1- مرکز تحقیقات سالمندی ایران، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، تهران، ایران.
2- گروه جمعیتشناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران ، rassadeghi@ut.ac.ir
چکیده: (5647 مشاهده)
اهداف: امروزه، مسئله بهزیستن سالمندان به چالش جدی سیاستگذاری و موضوع کلیدی پژوهشی تبدیل شده است. پیچیدگی، چندبُعدی و چندسطحی بودن مفهوم بهزیستن، شاخصسازیهای متعددی در ابعاد عینی و ذهنی و سطوح خرد و کلان به همراه داشته است. هدف از این مقاله، بررسی و سنجش وضعیت بهزیستن سالمندان ایرانی و رابطه آن با توسعه انسانی است.
مواد و روش ها: این مقاله در چارچوب روششناختی شاخص جهانی دیدهبان سالمندی و با استفاده از تحلیل ثانویه منابع مختلف دادهای در نسخه 25 محیط نرمافزاری SPSS و محیط اکسل به سنجش وضعیت بهزیستن سالمندان ایرانی در سطوح ملّی و استانی برای سال 1395 پرداخت. این شاخص در چهار بُعد امنیت درآمدی، وضعیت سلامت، قابلیت/توانمندی و مناسبسازی محیط تلاش دارد تا تصویری جامع از بهزیستن سالمندان ارائه کند.
یافته ها: نتایج بیانگر تفاوتهای استانی محسوسی در شاخص دیدهبان سالمندی و ابعاد مختلف آن، بهویژه دو بُعد امنیت درآمدی و وضعیت سلامت است. دامنه نمرات شاخص دیدهبان سالمندی از 6.5 در استان سیستان و بلوچستان تا 77.9 در استان تهران در نوسان بوده است. استانهای تهران، سمنان و فارس، بهترتیب رتبههای اول تا سوم و در مقابل، استانهای خراسان جنوبی، ایلام و سیستان و بلوچستان، بهترتیب در رتبهها و جایگاههای آخر شاخص بهزیستن سالمندان قرار دارند. همچنین، نتایج بیانگر رابطه مثبت و قوی شاخص بهزیستن سالمندان با شاخص توسعه انسانی است. به علاوه، نتایج نشان داد رتبه ایران در شاخص جهانی دیدهبان سالمندی در میان 97 کشور، 64 است. بهترین رتبه و جایگاه ایران در بُعد سلامت (رتبه 43) و بدترین آن در بُعد ظرفیت و توانمندی (رتبه 88) است.
نتیجه گیری: سیاستهای اقتصادی و اجتماعی حمایت از اشتغال، درآمد، سلامت و استقلال افراد سالمند نقش مهمی در افزایش رفاه و بهزیستن سالمندان دارند. از این رو، ابعاد امنیت مالی مانند توسعه پوشش همگانی حقوق بازنشستگی، کاهش فقر و همچنین بُعد ظرفیت و توانمندی مانند فراهم کردن شرایط خوداشتغالی سالمندان و ارتقای آموزش و تحصیلات سالمندان باید در اولویتهای سیاستگذاری قرار گیرد.
نوع مطالعه:
پژوهشي |
موضوع مقاله:
اجتماعي دریافت: 1399/1/12 | پذیرش: 1399/3/31 | انتشار: 1400/10/11