مقدمه
سالمندی جمعیت پدیده مطرح سال‌های اخیر در عرصه سلامت جهانی است که برخی از جوامع با آن روبه‌رو شده و برخی دیگر در آینده نزدیک با آن روبه‌رو خواهند شد [1]. بر بنیاد گزارش‌­ها و آمارهای ملی و تحلیل روندهای موجود، ایران در حال گذار از جمعیت جوان به جمعیت میان‌سال است [2] و در آینده به جرگه کشورهای با ترکیب جمعیتی پیر خواهد پیوست [3]. با اینکه در قرن بیستم چالش اصلی بهداشت عمومی «افزایش امید به زندگی» بود، در قرن بیست‌ویکم مهم‌ترین دغدغه در این حوزه زندگی با کیفیت بهتر شده است [4]. از این رو هدف از زندگی در سالمندان فقط داشتن عمر طولانی و زنده‌بودن نیست، بلکه کیفیت زندگی آن‌ها نیز مهم است. بنابراین برای ارتقای کیفیت زندگی سالمندان، در وهله نخست به اطلاعات جامعی دربارهکیفیت زندگی آن‌ها نیاز داریم.
موضوع سلامت اجتماعی سالمندان یکی از ابعاد مهم سلامت آنان است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است و به توجه ویژه‌ای نیاز دارد [5]. سلامت اجتماعی به چگونگی ارتباط فرد با دیگر افراد مربوط است و زمانی فرد را واجد سلامت اجتماعی برمی‌شماریم که بتواند فعالیت‌ها و نقش‌های اجتماعی خود را در حد متعارف بروز و ظهور دهد و با جامعه و هنجارهای اجتماعی احساس پیوند و اتصال کند [6]. نگاهی گذرا به پژوهش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که اولاً مطالعات انجام‌شده درباره سلامت عمدتاً مطالعه در زمینه سلامت عمومی افراد است، نه سلامت سالمندان به طور خاص؛ ثانیاً پژوهش‌های انجام‌شده در حوزه سلامت، عموماً به ابعاد سلامت جسمی و یا روانی پرداخته‌اند. بنابراین خلأ مطالعات در این زمینه، انجام تحقیقاتی چون مطالعه حاضر را در ایران ضرورت می‌بخشد و می‌تواند سهمی را در جبران خلأ موجود، حداقل از بُعد یافته‌های تجربی، به خود اختصاص دهد.
با توجه به افزایش سریع جمعیت سالمندان و نیز آسیب‌پذیرتر بودن سالمندان نسبت به گروه‌های جمعیتی دیگر موضوعات مرتبط با سلامت و رفاه و بهزیستی آنان هر روز ابعاد تازه‌تر و گسترده‌تری پیدا می‌کند .[7، 8] سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی در دوره سالمندی نسبت به سایر دوره‌های زندگی، با مخاطرات بیشتری روبه‌رو هستند. مشکلات و مسائل متعدد فیزیولوژیک که در سنین بالا رخ می‌دهند و نیز فقدان‌های دوره سالمندی که سبب کاهش سازگاری شناختی و کاهش خوداتکایی می‌شوند، ممکن است کیفیت زندگی سالمندان را تهدید کنند [9]. از سوی دیگر، در گذشته افراد روابط بیشتری با هم داشتند، اما امروزه به علت تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی، روابط افراد با دوستان و همسایگان و دیگران کم‌رنگ‌تر شده است. از طرفی سالمندی عموماً با از دست دادن شغل (بازنشستگی) همراه است که به دنبال آن، ارتباطات اجتماعی سالمند با همکاران کمتر می‌شود. نتیجه عوامل فوق کاهش روابط اجتماعی است که ممکن است بر سلامت اجتماعی سالمندان تأثیر بگذارد [6]. 
