی بیشتر نسبت به افراد مطلقه، از احساس تعلق اجتماعی بالاتری برخوردار هستند. همچنین نتایج این مطالعه نشان داد سالمندان با‌سواد نسبت به بی‌سواد، تعلق اجتماعی بالاتری داشتند. در این راستا زیاری و همکاران (1396) [34] نشان دادند هر‌چه افراد تحصیلات بالاتری داشته باشند میزان درک و آمادگی آنان برای مشارکت در فعالیت‌های محله افزایش می‌یابد. در این رابطه می‌توان اظهار گفت معمولاً افراد با سطح تحصیلات بالاتر، از جایگاه اجتماعی بالاتری برخوردار بوده و مورد احترام و اعتماد اکثریت مردم جامعه هستند که درنتیجه باعث افزایش مشارکت اجتماعی و سطح تعلق اجتماعی آنان می‌شود. 
از دیگر نتایج مطالعه حاضر، وجود ارتباط معنی‌دار بین شاخص‌های ایمنی و سهولت تردد شهری و تعلق اجتماعی بود. در این راستا، عیسی لو و همکاران (1394) [35] گزارش کردند که احساس ناامنی به‌عنوان مانع حضور آسان و عادلانه سالمندان ساکن شهر قم در فضای شهری بود. کامیار راد و همکاران (1401) [36] نیز بیان کردند شهر ناایمن می‌تواند تهدیدکننده حیات سالمندان باشد. افرا (2023) [37] نیز وجود رابطه معنادار بین احساس امنیت اجتماعی در زنان و مشارکت اجتماعی آنان را نشان داد. همچنین زیاری و همکاران (1396) در شهر نورآباد دلفان [34]، به این نتیجه دست یافتند که هر‌چه احساس امنیت در افراد بیشتر باشد، آنان آمادگی بیشتری برای مشارکت‌های اجتماعی خواهند داشت. این نتیجه را می‌توان این‌گونه توجیه کرد که سالمندان برای حضور در اجتماع نیازمند فضای مناسب و امنی هستند تا بتوانند ارتباطات اجتماعی خود را با دیگران برقرار کنند. از‌آنجایی‌که در مطالعه حاضر، اکثر سالمندان از شاخص‌های ایمنی و سهولت تردد در شهرستان محمدیه اعلام رضایت کردند، حضور مؤثر و پر‌رنگ در اجتماعات داشتند و با برقراری مشارکت اجتماعی با همسالان خود، تعلق اجتماعی بالاتری را از خود نشان دادند.

نتیجه‌گیری نهایی
نتایج مطالعه حاضر نشان داد اگرچه اکثریت سالمندان از شاخص‌های شهر دوستدار سالمند رضایت نداشتند، ولی حس تعلق بالایی به افراد، مکان‌ها و اشیای اطراف خود داشتند. همچنین بر‌اساس نتایج، سالمندانی که در اجتماع احساس امنیت می‌کردند و دسترسی آسان به وسایل نقلیه عمومی داشتند، احساس تعلق اجتماعی بالاتری داشتند. دستاورد این مطالعه، شناخت کاستی‌های شهرستان محمدیه در مقایسه با مقیاس‌های استاندارد شهر دوستدار سالمند بود و نتایج آن می‌تواند کمک مؤثری در برنامه‌ریزی‌های مناسب و درست در جهت نیل به شهر دوستدار سالمند شدن، کند. پیشنهاد می‌‌شود مطالعاتی با دامنه وسیع‌تر جغرافیایی و از‌طریق مشاهده شاخص‌های شهر دوستدار سالمند انجام شود و با نتایج مطالعاتی که با روش خودگزارش‌دهی انجام شده، مقایسه شود.
از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به خودگزارش‌دهی برای پر کردن پرسش‌نامه‌ها اشاره کرد که ممکن است برخی از سالمندان از ارائه پاسخ واقعی خودداری کرده باشند. هرچند، با دادن توضیحات لازم در‌مورد سؤالات پرسش‌نامه سعی بر کمرنگ شدن این محدودیت شد. همچنین با‌توجه‌به اینکه نمونه‌ها به‌صورت در‌دسترس از میان سالمندان حاضر در مساجد و بوستان‌ها انتخاب شدند، ممکن است تعمیم‌پذیری نتایج مطالعه حاضر به تمام سالمندان شهرستان محمدیه با مشکل مواجه شود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مورد تایید کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین (کد: IR.QUMS.REC.1401.002) قرار گرفت. پس از تشریح اهداف مطالعه برای شرکت‌کنندگان، و اطمینان از محرمانه بودن اطلاعات شخصی آن‌ها، رضایت آگاهانه کتبی از همه آن‌ها اخذ شد.

حامی مالی
این پژوهش برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی ارشد پرستاری (گرایش سالمندی) خانم سمانه معروفی از دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین، دانشکده پرستاری مامایی است. تأمین مالی این پژوهش نیز برعهده دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین بوده است.

مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: سمانه معروفی، فاطمه محمدی و سیده آمنه مطلبی؛ روش‌شناسی: سمانه معروفی، فاطمه محمدی و سیده آمنه مطلبی؛ تجزیه‌و‌تحلیل: احد علیزاده؛ تحقیق و بررسی: سمانه معروفی، فرنوش زرآبادی‌پور، فاطمه محمدی و سیده آمنه مطلبی؛ نگارش پیش‌نویس: سمانه معروفی، فرنوش زرآبادی‌پور، فاطمه محمدی و سیده آمنه مطلبی؛ ویراستاری و نهایی‌سازی نوشته: سمانه معروفی، فرنوش زرآبادی‌پور، فاطمه محمدی، احد علیزاده و سیده آمنه مطلبی؛ منابع: سمانه معروفی، فرنوش زرآبادی‌پور، فاطمه محمدی و سیده آمنه مطلبی؛ مدیریت پروژه: سیده آمنه مطلبی

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان از معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی قزوین و و کلیه سالمندان شرکت کننده در این مطالعه تشکر و قدردانی می کنند. 
 

References
1.Alipoor F, Sajadi H, Forozan A, Biglarian A. [The role of social support in elderly quality of life (Persian)]. Social Welfare Quarterly. 2009; 8(33):149-67. [Link]
2.Arsang-Jang S, Jafari-Koshki T, Afshari A, Arsang-Jang M. [Prevalence o f disability and related factors in elderly of Qom City (Persian)]. Journal of Geriatric Nursing. 2018; 4(3):65-79. [Link]
3.WHO. Ageing and health. Geneva: WHO; 2022. [Link]
4.United Nations Population Fund. Urbanization: A majority in cities. New York: UNFPA; 2015. [Link]
5.Kiaei M, Mohammadi F, Hosseinkhani Z, Motalebi SA. [Assessing mediating role of financial satisfaction in the relationship of financial literacy with quality of life in retired older adults (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2022; 17(3):322-37. [DOI:10.32598/sija.2022.2778.5]
6.Karami J, Sanjabi A, Karimi P. [The prediction of life satisfaction among the elderly based on resilience and happiness (Persian)]. Aging Psychology. 2017; 2(4):229-36. [Link]
7.Salari M, Varastehfar A, Sarabi AB. The pattern of love making among the elderly in Tehran City: With the approach of foundational data theory. Applied Family Therapy Journal. 2022; 3(2):117-46. [DOI:10.61838/kman.aftj.3.2.6]
8.Hu J, Tsai PK, Huang MN, Tsay SF. [Age-friendly cities, ideals and practice: The experience of Taichung city (Chinese)]. Hu Li Za Zhi: The Journal of Nursing. 2012; 59(6):5-11. [PMID]
9.Chung S, Kim M, Auh EYY, Park NSS. WHO's global age-friendly cities guide: Its implications of a discussion on social exclusion among older adults. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2021; 18(15):8027. [PMID]
10.Aliakbarzadeh Arani Z, Zanjari N, Delbari A, Foroughan M, Ghaedamini Harouni G. Place attachment and aging: A scoping review. Journal of Human Behavior in The Social Environment. 2022; 32(1):91-108. [DOI:10.1080/10911359.2020.1860852]
11.Farokhnezhad Afsha P, Malakouti SK, Rashedi V, Ajri-khameslou M. [Relationship between place attachment and social functioning in the elderly (Persian)]. Iranian Journal of Psychiatry and Clinical Psychology. 2021; 27(2):194-203. [Link]
12.Aliakbarzadeh Arani Z, Zanjari N, Delbari A, Foroughan M, Ghaedamini Harouni G. How do Iranian older adults define place attachment? A qualitative study. Health Promotion Perspectives. 2021; 11(2):186-93. [DOI:10.34172/hpp.2021.23] [PMID] [PMCID]
13.Haghshenas N. [Evaluation of socio-demographic policies of active aging in Iran and the challenges ahead (Persian)]. Socio-Cultural Knowledge. 2013; 4(1):101-20. [Link]
14.Nemati D, Agha Bakshy H. [Tehran is an elderly lover city, primary steps of global of elderly capital city (Persian)]. Social Research. 2013; 6(18):15-44. [Link]
15.Keating N, Eales J, Phillips JE. Age-friendly rural communities: Conceptualizing ‘best-fit’. Canadian Journal on Aging. 2013; 32(04):319-32. [DOI:10.1017/S0714980813000408] [PMID]
16.Jackisch J, Zamaro G, Green G, Huber M. Is a healthy city also an age-friendly city? Health Promotion International. 2015; 30(suppl 1):i108-i17. [DOI:10.1093/heapro/dav039] [PMID]
17.Newall N, Menec V. Age-friendly communities principles and initiatives. Canadian Acoustics. 2014; 42(3):1-2. [Link]
18.Kurtyka-Marcak I, Hełdak M, Przybyła K. The actual demand for the elimination of architectural barriers among senior citizens in Poland. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2019; 16(14):2601. [DOI:10.3390/ijerph16142601] [PMID] [PMCID]
