دکتر شهلا اسیری، خانم حنانه رحیمی، دکتر احسان کاظم نژاد لیلی، دکتر نگار پوروخشوری،
دوره ۲۰، شماره ۱ - ( بهار- درحال انتشار ۱۴۰۴ )
چکیده
اهداف: یکی از اختلالات شایع و تاثیر گذار برکیفیت زندگی سالمندان، اختلالات خواب است. آموزش بهداشت خواب به منظور تغییر در باورها و عادات مربوط به خواب یکی از روش های غیردارویی درمان این اختلالات می باشد. این مطالعه با هدف تعیین تاثیر آموزش بهداشت خواب مبتنی بر اپلیکیشن تلفن همراه بر کیفیت خواب سالمندان تحت پوشش صندوق بازنشستگان کشوری شهر رشت درسال ۱۴۰۱ انجام شد.
مواد و روش ها: مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی بوده که در دو فاز انجام شد. در ابتدا ۳۳۰ سالمند وارد مطالعه شده و کیفیت خواب آنان توسط ابزار مطالعه مورد بررسی قرار گرفت. سپس ۹۶ سالمند با کیفیت خواب پایین توسط فرآیند تصادفی سازی به دو گروه ۴۸ نفره آموزش و کنترل تقسیم گردیدند. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه ای دو بخشی شامل پرسشنامه اطلاعات فردی – اجتماعی و پرسشنامه شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ (PSQI) بود. نحوه استفاده از اپلیکیشن آموزشی بهداشت خواب مبتنی بر موبایل در دو جلسه حضوری به گروه مداخله آموزش داده شد و از آنها خواسته شد تا به مدت ۴ هفته هر روز برنامه های آن را اجرا کنند.
یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که سن سالمندان شرکت کننده در مطالعه ۶/۵۲ ± ۶۸/۹۸ و اکثریت سالمندان زن (۶۰/۱%)، متاهل (۸۳/۳%)، ساکن شهر (۹۱/۵%) و دارای میزان تحصیلات دانشگاهی (۵۲%) بودند. میانگین نمره کیفیت خواب سالمندان برابر با ۳/۸۸ ± ۵/۳۷ بوده و تحت تاثیر جنسیت، میزان تحصیلات، وضعیت تاهل، ترتیبات زندگی، داشتن بیماری های زمینه ای و وضعیت اشتغال سالمندان بوده است(۰/۰۵≥P). حیطه های «تاخیر در بخواب رفتن» و«استفاده از داروهای خواب آور» به ترتیب بیشترین و کمترین مشکل در میان حیطه های کیفیت خواب را به خود اختصاص دادند. همچنین بر اساس آزمون آنالیز مانکوا نتایج مطالعه نشان داد که آموزش بهداشت خواب بر کیفیت خواب در همه حیطه ها بجز حیطه بازدهی خواب از لحاظ آماری تاثیر معنی داری داشت(۰/۰۵≥P) .
نتیجه گیری: آموزش بهداشت خواب با استفاده از روش های در دسترس و کاربردی موجب بهبود کیفیت خواب سالمندان می شود، در نتیجه با توجه به شیوع بسیار بالای اختلالات خواب و عوارض آن در سالمندان، استفاده از این الگو به عنوان یک درمان غیر دارویی برای مدیریت اختلال خواب سالمندان به کارکنان مراقبت بهداشتی، سالمندان و مراقبان آن پیشنهاد می گردد.