دگرگونی ساختارهای اجتماعی در دهه‌های اخیر و تغییر نظام خانواده سنتی از شکل گسترده که به حفظ و نگهداری سالمند در درون خانواده تأکید داشت، به نظام خانواده هسته‌­ای که سعی در کوچک کردن واحد خانواده دارد و والدین جدا از فرزندان زندگی می‌کنند، باعث رونق‌گرفتن هرچه بیشتر آسایشگاه‌های سالمندی و فرهنگ سپردن سالمندان به مراکز نگهداری، شده است. در این وضعیت، این سؤال مطرح می‌شود که در کدام شرایط و موقعیت زندگی، سالمندان سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی بهتری دارند؟
تحقیقات نشان می‌دهد محیط زندگی سالمندان عاملی بسیار مهم و تأثیرگذار در سلامت، کیفیت زندگی و طول عمر است [10]. به عقیده برخی پژوهشگران قرارگرفتن سالمند در مراکز نگهداری، مشکلات زیادی را به دنبال خواهد داشت. سالمند وقتی در خانه سالمندان قرار می‌گیرد جدا از تغییر سبک و روش زندگی که در تعیین آن نقشی ندارد، گاه از نظر جسمی، روانی، عاطفی و حتی اقتصادی وابسته می‌شود و اگر این وابستگی تداوم یابد، ممکن است سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی او را تهدید کند. در همین راستا تحقیقات متعددی نشان می‌دهند سالمندانی که با خانواده زندگی می‌کنند سطح سلامت بالاتر و کیفیت زندگی بهتری دارند [10-13] چراکه حضور درکنار خانواده از سویی با چتر حمایتی و عاطفی افراد خانواده همراه است و از سوی دیگر سبب روابط اجتماعی مفید و مؤثر فرد سالمند با افراد خانواده و دوستان و افراد جامعه می‌شود که این شرایط در حفظ سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی افراد سالمند مؤثر است. در مقابل، یافته‌های محدودی به تأثیر مثبت نگهداری افراد سالخورده در مراکز سالمندان پرداخته‌اند که نشان می‌دهند حضور سالمندان در مراکز باعث غلبه بر محدودیت‌هایشان می‌شود. به عقیده این گروه از پژوهشگران اقامت در آسایشگاه‌های سالمندان انتخابی در جهت تطابق با فقدان‌های احتمالی در منابع و تأمین جنبه‌های مختلف زندگی سالمند است و مراکز نگهداری سالمندان می‌توانند فقدان ظرفیت عملکردی و استقلال نداشتن را برای فرد، تحمل‌پذیر و به‌گونه‌ای جبران کنند. از طرفی مزایای زندگی در سراهای سالمندان ارتباط با همسالان و همتاها، دسترسی به امکانات بهداشتی، درمانی، توان‌بخشی و دورشدن از تنهایی و افسردگی است که خود می‌تواند در حفظ سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان مؤثر باشد [14]. 
بر پایه بررسی متون انجام‌شده، پژوهش‌هایی که سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان ایرانی را در دو وضعیت اقامت در آسایشگاه‌های سالمندان و اقامت در جمع خانواده مقایسه کرده باشند بسیار اندک‌اند. بنابراین هدف اصلی از انجام مطالعه حاضر، مقایسه سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان مقیم و غیرمقیم مراکز سالمندی بود تا ضمن توسعه دانش در این حیطه‌ها، یافته‌های حاصل به مسئولان ذی‌ربط ارائه شود که با برنامه­‌ریزی و ارائه خط‌مشی مناسب، سلامت اجتماعی سالمندان مقیم و غیرمقیم سراهای سالمندی ارتقا یابد و کیفیت زندگی آنان بهبود پیدا کند.
