دوره 15، شماره 2 - ( تابستان 1399 )
جلد 15 شماره 2 صفحات 211-200 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mohamadzadeh M, Rashedi V, Hashemi M, Borhaninejad V. Relationship Between Activities of Daily Living and Depression in Older Adults. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2020; 15 (2) :200-211
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1446-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1446-fa.html
محمدزاده مرضیه، راشدی وحید، هاشمی میترا، برهانی نژاد وحیدرضا. بررسی ارتباط بین فعالیت‌های روزانه زندگی و افسردگی در سالمندان شهرستان مانه و سملقان. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1399; 15 (2) :200-211
1- مرکز بهداشت مانه و سملقان، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران.
2- گروه سالمندشناسی، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ، ashedi.v@iums.ac.ir
3- معاونت تحقیقات و فناوری، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران.
4- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران.
2- گروه سالمندشناسی، دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان (انستیتو روانپزشکی تهران)، دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران. ، ashedi.v@iums.ac.ir
3- معاونت تحقیقات و فناوری، دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، بجنورد، ایران.
4- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، پژوهشکده آینده پژوهی در سلامت، دانشگاه علوم پزشکی کرمان، کرمان، ایران.
متن کامل [PDF 5167 kb]
(3747 دریافت)
| چکیده (HTML) (8831 مشاهده)
.png)
به منظور بررسی ارتباط بین متغیر افسردگی با فعالیت‌های روزانه از ابزار از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. بر اساس نتایج، بین افسردگی و فعالیت‌های روزانه زندگی با و بدون ابزار در سالمندان رابطه منفی و معناداری وجود دارد؛ بدین معنا که با افزایش یکی دیگری کاهش می‌یابد یا بالعکس (جدول شماره 2).
.png)
به منظور تعیین متغیرهای پیشگویی‌کننده افسردگی نیز از مدل رگرسیون خطی استفاده شد که افسردگی را به عنوان متغیر پاسخ، و فعالیت‌های روزانه و استفاده از ابزار، جنسیت، وضعیت تأهل، محل سکونت، سن، تحصیلات به عنوان متغیرهای پیشگو در مدل وارد شدند. مقدار در این مدل، 0/221 است یعنی 22/2 درصد از پراکندگی مشاهده‌شده در این مدل توسط این هفت متغیر توجیه می‌شود. همان‌طور که در جدول شماره 3 ملاحظه می‌شود، متغیرهای فعالیت‌های روزانه و استفاده از ابزار، جنسیت و وضعیت تأهل معنادار شده است. اما متغیرهای وضعیت سواد، محل سکونت و سن معنادار نبودند. وضعیت تأهل 0/355-+، جنسیت 0/43-+، فعالیت‌های روزمره زندگی با استفاده از ابزار+ 0/12- فعالیت‌های روزمره زندگی+3/371 = افسردگی.
.png)
بحث
در این پژوهش میزان توانایی سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی با ابزار و بدون ابزار و ارتباط آن با میزان افسردگی آن‌ها در یک نمونه 148نفری از سالمندان ساکن در شهرستان مانه و سملقان، تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی، بررسی شد. این پژوهش نشان داد که افسردگی با فعالیت‌های روزمره و ابزاری در سالمندان، ارتباط آماری معکوس و معناداری دارد. از لحاظ فعالیت‌های روزمره زندگی 97/3 درصد مستقل و از لحاظ استفاده از ابزار در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی تنها 58/8 درصد مستقل بودند.
افسردگی با فعالیت‌های روزمره و ابزاری در سالمندان، ارتباط آماری معکوس و معناداری داشت. مسگر در مطالعه خود در بیرجند نشان داد افسردگی با فعالیت روزانه زندگی و کیفیت زندگی ارتباط معکوس و معنی داری دارد [20]. وادا و همکاران نیز در مطالعه خود در ژاپن نشان دادند که افسردگی با فعالیت‌های روزانه همبستگی ضعیف و معکوسی داشت و سالمندان افسرده به طور معنی‌داری نمرات ADL کمتری نیز داشتند [26]. بوزو و همکاران در مطالعه خود در ترکیه نشان دادند که افسردگی با نمره ADL ارتباط معکوس معنی‌داری دارد و هرچه نمره ADL بالاتر باشد، نمره افسردگی سالمند کمتر می‌شود [27]. افزایش سن با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن همچون دیابت، آرتروز، فشار خون و بیماری‌های قلبی همراه است [20] و افزایش ابتلا به بیماری‌های مزمن خود می‌تواند نقش مهمی در ابتلا به افسردگی و کاهش توانایی سالمند در انجام فعالیت‌های روزانه داشته باشد.
طبق مدل ارائه‌شده توسط اگزیاو و همکاران در سال 2016، وضعیت سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی به صورت مستقیم، و با تأثیر بر میزان افسردگی در سالمندان به صورت غیرمستقیمی بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر دارد [28]. در این مطالعه نیز فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت‌های روزانه زندگی بدون ابزار با افسردگی در سالمندان ارتباط معنی‌داری داشت. به طوری که هرچه نمره فعالیت‌های زندگی در سالمندان کمتر بود، نمره افسردگی بیشتر بود.
از نظر افسردگی 77 نفر (52 درصد) بدون افسردگی، 57 نفر (38/5 درصد) افسردگی متوسط و 14 نفر (9/5 درصد) افسردگی شدید داشتند که درمجموع 48 درصد از سالمندان دارای علائم افسردگی بودند. برخی از مطالعات در ایران میزان افسردگی را نزدیک به نتیجه مطالعه حاضر عنوان کردند [11، 29]. مطالعه‌ای در ترکیه نیز نشان داد شیوع اختلال افسردگی در سالمندان مورد‌مطالعه 45/8 درصد بود [30]. علیپور و همکاران شیوع افسردگی در سالمندان را 40 درصد اعلام کردند [15] که این تفاوت می‌تواند به دلیل تعداد نمونه کم (100 نفر) و تفاوت در ابزار اندازه‌گیری و یا منطقه سکونت باشد. کرمی و همکاران نیز شیوع افسردگی در سالمندان کرمانشاه را 67/6 درصد اعلام کردند [31] که با نتیجه شیوع افسردگی در مطالعه حاضر فاصله دارد. این اختلاف می‌تواند به دلیل تفاوت ابزار گردآوری داده، تفاوت‌های قومی و منطقه‌ای باشد.
مطالعه‌ای در ژاپن در سال 2017 با استفاده از پرسش‌نامه GDS-5 نشان داد که افسردگی در سالمندان آن‌ها 30/4 درصد است [32] که می‌تواند به دلیل تفاوت فرهنگی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی دو کشور و همچنین تفاوت در ابزار اندازه‌گیری باشد. نتایج مطالعات مشابه در کشور نشان می‌دهد که شیوع افسردگی در سالمندان منطقه مورد‌مطالعه با اینکه 81 درصد نمونه‌ها بی‌سواد و حدود 83 درصد آن‌ها نیز در روستا زندگی می‌کردند بیشتر از سایر مناطق کشور نیست. نتایج نشان داد نمره افسردگی با سطح تحصیلات و محل سکونت ارتباط معنی‌داری ندارد (P>0/05).
از لحاظ فعالیت‌های روزمره زندگی، نتایج نشان داد که 144 نفر (97/3 درصد) مستقل، 3 نفر (2 درصد) نیازمند کمک و 1 نفر (0/7 درصد) از سالمندان مورد مطالعه وابسته بودند. برخی از مطالعات در ایران نتایجی مشابه نتایج مطالعه حاضر را ذکر کردند [8، 11، 33]. سالمندان بیشترین استقلال را در غذا خوردن (99 درصد) و کمترین استقلال را در حمام رفتن داشتند (93 درصد).
در مطالعه حبیبی سولا، سالمندان بیشترین استقلال را در غذا خوردن و کمترین استقلال را در راه رفتن داشتند [8]. برهانی نژاد در کرمان و علیزاده در تهران نشان دادند که نمونه‌های مورد مطالعه آن‌ها کمتر از 60 درصد در انجام فعالیت‌های روزمره مستقل بودند [14، 34]. 83/1 درصد از نمونه‌های مورد مطالعه در مطالعه حاضر در روستا زندگی می‌کردند و زندگی روستایی، کار در مزارع کشاورزی و شغل دامداری و انجام فعالیت فیزیکی بیشتر از شهرنشینان می‌تواند دلیلی بر مستقل بودن بیشتر در فعالیت‌های روزمره زندگی در مقایسه با سالمندان شهر تهران و کرمان باشد. مظلومی محمودآباد نیز نشان داد که تنها 2/56 درصد سالمندان شهر یزد از نظر فعالیت‌های روزمره زندگی کاملاً مستقل بودند [35]. البته ابزار گردآوری داده در این مطالعه با مطالعه حاضر تفاوت داشت. علیزاده نیز نشان داد 56 درصد از سالمندان ایرانی مقیم استرالیا، از نظر انجام فعالیت‌های روزانه زندگی مستقل، 30 درصد نیمه مستقل و 14 درصد کاملاً وابسته بودند [36].
