دوره 18، شماره 4 - ( زمستان 1402 )
جلد 18 شماره 4 صفحات 631-620 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Saboor M, Ghanbari F, Kashiri P, Shahsawari F. Assessment of Willingness to Work with the Elderly and the Related Factors in Iranian Dental Students. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2024; 18 (4) :620-631
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2618-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2618-fa.html
صبور ملیحه، قنبری فرحان، کشیری پردیس، شاهسواری فاطمه. بررسی میزان تمایل به کار با سالمندان و عوامل مرتبط با آن در بین دانشجویان دندانپزشکی. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1402; 18 (4) :620-631
ملیحه صبور1 
، فرحان قنبری2 ، پردیس کشیری2 ، فاطمه شاهسواری* 3
، فرحان قنبری2 ، پردیس کشیری2 ، فاطمه شاهسواری* 3
1- مرکز تحقیقات سالمندی، دانشگاه علوم توانبخشی و سالمت اجتماعی، تهران، ایران.
2- گروه پاتولوژی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، واحد علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3- گروه پاتولوژی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، واحد علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ،dr.f.shahsavari@gmail.com
2- گروه پاتولوژی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، واحد علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3- گروه پاتولوژی دهان، فک و صورت، دانشکده دندانپزشکی، واحد علوم پزشکی تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. ،
متن کامل [PDF 4790 kb]
(652 دریافت)
| چکیده (HTML) (1161 مشاهده)
References
متن کامل: (363 مشاهده)
مقدمه
جمعیت دنیا به‌سرعت در حال پیر شدن است. طبق پیشبینیهای بخش جمعیت سازمان ملل متحد، نسبت جمعیت سالمند در جهان از حدود 10/5 درصد در سال 2007 به حدود 21/8 درصد در سال 2050 افزایش خواهد یافت [1 ,2 ,3]. در پی افزایش این جمعیت، نیاز بیشتری به ارتقا سلامت و کیفیت زندگی آنان وجود دارد و تقاضای خدمات اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی نیز افزایش یافته است. همچنین لزوم وجود متخصصان سالمندی بیش‌ازپیش احساس می‌شود [4]. شواهد نشان می‌دهند که دانشجویان رشتههای پزشکی نه تنها نسبت به مراقبت از سالمندان بیعلاقه هستند بلکه حتی نسبت به بیماران جوان خدمات کمتری را نیز به آن‌ها ارائه می‌دهند [5]. با افزایش جمعیت سالمندی، شیوع مشکلات دهان و دندان نیز افزایش می‌یابد [6].
جمعیت بزرگی از سالمندان وجود دارند که تنها از یک فک دنچر کامل استفاده می‌کنند یا حتی از این خدمت هم محروم هستند و نیاز‌های درمانی قابل‌توجهی دارند که به‌دلیل فقدان برنامه‌های بهداشت دهان و دندان این سالمندان در چنین موقعیتی قرار گرفته‌اند [7]. از طرف دیگر محدودیت‌های مالی و عدم حمایت خانواده و یا مشکلات حمل‌ونقل و عدم دسترسی به خدمات دندانپزشکی می‌تواند اثرات مضر خود را بر راحتی، زیبایی، تکلم، جویدن و درنتیجه کیفیت زندگی افراد سالمند درپی داشته باشد. آموزش دیدن درزمینه دندانپزشکی سالمندان، دندانپزشکان را قادر می‌سازد درک بهتری از سالمندان و روان آن‌ها داشته باشند و درنتیجه آن همدلی و همدردی بیشتری از خود نشان دهند [8].
نتایج مطالعات مولایی و همکاران نشان داد تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان رشتههای علوم پزشکی شهر تهران پایین بود و دانشجویان مرد، تمایل کمتری نسبت به دانشجویان زن نشان دادند [4]. حاتمی و همکاران در سال 1394 در مطالعه خود دریافتند که بیش از 83 درصد از دانشجویان دندانپزشکی هیچ تجربه‌ای با مراقبت‌های دندانپزشکی سالمندان ندارند و ازجمله موانع اولیه ارائه خدمات دندانپزشکی به سالمندان که دانشجویان دندانپزشکی بیان کردند، می‌توان به دانش ناکافی از مراقبت‌های دندانپزشکی سالمندان و عدم مهارت‌های ارتباطی و اعتمادبه‌نفس در مدیریت بیماران سالمند اشاره کرد [9].
روند صعودی سالمند شدن جمعیت، همراه با عدم علاقه متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ازجمله دندانپزشکان برای کار با سالمندان، ضرورت بررسی نگرش و تمایل دانشجویان به سالمندی را که می‌تواند تصمیمات شغلی آن‌ها را نسبت به این این افراد تحت تأثیر قرار دهد، بیشتر می‌کند. آموزش‌های گذشته اثری متوسط در بهبود نگرش دانشجویان دندانپزشکی نسبت به افراد سالمند داشته است و برای توسعه آگاهی در مدیریت بیماران سالمند، دانشجویان باید تحت آموزش‌های نوین قرار گیرند.
مطالعه دیواکی و همکاران نشان داد آموزش درس سالمندشناسی می‌تواند دانش، نگرش و مهارت‌های فنی موردنیاز در ارائه مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان برای سالمندان را افزایش دهد [10]. احمدی و همکاران در سال 1398 متوجه شدند که تخصص طب سالمندی در بین دانشجویان پزشکی از محبوبیت کمی برخوردار است که این خود می‌تواند، پیامدی مهم برای مؤسسات آموزشی و نشان‌دهنده عدم تطابق سیستم آموزشی با جمعیت رو به رشد سالمندان باشد. بنابراین آماده‌سازی کادر سلامت برای برآورده کردن خواسته‌های یک جامعه در حال پیر شدن، یک کار چالش‌برانگیز و ضروری است [6]. نیچه و همکاران در سال 2015 در تحقیقی در آلمان نشان دادند که دیدگاه‌های دانشجویان نسبت به سالمندان می‌تواند تغییر‌پذیر باشد و مداخله و جهت‌دهی به این دیدگاه‌ها می‌تواند در ارائه ایدئآل مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان و درک جنبه‌های اجتماعی، روان‌شناختی، اقتصادی و سیاسی افراد سالمند توسط دانشجویان تأثیرگذار باشد [11]. باتوجه‌به دانسته‌های ما هیچ مطالعه‌ای درمورد میزان تمایل کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی در ایران انجام نشده است، بنابراین بر آن شدیم که در مطالعه حاضر میزان تمایل کار با سالمندان را در بین دانشجویان دندانپزشکی و عوامل مرتبط بررسی کنیم.