روش مطالعه
نوع مطالعه مقایسه­‌ای توصیفی‌تحلیلی به روش مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش شامل همه سالمندان مقیم و غیرمقیم آسایشگاه‌های شهر تهران بود. 12 آسایشگاه سالمندی زیر پوشش و نظارت اداره بهزیستی شهر تهران قرار دارند که همگی آن‌ها به بخش خصوصی واگذار شده‌اند و در هر آسایشگاه به طور متوسط 50 سالمند اقامت دارند. حجم نمونه برای سالمندان مقیم با استفاده از فرمول کوکران 217 نفر به دست آمد و برای سالمندان غیرمقیم نیز به همان تعداد، نمونه در نظر گرفته شد. روش نمونه‌گیری برای سالمندان مقیم آسایشگا‌های سالمندی خوشه‌ای‌تصادفی بود که در آن، آسایشگاه‌های سالمندی خوشه‌های مطالعه بودند و از هر خوشه (آسایشگاه) تعداد موردنیاز نمونه (به تناسب تعداد سالمندان زیر پوشش) به صورت تصادفی از بین سالمندان آسایشگاه‌ها انتخاب و پس از کسب رضایت آگاهانه از ایشان، پرسش‌نامه‌های پژوهش در اختیار آن‌ها قرار گرفت. 
نمونه‌گیری برای سالمندان غیرمقیم در مراکز سالمندی به صورت دردسترس و با همتاسازی از نظر سن و جنسیت انجام پذیرفت، به این صورت که از سالمندان ساکن در محله هر آسایشگاه و با مراجعه به در منازل، اماکن عمومی مثل پارک‌ها و مغازه‌ها و فرهنگ‌سراها و یا با معرفی واسطه‌ها نمونه‌گیری شد و تا برابرشدن تعداد نمونه‌ها با تعداد نمونه‌های سالمندان مقیم ادامه یافت. در صورتی که هر یک از نمونه‌ها در خواندن و یا درک سؤالات پرسش‌نامه‌ها دچار مشکل بود، پرسش‌نامه‌ها برای ایشان خوانده و توضیح داده شد. سپس پرسش‌نامه‌ها جمع‌­آوری و داده‌ها وارد نرم افزار SPSS شد و به وسیله شاخص‌های مرکزی و پراکندگی آمار توصیفی شامل فراوانی، میانگین و انحراف معیار و نیز آمار استنباطی شامل خی‌دوی پیرسون، کلموگروف‌اسمیرنوف و تی مستقل تجزیه و تحلیل شد. برای جمع­‌آوری داده‌ها علاوه بر پرسش‌نامه جمعیت‌شناختی محقق‌ساخت، از مقیاس سلامت اجتماعی کیز و پرسش‌نامه کیفیت زندگی سالمندان لیپاد استفاده شد که مشخصات آن‌ها به شرح زیر است:
مقیاس سلامت اجتماعی کیز
 این پرسش‌نامه 20 گویه دارد و در مقیاس لیکرتی 5گزینه‌­ای است. نمره نهایی کسب‌شده از این مقیاس بین 20 تا 100 است که در سه وضعیت ضعیف (20-46) و متوسط (47-74) و خوب (75-100)گزارش می‌شود. جوشن‌لو و همکاران طی مطالعه‌­ای با عنوان «بررسی ساختار عاملی مقیاس سلامت اجتماعی»، روایی و اعتبار پرسش‌نامه سلامت اجتماعی کیز را با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استاندارد کردند. در این مطالعه مقدار خی‌دو برای زیرمقیاس‌های این مقیاس 0/59 تا 0/76 گزارش شد [15]. همچنین در مطالعه خلیلی و همکاران پایایی و روایی این ابزار تأیید و ضریب خی‌دو برای این مقیاس 0/73 محاسبه شد [16].
پرسش‌نامه کیفیت زندگی سالمندان لیپاد
 لیپاد شامل 31 سؤال است که ابعاد کیفیت زندگی را می‌سنجد. نمره‌دهی پرسش‌نامه به صورت لیکرتی 4‌گزینه‌­ای است که از صفر (بدترین حالت) تا 3 (بهترین حالت) امتیازبندی شده و دامنه نمره‌دهی بین صفر تا 93 را شامل می‌شود. نمره کل صفر تا 31 نشان‌دهنده کیفیت زندگی ضعیف، نمره 32 تا 62 مبین کیفیت زندگی متوسط و نمره 63 تا 93 نشان‌­دهنده کیفیت زندگی خوب است [17]. این پرسش‌نامه به مثابه ابزاری بین‌المللی و فاقد بار فرهنگی در همه گروه‌های سالمندان و در جوامع مختلف استفاده می‌شود [18]. قاسمی و همکاران روایی و پایایی این پرسش‌نامه را بین سالمندان ایرانی محاسبه، تأیید و ضریب پایایی آن را با استفاده از آلفای کرونباخ 0/831 گزارش کردند [19].