فعالیت‌های ابزاری زندگی در سالمندان مستلزم داشتن آگاهی‌ها، مهارت‌ها و منابع مختلفی است. سالمند با وجود محدودیت‌های موجود، باید زمان و چگونگی انجام رفتار را بداند، مهارت انجام و درنهایت امکانات آن را داشته باشد. به دلیل اینکه فراهم کردن همه این ملزومات تا حدی سخت است، درک خودکارآمدی سالمندان نیز در این زمینه کاهش می‌یابد و همین عامل باعث می‌شود که آن‌ها احساس کنند توانایی لازم را برای انجام فعالیت‌های ابزاری نداشته و به اطرافیان وابسته شوند [35].
در مطالعه حاضر، از لحاظ استفاده از ابزار در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی، 87 نفر (58/8 درصد) مستقل، 46 نفر (31/1 درصد) نیازمند کمک و 22 نفر (14/9 درصد) وابسته بودند. مطالعات انجام‌گرفته در تهران و تبریز نشان دادند استقلال در فعالیت‌های ابزاری روزانه زندگی سالمندان حدود 70 درصد است [8، 11]. معصومی نیز نشان داد 86/6 درصد سالمندان رشت از لحاظ انجام فعالیت‌های ابزاری کاملاً مستقل بودند [16] که با نتایج مطالعه حاضر تفاوت دارد. در مطالعه حاضر فعالیت‌های ابزاری روزانه زندگی با محل سکونت ارتباط معنی‌داری داشت (0/05>P)؛ به طوری که میانگین نمره فعالیت‌های ابزاری روزانه زندگی در شهرنشینان بیشتر از روستانشینان بود. اختلاف در میزان استقلال در انجام فعالیت‌های ابزاری سالمندان مورد‌مطالعه با دو مطالعه قبلی نیز می‌تواند به دلیل سطح سواد پایین و روستانشینی اکثریت نمونه‌های مورد‌مطالعه باشد. به طوری که 61 درصد در استفاده از تلفن و 54 درصد در استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیازمند کمک یا وابسته کامل بودند. بیشترین فعالیتی که بدون کمک انجام می‌دادند، مصرف داروها به طور صحیح و به‌موقع (77 درصد) و کمترین فعالیت مستقل، استفاده از تلفن (39 درصد) بود. حبیبی سولا نشان داد که سالمندان بیشترین فعالیتی که بدون کمک انجام می‌دادند، مصرف داروها به طور صحیح و به‌موقع و کمترین مورد انجام تعمیرات جزئی منزل بود [8].
نتیجه‌گیری‌نهایی
توانایی سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی (با و بدون ابزار)، پیشگویی‌کننده خوبی برای ابتلا به افسردگی در آن‌ها است. بر اساس یافته‌های این مطالعه، می‌توان با بررسی دقیق سلامت سالمندان و توانایی آن‌ها در انجام فعالیت‌های روزانه خود، توسط تیم‌های بهداشتی و درمانی و اعضای خانواده آن‌ها از پیشرفت ناتوانی آن‌ها در انجام فعالیت‌های زندگی و همچنین از ابتلای آنان به افسردگی پیشگیری کرد. از محدودیت‌های مطالعه حاضر روستانشینی اکثریت سالمندان شهرستان و همچنین سطح سواد پایین و استفاده از گویش‌های محلی کردی و ترکی و ترکمنی بود که با توجه به تناسب محل سکونت، اکثر نمونه‌های مورد‌مطالعه نیز از روستا انتخاب شدند و همچنین جهت رفع مشکل سواد پایین و گویش محلی سالمندان، از هر منطقه مورد مطالعه یک پرسشگر که به زبان محلی سالمندان آشنایی داشت استفاده شد. پیشنهاد می‌شود مطالعات گسترده‌تری در این زمینه روی سالمندان شهری و روستایی و همچنین سالمندانی که در مراکز نگهداری شبانه‌روزی سالمندان هستند یا سالمندان بستری در بیمارستان در سایر نقاط کشور انجام شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی با کد 957/پ/95 است.
حامی مالی
این طرح با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی انجام شده است
مشارکت نویسندگان
مفهوم سازی: مرضیه محمدزاده، وحید راشدی؛ تحقیق و بررسی: وحیدرضا برهانی نژاد، میترا هاشمی؛ اجرا و مداخله: میترا هاشمی، مرضیه محمدزاده؛ نگارش اولیه مقاله: مرضیه محمدزاده، وحید راشدی؛ ویراستاری و نهایی سازی مقاله: همه نویسندگان.
تعارض منافع
نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی ندارند
تشکر و قدردانی
محققین بر خود لازم می‌دانند از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه که حمایت مالی طرح را برعهده داشته است و همچنین از کلیه کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی‌درمانی و خانه‌های بهداشت شهرستان و همچنین کلیه سالمندانی که در انجام این پژوهش همکاری کردند، تقدیر و تشکر کنند.
References
Taheritanjani P, Azadbakht M. [Psychometric properties of the Persian version of the activities of daily living scale and instrumental activities of daily living scale in elderly (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2014; 132(25):103-13. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-6766-en.html
Allahyari E, Keramati M, Kamali M. [Predicting elderly depression prevalence in different Iranian ethnicities and associated factors (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2020; 15 (1):129-18. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1915-fa.html
Hekmatipoor N, Hojati H, Sharifnia H, Akhondzadeh G, Nikjoo A, Mirabilhasani M. [Effect of exercise on depression in elderly (Persian)]. Journal of Health Building Community Health Education. 2012; 1(3):23-32. http://journal.ihepsa.ir/article-1-66-en.html
Ghaderi S, Sahaf R, Mohammadi Shahbalaghi F, Ansari G, Gharanjic A, Ashrafi K, et al. Prevalence of depression in elderly Kurdish community residing in Boukan, Iran. Iranian Journal of Ageing. 2012; 7(1):57-66. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=562617
Asghari N, Aliakbari M, Dadkhah A. [The effects of group Logotherapy on decreasing the degree of depression in female olds (Persian)]. Middle Eastern Journal of Disability Studies. 2012; 11(2):31-8. http://jdisabilstud.org/article-1-311-en.html
Rashedi V, Rezaei M, Foroughan M, Delbari A. Validity and reliability of the Depression In Old Age Scale (DIA-S) in Iranian older adults. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2016; 66:193-7. [DOI:10.1016/j.archger.2016.06.009] [PMID]
Rashedi V, Asadi-lari M, Foroughan M, Delbari A, Fadayevatan R. Prevalence of disability in Iranian older adults in Tehran, Iran: A population-based study. Journal of Health and Social Sciences. 2016; 1(3):251-62. https://journalhss.com/wp-content/uploads/JHHS13_251-262.pdf
Habibisola A, Nikpour S, Seiedshohada M, Haghani H. [Quality of life and statuse of physical functioning among elderly people in west region of Tehran: A cross-sectional survey (Persian)]. Iranian Journal of Nursing. 2006; 21(53):29-39. http://ijn.iums.ac.ir/article-1-406-en.html
Khajavi D, Parsa Z. The Development of Psychometric Properties of "the elderly's activities of daily life scale". Journal of Development and Motor Learning. 2014; 6(1):91-108. [DOI:10.22059/JMLM.2014.50192]
Sherina M, Rampel L, Mostaqim A. The prevalence of depression among the elderly in Sepang, Selangor. Medical Journal of Malaysia. 2004; 59(1):45-9. [PMID]
Payahoo L, Khaje-bishak Y, Poorghasem B, Asghari Jafarabad M, Kabir-alavi M. [The survey of the relationship between quality of life of elderly with depression and physical activity in Tabriz, Iran (Persian)]. Scientific Journal of Rehabilitation Medicine. 2011; 2(2):39-46. [DOI:10.22037/JRM.2013.1100142]
Rashedi V, Gharib M, Yazdani AA. Social participation and mental health among older adults in Iran. Iranian Rehabilitation Journal. 2014; 12(1):9-13. https://applications.emro.who.int/imemrf/Iran_Rehabil_J/Iran_Rehabil_J_2014_12_19_9_13.pdf
Nazari H, Rashedi V, Mohammadi H, Yousefi M. [Relationship between cognitive status and activities of daily living among the elderly of nursing homes (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2015; 18(12):744-6. [DOI:10.22110/jkums.v18i12.2390]
Alizadeh M, Rahimi A, Arshinchi M, Sharifi F, Arzaghi Seyed M, Fakhrzadeh H. [Physical health status and socio-economic outcomes on elderly in Tehran metropolitan area (Persian)]. Journal of Diabetes and Metabolism of Iran. 2013; 13(1):29-38. http://ijdld.tums.ac.ir/article-1-5089-en.html
Alipour F, Sajadi H, Forouzan A, Nabavi H, Khedmati E. [The Role of Social Support in Reducing Anxiety and Depression in the Elderly (Persian)]. Iranian Journanl of Ageing. 2009; 4(1):53-61. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-333-en.html
Masoumi N, Jafroudi S, Ghanbari Khanghah A, Kazemnejad Leili E. [Assessment of retired elderly’s people autonomy and its affecting factors in Rasht. Journal of Holistic Nursing And Midwifery (Persian)]. 2011; 21(1):46-51. http://hnmj.gums.ac.ir/article-1-193-en.html