روش مطالعه
روش مطالعه حاضر مقطعی و از نوع توصیفی‌تحلیلی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان دختر و پسر رشته دندانپزشکی در حال تحصیل در کلیه ترم‌های دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران بدون محدودیت سنی در سال 1400 تشکیل دادند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول شماره 1 استفاده شد [12].
باتوجه‌به مفروضات، میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی حدود 78 درصد [8]، سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 95 درصد با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه (فرمول شماره 1)، عدد 261 نفر به دست آمد. با در نظر گرفتن 10 درصد خطا (عدم تکمیل سؤالات پرسش‌نامه) درمجموع 287 نمونه محاسبه شد. نمونه‌های موردمطالعه به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها باتوجه‌به بحران کرونا ابتدا با استفاده از نرم‌افزار پرس لاین، پرسش‌نامه آنلاین تهیه شد و سپس از طریق شبکه مجازی واتساپ با دانشجویان ارتباط برقرار و پرسش‌نامه الکترونیکی در اختیار دانشجویان قرار داده شد. قبل از پاسخ به سؤالات پرسش‌نامه، اهداف این پژوهش برای دانشجویان توضیح داده و یک سؤال رضایت از شرکت در تحقیق نیز، از دانشجویان پرسیده شد که پاسخ مثبت به آن نشان دهنده رضایت دانشجو از شرکت در پژوهش بوده است.
معیارهای ورود: کلیه دانشجویان در حال تحصیل در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران که با تأیید سؤال رضایت از شرکت در تحقیق، تمایل خود را برای همکاری در پژوهش اعلام و فرم پرسش‌نامه را به‌طور کامل تکمیل کردند.
معیارهای خروج: عدم جواب‌دهی کامل به سؤالات پرسش‌نامه و دریافت جواب‌های نامرتبط به سؤالات پرسش‌نامه بودند.
ابزارهای مورداستفاده
پرسش‌نامه جمعیت‌شناختی
پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی که توسط دانشجویان دندانپزشکی تکمیل شد، حاوی اطلاعات مربوط به دانشجویان انتخاب‌شده بود و شامل اطلاعات جنس، سن، وضعیت تأهل، ترم تحصیلی دانشجو، داشتن پدر یا مادر سالمند، داشتن مادربزرگ یا پدربزرگ، تجربه نگهداری از پدر یا مادر سالمند یا پدر و یا مادربزرگ سالمند، تجربه کار با سالمند، تجربه بازدید از مراکز سالمندان، گذراندن دوره‌های کار با سالمند، شرکت در کنفرانس‌هایی با موضوع سالمندان بود.
پرسش‌نامه تمایل به کار با افراد سالمند
جمع‌آوری داده‌های موردنیاز برای انجام این مطالعه با استفاده از پرسش‌نامه تمایل به کار با افراد سالمند که توسط مولایی و همکاران در سال 1398 برای دانشجویان رشتههای پزشکی در ایران تهیه شد و روایی و پایایی (ά=0/81) آن مورد تأیید است، انجام شد [4]. این پرسش‌نامه شامل 20 گویه در 4 بعد است که برای پاسخ به آن‌ها از 6 گزینه «کاملاً موافقم=5»، «موافقم=4»، «تا حدودی موافقم=3»، «مخالفم=2»، «تا حدودی مخالفم=1» و «کاملاً مخالفم=صفر» استفاده شده است. ابعاد ابزار عبارت‌اند از: نگرش نسبت به رفتار (5 گویه)، هنجارهای ذهنی (5 گویه)، کنترل رفتار ادراک‌شده (5 گویه)، تمایل به انجام رفتار (5 گویه).
امتیاز هر گویه در بازه صفر تا 5 بود. امتیاز هر بعد، 25 در نظر گرفته شده است. مجموع 4 بعد میزان تمایل به کار با سالمندان را در هر دانشجو نشان می‌دهد که اگر صفر باشد، بیانگر عدم وجود تمایل به کار با سالمند و اگر 100 باشد، بیانگر حداکثر تمایل برای کار با سالمند می‌باشد و عدد 50 میانگین تمایل به کار با سالمند را نشان می‌دهد.
روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
به‌طورکلی نتایج با استفاده از نسخه 23 نرم‌افزار SPSS انجام شد. در تحلیلها از آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد و میانگین و انحراف‌معیار برای بررسی خصوصیات جمعیت‌شناختی نمونه موردبررسی استفاده شد و بعد از جمع‌آوری داده‌ها، متغیرهای ضروری جهت بررسی میزان تمایل به کار با سالمندان انتخاب شدند. متغیرهای وابسته میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دانشکده دندانپزشکی و متغیرهای مستقل نیز شامل مشخصات جمعیت‌شناختی بود و نهایتاً میزان تمایل به کار با سالمندان با استفاده از آزمون‌های توصیفی مشخص شد و ارتباط آن با متغیرهای مستقل با آزمون تی تست مستقل و رگرسیون خطی چندگانه محاسبه شد و مقدار P جهت بررسی معناداری نتایج، 0/05 در نظرگرفته شد.
یافته ها
بررسی مشخصات جمعیت‌شناختی دانشجویان دندانپزشکی نشان داد که 58/6 درصد از آن‌ها زن و 41/4 درصد از آن‌ها مرد بودند. میانگین سنی دانشجویان 23/9 سال (3/80 انحراف‌معیار) و 90/6 درصد از آن‌ها مجرد بودند. بیشترین تعداد دانشجو از ترم دهم (7/18) و کمترین شرکت‌کننده از ترم دوم (5/2) در مطالعه شرکت کردند. حدود 8/10 درصد از دانشجویان در کنگره‌های مربوط به حوزه سالمندی شرکت کرده بودند. ازنظر شرایط زندگی، نتایج تحقیق نشان داد که 10/5 درصد از دانشجویان با پدربزرگ و مادربزرگ خود زندگی می‌کردند. حدود یک‌پنجم دانشجویان سن پدر خود را 60 سال و بالاتر گزارش کردند (جدول شماره 1).
در مورد تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی، میانگین کل نمره تمایل به کار با سالمندان در دانشجویان (13/004±51/69) بود.
نتایج پژوهش نشان داد که میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دختر دندانپزشکی بیشتر از دانشجویان پسر است و دانشجویان متأهل تمایل بیشتری به کار با سالمندان نسبت به دانشجویان مجرد داشتند. همچنین نتایج نشان داد دانش‌آموزانی که والدین بالای 60 سال داشتند، نسبت به دانش‌آموزانی که والدین زیر 60 سال داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشتند و دانشجویانی که تجربه زندگی با پدربزرگ و مادربزرگ و تجربه کار داوطلبانه با سالمندان داشتند نیز تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشته‌اند.
نتایج مطالعه نشان داد دانش‌آموزانی که تجربه انجام تحقیقات درمورد سالمندی و تجربه شرکت در کنفرانس‌هایی با موضوع سالمندی را داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان نسبت به سایر گروه‌ها از خود نشان دادند.
