اهداف: هدف این پژوهش، ارایه انگاره های محیطی است که بر میزان حضور و مشارکت سالمندان در فضاهای عمومی شهری تاثیر داشته، متضمن دستیابی به الگوی سالمندی موفق در فضاهای عمومی شهری است.
مواد و روشها: این پژوهش، از نوع توصیفیتحلیلی و در بستری پیمایشی بود. جامعه آماری این پژوهش، سالمندان بالای ۶۵ سال شهر شیراز بودند که در فضاهای عمومی حضور و مشارکت داشتند و در این فضاها به فعالیت های مختلف می پرداختند. داده های این پژوهش از دو گروه نمونه ۵۰ نفری با مصاحبه عمیق (مطالعه مقدماتی) و ۱۴۴ نفری با پرسشنامه محقق ساخته، جمع آوری شد. نمونه گیری به روش تصادفی ساده انجام شد. همچنین از نرم افزارهای SPSS و LISREL به عنوان ابزار تحلیل و ارزیابی داده ها و از مدل ساختاری تحلیل عاملی تاییدی و روش تحلیل حداقل مربعات غیر وزنی به عنوان روش تحلیل داده ها بهره گرفته شد.
یافتهها: انگاره های زیر در ارزش گذاری فضاهای عمومی شهری از دید سالمندان برای حضور و مشارکت تاثیر گذارند: ۱. راه یابی و دسترسی (دسترسی عمومی به فضا T=۴/۸۱)؛ ۲. ایمنی و امنیت (وقوع کم جرم و جنایت T=۱۴/۰۹)؛ ۳. آسایش (مبلمان مناسب و طراحی شده T=۵/۵۹)؛ ۴. پویایی و جذابیت (وجود کاربری متنوع T=۳/۹۴)؛ ۵. هم آوایی با طبیعت (پاکیزگی و عدم وجود آلودگی T=۵/۴۴)؛ ۶. رمز گرایی و ابهام (وجود نقاط قابل کشف T=۷/۲۴)؛ ۷. هویت (رنگ و مصالح هماهنگ با محیط قرارگیری T=۳/۳۷)؛ ۸. آزادی (آزادی انجام دادن فعالیت های متنوع T=۹/۴۹)؛ ۹. رویدادپذیری (بروز رویدادهای فرهنگی T=۴/۶۵)؛ ۱۰. بوم گرایی (هماهنگی با محیط پیرامونی T=۴/۴۴)؛ ۱۱. وحدت (پراکندگی کم عناصر فضا T=۲۶/۷۲)؛ ۱۲. نظم (نظم در کلیات و جزییات فضا (T=۱۵/۷۹ و ۱۳. خاطره ذهنی (طراحی فضای عمومی مطابق با آداب و رسوم محیط قرارگیری T=۷/۷۶).
نتیجهگیری: به نظر می رسد شناخت و درک نیازهای مختلف سالمندان و تلاش در جهت پاسخگویی به این نیازها و احترام به ترجیحات آنها در طراحی و بهسازی فضاهای عمومی شهری، می تواند در زندگی خوب سالمندی و بهبود کیفیت و امید به زندگی آنها و دستیابی به اهداف سالمندی موفق، موثر باشد.