Habibi A, Savadpoor M, molaei B, SHamshiri M, Ghorbani M. Survey of physical functioning and prevalence of chronic illnesses among the elderly people. Iranian Journal of Ageing. 2007; 4(3):67-78. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-314-en.html
Hassani Mehraban A, Soltanmohamadi Y, Akbarfahimi M, Taghizadeh G. Validity and reliability of the persian version of lawton instrumental activities of daily living scale in patients with dementia. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran. 2014; 28:25. [PMID] [PMCID]
Taheri Tanjani P, Azadbakht M. [Psychometric properties of the Persian version of the activities of daily living scale and instrumental activities of daily living scale in elderly (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2016; 25(132):103-12. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-6766-en.html
Mesgar S, Amini Nasab Z, Nakhaei MH, Sharifzadeh G, Javadinia SA. [Study of quality of life, depression, and daily routines in rural elders in Birjand city, Iran, in 2013 (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(3):142-7. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-753-fa.html
Shiekh J. Geriatric Depression Scale (GDS): Recent evidence and development of a shorter version. Journal Clinical Gerontologist. 1986; 5(1-2):165-73. [DOI:10.1300/J018v05n01_09]
Boey KW. The use of GDS-15 among the older adults in Beijing. Journal Clinical Gerontologist. 2000; 21(2):49-60. [DOI:10.1300/J018v21n02_05]
Teh EE, Hasanah CI. Validation of Malay version of Geriatric Depression Scale among elderly inpatients. Age. 2004; 17:65.4. http://eprints.usm.my/10198/1/Validation_of_Malay_Version_of_Geriatric_Depression_Scale_Among_Elderly_Inpatients_(PPSPerubatan).pdf
Mirzaei M, Sahaf R, Mirzaei S, Sepahvand E, Pakdel A, Shemshadi H. [Depression and its associated factors in elderly nursing home residents: A screening study in Khorramabad (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(1)54-61. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-761-en.html
Malakouti SK, Fatollahi P, Mirabzadeh A, Salavati M, Zandi T. Reliability, validity and factor structure of the GDS‐15 in Iranian elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry. 2006; 21(6):588-93. [DOI:10.1002/gps.1533] [PMID]
Wada T, Ishine M, Sakagami T, Okumiya K, Fujisawa M, Murakami S, et al. Depression in Japanese community-dwelling elderly-prevalence and association with ADL and QOL. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2004; 39(1):15-23. [DOI:10.1016/j.archger.2003.12.003] [PMID]
Bozo Ö, Toksabay NE, Kürüm O. Activities of daily living, depression, and social support among elderly Turkish people. The Journal of Psychology. 2009; 143(2):193-206. [DOI:10.3200/JRLP.143.2.193-206] [PMID]
Xiao H, Yoon JY, Bowers B. Quality of life of nursing home residents in China: A mediation analysis. Nursing & Health Sciences. 2017; 19(2):149-56. [DOI:10.1111/nhs.12288] [PMID]
Bakhtiari M, Emaminaeini M, Hemati H, Khodakarami S, Sahaf R. Depression and perceived social support in the Tehran. Iranian Journanl of Ageing. 2017; 12(2):192-207. [DOI:10.21859/sija-1202192]
Arslantas D, Ünsal A, Ozbabalık D. Prevalence of depression and associated risk factors among the elderly in Middle Anatolia, Turkey. Geriatrics & Gerontology International. 2014; 14(1):100-8. [DOI:10.1111/ggi.12065] [PMID]
Karami N, Rezaei J, Jozanifar Y, Abdi M, Aghaei A, Astanegi S, et al. [A survey of the depression rate among the elderly in Kermanshah, 2012 (Persian)]. Journal of Clinical Research in Paramedical Sciences. 2016; 5(1):23-30. https://sites.kowsarpub.com/jcrps/articles/81443.html
Nakamura T, Michikawa T, Imamura H, Takebayashi T, Nishiwaki Y. Relationship between depressive symptoms and activity of daily living dependence in older Japanese: The Kurabuchi study. Journal of the American Geriatrics Society. 2017; 65(12):2639-45. [DOI:10.1111/jgs.15107] [PMID]
Joghataei M, Nejati V. [Assessment of health status of elderly people in the city of Kashan (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2006; 1(1):3-10. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-26-fa.html
Borhaninejad V, Momenabadi V, Hosseini S, Mansori T, Sadeghi A, Toroski M. Health physical and mental status in the elderly of Kerman. Journal of North Khorasan University. 2015; 6(4):715-23. [DOI:10.29252/jnkums.6.4.715]
Mazloomymahmmodabad S, Soltani T, Morowatisharifabad M, Fallahzadeh H. [Activities of daily living and prevalence of chronic disease among elderly people in Yazd (Persian)]. Toloo-E-Behdasht . 2014; 13(3):42-53. http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-1114-en.html
Alizadeh M, KHoshbin S, KHavarpoor F. [Qua;ity of life, well-being and depression of Iranian elderly people living in Sydney, Australia (Persian)]. Iranian Journanl of Ageing. 2009; 4(14):15-26. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-301-fa.html
متن کامل: (3654 مشاهده)
مقدمه
بر اساس گزارشات سازمان جهانی بهداشت تا سال 2025 جمعیت افراد 65 سال و بالاتر به بیش از 800 میلیون نفر خواهد رسید. نکته درخور تأمل این است که سهم کشورهای در حال توسعه از این جمعیت سالمندی حدود 70 درصد خواهد بود. شواهد دیگر پیش‌بینی کرده‌اند که تا سال 2030 نسبت جمعیت سالمندان در کشورهای در حال توسعه نُه برابر وضعیت فعلی خواهد بود [1]. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. در سال 1395 جمعیت افراد 60 سال و بالاتر 3/9 درصد کل جمعیت بود،لذا ایران در زمره کشورهای در حال سالمند شدن قرار گرفته است [2].
با سالمند شدن ملت‌ها، مشکلات سالمندان به طور روزافزون افزایش می‌یابد و افسردگی، به عنوان شایع‌ترین اختلال روانی و مشکل عمومی، زندگی بشر را به یک معضل عمده سلامتی سالمندان تبدیل کرده است [3]. افسردگی اختلالی است که با احساس ناراحتی و ناامیدی همراه است و می‌توان آن را شایع‌ترین و مهم‌ترین عامل آسیب به عملکرد روانیـ اجتماعی فرد سالمند دانست که متأسفانه هنوز به‌خوبی تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شود [3، 4]. افسردگی غالباً در 12 تا 16 درصد سالمندان ظاهر می‌شود [5]. مطالعات شیوع افسردگی را در سالمندان ایرانی تا 45 درصد نشان می‌دهند [6]. یکی از مهم‌ترین مسائل در ارتقای سلامت و کیفیت زندگی سالمندان، حفظ استقلال آنان در فعالیت‌های جسمی و شناختی و ادامه زندگی به صورت فعال است [7]. یکی از بهترین راه‌های ارزشیابی سطح سلامتی سالمندان بررسی سطح فعالیت آنان در زندگی روزانه است که می‌تواند اطلاعات لازم را در جهت برنامه‌ریزی مناسب و منطبق با نیازهای سالمندان در اختیار کارکنان مراکز بهداشتی درمانی قرار دهد [8]. فعالیت‌های روزانه زندگی از اساسی‌ترین اجزای زندگی هستند که اغلب به دو دسته پایه‌ای (مثل سر و سامان دادن به وضعیت ظاهری) و ابزاری (مثل تلفن زدن) تقسیم می‌شوند [9]. افسردگی، کیفیت زندگی سالمندان را کاهش داده و وابستگی آن‌ها را به دیگران افزایش می‌دهد [10]. مطالعه‌ای در تبریز روی 184 نفر از سالمندان انجام شد، نشان داد کیفیت زندگی سالمندان با فعالیت‌های روزانه با ابزار (0/001>P) و بدون ابزار (0/041>P) ارتباط معنی‌دار دارد. همچنین ارتباط معکوس و معنی‌داری میان افسردگی در سالمندان و کیفیت زندگی آنان وجود دارد (0/013>P). انجام فعالیت‌های روزمره به سالمندان این امکان را می دهد که استقلال خود را حفظ کنند و مشارکت اجتماعی بهتری داشته باشند [12]. توانایی انجام کارها، بازگو‌کننده جنبه مهمی از استقلال کارکردی در سالمندان است [9] و به عنوان عامل مؤثری در حفظ سلامت و موفقیت سالمندان شناخته شده است [12]. رابطه فعالیت‌های زندگی روزانه با عوامل روانی در بسیاری از مطالعات نشان داده شده است. برخی از مطالعات نشان دادند سالمندانی که حداقل در یک فعالیت ابزاری زندگی روزانه ناتوان بودند، سابقه بیشتری در افسردگی داشتند [9]. از این رو تلاش و برنامه‌ریزی برای حفظ و ارتقای فعالیت‌های روزمره سالمندان بسیار ارزشمند است؛ زیرا اگر تصمیم‌گیرندگان حوزه سلامت قصد افزایش سطح فعالیت‌های روزانه سالمندان را داشته باشند، بدون شناخت از وضعیت موجود قادر به برنامه‌ریزی و اجرای مداخلات مؤثر نخواهند بود [1].