یافته‌ها
در این مطالعه 434 سالمند شرکت کردند که 217 نفر در مراکز سالمندی اقامت داشتند و 217 نفر نیز در خانه زندگی می‌کردند. اطلاعات جمعیت‌شناختی نمونه‌ها در جدول شماره 1 آمده است. برای بررسی همتابودن دو گروه مقیم و غیرمقیم در متغیرهای جمعیت‌شناختی از آزمون خی‌دو پیرسون استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره 2 ارائه شده است. در جدول شماره 3 وضعیت سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان مقیم و غیرمقیم آسایشگاه‌های سالمندی شهر تهران نشان داده شده است.

طبق نتایج جدول شماره 2 متغیرهای جنسیت و گروه سنی و سطح تحصیلات بین دو گروه تفاوت معناداری ندارند (p>0/05) بنابراین دو گروه از نظر جنسیت و سن و سطح تحصیلات همتا شده‌اند. همچنین متغیر وضعیت تأهل بین دو گروه تفاوت معنادار دارد (p<0/05). (همان‌طور که در جدول شماره 1 نیز مشاهده شد، تعداد افراد متأهل در گروه غیرمقیم بیش از 3برابر گروه مقیم است). همچنین نتایج جدول شماره 3 نشان می‌دهد میانگین سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی در سالمندان مقیم در حد ضعیف و در سالمندان غیرمقیم در حد متوسط بود. پیش از بررسی معناداری تفاوت میانگین‌های سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی در دو گروه مقیم و غیرمقیم، نرمالیتی این متغیرها با استفاده از آزمون کلموگروف‌اسمیرنوف سنجیده و مشخص شد توزیع آن‌ها عادی است (p>0/05). برای مقایسه میانگین‌های سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی در دو گروه سالمندان مقیم و غیرمقیم از آزمون تی مستقل استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره 4 ارائه شده است.

از جدول شماره 4 می‌توان نتیجه گرفت که میانگین سلامت اجتماعی بین دو گروه سالمندان مقیم و غیرمقیم تفاوت معناداری ندارد (p>0/05). از طرفی میانگین کیفیت زندگی بین دو گروه سالمندان مقیم و غیرمقیم با یکدیگر تفاوت معنادار دارد (p<0/05).

بحث
بر اساس یافته‌های پژوهش میانگین سلامت اجتماعی سالمندان مقیم و غیرمقیم آسایشگاه‌های سالمندی به ترتیب در حد ضعیف و متوسط قرار داشت و سطح سلامت اجتماعی سالمندان غیرمقیم بالاتر بود. هرچند تفاوت معناداری بین دو گروه مشاهده نشد. در مطالعه خلیلی و همکاران وضعیت سلامت اجتماعی اکثریت سالمندان مقیم و غیرمقیم آسایشگاه‌های شهر اصفهان در دسته متوسط رو به بالا قرار داشت و این یافته نشانگر تطابق و رضایت نسبی سالمندان اصفهانی از زندگی و محیط اجتماعی‌شان است که با یافته پژوهش حاضر همخوانی ندارد. همچنین در مطالعه خلیلی و همکاران از لحاظ رابطه سلامت اجتماعی با وضعیت سکونت افراد سالمند (مقیم یا غیرمقیم در آسایشگاه‌های سالمندی)، کمترین میانگین نمره سلامت اجتماعی مربوط به سالمندانی بود که در خانه سالمندان سکونت داشتند که این تفاوت بر خلاف مطالعه حاضر از لحاظ آماری معنادار بود [16]. همچنین در مطالعه پاشا و همکاران [20] نتایجی مشابه پژوهش اصفهان و مغایر با پژوهش حاضر به دست آمد. از سوی دیگر سالمندان روستایی کره‌ای وضعیت سلامت اجتماعی مناسبی نداشتند و با افزایش سن وضعیتشان بغرنج‌تر می‌شد [21]. از آنجایی که فرد خود را عضوی از اجتماع پیرامون خود می‌داند، طبیعی است که در افراد مقیم خانه سالمندان نسبت به دیگر سالمندان اجتماع حس مورد توجه واقع شدن کمتر وجود دارد و این افراد عموماً احساس می‌کنند که اجتماع نسبت به آنان بی‌توجه است و ارزشی برای وجود آنان در جایگاه عضوی از جامعه قائل نیست. اما ممکن است این تفاوت در برخی شهرها معنادار باشد و در برخی جاهای دیگر نباشد. علاوه بر این، ممکن است تفاوت در سبک‌های زندگی شهری و روستایی، روش‌های نمونه‌گیری مختلف و دوری از فرزندان و خانواده از جمله دلایل مغایرت نتایج مطالعات گوناگون باشند.