بااین‌حال، نتایج نشان داد دانشجویان دندانپزشکی که واحد درسی سالمندشناسی را گذرانده بودند نسبت به دانشجویانی که این واحد را نگذرانده بودند، تمایل کمتری داشتند. همچنین دانشجویانی که تجربه بازدید از خانه سالمندان را داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشتند (جدول شماره 2).
نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین وضعیت تأهل (0/05>P)، داشتن مادر بالای 60 سال (0/05>P)، زندگی با پدربزرگ و مادربزرگ (0/05>P)، تجربه کار با سالمندان (0/05>P)، انجام کار داوطلبانه با سالمندان (0/0001>P)، تحقیقات در حوزه سالمندی (0/05>P)، شرکت درکنگره حوزه سالمندان (0/05>P)، شرکت در کارگاه آموزشی حوزه سالمندان (0/05>P)، بازدید از مرکز توانبخشی سالمندان (0/05>P) و بازدید از خانه سالمندان (0/05>P)، با تمایل به کار با سالمندان دانشجویان رشته دندانپزشکی رابطه معنادار وجود دارد (جدول شماره 2).
به منظور تعیین مقایسه تأثیر هرکدام از متغیرهای مستقل بر میزان تمایل به کار با سالمندان در دانشجویان دندانپزشکی از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. مقدار آزمون دوربین-واتسون نشان داد (جدول شماره 3) که مشکل خودهمبستگی در بین باقیمانده‌ها وجود ندارد و مفروضه استقلال خطاها وجود دارد.
همچنین مقادیر آماره‌های تلرانس و ضریب تورم واریانس نشان داد که مشکل چند هم خطی بودن داده‌ها وجود ندارد.
متغیرهایی که به‌صورت معناداری با متغیر وابسته (میزان تمایل به کار با سالمندان) رابطه داشتند و همچنین متغیرهایی که رابطه معناداری آن‌ها کمتر از 2/0 بود، وارد مدل رگرسیونی شدند. نتایج حاصل از رگرسیون خطی چندگانه نشان دادند که متغیرهای مستقل به‌طور معناداری میزان تمایل به کار با سالمندان را تبیین می‌کنند (P<0/0001 ،F=4). نتایج نشان دادند که متغیرهای مستقل 13 درصد از واریانس متغیر وابسته را پوشش می‌دهند. همچنین از بین متغیرهای مستقل دو متغیر انجام کار داوطلبانه در ارتباط با سالمندان (P<0/01 ،t=2/80) و بازدید از مراکز توانبخشی سالمندان (P<0/05 ،t=2/04) به‌صورت معناداری با میزان تمایل به کار با سالمندان ارتباط داشتند.
برای بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت‌شناختی دانشجویان دندانپزشکی و تمایل آن‌ها به کار با سالمندان از تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد و نتایج نشان داد که بین گروه‌های سنی دانشجویان دندانپزشکی و تمایل آن‌ها به کار با سالمندان رابطه معناداری وجود ندارد (P=0/3 ،F=1/03). همچنین بین ترم تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی و تمایل آن‌ها به کار با سالمندان رابطه معناداری وجود نداشت (P=0/34 ،F=1/05) (جدول شماره 4).
بحث
ارائه خدمات بهداشتی و دندانپزشکی به سالمندان یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین امور برای کادر پزشکی و دندانپزشکان است. بنابراین آماده‌سازی دانشجویان برای رفع این نیاز بسیار مهم است. به‌گونه‌ای‌که در برخی کشورها، برنامه درسی گاهی برای تعیین آمادگی دانشجویان برای کار با سالمندان اصلاح می‌شود [4].
این مطالعه نشان داد که میانگین نمره کل تمایل به کار با سالمندان کمی بالاتر از 50 است و این نشان می‌دهد که دانشجویان دندانپزشکی تمایل متوسطی به کار با سالمندان دارند و تمایل به کار با سالمندان در زنان کمی بیشتر از مردان بود که می‌تواند ناشی از احساسات بیشتر زنان نسبت به سالمندان باشد، اما آزمون تی مستقل نشان داد که رابطه معناداری بین جنسیت و میزان تمایل به کار با سالمندان وجود ندارد که این نتیجه با نتایج سایر مطالعات مطابقت داشت [2، 7، 13-14].
این مطالعه نشان داد که تمایل به کار با سالمندان در دانشجویان متأهل به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از دانشجویان مجرد است که می‌تواند به‌دلیل سن بالای آن‌ها و ارتباط داشتن با والدین همسر و تجربه زندگی با آن‌ها باشد، اما در مطالعه‌ای دیگر، هم دانشجویان متأهل و هم دانشجویان مجرد تمایل تقریباً یکسانی برای کار با سالمندان داشتند [4]. همچنین مشخص شد که تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویانی که والدین بالای 60 سال داشتند نیز بیشتر بود و به‌طور معناداری با داشتن مادر بالای 60 سال مرتبط بود که شاید به‌دلیل رابطه عاطفی بیشتر با مادران باشد.
همچنین این مطالعه نشان داد که گذراندن واحد درسی سالمندشناسی تأثیری در افزایش تمایل به کار با سالمندان دانشجویان دندانپزشکی نداشته است که می‌تواند به‌دلیل این باشد که تعداد دانشجویان کمی این واحد را گذرانده بودند. تدریس آنلاین دروس در دوران همه‌گیری کووید-19 از کیفیت تدریس کم کرده بود؛ درحالی‌که نتایج مطالعه موسوی و همکاران در سال 1397 نشان داد مداخلات آموزشی می‌تواند باعث افزایش تمایل کار دانشجویان به کار با سالمندان شود [13]. همچنین دانشجویانی که تجربه حضور در همایش‌ها یا سمینارهای مرتبط با سالمندان و تجربه کار با سالمندان را داشتند و یا پژوهش در حوزه سالمندی را انجام می‌دادند نیز تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشتند. نتایج مطالعه راسنایاکا در سریلانکا نشان داد که داشتن تجربه کار با سالمندان و گذراندن دوره‌های آموزشی برای کار با سالمندان در ایجاد انگیزه و افزایش تمایل به با افراد مسن مؤثر بوده است.
نتایج مطالعه مولایی و همکاران در ایران نشان داد که میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویانی که تجربه کار با سالمندان را داشتند، بیشتر است. به‌طورکلی نتایج تمامی این مطالعات با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت [3، 4]. مطالعه حاضر نشان داد که دانشجویانی که تجربه زندگی با پدربزرگ و مادربزرگ خود را داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان دارند که با نتایج مطالعه چای و همکاران مطابقت دارند، اما نتایج این مطالعه برخلاف نتایج مطالعه مولایی در ایران بود [4، 15] که می‌تواند به‌دلیل تعداد نمونه کمتر این مطالعه باشد.