با توجه به اهداف کلی پزشکی در پیشگیری و ارتقای سلامت در سالمندان، سالمندانی که در معرض خطر از دست دادن استقلال در انجام کارهای روزانه و مراقبت از خود هستند باید در اولویت فعالیت‌های پیشگیرانه قرار بگیرند [13]. مطالعات نشان داده‌اند که تنها 59/5 درصد سالمندان از لحاظ فعالیت‌های روزانه مستقل‌اند و علاوه بر آن، افزایش سن و داشتن جنسیت مؤنث مهم‌ترین عامل تأثیر‌گذار بر توانایی انجام فعالیت‌های روزانه زندگی است [14]. یکی از عوامل مهم بروز افسردگی در سالمندان، ناتوانی جسمی آن‌ها در انجام فعالیت‌های معمول خود است و از سوی دیگر افسردگی با عواقبی همچون از بین رفتن علاقه به انجام فعالیت‌های روزمره، افزایش وابستگی و عدم استقلال همراه است [4]. همچنین نشان داده شده است که کیفیت زندگی سالمندان با توانایی آن‌ها در انجام فعالیت‌های روزانه ارتباط مثبت و معنی‌دار و با افسردگی آن‌ها ارتباط معکوس و معنی‌داری دارد [15]؛ بنابراین با در نظر گرفتن اهمیت مقوله سلامتی در سالمندان، و با توجه به اینکه تا کنون مطالعه‌ای در خصوص وضعیت سلامتی جسمی یا روانی سالمندان شهرستان به صورت جامعی صورت نگرفته و همچنین هیچ‌گونه مرکز سلامت مربوط به سالمندی در شهرستان وجود ندارد، مطالعه حاضر در این شهرستان با هدف تعیین توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی در سالمندان و ارتباط آن با میزان افسردگی در شهرستان مانه و سملقان در سال 1396 انجام شده است.
روش مطالعه
شهرستان مانه و سملقان در ابتدای سال 1396 با 7963 نفر سالمند دارای نسبت سالمندی 7/63 بود. با توجه به اینکه تاکنون مطالعه‌ای در خصوص وضعیت سلامتی جسمی یا روانی سالمندان شهرستان به صورت جامع صورت نگرفته و همچنین هیچ‌گونه مرکز سلامت مربوط به سالمندی در شهرستان وجود ندارد، مطالعه حاضر در این شهرستان و در سال 1396 صورت پذیرفت.
مطالعه حاضر از نوع بررسی مقطعی بوده و به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته است. جامعه پژوهش را کلیه سالمندان (افراد 60 سال و بالاتر) شهرستان مانه و سملقان تشکیل می‌دادند.
روش نمونه‌گیری بدین صورت بود که با توجه به وجود 13 مرکز بهداشتی‌درمانی در شهرستان مانه و سملقان که به بخش‌های مانه (شش مرکز)، سملقان (دو مرکز) و مرکزی (شش مرکز) تقسیم می‌شود، نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انجام شد. به صورتی که در ابتدا هفت مرکز به صورت تصادفی از بین 13 مرکز بهداشتی انتخاب شدند (از بخش مانه سه مرکز "مراکز پیش‌قلعه، عشق آباد و محمدآباد"، بخش مرکزی سه مرکز "آشخانه، بهکده رضوی، بیار کرد" و سملقان یک مرکز "قاضی")، سپس از سالمندان مراجعه‌کننده به مراکز و خانه‌های بهداشت نمونه‌گیری به صورت در دسترس انجام شد. معیارهای ورود سالمندان به مطالعه شامل سن بالاتر از 60 سال، سکونت در شهرستان و رضایت از شرکت در مطالعه بود. سالمندانی که توانایی صحبت نداشته و به لحاظ روانی نیز آگاه به مکان و زمان نبودند، از مطالعه خارج شدند.
به دلیل بی‌سوادی یا سطح سواد پایین سالمندان منطقه در اکثر مناطق شهرستان و به دلیل درک یکسان از سؤالات پرسش‌نامه توسط سالمندان مورد پژوهش، پرسش‌نامه‌ها توسط پرسشگران آموزش‌دیده از سالمندانی که دارای معیار ورود به مطالعه بودند تکمیل شد.
جهت برآورد حجم نمونه، به این دلیل که تاکنون مطالعه‌ای مشابه در این خصوص انجام نگرفته بود، ابتدا نمونه‌ای پایلوت از بین مراکزی که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند (از هر مرکز 10 نمونه) انتخاب شد (70 نمونه)، سپس با توجه به مقدار r به‌دست‌آمده از این نمونه (0/244=r)، حجم نمونه با توجه به فرمول‌های آماری و با سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد، 129 نفر به دست آمد که جهت اطمینان بیشتر، 148 نفر تعیین شد. 70 نمونه پایلوت جزو 148 نفر نمونه لازم در نظر گرفته شدند.
به منظور جمع‌آوری اطلاعات از سه پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی، پرسش‌نامه انجام فعالیت‌های روزانه زندگی (با و بدون ابزار) و پرسش‌نامه افسردگی سالمندان استفاده شد. پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل این موارد بودند: سن، جنس، تأهل، سطح تحصیلات، درآمد.
به منظور سنجش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی (ADL) از پرسش‌نامه‌ای که دارای هفت سؤال مربوط به فعالیت‌های روزمره سالمندان است استفاده شد که در مطالعات مختلف استفاده و روایی و پایایی آن تأیید شده است [8، 16، 17]. اجزای این پرسش‌نامه عبارت‌اند از غذا خوردن، لباس پوشیدن و درآوردن، توالت رفتن، به رختخواب رفتن یا بیرون آمدن، حمام کردن، انجام کارهای مربوط به وضعیت ظاهر و راه رفتن. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه به این صورت است که هر آیتم دارای سه گزینه وابسته (صفر امتیاز)، نیازمند کمک (1 امتیاز) و مستقل (2 امتیاز) است. نمره کلی ADL از صفر تا 14 است و نمره صفر تا 6 به عنوان وابسته، 7 تا 10 به عنوان نیازمند کمک و 11 تا 14 به عنوان مستقل طبقه‌بندی می‌شود [8، 16، 17].
به منظور سنجش توانایی فعالیت‌های روزانه با استفاده از ابزار سالمندان (IADL) از پرسش‌نامه استاندارد لاوتن استفاده شد که روایی و پایایی آن در مطالعات ایرانی تأیید شده است [18-20] اجزای این پرسش‌نامه عبارت‌اند از استفاده از تلفن، مصرف دارو، آماده ساختن غذا، انجام کارهای منزل، خرید مایحتاج زندگی، استفاده از وسایل نقلیه و کنترل دخل و خرج. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه به این صورت است که هر آیتم دارای سه گزینه وابسته (صفر امتیاز)، نیازمند کمک (1 امتیاز) و مستقل (2 امتیاز) است. نمره کلی IADL از صفر تا 14 است و نمره صفر تا 6 به عنوان وابسته، 7 تا 10 به عنوان نیازمند کمک و 11 تا 14 به عنوان مستقل طبقه‌بندی می‌شود [19].
به منظور سنجش افسردگی سالمندان نیز از پرسش‌نامه GDS-15 استفاده شد. این پرسش‌نامه توسط شیخ و یساویج در سال 1986 از نسخه سی‌سؤالی پرسش‌نامه افسردگی استخراج شد [21] و پایایی و روایی مناسبی را در مطالعات مختلف نشان داد [22، 23]. این پرسش‌نامه دارای پانزده سؤال با پاسخ بلی و خیر است و دسته‌بندی افراد بدین صورت است که اگر فردی امتیازکمتر از 5 دریافت کند دارای وضعیت نرمال، امتیاز 5-9 دارای افسردگی متوسط و امتیاز10-15 دارای افسردگی شدید است [24]. این پرسش‌نامه توسط ملکوتی و همکاران در بین سالمندان ایرانی مورد استفاده قرار گرفته و روایی و پایایی مناسبی برای آن گزارش شده است [25].
این طرح مورد تأیید کمیته اخلاق معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی با کد957/پ/95 است. پژوهشگران علاوه بر کسب رضایت آگاهانه از سالمندان، به آنان اطمینان دادند که اطلاعاتشان محرمانه خواهد ماند. سالمندانی که دارای اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه یا استفاده از ابزار بودند یا دارای افسردگی خفیف تا شدید بودند، به مراکز بهداشتی درمانی ارجاع داده شدند. داده‌های پژوهش توسط نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 16 تجزیه و تحلیل شد. به منظور بررسی نرمال بودن داده‌های کمی از آزمون کولموگروف اسمیرنف استفاده شد و داده‌ها به صورت میانگین (انحراف معیار) یا فراوانی (درصد) ارائه شد. به منظور مقایسه متغیرهای کمی از آزمون کای‌اسکوئر، ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون استفاده شد.
یافته‌ها
نتایج نشان داد که 86 نفر (58/1 درصد) شرکت‌کنندگان زن و 62 نفر (41/9 درصد) مرد بودند. 109 نفر (73/6 درصد) در گروه سنی 60 تا 75 سال و مابقی بیشتر از 75 سال سن داشتند. از نمونه‌های مورد‌مطالعه، 102 نفر (68/9 درصد) متأهل و مابقی مطلقه بودند یا همسرشان فوت شده بود. از لحاظ اشتغال، 114 نفر (77 درصد) بیکار و 123 نفر (83/1 درصد) در روستا زندگی می‌کردند. تعداد 120 نفر (81 درصد) بی‌سواد و 5 نفر (3/3 درصد) دیپلم و بالاتر بودند.
آزمون کای‌اسکوئر نشان داد نسبت افراد در دسته‌بندی‌های افسردگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه زندگی و فعالیت‌های روزانه با استفاده از ابزار در نمونه‌های مورد‌مطالعه یکسان نبود. (0/001>P) (جدول شماره 1).