یافته دیگر پژوهش نشان داد که میانگین کیفیت زندگی سالمندان مقیم و غیرمقیم آسایشگاه‌های سالمندی به ترتیب در حد ضعیف و متوسط قرار دارد و میانگین کیفیت زندگی سالمندان غیرمقیم بیشتر است و بین دو گروه تفاوت معنادار وجود دارد. جعفرزاده فخاری و همکاران کیفیت زندگی سالمندان شهرستان سبزوار و احمدی و همکاران کیفیت زندگی سالمندان شهر زاهدان را نامطلوب گزارش کردند[22، 23] که این دو پژوهش با یافته‌های پژوهش حاضر همخوانی دارد. از طرف دیگر وحدانی‌نیا و همکاران کیفیت زندگی سالمندان شهر تهران و جغتایی و نجاتی کیفیت زندگی سالمندان شهرستان کاشان را مطلوب گزارش کردند [25 ،24] که یافته‌های دو پژوهش اخیر با یافته پژوهش حاضر همخوانی ندارد. همچنین در بررسی مطالعات خارجی، بلانگر و همکاران کیفیت زندگی سالمندان مقیم آسایشگاه‌ها را در کانادا مطلوب و در برزیل و کلمبیا نامطلوب توصیف کردند. جانباز و همکاران کیفیت زندگی سالمندان شهر سامسون ترکیه و اشتراوس و همکاران کیفیت زندگی سالمندان شهرهای جنوبی لبنان را مطلوب گزارش کردند. بوچ‌هُلز و همکاران نشان دادند در شرایطی که افراد با بیماری و یا ناتوانی روبه‌رو می‌شوند، جنبه ناملایم زندگی نقش تعیین‌کننده‌ای در کیفیت زندگی پیدا می‌کند [29-26].
با توجه به وضعیت دوران سالمندی که عموماً همراه با ناتوانی است، کیفیت زندگی سالمندان بیش از دیگر گروه‌ها در معرض تهدید قرار دارد. این وضعیت در سالمندان مقیم آسایشگاه‌های سالمندی حتی ممکن است بدتر باشد، چراکه به نظر می‌آید شرایط آسایشگاه‌های سالمندی به گونه‌ای است که محدودیت‌های بیشتری به سالمندان تحمیل و وابستگی آنان را بیشتر و استقلال آنان را کم می‌کند. بنابراین همه این عوامل تهدیدهایی برای کاهش فزاینده کیفیت زندگی در میان سالمندان مقیم آسایشگاه‌های سالمندی محسوب می‌شوند.
نتیجه‌گیری نهایی
وضعیت سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان مقیم آسایشگاه‌های سالمندی شهر تهران در وضعیت نامطلوبی قرار دارد و وضعیت سلامت اجتماعی و کیفیت زندگی سالمندان غیرمقیم آسایشگاه‌های سالمندی شهر تهران اندکی بهتر از سالمندان مقیم آسایشگاه‌هاست. سلامت اجتماعی در این دو گروه تفاوت معنادار ندارد، اما کیفیت زندگی آن‌ها با یکدیگر تفاوت معنادار دارد. در جامعه ما از لحاظ اجتماعی هنوز روابط نزدیک و پیوندهای قوی خانوادگی وجود دارد و انتظار می‌رود سلامت اجتماعی در سطحی بالا و بیش از این میزان باشد. 