از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به عدم مشارکت متوازن دانشجویان ترم‌های مختلف در مطالعه و همچنین هم‌زمانی همه‌گیری ویروس کووید-19 با فرایند جمع‌آوری داده‌ها و اجبار به توزیع مجازی مقیاس‌ها اشاره کرد.
نتیجه‌گیری نهایی
باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند سن، جنس، تأهل، وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سلامت سالمندان است. ارتباط و آگاهی از حقایق سالمندی و به‌طورکلی داشتن تجربه کار با سالمندان، طراحی دوره‌ها و آموزش به دانشجویان در دوران تحصیل و برگزاری دوره‌های بازآموزی و کنفرانس با موضوعات سالمندی می‌تواند نقش بسیار مؤثری در افزایش تمایل آنان به همکاری با سالمندان داشته باشد. همچنین انجام امور خیریه در ارتباط با سالمندان و نیز بازدید از مراکز توانبخشی نقش بسیار مهمی در افزایش تمایل کار با سالمندان دارد که برنامه‌ریزی‌های آینده برای افزایش این‌گونه از فعالیت‌ها نقش مؤثری در افزایش تمایل کار با سالمندان را خواهد داشت.
به‌طورکلی مداخلات آموزشی در ارتقای نگرش نسبت به سالمندان و افزایش تمایل به کار با آن‌ها در بین دانشجویان مؤثر است. ازآن‌جایی‌که سالمندان از اعضای مهم و تأثیرگذار جامعه هستند، سنجش میزان تمایل دانشجویان و رفع کمبودهای اطلاعاتی آنان از طریق برنامه‌های آموزشی می‌تواند منجر به ایجاد الگوهای رفتاری صحیح و درنتیجه کاهش بروز رفتارهای نامناسب و افزایش تمایل به کار با آنان شود. انجام پژوهش درخصوص مداخلات آموزشی برای ارتقای تمایل به انجام کار برای سالمندان، بررسی میزان نگرش دانشجویان دندانپزشکی نسبت به سالمندان، بازنگری طرح درس سالمندشناسی، ایجاد رشته تخصصی دندانپزشکی سالمندی، فراهم کردن فرصت‌هایی برای بازدید از مراکز توانبخشی سالمندن و یا فعالیت بیشتر در انجام امور خیریه برای سالمندان از پیشنهادات ما در آینده می‌باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه در مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با شماره IR. USWR. REC. 1400. 225 تأیید و تصویب شد.
حامی مالی
این پژوهش برگرفته‌شده از پایان‌نامه است که توسط مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حمایت شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی روش‌شناسی و نگارش پیش‌نویس: ملیحه صبور؛ تحقیق و بررسی: فرحان قنبری و پردیس کشیری؛ ویراستاری و نهایی‌سازی: فاطمه شاهسواری.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از همکاری مرکز تحقیقات سالمندی ایران و همه شرکت‌کنندگان تشکر می‌کنند.
جمعیت دنیا به‌سرعت در حال پیر شدن است. طبق پیشبینیهای بخش جمعیت سازمان ملل متحد، نسبت جمعیت سالمند در جهان از حدود 10/5 درصد در سال 2007 به حدود 21/8 درصد در سال 2050 افزایش خواهد یافت [1 ,2 ,3]. در پی افزایش این جمعیت، نیاز بیشتری به ارتقا سلامت و کیفیت زندگی آنان وجود دارد و تقاضای خدمات اجتماعی و مراقبت‌های بهداشتی نیز افزایش یافته است. همچنین لزوم وجود متخصصان سالمندی بیش‌ازپیش احساس می‌شود [4]. شواهد نشان می‌دهند که دانشجویان رشتههای پزشکی نه تنها نسبت به مراقبت از سالمندان بیعلاقه هستند بلکه حتی نسبت به بیماران جوان خدمات کمتری را نیز به آن‌ها ارائه می‌دهند [5]. با افزایش جمعیت سالمندی، شیوع مشکلات دهان و دندان نیز افزایش می‌یابد [6].
جمعیت بزرگی از سالمندان وجود دارند که تنها از یک فک دنچر کامل استفاده می‌کنند یا حتی از این خدمت هم محروم هستند و نیاز‌های درمانی قابل‌توجهی دارند که به‌دلیل فقدان برنامه‌های بهداشت دهان و دندان این سالمندان در چنین موقعیتی قرار گرفته‌اند [7]. از طرف دیگر محدودیت‌های مالی و عدم حمایت خانواده و یا مشکلات حمل‌ونقل و عدم دسترسی به خدمات دندانپزشکی می‌تواند اثرات مضر خود را بر راحتی، زیبایی، تکلم، جویدن و درنتیجه کیفیت زندگی افراد سالمند درپی داشته باشد. آموزش دیدن درزمینه دندانپزشکی سالمندان، دندانپزشکان را قادر می‌سازد درک بهتری از سالمندان و روان آن‌ها داشته باشند و درنتیجه آن همدلی و همدردی بیشتری از خود نشان دهند [8].
نتایج مطالعات مولایی و همکاران نشان داد تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان رشتههای علوم پزشکی شهر تهران پایین بود و دانشجویان مرد، تمایل کمتری نسبت به دانشجویان زن نشان دادند [4]. حاتمی و همکاران در سال 1394 در مطالعه خود دریافتند که بیش از 83 درصد از دانشجویان دندانپزشکی هیچ تجربه‌ای با مراقبت‌های دندانپزشکی سالمندان ندارند و ازجمله موانع اولیه ارائه خدمات دندانپزشکی به سالمندان که دانشجویان دندانپزشکی بیان کردند، می‌توان به دانش ناکافی از مراقبت‌های دندانپزشکی سالمندان و عدم مهارت‌های ارتباطی و اعتمادبه‌نفس در مدیریت بیماران سالمند اشاره کرد [9].
روند صعودی سالمند شدن جمعیت، همراه با عدم علاقه متخصصان مراقبت‌های بهداشتی ازجمله دندانپزشکان برای کار با سالمندان، ضرورت بررسی نگرش و تمایل دانشجویان به سالمندی را که می‌تواند تصمیمات شغلی آن‌ها را نسبت به این این افراد تحت تأثیر قرار دهد، بیشتر می‌کند. آموزش‌های گذشته اثری متوسط در بهبود نگرش دانشجویان دندانپزشکی نسبت به افراد سالمند داشته است و برای توسعه آگاهی در مدیریت بیماران سالمند، دانشجویان باید تحت آموزش‌های نوین قرار گیرند.