بر اساس گزارشات سازمان جهانی بهداشت تا سال 2025 جمعیت افراد 65 سال و بالاتر به بیش از 800 میلیون نفر خواهد رسید. نکته درخور تأمل این است که سهم کشورهای در حال توسعه از این جمعیت سالمندی حدود 70 درصد خواهد بود. شواهد دیگر پیش‌بینی کرده‌اند که تا سال 2030 نسبت جمعیت سالمندان در کشورهای در حال توسعه نُه برابر وضعیت فعلی خواهد بود [1]. کشور ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست. در سال 1395 جمعیت افراد 60 سال و بالاتر 3/9 درصد کل جمعیت بود،لذا ایران در زمره کشورهای در حال سالمند شدن قرار گرفته است [2].
با سالمند شدن ملت‌ها، مشکلات سالمندان به طور روزافزون افزایش می‌یابد و افسردگی، به عنوان شایع‌ترین اختلال روانی و مشکل عمومی، زندگی بشر را به یک معضل عمده سلامتی سالمندان تبدیل کرده است [3]. افسردگی اختلالی است که با احساس ناراحتی و ناامیدی همراه است و می‌توان آن را شایع‌ترین و مهم‌ترین عامل آسیب به عملکرد روانیـ اجتماعی فرد سالمند دانست که متأسفانه هنوز به‌خوبی تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شود [3، 4]. افسردگی غالباً در 12 تا 16 درصد سالمندان ظاهر می‌شود [5]. مطالعات شیوع افسردگی را در سالمندان ایرانی تا 45 درصد نشان می‌دهند [6]. یکی از مهم‌ترین مسائل در ارتقای سلامت و کیفیت زندگی سالمندان، حفظ استقلال آنان در فعالیت‌های جسمی و شناختی و ادامه زندگی به صورت فعال است [7]. یکی از بهترین راه‌های ارزشیابی سطح سلامتی سالمندان بررسی سطح فعالیت آنان در زندگی روزانه است که می‌تواند اطلاعات لازم را در جهت برنامه‌ریزی مناسب و منطبق با نیازهای سالمندان در اختیار کارکنان مراکز بهداشتی درمانی قرار دهد [8]. فعالیت‌های روزانه زندگی از اساسی‌ترین اجزای زندگی هستند که اغلب به دو دسته پایه‌ای (مثل سر و سامان دادن به وضعیت ظاهری) و ابزاری (مثل تلفن زدن) تقسیم می‌شوند [9]. افسردگی، کیفیت زندگی سالمندان را کاهش داده و وابستگی آن‌ها را به دیگران افزایش می‌دهد [10]. مطالعه‌ای در تبریز روی 184 نفر از سالمندان انجام شد، نشان داد کیفیت زندگی سالمندان با فعالیت‌های روزانه با ابزار (0/001>P) و بدون ابزار (0/041>P) ارتباط معنی‌دار دارد. همچنین ارتباط معکوس و معنی‌داری میان افسردگی در سالمندان و کیفیت زندگی آنان وجود دارد (0/013>P). انجام فعالیت‌های روزمره به سالمندان این امکان را می دهد که استقلال خود را حفظ کنند و مشارکت اجتماعی بهتری داشته باشند [12]. توانایی انجام کارها، بازگو‌کننده جنبه مهمی از استقلال کارکردی در سالمندان است [9] و به عنوان عامل مؤثری در حفظ سلامت و موفقیت سالمندان شناخته شده است [12]. رابطه فعالیت‌های زندگی روزانه با عوامل روانی در بسیاری از مطالعات نشان داده شده است. برخی از مطالعات نشان دادند سالمندانی که حداقل در یک فعالیت ابزاری زندگی روزانه ناتوان بودند، سابقه بیشتری در افسردگی داشتند [9]. از این رو تلاش و برنامه‌ریزی برای حفظ و ارتقای فعالیت‌های روزمره سالمندان بسیار ارزشمند است؛ زیرا اگر تصمیم‌گیرندگان حوزه سلامت قصد افزایش سطح فعالیت‌های روزانه سالمندان را داشته باشند، بدون شناخت از وضعیت موجود قادر به برنامه‌ریزی و اجرای مداخلات مؤثر نخواهند بود [1].
با توجه به اهداف کلی پزشکی در پیشگیری و ارتقای سلامت در سالمندان، سالمندانی که در معرض خطر از دست دادن استقلال در انجام کارهای روزانه و مراقبت از خود هستند باید در اولویت فعالیت‌های پیشگیرانه قرار بگیرند [13]. مطالعات نشان داده‌اند که تنها 59/5 درصد سالمندان از لحاظ فعالیت‌های روزانه مستقل‌اند و علاوه بر آن، افزایش سن و داشتن جنسیت مؤنث مهم‌ترین عامل تأثیر‌گذار بر توانایی انجام فعالیت‌های روزانه زندگی است [14]. یکی از عوامل مهم بروز افسردگی در سالمندان، ناتوانی جسمی آن‌ها در انجام فعالیت‌های معمول خود است و از سوی دیگر افسردگی با عواقبی همچون از بین رفتن علاقه به انجام فعالیت‌های روزمره، افزایش وابستگی و عدم استقلال همراه است [4]. همچنین نشان داده شده است که کیفیت زندگی سالمندان با توانایی آن‌ها در انجام فعالیت‌های روزانه ارتباط مثبت و معنی‌دار و با افسردگی آن‌ها ارتباط معکوس و معنی‌داری دارد [15]؛ بنابراین با در نظر گرفتن اهمیت مقوله سلامتی در سالمندان، و با توجه به اینکه تا کنون مطالعه‌ای در خصوص وضعیت سلامتی جسمی یا روانی سالمندان شهرستان به صورت جامعی صورت نگرفته و همچنین هیچ‌گونه مرکز سلامت مربوط به سالمندی در شهرستان وجود ندارد، مطالعه حاضر در این شهرستان با هدف تعیین توانایی در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی در سالمندان و ارتباط آن با میزان افسردگی در شهرستان مانه و سملقان در سال 1396 انجام شده است.
روش مطالعه
شهرستان مانه و سملقان در ابتدای سال 1396 با 7963 نفر سالمند دارای نسبت سالمندی 7/63 بود. با توجه به اینکه تاکنون مطالعه‌ای در خصوص وضعیت سلامتی جسمی یا روانی سالمندان شهرستان به صورت جامع صورت نگرفته و همچنین هیچ‌گونه مرکز سلامت مربوط به سالمندی در شهرستان وجود ندارد، مطالعه حاضر در این شهرستان و در سال 1396 صورت پذیرفت.
مطالعه حاضر از نوع بررسی مقطعی بوده و به روش توصیفی تحلیلی انجام پذیرفته است. جامعه پژوهش را کلیه سالمندان (افراد 60 سال و بالاتر) شهرستان مانه و سملقان تشکیل می‌دادند.
روش نمونه‌گیری بدین صورت بود که با توجه به وجود 13 مرکز بهداشتی‌درمانی در شهرستان مانه و سملقان که به بخش‌های مانه (شش مرکز)، سملقان (دو مرکز) و مرکزی (شش مرکز) تقسیم می‌شود، نمونه‌گیری به روش خوشه‌ای چند‌مرحله‌ای انجام شد. به صورتی که در ابتدا هفت مرکز به صورت تصادفی از بین 13 مرکز بهداشتی انتخاب شدند (از بخش مانه سه مرکز "مراکز پیش‌قلعه، عشق آباد و محمدآباد"، بخش مرکزی سه مرکز "آشخانه، بهکده رضوی، بیار کرد" و سملقان یک مرکز "قاضی")، سپس از سالمندان مراجعه‌کننده به مراکز و خانه‌های بهداشت نمونه‌گیری به صورت در دسترس انجام شد. معیارهای ورود سالمندان به مطالعه شامل سن بالاتر از 60 سال، سکونت در شهرستان و رضایت از شرکت در مطالعه بود. سالمندانی که توانایی صحبت نداشته و به لحاظ روانی نیز آگاه به مکان و زمان نبودند، از مطالعه خارج شدند.
به دلیل بی‌سوادی یا سطح سواد پایین سالمندان منطقه در اکثر مناطق شهرستان و به دلیل درک یکسان از سؤالات پرسش‌نامه توسط سالمندان مورد پژوهش، پرسش‌نامه‌ها توسط پرسشگران آموزش‌دیده از سالمندانی که دارای معیار ورود به مطالعه بودند تکمیل شد.
جهت برآورد حجم نمونه، به این دلیل که تاکنون مطالعه‌ای مشابه در این خصوص انجام نگرفته بود، ابتدا نمونه‌ای پایلوت از بین مراکزی که به صورت تصادفی انتخاب شده بودند (از هر مرکز 10 نمونه) انتخاب شد (70 نمونه)، سپس با توجه به مقدار r به‌دست‌آمده از این نمونه (0/244=r)، حجم نمونه با توجه به فرمول‌های آماری و با سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 80 درصد، 129 نفر به دست آمد که جهت اطمینان بیشتر، 148 نفر تعیین شد. 70 نمونه پایلوت جزو 148 نفر نمونه لازم در نظر گرفته شدند.
به منظور جمع‌آوری اطلاعات از سه پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی، پرسش‌نامه انجام فعالیت‌های روزانه زندگی (با و بدون ابزار) و پرسش‌نامه افسردگی سالمندان استفاده شد. پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی شامل این موارد بودند: سن، جنس، تأهل، سطح تحصیلات، درآمد.