19.Emami A, Bazdar M, Safari M, Farahnaki R. [The determination of relationship between sense of belonging and its social indicators, case study: Ziarat Village- Golestan (Persian)]. Armanshahr Architecture & Urban Development. 2023; 10(21):11-21. [Link]
20.Heinrich LM, Gullone E. The clinical significance of loneliness: A literature review. Clinical Psychology Review. 2006; 26(6):695-718. [DOI:10.1016/j.cpr.2006.04.002] [PMID]
21.Zarghani SH, Kharazmi OA, Johari L. [Evaluation of the “age-friendly” city indicators in Mashhad by focusing on the social-cultural indices (Persian)]. Human Geography Researh Quarterly. 2015; 47(4):673-88. [DOI:10.22059/jhgr.2015.51385]
22.Nikkhah H, Sarafraz P, Valipour Z. [A study of social factors affecting citizens’ sense of belonging to the city (Case of study:the city of Bandar Abbas) (Persian)]. Urban Sociological Studies. 2020; 10(35):85-116. [Link]
23.Khoddam H, Dehghan M, Sohrabi A, Modanloo M. The age-friendly cities characteristics from the viewpoint of elderly. Journal of Family Medicine and Primary Care. 2020; 9(11):5745-51. [DOI:10.4103/jfmpc.jfmpc_1098_20] [PMID] [PMCID]
24.Nikkhah H, Ahmadi Bajstani Z. [The investigation of socio-cultural factors on social participation among the BandarAbbass citizen (Persian)]. Socio-Cultural Development Studies. 2017; 6(1):159-84. [Link]
25.Kiaie M, Motalebi SA, Mirzadeh M, Mohammadi F. [Evaluating age-friendly city indicators in Qazvin: Urban open spaces, buildings and public places (Persian)]. The Journal of Qazvin University of Medical Sciences. 2019; 23(5):430-9. [Link]
26.Sharqi A, Zarghami E, Olfat M, Kousalari F. Evaluating Status of Global Indices of Age-Friendly City In Tehran Metropolis (AFC). Architecture, Civil Engineering, Environment. 2016; 9(3):35-52. [Link]
27.Rahravi poodeh S, Tadayon B. [Explaining the effective factors on the sense of belonging to the place and evaluating the indicators of social stability in the historical context (Case study: Joybareh neighborhood of Isfahan) (Persian). Journal of Researches in Islamic Architecture. 2022; 10(3):86-106. [DOI:10.52547/jria.10.3.4]
28.Naghdi A, Vahdat S, Sajadzade H. [The role of social capital in place attachment in traditional neighborhoods (Case study: City neighborhoods Hamedan) (Persian)]. Urban Studies. 2016; 6(18):23-50. [Link]
29.Rezaei S, Rafieyan M, Arghan A. [Assess the impact of a sense of citizenship of a sense of place by emphasizing its semantic components Case study: The new City Campus (Persian)]. Urban Management. 2016; 15(44):41-64. [Link]
30.Low SM, Altman I. Place attachment. In: Altman I, Low SM, editors. Place attachment. Human behavior and environment, vol 12. Boston, MA: Springer; 1992. [Link]
31.Annamoradnejad R, Arvin M. [Investigation effect components Individual and social context on place attachment (case study: Qaemshahr City) (Persian)]. Research and Urban Planing. 2021; 12(46):52-67. [DOI:10.30495/jupm.2021.4014]
32.Cook CC, Martin P, Yearns M, Damhorst ML. Attachment to “place” and coping with losses in changed communities: A paradox for aging adults. Family and Consumer Sciences Research Journal. 2007; 35(3):201-14. [DOI:10.1177/1077727X06296794]
33.Sadighi Jafari J, Yazadkhasti B, Ejtehadi M. [A study of the sense of belonging to Iranian society and its influential factors (Persian)]. Iranian Journal of Sociology. 2018; 19(1):3-26. [DOI:10.22034/jsi.2018.36646]
34.Ziari K, Hatami A, Mesbahi S. [Investigating the factors affecting increasing social participation with emphasis on neighborhood affect (case study: Nourabad Delfan) (Persian)]. Journal of Urban Social Geography. 2017; 4(2):69-86. [DOI:10.22103/JUSG.2018.1953]
35.Isalou S, Jomehpoor M, Khaksari A. [The needs and problems of the elderly in urban areas: A case study of Central Qom (Persian)]. Journal of Social Work Research. 2015; 2(6):1-39. [DOI:10.22054/rjsw.2015.7891]
36.Rad S, Kamyar G, Rad S. [Right to the safe city in human rights and Iranian law (Persian)]. Journal of Legal Research. 2022; 21(51):177-202. [DOI:10.48300/jlr.2022.160775]
37.Afra H. [Meta-analysis of factors affecting women’s sense of social security (Persian)]. Social Development & Welfare Planning. 2023; 14(56):205-35. [Link]