درمجموع با توجه به اهمیت مقوله‌های کیفیت زندگی و سلامت اجتماعی سالمندان، ضرورت توجه بیشتر به این موضوع در قشر آسیب‌پذیر سالمند شدیداً احساس می‌شود و اجرای راهکارهایی برای ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سلامت اجتماعی سالمندان حایز اهمیت است. امید است دست‌اندرکاران امور سالمندان شهر تهران از رهگذر این نتایج، برنامه‌ریزی مناسبی برای افزایش سطح سلامت اجتماعی و ارتقای کیفیت زندگی سالمندان تدوین کنند و ملاحظات لازم را در نظر بگیرند تا در آینده شاهد زندگی با کیفیت بهتری برای سالمندان شهر تهران باشیم.
 نخستین محدودیت پژوهش مقطعی‌بودن آن بود. همچنین به دلیل محدود بودن نمونه پژوهش به سالمندان شهر تهران، تعمیم یافته‌ها به جامعه‌های دیگر باید با احتیاط صورت گیرد. همچنین به دلیل محدود بودن بررسی‌های داخلی و خارجی در این زمینه، امکان مقایسه کامل یافته‌ها وجود نداشت.
ملاحظات اخلاقی
پیروی ازاصول اخلاق پژوهش
این مقاله کد اخلاقی (IR.USWR.REC.1394.270) از دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اخذ کرده است و پس از هماهنگی با مسئولان آسایشگاه‌ها و حصول اطمینان از نبود اختلال شناختی بارز (با توجه به مندرجات پرونده سالمندان و نظر تیم پزشکی هر آسایشگاه) نمونه‌گیری انجام شد.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد مژگان سعید در رشته مدیریت توانبخشی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی است. 
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند. 
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

References

Hojjati H, Sharifnia SH, Hassanalipour S, Akhonzadeh G, Asayesh H. [The effect of reminiscence on the amount of group self-esteem and life satisfaction of the elderly (Persian)]. Bimonthly Urmia Nursing Midwifery. 2012; 9(5):350-6.
Mirzaei M, Shams-ghahfarkhi M. [The elderly population in the censuses of 1976-2006 (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2007; 2(5):326-31.
Sharifzadeh G, Moudi M, Akhbari S. [Investigating health status of older people supported by Imam Khomeini (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2013; 3(7):52-60.
Sajjadi H, Biglaryian A. [Quality of life of elderly women in Kahrizak Hospice Charity (Persian)]. Payesh. 2007; 6(2):105-8.
Chiang KJ, Chu H, Chang HJ, Chung MH, Chen CH, Chiou HG, et al. The effect of reminiscence therapy on psychological well-being, depression, and loneliness among the institutionalized aged. Journal of Geriatric Psychiatry. 2009; 25(4):380-8. [DOI:10.1002/gps.2350] [PMID]
Farzaneh S, Alizadeh S. [A survey on effects of social risk factors on social health of elderlies of Babol (Persian)]. Quarterly of Socio-Cultural Develpement Studies. 2013; 2(1):183-208.
Hindle A, Coates A, Kingston P. Nursing care of older people. New York: Oxford University Press; 2011.
Habibi A, Nikpour S, Seyedoshohadaei M, Haghani H. [Health promoting behaviors and its related factors in elderly (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2006; 19(47):35-48.
Habibi A, Nikpour S, Seyedoshohadaei M, Haghani H. [Quality of life and physical activity (Persian)]. Iran Journal of Nursing. 2007; 21(53):30-51.
Winningham RG, Pike NL. A cognitive intervention to enhance institutionalized older adults’ social support networks and decrease loneliness. Aging & Mental Health. 2007; 11(6):716-21. [DOI:10.1080/13607860701366228] [PMID]
Hemati-Alamdarlo G, Dehshiri GH, Shojaee S, Hakimirad E. [Health and loneliness status of the elderly living in nursing homes versus those living with their families (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2008; 3(8):557-68.