به منظور سنجش توانایی در انجام فعالیت‌های روزمره زندگی (ADL) از پرسش‌نامه‌ای که دارای هفت سؤال مربوط به فعالیت‌های روزمره سالمندان است استفاده شد که در مطالعات مختلف استفاده و روایی و پایایی آن تأیید شده است [8، 16، 17]. اجزای این پرسش‌نامه عبارت‌اند از غذا خوردن، لباس پوشیدن و درآوردن، توالت رفتن، به رختخواب رفتن یا بیرون آمدن، حمام کردن، انجام کارهای مربوط به وضعیت ظاهر و راه رفتن. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه به این صورت است که هر آیتم دارای سه گزینه وابسته (صفر امتیاز)، نیازمند کمک (1 امتیاز) و مستقل (2 امتیاز) است. نمره کلی ADL از صفر تا 14 است و نمره صفر تا 6 به عنوان وابسته، 7 تا 10 به عنوان نیازمند کمک و 11 تا 14 به عنوان مستقل طبقه‌بندی می‌شود [8، 16، 17].
به منظور سنجش توانایی فعالیت‌های روزانه با استفاده از ابزار سالمندان (IADL) از پرسش‌نامه استاندارد لاوتن استفاده شد که روایی و پایایی آن در مطالعات ایرانی تأیید شده است [18-20] اجزای این پرسش‌نامه عبارت‌اند از استفاده از تلفن، مصرف دارو، آماده ساختن غذا، انجام کارهای منزل، خرید مایحتاج زندگی، استفاده از وسایل نقلیه و کنترل دخل و خرج. نمره‌گذاری این پرسش‌نامه به این صورت است که هر آیتم دارای سه گزینه وابسته (صفر امتیاز)، نیازمند کمک (1 امتیاز) و مستقل (2 امتیاز) است. نمره کلی IADL از صفر تا 14 است و نمره صفر تا 6 به عنوان وابسته، 7 تا 10 به عنوان نیازمند کمک و 11 تا 14 به عنوان مستقل طبقه‌بندی می‌شود [19].
به منظور سنجش افسردگی سالمندان نیز از پرسش‌نامه GDS-15 استفاده شد. این پرسش‌نامه توسط شیخ و یساویج در سال 1986 از نسخه سی‌سؤالی پرسش‌نامه افسردگی استخراج شد [21] و پایایی و روایی مناسبی را در مطالعات مختلف نشان داد [22، 23]. این پرسش‌نامه دارای پانزده سؤال با پاسخ بلی و خیر است و دسته‌بندی افراد بدین صورت است که اگر فردی امتیازکمتر از 5 دریافت کند دارای وضعیت نرمال، امتیاز 5-9 دارای افسردگی متوسط و امتیاز10-15 دارای افسردگی شدید است [24]. این پرسش‌نامه توسط ملکوتی و همکاران در بین سالمندان ایرانی مورد استفاده قرار گرفته و روایی و پایایی مناسبی برای آن گزارش شده است [25].
این طرح مورد تأیید کمیته اخلاق معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی با کد957/پ/95 است. پژوهشگران علاوه بر کسب رضایت آگاهانه از سالمندان، به آنان اطمینان دادند که اطلاعاتشان محرمانه خواهد ماند. سالمندانی که دارای اختلال در انجام فعالیت‌های روزانه یا استفاده از ابزار بودند یا دارای افسردگی خفیف تا شدید بودند، به مراکز بهداشتی درمانی ارجاع داده شدند. داده‌های پژوهش توسط نرم‌افزار آماری SPSS نسخه 16 تجزیه و تحلیل شد. به منظور بررسی نرمال بودن داده‌های کمی از آزمون کولموگروف اسمیرنف استفاده شد و داده‌ها به صورت میانگین (انحراف معیار) یا فراوانی (درصد) ارائه شد. به منظور مقایسه متغیرهای کمی از آزمون کای‌اسکوئر، ضریب همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون استفاده شد.
یافته‌ها
نتایج نشان داد که 86 نفر (58/1 درصد) شرکت‌کنندگان زن و 62 نفر (41/9 درصد) مرد بودند. 109 نفر (73/6 درصد) در گروه سنی 60 تا 75 سال و مابقی بیشتر از 75 سال سن داشتند. از نمونه‌های مورد‌مطالعه، 102 نفر (68/9 درصد) متأهل و مابقی مطلقه بودند یا همسرشان فوت شده بود. از لحاظ اشتغال، 114 نفر (77 درصد) بیکار و 123 نفر (83/1 درصد) در روستا زندگی می‌کردند. تعداد 120 نفر (81 درصد) بی‌سواد و 5 نفر (3/3 درصد) دیپلم و بالاتر بودند.
آزمون کای‌اسکوئر نشان داد نسبت افراد در دسته‌بندی‌های افسردگی و توانایی انجام فعالیت‌های روزانه زندگی و فعالیت‌های روزانه با استفاده از ابزار در نمونه‌های مورد‌مطالعه یکسان نبود. (0/001>P) (جدول شماره 1).
به منظور بررسی ارتباط بین متغیر افسردگی با فعالیت‌های روزانه از ابزار از آزمون همبستگی اسپیرمن استفاده شد. بر اساس نتایج، بین افسردگی و فعالیت‌های روزانه زندگی با و بدون ابزار در سالمندان رابطه منفی و معناداری وجود دارد؛ بدین معنا که با افزایش یکی دیگری کاهش می‌یابد یا بالعکس (جدول شماره 2).
به منظور تعیین متغیرهای پیشگویی‌کننده افسردگی نیز از مدل رگرسیون خطی استفاده شد که افسردگی را به عنوان متغیر پاسخ، و فعالیت‌های روزانه و استفاده از ابزار، جنسیت، وضعیت تأهل، محل سکونت، سن، تحصیلات به عنوان متغیرهای پیشگو در مدل وارد شدند. مقدار در این مدل، 0/221 است یعنی 22/2 درصد از پراکندگی مشاهده‌شده در این مدل توسط این هفت متغیر توجیه می‌شود. همان‌طور که در جدول شماره 3 ملاحظه می‌شود، متغیرهای فعالیت‌های روزانه و استفاده از ابزار، جنسیت و وضعیت تأهل معنادار شده است. اما متغیرهای وضعیت سواد، محل سکونت و سن معنادار نبودند. وضعیت تأهل 0/355-+، جنسیت 0/43-+، فعالیت‌های روزمره زندگی با استفاده از ابزار+ 0/12- فعالیت‌های روزمره زندگی+3/371 = افسردگی.
بحث
در این پژوهش میزان توانایی سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی با ابزار و بدون ابزار و ارتباط آن با میزان افسردگی آن‌ها در یک نمونه 148نفری از سالمندان ساکن در شهرستان مانه و سملقان، تحت پوشش دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی، بررسی شد. این پژوهش نشان داد که افسردگی با فعالیت‌های روزمره و ابزاری در سالمندان، ارتباط آماری معکوس و معناداری دارد. از لحاظ فعالیت‌های روزمره زندگی 97/3 درصد مستقل و از لحاظ استفاده از ابزار در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی تنها 58/8 درصد مستقل بودند.
افسردگی با فعالیت‌های روزمره و ابزاری در سالمندان، ارتباط آماری معکوس و معناداری داشت. مسگر در مطالعه خود در بیرجند نشان داد افسردگی با فعالیت روزانه زندگی و کیفیت زندگی ارتباط معکوس و معنی داری دارد [20]. وادا و همکاران نیز در مطالعه خود در ژاپن نشان دادند که افسردگی با فعالیت‌های روزانه همبستگی ضعیف و معکوسی داشت و سالمندان افسرده به طور معنی‌داری نمرات ADL کمتری نیز داشتند [26]. بوزو و همکاران در مطالعه خود در ترکیه نشان دادند که افسردگی با نمره ADL ارتباط معکوس معنی‌داری دارد و هرچه نمره ADL بالاتر باشد، نمره افسردگی سالمند کمتر می‌شود [27]. افزایش سن با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن همچون دیابت، آرتروز، فشار خون و بیماری‌های قلبی همراه است [20] و افزایش ابتلا به بیماری‌های مزمن خود می‌تواند نقش مهمی در ابتلا به افسردگی و کاهش توانایی سالمند در انجام فعالیت‌های روزانه داشته باشد.
طبق مدل ارائه‌شده توسط اگزیاو و همکاران در سال 2016، وضعیت سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی به صورت مستقیم، و با تأثیر بر میزان افسردگی در سالمندان به صورت غیرمستقیمی بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر دارد [28]. در این مطالعه نیز فعالیت‌های روزمره زندگی و فعالیت‌های روزانه زندگی بدون ابزار با افسردگی در سالمندان ارتباط معنی‌داری داشت. به طوری که هرچه نمره فعالیت‌های زندگی در سالمندان کمتر بود، نمره افسردگی بیشتر بود.