مطالعه دیواکی و همکاران نشان داد آموزش درس سالمندشناسی می‌تواند دانش، نگرش و مهارت‌های فنی موردنیاز در ارائه مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان برای سالمندان را افزایش دهد [10]. احمدی و همکاران در سال 1398 متوجه شدند که تخصص طب سالمندی در بین دانشجویان پزشکی از محبوبیت کمی برخوردار است که این خود می‌تواند، پیامدی مهم برای مؤسسات آموزشی و نشان‌دهنده عدم تطابق سیستم آموزشی با جمعیت رو به رشد سالمندان باشد. بنابراین آماده‌سازی کادر سلامت برای برآورده کردن خواسته‌های یک جامعه در حال پیر شدن، یک کار چالش‌برانگیز و ضروری است [6]. نیچه و همکاران در سال 2015 در تحقیقی در آلمان نشان دادند که دیدگاه‌های دانشجویان نسبت به سالمندان می‌تواند تغییر‌پذیر باشد و مداخله و جهت‌دهی به این دیدگاه‌ها می‌تواند در ارائه ایدئآل مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان و درک جنبه‌های اجتماعی، روان‌شناختی، اقتصادی و سیاسی افراد سالمند توسط دانشجویان تأثیرگذار باشد [11]. باتوجه‌به دانسته‌های ما هیچ مطالعه‌ای درمورد میزان تمایل کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی در ایران انجام نشده است، بنابراین بر آن شدیم که در مطالعه حاضر میزان تمایل کار با سالمندان را در بین دانشجویان دندانپزشکی و عوامل مرتبط بررسی کنیم.
روش مطالعه
روش مطالعه حاضر مقطعی و از نوع توصیفی‌تحلیلی بود. جامعه آماری پژوهش را کلیه دانشجویان دختر و پسر رشته دندانپزشکی در حال تحصیل در کلیه ترم‌های دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران بدون محدودیت سنی در سال 1400 تشکیل دادند. برای تعیین حجم نمونه از فرمول شماره 1 استفاده شد [12].
باتوجه‌به مفروضات، میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی حدود 78 درصد [8]، سطح اطمینان 95 درصد و توان آزمون 95 درصد با استفاده از فرمول برآورد حجم نمونه (فرمول شماره 1)، عدد 261 نفر به دست آمد. با در نظر گرفتن 10 درصد خطا (عدم تکمیل سؤالات پرسش‌نامه) درمجموع 287 نمونه محاسبه شد. نمونه‌های موردمطالعه به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها باتوجه‌به بحران کرونا ابتدا با استفاده از نرم‌افزار پرس لاین، پرسش‌نامه آنلاین تهیه شد و سپس از طریق شبکه مجازی واتساپ با دانشجویان ارتباط برقرار و پرسش‌نامه الکترونیکی در اختیار دانشجویان قرار داده شد. قبل از پاسخ به سؤالات پرسش‌نامه، اهداف این پژوهش برای دانشجویان توضیح داده و یک سؤال رضایت از شرکت در تحقیق نیز، از دانشجویان پرسیده شد که پاسخ مثبت به آن نشان دهنده رضایت دانشجو از شرکت در پژوهش بوده است.
معیارهای ورود: کلیه دانشجویان در حال تحصیل در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران که با تأیید سؤال رضایت از شرکت در تحقیق، تمایل خود را برای همکاری در پژوهش اعلام و فرم پرسش‌نامه را به‌طور کامل تکمیل کردند.
معیارهای خروج: عدم جواب‌دهی کامل به سؤالات پرسش‌نامه و دریافت جواب‌های نامرتبط به سؤالات پرسش‌نامه بودند.
ابزارهای مورداستفاده
پرسش‌نامه جمعیت‌شناختی
پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی که توسط دانشجویان دندانپزشکی تکمیل شد، حاوی اطلاعات مربوط به دانشجویان انتخاب‌شده بود و شامل اطلاعات جنس، سن، وضعیت تأهل، ترم تحصیلی دانشجو، داشتن پدر یا مادر سالمند، داشتن مادربزرگ یا پدربزرگ، تجربه نگهداری از پدر یا مادر سالمند یا پدر و یا مادربزرگ سالمند، تجربه کار با سالمند، تجربه بازدید از مراکز سالمندان، گذراندن دوره‌های کار با سالمند، شرکت در کنفرانس‌هایی با موضوع سالمندان بود.
پرسش‌نامه تمایل به کار با افراد سالمند
جمع‌آوری داده‌های موردنیاز برای انجام این مطالعه با استفاده از پرسش‌نامه تمایل به کار با افراد سالمند که توسط مولایی و همکاران در سال 1398 برای دانشجویان رشتههای پزشکی در ایران تهیه شد و روایی و پایایی (ά=0/81) آن مورد تأیید است، انجام شد [4]. این پرسش‌نامه شامل 20 گویه در 4 بعد است که برای پاسخ به آن‌ها از 6 گزینه «کاملاً موافقم=5»، «موافقم=4»، «تا حدودی موافقم=3»، «مخالفم=2»، «تا حدودی مخالفم=1» و «کاملاً مخالفم=صفر» استفاده شده است. ابعاد ابزار عبارت‌اند از: نگرش نسبت به رفتار (5 گویه)، هنجارهای ذهنی (5 گویه)، کنترل رفتار ادراک‌شده (5 گویه)، تمایل به انجام رفتار (5 گویه).
امتیاز هر گویه در بازه صفر تا 5 بود. امتیاز هر بعد، 25 در نظر گرفته شده است. مجموع 4 بعد میزان تمایل به کار با سالمندان را در هر دانشجو نشان می‌دهد که اگر صفر باشد، بیانگر عدم وجود تمایل به کار با سالمند و اگر 100 باشد، بیانگر حداکثر تمایل برای کار با سالمند می‌باشد و عدد 50 میانگین تمایل به کار با سالمند را نشان می‌دهد.
روش تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
به‌طورکلی نتایج با استفاده از نسخه 23 نرم‌افزار SPSS انجام شد. در تحلیلها از آمار توصیفی مانند فراوانی و درصد و میانگین و انحراف‌معیار برای بررسی خصوصیات جمعیت‌شناختی نمونه موردبررسی استفاده شد و بعد از جمع‌آوری داده‌ها، متغیرهای ضروری جهت بررسی میزان تمایل به کار با سالمندان انتخاب شدند. متغیرهای وابسته میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دانشکده دندانپزشکی و متغیرهای مستقل نیز شامل مشخصات جمعیت‌شناختی بود و نهایتاً میزان تمایل به کار با سالمندان با استفاده از آزمون‌های توصیفی مشخص شد و ارتباط آن با متغیرهای مستقل با آزمون تی تست مستقل و رگرسیون خطی چندگانه محاسبه شد و مقدار P جهت بررسی معناداری نتایج، 0/05 در نظرگرفته شد.
