ماندانا کلانتر، آرام تیرگر، سمانه پورهادی،
دوره ۱۶، شماره ۳ - ( ۷-۱۴۰۰ )
چکیده
اهداف یکی از راه‌های بهبود مشارکت‌های اجتماعی سالمندان، متناسب‌سازی، تأمین ایمنی و استقلال سالمندان در مکان‌های مورد استفاده آنان است. با توجه به رشد سریع جمعیت سالمندان در ایران و همچنین نقش مهم مساجد به عنوان یکی از اصلی‌ترین پایگاه‌های مذهبی معنوی سالمندان، انجام مطالعاتی جهت تعیین مؤلفه‌های ساختاری مساجد از منظر سالمندشناسی و ارگونومی با محدودیت مواجه است؛ بنابراین هدف مطالعه حاضر، تبیین مؤلفه‌های تناسب ساختاری مساجد دوستدار سالمند بود.
مواد و روش ها پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با کاربرد روش تحلیل محتوا در سال ۱۳۹۹ انجام شده است. جامعه مورد پژوهش را سالمندان مراجعه‌کننده به مساجد شهر بابل تشکیل دادند که توانایی برقراری ارتباط مؤثر و تمایل به مشارکت در تحقیق را دارا بودند. انتخاب مساجد به عنوان محیط پژوهش بر اساس توزیع جغرافیایی (در چهار منطقه شمال، جنوب، شرق و غرب شهر بابل) انجام شد. روش جمع‌آوری داده‌ها به صورت مصاحبه عمیق و نیمه‌ساختارمند تا رسیدن به سطح اشباع داده‌ها، ادامـه یافـت. هر مصاحبه بعد از اجرا بلافاصله پیاده و سپس بر اساس روش مرحله‌ای کاول Kvale’s step by step method تحلیل شد.
یافته ها در این مطالعه مصاحبه با هجده سالمند ۶۱ تا ۷۲ سال (با میانگین و انحراف معیار ۲/۹۹ ±۶۶/۳۳سال) انجام شد که سیزده نفر از آنان (۷۲/۲۲ درصد) مؤنث بودند. داده‌های این پژوهش در پنج طبقه اصلی و هجده زیر طبقه قرار گرفتند که مؤلفه‌های تناسب ساختاری مساجد سالمند دوست را به تصویر می‌کـشند. طبقات اصلی استخراج‌شده شـامل محیط خارجی، محیط داخلی، تجهیزات، برخورداری از امکانات اولیه رفاهی و تسهیلات داخلی بود.
نتیجه گیری نتیجه این پژوهش، بیانگر ادراکات سالمندان از موانع و مشکلات ساختاری موجود در استفاده آن‌ها از محیط مسجد بود. مؤلفه‌های تعیین‌شده در این تحقیق می‌تواند در شناسایی، اولویت‌بندی نیازها و انتخاب نوع مداخلات در متناسب‌سازی محیط مساجد با ویژگی‌های سالمندان کمک کند.