Young Sil K, Yung GM. A study on the health statue and the needs of health-related services of female elderly in an urban-rural combined city. Korean Community Health Nursing Academic Society. 2003; 17:47-57.
Sun WP. State and policy issues of home aged welfare service. Journal of the Korea Deontological society. 2001; 4:29-33.
Asakawa K, Feeny D, Senthilselvan A, Johnson JA, Rolfson D. Do the determinants of health differ between people living in the community and in institutions? Social Science & Medicine. 2009; 69(3):345-53. [DOI:10.1016/j.socscimed.2009.05.007] [PMID]
Joshanloo M, Rostami R, Nosratabadi M. Examinig the factor structure of the keyes comprehensive scale of well-being. Developmental Pscychology. 2006; 3(9):35-51.
Khalili F, Sam Sh, Sharifirad GhR, Hassanzadeh A, Kazemi M. [The relationship between perceived social support and social health of elderly (Persian)]. Journal of Health System Research. 2011; 7(6):1216-25.
De Leo D, Diekstra RF, Lonnqvist J, Cleiren MH, Frisoni GB, Buono MD, et al. LEIPAD, an internationally applicable instrument to assess quality of life in the elderly. Behavioral Medicine. 1998; 24(1):17-27. [DOI:10.1080/08964289809596377] [PMID]
Baileym C. Designing a life of wellness: Evaluation of the demonstration program of the wilder Humboldt campus. Kentucky: Wilder Research Center, 2003.
Ghasemi H, Harirchi M, Masnavi A, Rahgozar M, Akbarian M. [Comparing quality of life between seniors living in families and institutionalized in nursing homes (Persian)]. Social Welfare. 2011; 10(39):177-200.
Pasha G, Safarzade R, Mashak S. [Comparison of public health and social support in older people residing at home and nursing homes (Persian)]. Khanevade Pajouhi. 2006; 3(9):503-17.
Bélanger E, Ahmed T, Vafaei A, Curcio C L, Phillips S P, Zunzunegui M V. Sources of social support associated with health and quality of life: a cross-sectional study among Canadian and Latin American older adults. BMJ Open. 2016; 6(6):e011503. [DOI:10.1136/bmjopen-2016-011503] [PMID] [PMCID]
Jafarzadeh Fakhari M, Behnam Voshani HR, Vahedian Shahroodi M. [Quality of life of Sabzevar elderly (Persian)]. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences and Health Services. 2010; 17(3):213-7.
Ahmadi F, Alizadeh S, Faqihzadeh S. [Quality of life of elderly in Zahedan (Persian)]. Hayat. 1384; 10(22):61-7.
Vahdaninia M, Goshtasebi A, Montazeri A, Maftoon F. [Health-related quality of life in an elderly population in Iran: A population-based study (Persian)]. Payesh. 2005; 4(2):113-20.
Joqatayi MT, Nejati V. [Health status of elderly in Kashan (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 1385; 1(1):3-9.
Lee J. Social health of Korean rural elderly: With a focus on age-group differences. Innovation in Aging. 2017; 1(suppl. 1):1174. [DOI:10.1093/geroni/igx004.4280] [PMCID]
Canbaz S, Sunter AT, Dabak S, Peksen Y. The prevalence of chronic diseases and quality of life in elderly people in Samsun. Turkish Journal of Medical Sciences. 2003; 33:335-40.
Strauss E, Agüero-Torres H, Kåreholt I, Winblad B, Fratiglioni L. Women are more disabled in basic activities of daily living than men only in very advanced ages: A study on disability, morbidity, and mortality from the Kungsholmen Project. Journal of Clinical Epidemiology. 2003; 56(7):669-77. [DOI:10.1016/S0895-4356(03)00089-1]
Buchholz WM, Bradlyn AS, Pollock BH, Meran JG, Testa MA, Simonson DC. Assessment of quality of life. New England Journal of Medicine. 1996; 335(7):520-4. [DOI:10.1056/NEJM199608153350715] [PMID]