یافته ها
بررسی مشخصات جمعیت‌شناختی دانشجویان دندانپزشکی نشان داد که 58/6 درصد از آن‌ها زن و 41/4 درصد از آن‌ها مرد بودند. میانگین سنی دانشجویان 23/9 سال (3/80 انحراف‌معیار) و 90/6 درصد از آن‌ها مجرد بودند. بیشترین تعداد دانشجو از ترم دهم (7/18) و کمترین شرکت‌کننده از ترم دوم (5/2) در مطالعه شرکت کردند. حدود 8/10 درصد از دانشجویان در کنگره‌های مربوط به حوزه سالمندی شرکت کرده بودند. ازنظر شرایط زندگی، نتایج تحقیق نشان داد که 10/5 درصد از دانشجویان با پدربزرگ و مادربزرگ خود زندگی می‌کردند. حدود یک‌پنجم دانشجویان سن پدر خود را 60 سال و بالاتر گزارش کردند (جدول شماره 1).
در مورد تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی، میانگین کل نمره تمایل به کار با سالمندان در دانشجویان (13/004±51/69) بود.
نتایج پژوهش نشان داد که میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دختر دندانپزشکی بیشتر از دانشجویان پسر است و دانشجویان متأهل تمایل بیشتری به کار با سالمندان نسبت به دانشجویان مجرد داشتند. همچنین نتایج نشان داد دانش‌آموزانی که والدین بالای 60 سال داشتند، نسبت به دانش‌آموزانی که والدین زیر 60 سال داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشتند و دانشجویانی که تجربه زندگی با پدربزرگ و مادربزرگ و تجربه کار داوطلبانه با سالمندان داشتند نیز تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشته‌اند.
نتایج مطالعه نشان داد دانش‌آموزانی که تجربه انجام تحقیقات درمورد سالمندی و تجربه شرکت در کنفرانس‌هایی با موضوع سالمندی را داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان نسبت به سایر گروه‌ها از خود نشان دادند.
بااین‌حال، نتایج نشان داد دانشجویان دندانپزشکی که واحد درسی سالمندشناسی را گذرانده بودند نسبت به دانشجویانی که این واحد را نگذرانده بودند، تمایل کمتری داشتند. همچنین دانشجویانی که تجربه بازدید از خانه سالمندان را داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشتند (جدول شماره 2).
نتایج آزمون تی مستقل نشان داد که بین وضعیت تأهل (0/05>P)، داشتن مادر بالای 60 سال (0/05>P)، زندگی با پدربزرگ و مادربزرگ (0/05>P)، تجربه کار با سالمندان (0/05>P)، انجام کار داوطلبانه با سالمندان (0/0001>P)، تحقیقات در حوزه سالمندی (0/05>P)، شرکت درکنگره حوزه سالمندان (0/05>P)، شرکت در کارگاه آموزشی حوزه سالمندان (0/05>P)، بازدید از مرکز توانبخشی سالمندان (0/05>P) و بازدید از خانه سالمندان (0/05>P)، با تمایل به کار با سالمندان دانشجویان رشته دندانپزشکی رابطه معنادار وجود دارد (جدول شماره 2).
به منظور تعیین مقایسه تأثیر هرکدام از متغیرهای مستقل بر میزان تمایل به کار با سالمندان در دانشجویان دندانپزشکی از رگرسیون خطی چندگانه استفاده شد. مقدار آزمون دوربین-واتسون نشان داد (جدول شماره 3) که مشکل خودهمبستگی در بین باقیمانده‌ها وجود ندارد و مفروضه استقلال خطاها وجود دارد.
همچنین مقادیر آماره‌های تلرانس و ضریب تورم واریانس نشان داد که مشکل چند هم خطی بودن داده‌ها وجود ندارد.
متغیرهایی که به‌صورت معناداری با متغیر وابسته (میزان تمایل به کار با سالمندان) رابطه داشتند و همچنین متغیرهایی که رابطه معناداری آن‌ها کمتر از 2/0 بود، وارد مدل رگرسیونی شدند. نتایج حاصل از رگرسیون خطی چندگانه نشان دادند که متغیرهای مستقل به‌طور معناداری میزان تمایل به کار با سالمندان را تبیین می‌کنند (P<0/0001 ،F=4). نتایج نشان دادند که متغیرهای مستقل 13 درصد از واریانس متغیر وابسته را پوشش می‌دهند. همچنین از بین متغیرهای مستقل دو متغیر انجام کار داوطلبانه در ارتباط با سالمندان (P<0/01 ،t=2/80) و بازدید از مراکز توانبخشی سالمندان (P<0/05 ،t=2/04) به‌صورت معناداری با میزان تمایل به کار با سالمندان ارتباط داشتند.
برای بررسی رابطه بین متغیرهای جمعیت‌شناختی دانشجویان دندانپزشکی و تمایل آن‌ها به کار با سالمندان از تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد و نتایج نشان داد که بین گروه‌های سنی دانشجویان دندانپزشکی و تمایل آن‌ها به کار با سالمندان رابطه معناداری وجود ندارد (P=0/3 ،F=1/03). همچنین بین ترم تحصیلی دانشجویان دندانپزشکی و تمایل آن‌ها به کار با سالمندان رابطه معناداری وجود نداشت (P=0/34 ،F=1/05) (جدول شماره 4).
بحث
ارائه خدمات بهداشتی و دندانپزشکی به سالمندان یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین امور برای کادر پزشکی و دندانپزشکان است. بنابراین آماده‌سازی دانشجویان برای رفع این نیاز بسیار مهم است. به‌گونه‌ای‌که در برخی کشورها، برنامه درسی گاهی برای تعیین آمادگی دانشجویان برای کار با سالمندان اصلاح می‌شود [4].
این مطالعه نشان داد که میانگین نمره کل تمایل به کار با سالمندان کمی بالاتر از 50 است و این نشان می‌دهد که دانشجویان دندانپزشکی تمایل متوسطی به کار با سالمندان دارند و تمایل به کار با سالمندان در زنان کمی بیشتر از مردان بود که می‌تواند ناشی از احساسات بیشتر زنان نسبت به سالمندان باشد، اما آزمون تی مستقل نشان داد که رابطه معناداری بین جنسیت و میزان تمایل به کار با سالمندان وجود ندارد که این نتیجه با نتایج سایر مطالعات مطابقت داشت [2، 7، 13-14].