از نظر افسردگی 77 نفر (52 درصد) بدون افسردگی، 57 نفر (38/5 درصد) افسردگی متوسط و 14 نفر (9/5 درصد) افسردگی شدید داشتند که درمجموع 48 درصد از سالمندان دارای علائم افسردگی بودند. برخی از مطالعات در ایران میزان افسردگی را نزدیک به نتیجه مطالعه حاضر عنوان کردند [11، 29]. مطالعه‌ای در ترکیه نیز نشان داد شیوع اختلال افسردگی در سالمندان مورد‌مطالعه 45/8 درصد بود [30]. علیپور و همکاران شیوع افسردگی در سالمندان را 40 درصد اعلام کردند [15] که این تفاوت می‌تواند به دلیل تعداد نمونه کم (100 نفر) و تفاوت در ابزار اندازه‌گیری و یا منطقه سکونت باشد. کرمی و همکاران نیز شیوع افسردگی در سالمندان کرمانشاه را 67/6 درصد اعلام کردند [31] که با نتیجه شیوع افسردگی در مطالعه حاضر فاصله دارد. این اختلاف می‌تواند به دلیل تفاوت ابزار گردآوری داده، تفاوت‌های قومی و منطقه‌ای باشد.
مطالعه‌ای در ژاپن در سال 2017 با استفاده از پرسش‌نامه GDS-5 نشان داد که افسردگی در سالمندان آن‌ها 30/4 درصد است [32] که می‌تواند به دلیل تفاوت فرهنگی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی دو کشور و همچنین تفاوت در ابزار اندازه‌گیری باشد. نتایج مطالعات مشابه در کشور نشان می‌دهد که شیوع افسردگی در سالمندان منطقه مورد‌مطالعه با اینکه 81 درصد نمونه‌ها بی‌سواد و حدود 83 درصد آن‌ها نیز در روستا زندگی می‌کردند بیشتر از سایر مناطق کشور نیست. نتایج نشان داد نمره افسردگی با سطح تحصیلات و محل سکونت ارتباط معنی‌داری ندارد (P>0/05).
از لحاظ فعالیت‌های روزمره زندگی، نتایج نشان داد که 144 نفر (97/3 درصد) مستقل، 3 نفر (2 درصد) نیازمند کمک و 1 نفر (0/7 درصد) از سالمندان مورد مطالعه وابسته بودند. برخی از مطالعات در ایران نتایجی مشابه نتایج مطالعه حاضر را ذکر کردند [8، 11، 33]. سالمندان بیشترین استقلال را در غذا خوردن (99 درصد) و کمترین استقلال را در حمام رفتن داشتند (93 درصد).
در مطالعه حبیبی سولا، سالمندان بیشترین استقلال را در غذا خوردن و کمترین استقلال را در راه رفتن داشتند [8]. برهانی نژاد در کرمان و علیزاده در تهران نشان دادند که نمونه‌های مورد مطالعه آن‌ها کمتر از 60 درصد در انجام فعالیت‌های روزمره مستقل بودند [14، 34]. 83/1 درصد از نمونه‌های مورد مطالعه در مطالعه حاضر در روستا زندگی می‌کردند و زندگی روستایی، کار در مزارع کشاورزی و شغل دامداری و انجام فعالیت فیزیکی بیشتر از شهرنشینان می‌تواند دلیلی بر مستقل بودن بیشتر در فعالیت‌های روزمره زندگی در مقایسه با سالمندان شهر تهران و کرمان باشد. مظلومی محمودآباد نیز نشان داد که تنها 2/56 درصد سالمندان شهر یزد از نظر فعالیت‌های روزمره زندگی کاملاً مستقل بودند [35]. البته ابزار گردآوری داده در این مطالعه با مطالعه حاضر تفاوت داشت. علیزاده نیز نشان داد 56 درصد از سالمندان ایرانی مقیم استرالیا، از نظر انجام فعالیت‌های روزانه زندگی مستقل، 30 درصد نیمه مستقل و 14 درصد کاملاً وابسته بودند [36].
فعالیت‌های ابزاری زندگی در سالمندان مستلزم داشتن آگاهی‌ها، مهارت‌ها و منابع مختلفی است. سالمند با وجود محدودیت‌های موجود، باید زمان و چگونگی انجام رفتار را بداند، مهارت انجام و درنهایت امکانات آن را داشته باشد. به دلیل اینکه فراهم کردن همه این ملزومات تا حدی سخت است، درک خودکارآمدی سالمندان نیز در این زمینه کاهش می‌یابد و همین عامل باعث می‌شود که آن‌ها احساس کنند توانایی لازم را برای انجام فعالیت‌های ابزاری نداشته و به اطرافیان وابسته شوند [35].
در مطالعه حاضر، از لحاظ استفاده از ابزار در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی، 87 نفر (58/8 درصد) مستقل، 46 نفر (31/1 درصد) نیازمند کمک و 22 نفر (14/9 درصد) وابسته بودند. مطالعات انجام‌گرفته در تهران و تبریز نشان دادند استقلال در فعالیت‌های ابزاری روزانه زندگی سالمندان حدود 70 درصد است [8، 11]. معصومی نیز نشان داد 86/6 درصد سالمندان رشت از لحاظ انجام فعالیت‌های ابزاری کاملاً مستقل بودند [16] که با نتایج مطالعه حاضر تفاوت دارد. در مطالعه حاضر فعالیت‌های ابزاری روزانه زندگی با محل سکونت ارتباط معنی‌داری داشت (0/05>P)؛ به طوری که میانگین نمره فعالیت‌های ابزاری روزانه زندگی در شهرنشینان بیشتر از روستانشینان بود. اختلاف در میزان استقلال در انجام فعالیت‌های ابزاری سالمندان مورد‌مطالعه با دو مطالعه قبلی نیز می‌تواند به دلیل سطح سواد پایین و روستانشینی اکثریت نمونه‌های مورد‌مطالعه باشد. به طوری که 61 درصد در استفاده از تلفن و 54 درصد در استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیازمند کمک یا وابسته کامل بودند. بیشترین فعالیتی که بدون کمک انجام می‌دادند، مصرف داروها به طور صحیح و به‌موقع (77 درصد) و کمترین فعالیت مستقل، استفاده از تلفن (39 درصد) بود. حبیبی سولا نشان داد که سالمندان بیشترین فعالیتی که بدون کمک انجام می‌دادند، مصرف داروها به طور صحیح و به‌موقع و کمترین مورد انجام تعمیرات جزئی منزل بود [8].
نتیجه‌گیری‌نهایی
توانایی سالمندان در انجام فعالیت‌های روزانه زندگی (با و بدون ابزار)، پیشگویی‌کننده خوبی برای ابتلا به افسردگی در آن‌ها است. بر اساس یافته‌های این مطالعه، می‌توان با بررسی دقیق سلامت سالمندان و توانایی آن‌ها در انجام فعالیت‌های روزانه خود، توسط تیم‌های بهداشتی و درمانی و اعضای خانواده آن‌ها از پیشرفت ناتوانی آن‌ها در انجام فعالیت‌های زندگی و همچنین از ابتلای آنان به افسردگی پیشگیری کرد. از محدودیت‌های مطالعه حاضر روستانشینی اکثریت سالمندان شهرستان و همچنین سطح سواد پایین و استفاده از گویش‌های محلی کردی و ترکی و ترکمنی بود که با توجه به تناسب محل سکونت، اکثر نمونه‌های مورد‌مطالعه نیز از روستا انتخاب شدند و همچنین جهت رفع مشکل سواد پایین و گویش محلی سالمندان، از هر منطقه مورد مطالعه یک پرسشگر که به زبان محلی سالمندان آشنایی داشت استفاده شد. پیشنهاد می‌شود مطالعات گسترده‌تری در این زمینه روی سالمندان شهری و روستایی و همچنین سالمندانی که در مراکز نگهداری شبانه‌روزی سالمندان هستند یا سالمندان بستری در بیمارستان در سایر نقاط کشور انجام شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی مصوب معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم‌پزشکی خراسان شمالی با کد 957/پ/95 است.
حامی مالی
این طرح با حمایت مالی معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی انجام شده است
مشارکت نویسندگان
مفهوم سازی: مرضیه محمدزاده، وحید راشدی؛ تحقیق و بررسی: وحیدرضا برهانی نژاد، میترا هاشمی؛ اجرا و مداخله: میترا هاشمی، مرضیه محمدزاده؛ نگارش اولیه مقاله: مرضیه محمدزاده، وحید راشدی؛ ویراستاری و نهایی سازی مقاله: همه نویسندگان.
تعارض منافع
نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی ندارند
تشکر و قدردانی
محققین بر خود لازم می‌دانند از معاونت محترم تحقیقات و فناوری دانشگاه که حمایت مالی طرح را برعهده داشته است و همچنین از کلیه کارکنان شاغل در مراکز بهداشتی‌درمانی و خانه‌های بهداشت شهرستان و همچنین کلیه سالمندانی که در انجام این پژوهش همکاری کردند، تقدیر و تشکر کنند.
