اهداف: مطالعات نشان داده است که افراد مسن نسبت به دیگر گروه‌های سنی، بیشتر به بیماری‌های مزمن مبتلا شده و تحت درمان می‌باشند و در نتیجه از داروهای بیشتری استفاده می‌کنند. به دلایل بسیاری، سالمندان در معرض خطر مشکلات مرتبط با دارو هستند که از جمله آن‌ها تغییرات مرتبط با سن در فارماکوکینتیک (Pharmacokinetics) و فارماکودینامیک (Pharmacodynamics) داروها است که عملکرد داروها را در بیماران سالمند، تغییر می‌دهد. استفاده داروی نامناسب در بیماران سالمند، منجر به واکنش‌های دارویی نامطلوب می‌گردد. شناسایی این‌گونه داروها و عدم تجویز آنان برای این گروه سنی، مانع از بروز حوادث نامطلوب و ارتقای کیفیت خدمات درمانی برای آنان می‌شود.

مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر به صورت توصیفی-تحلیلی بر روی 212 نفر از سالمندانی که در رده سنی 60 سال و بالاتر قرار داشتند و در دو بیمارستان عمومی- آموزشی و دو بیمارستان عمومی-غیرآموزشی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران بستری و سپس ترخیص شده بودند، انجام گرفت. پرسشنامه معیار Beers (Beers criteria) به منظور شناسایی مصرف داروهای نامناسب مورد استفاده سالمندان و تداخلات دارو – بیماری در سالمندان 60 سال و بالاتر، به عنوان ابزار سنجش مورد استفاده قرار گرفت.

یافته‌ها: میانگین سنی سالمندان مورد مطالعه، 69/32(6/82=sd) سال بود. مصرف داروی نامناسب در میان سالمندان %20/75 بود. بیشترین داروهای نامناسبِ مورد استفاده، آلپارازولام (%16/66)، کلوردیازپوکسید (14/28%)، فوکستین (11/90%) و اُکازپام (11/90%) برآورد گردید و بیشترین میزان تداخل دارو-بیماری مربوط به تداخل ناهنجاری های لخته خون با داروی کلوپیدگرل ‏(29/4%) بود. بیشترین طبقه دارویی مورد استفاده سالمندان مورد مطالعه از داروهای نامناسب، بنزودیازپین‌ها (%49/98) بودند. رابطه آماری معنی‌داری بین میزان درآمد با مصرف داروی نامناسب وجود داشت (0/041=P).

نتیجه‌گیری: میزان مصرف داروی نامناسب در میان سالمندان در مقایسه با بسیاری از کشورها زیاد می‌باشد. مصرف چنین داروهایی، سالمندان را در معرض واکنش‌های دارویی نامطلوب قرار می‌دهد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که نیاز به تدوین و عملیاتی نمودن دستورالعمل‌های علمی استفاده از داروها، ارتقای معیارهای استفاده از آنها، و بهبود آگاهی پزشکان وجود دارد و این امر می‌تواند منجر به پایش توام با دقت در رژیم دارویی بیماران سالمند می‌گردد. برگزاری دوره‌های آموزشی برای پزشکان برای آموزش چنین مواردی ضروری به نظر می‌رسد.