این مطالعه نشان داد که تمایل به کار با سالمندان در دانشجویان متأهل به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از دانشجویان مجرد است که می‌تواند به‌دلیل سن بالای آن‌ها و ارتباط داشتن با والدین همسر و تجربه زندگی با آن‌ها باشد، اما در مطالعه‌ای دیگر، هم دانشجویان متأهل و هم دانشجویان مجرد تمایل تقریباً یکسانی برای کار با سالمندان داشتند [4]. همچنین مشخص شد که تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویانی که والدین بالای 60 سال داشتند نیز بیشتر بود و به‌طور معناداری با داشتن مادر بالای 60 سال مرتبط بود که شاید به‌دلیل رابطه عاطفی بیشتر با مادران باشد.
همچنین این مطالعه نشان داد که گذراندن واحد درسی سالمندشناسی تأثیری در افزایش تمایل به کار با سالمندان دانشجویان دندانپزشکی نداشته است که می‌تواند به‌دلیل این باشد که تعداد دانشجویان کمی این واحد را گذرانده بودند. تدریس آنلاین دروس در دوران همه‌گیری کووید-19 از کیفیت تدریس کم کرده بود؛ درحالی‌که نتایج مطالعه موسوی و همکاران در سال 1397 نشان داد مداخلات آموزشی می‌تواند باعث افزایش تمایل کار دانشجویان به کار با سالمندان شود [13]. همچنین دانشجویانی که تجربه حضور در همایش‌ها یا سمینارهای مرتبط با سالمندان و تجربه کار با سالمندان را داشتند و یا پژوهش در حوزه سالمندی را انجام می‌دادند نیز تمایل بیشتری به کار با سالمندان داشتند. نتایج مطالعه راسنایاکا در سریلانکا نشان داد که داشتن تجربه کار با سالمندان و گذراندن دوره‌های آموزشی برای کار با سالمندان در ایجاد انگیزه و افزایش تمایل به با افراد مسن مؤثر بوده است.
نتایج مطالعه مولایی و همکاران در ایران نشان داد که میزان تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویانی که تجربه کار با سالمندان را داشتند، بیشتر است. به‌طورکلی نتایج تمامی این مطالعات با نتایج مطالعه حاضر مطابقت داشت [3، 4]. مطالعه حاضر نشان داد که دانشجویانی که تجربه زندگی با پدربزرگ و مادربزرگ خود را داشتند، تمایل بیشتری به کار با سالمندان دارند که با نتایج مطالعه چای و همکاران مطابقت دارند، اما نتایج این مطالعه برخلاف نتایج مطالعه مولایی در ایران بود [4، 15] که می‌تواند به‌دلیل تعداد نمونه کمتر این مطالعه باشد.
از محدودیت‌های پژوهش حاضر می‌توان به عدم مشارکت متوازن دانشجویان ترم‌های مختلف در مطالعه و همچنین هم‌زمانی همه‌گیری ویروس کووید-19 با فرایند جمع‌آوری داده‌ها و اجبار به توزیع مجازی مقیاس‌ها اشاره کرد.
نتیجه‌گیری نهایی
باتوجه‌به نتایج مطالعه حاضر می‌توان گفت تمایل به کار با سالمندان در بین دانشجویان دندانپزشکی تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند سن، جنس، تأهل، وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سلامت سالمندان است. ارتباط و آگاهی از حقایق سالمندی و به‌طورکلی داشتن تجربه کار با سالمندان، طراحی دوره‌ها و آموزش به دانشجویان در دوران تحصیل و برگزاری دوره‌های بازآموزی و کنفرانس با موضوعات سالمندی می‌تواند نقش بسیار مؤثری در افزایش تمایل آنان به همکاری با سالمندان داشته باشد. همچنین انجام امور خیریه در ارتباط با سالمندان و نیز بازدید از مراکز توانبخشی نقش بسیار مهمی در افزایش تمایل کار با سالمندان دارد که برنامه‌ریزی‌های آینده برای افزایش این‌گونه از فعالیت‌ها نقش مؤثری در افزایش تمایل کار با سالمندان را خواهد داشت.
به‌طورکلی مداخلات آموزشی در ارتقای نگرش نسبت به سالمندان و افزایش تمایل به کار با آن‌ها در بین دانشجویان مؤثر است. ازآن‌جایی‌که سالمندان از اعضای مهم و تأثیرگذار جامعه هستند، سنجش میزان تمایل دانشجویان و رفع کمبودهای اطلاعاتی آنان از طریق برنامه‌های آموزشی می‌تواند منجر به ایجاد الگوهای رفتاری صحیح و درنتیجه کاهش بروز رفتارهای نامناسب و افزایش تمایل به کار با آنان شود. انجام پژوهش درخصوص مداخلات آموزشی برای ارتقای تمایل به انجام کار برای سالمندان، بررسی میزان نگرش دانشجویان دندانپزشکی نسبت به سالمندان، بازنگری طرح درس سالمندشناسی، ایجاد رشته تخصصی دندانپزشکی سالمندی، فراهم کردن فرصت‌هایی برای بازدید از مراکز توانبخشی سالمندن و یا فعالیت بیشتر در انجام امور خیریه برای سالمندان از پیشنهادات ما در آینده می‌باشد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه در مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با شماره IR. USWR. REC. 1400. 225 تأیید و تصویب شد.
حامی مالی
این پژوهش برگرفته‌شده از پایان‌نامه است که توسط مرکز تحقیقات سالمندی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی حمایت شده است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی روش‌شناسی و نگارش پیش‌نویس: ملیحه صبور؛ تحقیق و بررسی: فرحان قنبری و پردیس کشیری؛ ویراستاری و نهایی‌سازی: فاطمه شاهسواری.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.
تشکر و قدردانی
نویسندگان از همکاری مرکز تحقیقات سالمندی ایران و همه شرکت‌کنندگان تشکر می‌کنند.
