اهداف: با توجه به شیوع بالای اختلال بی‌خوابی در سالمندان، این پژوهش با هدف تأثیر درمان شناختی-رفتاری (CBT) بر کیفیت کلی خواب و خُرده‌مقیاس‌های کیفیت خواب سالمندان انجام شده است.

مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع آزمایشی بود و جامعه آماری پژوهش از 5000 سالمند عضو کانون جهان‌دیدگان شیراز و جامعه نمونه از 44 نفر با انتخاب تصادفی و احتساب شرایط ورود و خروج تشکیل می‌شدند. به‌دنبال ریزش 85/7 درصدی، 39 سالمند با میانگین سنی 68 سال که مبتلا به بی‌خوابی اولیه بودند، با شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ (PSQI) در پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری موردارزیابی قرار گرفتند. مداخله چهارهفته‌ای (دوبار در هفته) با روش درمان شناختی-رفتاری براساس دستورالعمل اسپای انجام شد. برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از نسخه 21 نرم‌افزار آماری SPSS و روش‌های آماری تحلیل کوواریانس تک و چندمتغیره (آنکوا و مانکوا) استفاده شد.

یافته‌ها: میانگین نمرات کیفیت کلی خواب قبل از مداخله در گروه‌های آزمایش و کنترل به‌ترتیب 12/95 و 12/7 بود که پس از مداخله در پس‌آزمون به 10/03 و 13/07 و در پیگیری سه ماه بعد به 9/51 و 13/36 تغییر یافت. تفاوت میانگین نمرات کیفیت کلی خواب پس از مداخله، از لحاظ آماری معنادار (0/001>P) بود.

نتیجه‌گیری: براساس یافته‌های این پژوهش درمان شناختی-رفتاری، کیفیت کلی خواب سالمندان را ارتقا و نشانه‌های اختلال بی‌خوابی در آنها را کاهش می‌دهد. علاوه‌براین توصیه می‌شود درمانگران و متخصصان بهداشت روان در حیطه سالمندی از این روش استفاده کنند.