References
Taheritanjani P, Azadbakht M. [Psychometric properties of the Persian version of the activities of daily living scale and instrumental activities of daily living scale in elderly (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2014; 132(25):103-13. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-6766-en.html
Allahyari E, Keramati M, Kamali M. [Predicting elderly depression prevalence in different Iranian ethnicities and associated factors (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2020; 15 (1):129-18. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1915-fa.html
Hekmatipoor N, Hojati H, Sharifnia H, Akhondzadeh G, Nikjoo A, Mirabilhasani M. [Effect of exercise on depression in elderly (Persian)]. Journal of Health Building Community Health Education. 2012; 1(3):23-32. http://journal.ihepsa.ir/article-1-66-en.html
Ghaderi S, Sahaf R, Mohammadi Shahbalaghi F, Ansari G, Gharanjic A, Ashrafi K, et al. Prevalence of depression in elderly Kurdish community residing in Boukan, Iran. Iranian Journal of Ageing. 2012; 7(1):57-66. https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?ID=562617
Asghari N, Aliakbari M, Dadkhah A. [The effects of group Logotherapy on decreasing the degree of depression in female olds (Persian)]. Middle Eastern Journal of Disability Studies. 2012; 11(2):31-8. http://jdisabilstud.org/article-1-311-en.html
Rashedi V, Rezaei M, Foroughan M, Delbari A. Validity and reliability of the Depression In Old Age Scale (DIA-S) in Iranian older adults. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2016; 66:193-7. [DOI:10.1016/j.archger.2016.06.009] [PMID]
Rashedi V, Asadi-lari M, Foroughan M, Delbari A, Fadayevatan R. Prevalence of disability in Iranian older adults in Tehran, Iran: A population-based study. Journal of Health and Social Sciences. 2016; 1(3):251-62. https://journalhss.com/wp-content/uploads/JHHS13_251-262.pdf
Habibisola A, Nikpour S, Seiedshohada M, Haghani H. [Quality of life and statuse of physical functioning among elderly people in west region of Tehran: A cross-sectional survey (Persian)]. Iranian Journal of Nursing. 2006; 21(53):29-39. http://ijn.iums.ac.ir/article-1-406-en.html
Khajavi D, Parsa Z. The Development of Psychometric Properties of "the elderly's activities of daily life scale". Journal of Development and Motor Learning. 2014; 6(1):91-108. [DOI:10.22059/JMLM.2014.50192]
Sherina M, Rampel L, Mostaqim A. The prevalence of depression among the elderly in Sepang, Selangor. Medical Journal of Malaysia. 2004; 59(1):45-9. [PMID]
Payahoo L, Khaje-bishak Y, Poorghasem B, Asghari Jafarabad M, Kabir-alavi M. [The survey of the relationship between quality of life of elderly with depression and physical activity in Tabriz, Iran (Persian)]. Scientific Journal of Rehabilitation Medicine. 2011; 2(2):39-46. [DOI:10.22037/JRM.2013.1100142]
Rashedi V, Gharib M, Yazdani AA. Social participation and mental health among older adults in Iran. Iranian Rehabilitation Journal. 2014; 12(1):9-13. https://applications.emro.who.int/imemrf/Iran_Rehabil_J/Iran_Rehabil_J_2014_12_19_9_13.pdf
Nazari H, Rashedi V, Mohammadi H, Yousefi M. [Relationship between cognitive status and activities of daily living among the elderly of nursing homes (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2015; 18(12):744-6. [DOI:10.22110/jkums.v18i12.2390]
Alizadeh M, Rahimi A, Arshinchi M, Sharifi F, Arzaghi Seyed M, Fakhrzadeh H. [Physical health status and socio-economic outcomes on elderly in Tehran metropolitan area (Persian)]. Journal of Diabetes and Metabolism of Iran. 2013; 13(1):29-38. http://ijdld.tums.ac.ir/article-1-5089-en.html
Alipour F, Sajadi H, Forouzan A, Nabavi H, Khedmati E. [The Role of Social Support in Reducing Anxiety and Depression in the Elderly (Persian)]. Iranian Journanl of Ageing. 2009; 4(1):53-61. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-333-en.html
Masoumi N, Jafroudi S, Ghanbari Khanghah A, Kazemnejad Leili E. [Assessment of retired elderly’s people autonomy and its affecting factors in Rasht. Journal of Holistic Nursing And Midwifery (Persian)]. 2011; 21(1):46-51. http://hnmj.gums.ac.ir/article-1-193-en.html
Habibi A, Savadpoor M, molaei B, SHamshiri M, Ghorbani M. Survey of physical functioning and prevalence of chronic illnesses among the elderly people. Iranian Journal of Ageing. 2007; 4(3):67-78. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-314-en.html
Hassani Mehraban A, Soltanmohamadi Y, Akbarfahimi M, Taghizadeh G. Validity and reliability of the persian version of lawton instrumental activities of daily living scale in patients with dementia. Medical Journal of the Islamic Republic of Iran. 2014; 28:25. [PMID] [PMCID]
Taheri Tanjani P, Azadbakht M. [Psychometric properties of the Persian version of the activities of daily living scale and instrumental activities of daily living scale in elderly (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2016; 25(132):103-12. http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-6766-en.html
Mesgar S, Amini Nasab Z, Nakhaei MH, Sharifzadeh G, Javadinia SA. [Study of quality of life, depression, and daily routines in rural elders in Birjand city, Iran, in 2013 (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(3):142-7. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-753-fa.html
Shiekh J. Geriatric Depression Scale (GDS): Recent evidence and development of a shorter version. Journal Clinical Gerontologist. 1986; 5(1-2):165-73. [DOI:10.1300/J018v05n01_09]
Boey KW. The use of GDS-15 among the older adults in Beijing. Journal Clinical Gerontologist. 2000; 21(2):49-60. [DOI:10.1300/J018v21n02_05]
Teh EE, Hasanah CI. Validation of Malay version of Geriatric Depression Scale among elderly inpatients. Age. 2004; 17:65.4. http://eprints.usm.my/10198/1/Validation_of_Malay_Version_of_Geriatric_Depression_Scale_Among_Elderly_Inpatients_(PPSPerubatan).pdf
Mirzaei M, Sahaf R, Mirzaei S, Sepahvand E, Pakdel A, Shemshadi H. [Depression and its associated factors in elderly nursing home residents: A screening study in Khorramabad (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2015; 10(1)54-61. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-761-en.html
Malakouti SK, Fatollahi P, Mirabzadeh A, Salavati M, Zandi T. Reliability, validity and factor structure of the GDS‐15 in Iranian elderly. International Journal of Geriatric Psychiatry. 2006; 21(6):588-93. [DOI:10.1002/gps.1533] [PMID]
Wada T, Ishine M, Sakagami T, Okumiya K, Fujisawa M, Murakami S, et al. Depression in Japanese community-dwelling elderly-prevalence and association with ADL and QOL. Archives of Gerontology and Geriatrics. 2004; 39(1):15-23. [DOI:10.1016/j.archger.2003.12.003] [PMID]
Bozo Ö, Toksabay NE, Kürüm O. Activities of daily living, depression, and social support among elderly Turkish people. The Journal of Psychology. 2009; 143(2):193-206. [DOI:10.3200/JRLP.143.2.193-206] [PMID]
Xiao H, Yoon JY, Bowers B. Quality of life of nursing home residents in China: A mediation analysis. Nursing & Health Sciences. 2017; 19(2):149-56. [DOI:10.1111/nhs.12288] [PMID]
Bakhtiari M, Emaminaeini M, Hemati H, Khodakarami S, Sahaf R. Depression and perceived social support in the Tehran. Iranian Journanl of Ageing. 2017; 12(2):192-207. [DOI:10.21859/sija-1202192]
Arslantas D, Ünsal A, Ozbabalık D. Prevalence of depression and associated risk factors among the elderly in Middle Anatolia, Turkey. Geriatrics & Gerontology International. 2014; 14(1):100-8. [DOI:10.1111/ggi.12065] [PMID]
Karami N, Rezaei J, Jozanifar Y, Abdi M, Aghaei A, Astanegi S, et al. [A survey of the depression rate among the elderly in Kermanshah, 2012 (Persian)]. Journal of Clinical Research in Paramedical Sciences. 2016; 5(1):23-30. https://sites.kowsarpub.com/jcrps/articles/81443.html
Nakamura T, Michikawa T, Imamura H, Takebayashi T, Nishiwaki Y. Relationship between depressive symptoms and activity of daily living dependence in older Japanese: The Kurabuchi study. Journal of the American Geriatrics Society. 2017; 65(12):2639-45. [DOI:10.1111/jgs.15107] [PMID]
Joghataei M, Nejati V. [Assessment of health status of elderly people in the city of Kashan (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2006; 1(1):3-10. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-26-fa.html
Borhaninejad V, Momenabadi V, Hosseini S, Mansori T, Sadeghi A, Toroski M. Health physical and mental status in the elderly of Kerman. Journal of North Khorasan University. 2015; 6(4):715-23. [DOI:10.29252/jnkums.6.4.715]
Mazloomymahmmodabad S, Soltani T, Morowatisharifabad M, Fallahzadeh H. [Activities of daily living and prevalence of chronic disease among elderly people in Yazd (Persian)]. Toloo-E-Behdasht . 2014; 13(3):42-53. http://tbj.ssu.ac.ir/article-1-1114-en.html
Alizadeh M, KHoshbin S, KHavarpoor F. [Qua;ity of life, well-being and depression of Iranian elderly people living in Sydney, Australia (Persian)]. Iranian Journanl of Ageing. 2009; 4(14):15-26. http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-301-fa.html
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سالمند شناسی
دریافت: 1396/9/15 | پذیرش: 1397/5/19 | انتشار: 1399/4/11
دریافت: 1396/9/15 | پذیرش: 1397/5/19 | انتشار: 1399/4/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تماس با ما
تهران، اوین، بلوار دانشجو، خیابان کودکیار، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، مرکز تحقیقات سالمندی.
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