References
1.Rasel M, Ardalan A. [The future of ageing and its health care costs: A warning for health system (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2007; 2(2):300-5. [Link]
2.Sadaf A, Yazdanie N. Attitude of dental students towards elderly. Pakistan Oral & Dental Journal. 2012; 32(1):176-9. [Link]
3.Rathnayake S, Athukorala Y, Siop S. Attitudes toward and willingness to work with older people among undergraduate nursing students in a public university in Sri Lanka: A cross sectional study. Nurse Education Today. 2016; 36:439-44. [DOI:10.1016/j.nedt.2015.10.007] [PMID]
4.Mollaei P, Momtaz YA, Shirazi FM, Delbari A. Willingness to work with older adults in the medical field in Iran-2017. International Journal of Health Studies. 2018; 4(2):30-4. [Link]
5.Riahi F, Izadi-mazidi M, khajedin N, Norouzi S. [Does education of geriatric medicine effect on the Medical Students’ Attitude toward Elderlies and Their Care? (Persian)]. Iranian Journal of Medical Education. 2014; 14(7) 651-2. [Link]
6.Ahmadi A, Sahaf R, Rashedi V, Akbari Kamrani AA, Shati M, Delbari A. [Relationship between oral health and demographic characteristics in retired elderly people in Iran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 13(4):452-63. [DOI:10.32598/SIJA.13.4.452]
7.Moreira AN, Rocha ES, Popoff DA, Vilaça EL, Castilho LS, de Magalhães CS. Knowledge and attitudes of dentists regarding ageing and the elderly. Gerodontology. 2012; 29(2):e624-31. [DOI: 10.1111/j.1741-2358.2011.00534.x] [PMID]
8.Devaki T, Mallikapuram KP, Simha BV, Chandu VC, Pavani NP, Srinivas R. Attitudes and perceived barriers in geriatric dental care among undergraduate dental students in capital region of Andhra Pradesh. Journal of Indian Association of Public Health Dentistry. 2020; 18(2):134-8. [DOI: 10. 4103/jiaphd. jiaphd_210_18]
9.Hatami B, Ahmady E, Khoshnevisan MH, Lando HA. Dental students’ perceived barriers in geriatric dental care active involvement. Oral Health and Dental Management. 2014; 13(3):675-9. [PMID]
10.De Visschere LM, Vanobbergen JN. Oral health care for frail elderly people: Actual state and opinions of dentists towards a well‐organised community approach. Gerodontology. 2006; 23(3):170-6. [DOI:10.1111/j.1741-2358.2006.00126.x] [PMID]
11.Nitschke I, Clarenbach-Tran TH, Schlegel D, Reiber T, Sobotta BA. Attitudes of German undergraduate dental students towards the aged. Gerodontology. 2015; 32(1):3-12. [DOI:10.1111/ger.12043] [PMID]
12.Sarstedt M, Bengart P, Shaltoni AM, Lehmann S. The use of sampling methods in advertising research: A gap between theory and practice. International Journal of Advertising. 2018; 37(4):650-63. [DOI:10.1080/02650487.2017.1348329]
13.Mousavi-Shirazi SF, Taheri-Tanjani P, Abolfathi-Momtaz Y, Ramezankhani A. [The effect of education based on the theory of planned behavior on willingness to work with older adults in students of Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Persian)]. Journal of Health System Research. 2020; 16(1):1-6. [Link]
14.Carlson E, Idvall E. Who wants to work with older people? Swedish student nurses' willingness to work in elderly care--a questionnaire study. Nurse Education Today. 2015; 35(7):849-53.[DOI:10.1016/j.nedt.2015.03.002] [PMID]
15.Chi MJ, Shyu ML, Wang SY, Chuang HC, Chuang YH. Nursing students’ willingness to care for older adults in Taiwan. Journal of Nursing Scholarship : An Official Publication of Sigma Theta Tau International Honor Society of Nursing. 2016; 48(2):172-8. [PMID]
2.Sadaf A, Yazdanie N. Attitude of dental students towards elderly. Pakistan Oral & Dental Journal. 2012; 32(1):176-9. [Link]
3.Rathnayake S, Athukorala Y, Siop S. Attitudes toward and willingness to work with older people among undergraduate nursing students in a public university in Sri Lanka: A cross sectional study. Nurse Education Today. 2016; 36:439-44. [DOI:10.1016/j.nedt.2015.10.007] [PMID]
4.Mollaei P, Momtaz YA, Shirazi FM, Delbari A. Willingness to work with older adults in the medical field in Iran-2017. International Journal of Health Studies. 2018; 4(2):30-4. [Link]
5.Riahi F, Izadi-mazidi M, khajedin N, Norouzi S. [Does education of geriatric medicine effect on the Medical Students’ Attitude toward Elderlies and Their Care? (Persian)]. Iranian Journal of Medical Education. 2014; 14(7) 651-2. [Link]
6.Ahmadi A, Sahaf R, Rashedi V, Akbari Kamrani AA, Shati M, Delbari A. [Relationship between oral health and demographic characteristics in retired elderly people in Iran (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2019; 13(4):452-63. [DOI:10.32598/SIJA.13.4.452]
7.Moreira AN, Rocha ES, Popoff DA, Vilaça EL, Castilho LS, de Magalhães CS. Knowledge and attitudes of dentists regarding ageing and the elderly. Gerodontology. 2012; 29(2):e624-31. [DOI: 10.1111/j.1741-2358.2011.00534.x] [PMID]
8.Devaki T, Mallikapuram KP, Simha BV, Chandu VC, Pavani NP, Srinivas R. Attitudes and perceived barriers in geriatric dental care among undergraduate dental students in capital region of Andhra Pradesh. Journal of Indian Association of Public Health Dentistry. 2020; 18(2):134-8. [DOI: 10. 4103/jiaphd. jiaphd_210_18]
9.Hatami B, Ahmady E, Khoshnevisan MH, Lando HA. Dental students’ perceived barriers in geriatric dental care active involvement. Oral Health and Dental Management. 2014; 13(3):675-9. [PMID]
10.De Visschere LM, Vanobbergen JN. Oral health care for frail elderly people: Actual state and opinions of dentists towards a well‐organised community approach. Gerodontology. 2006; 23(3):170-6. [DOI:10.1111/j.1741-2358.2006.00126.x] [PMID]
11.Nitschke I, Clarenbach-Tran TH, Schlegel D, Reiber T, Sobotta BA. Attitudes of German undergraduate dental students towards the aged. Gerodontology. 2015; 32(1):3-12. [DOI:10.1111/ger.12043] [PMID]
12.Sarstedt M, Bengart P, Shaltoni AM, Lehmann S. The use of sampling methods in advertising research: A gap between theory and practice. International Journal of Advertising. 2018; 37(4):650-63. [DOI:10.1080/02650487.2017.1348329]
13.Mousavi-Shirazi SF, Taheri-Tanjani P, Abolfathi-Momtaz Y, Ramezankhani A. [The effect of education based on the theory of planned behavior on willingness to work with older adults in students of Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran (Persian)]. Journal of Health System Research. 2020; 16(1):1-6. [Link]
14.Carlson E, Idvall E. Who wants to work with older people? Swedish student nurses' willingness to work in elderly care--a questionnaire study. Nurse Education Today. 2015; 35(7):849-53.[DOI:10.1016/j.nedt.2015.03.002] [PMID]
15.Chi MJ, Shyu ML, Wang SY, Chuang HC, Chuang YH. Nursing students’ willingness to care for older adults in Taiwan. Journal of Nursing Scholarship : An Official Publication of Sigma Theta Tau International Honor Society of Nursing. 2016; 48(2):172-8. [PMID]
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سالمند شناسی
دریافت: 1402/2/6 | پذیرش: 1402/5/2 | انتشار: 1402/10/11
دریافت: 1402/2/6 | پذیرش: 1402/5/2 | انتشار: 1402/10/11
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار نشریه سالمند: مجله سالمندی ایران تحت مجوز Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
