اهداف: با افزایش جهانی جمعیت سالمندان، مراقبت خانوادگی از اجزای مهم مراقبت طولانی مدت به حساب آمده و زنان به عنوان اصلی‌ترین مراقبان خانوادگی، عهده‌دار این امر شده‌اند. مطالعه کیفی عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده‌ای که در فرایند مراقبت خانوادگی موثر هستند، می‌تواند تصویر روشن‌تری از نیاز و تقاضای مراقبین فراهم کرده و بدین ترتیب منجر به تدبیر موثرتر و سیاست‌گذاری کیفی‌تر برای ارتقای سلامت زنان مراقبت دهنده و سالمندان گردد.

مواد و روش‌ها: بر اساس مطالعه کیفی گراندد تئوری، تجربیات زیسته 12 مراقب زن از طریق مصاحبه عمیق نیمه‌ساختاری و مشاهده در عرصه جمع‌آوری و بازنویسی گردید و بر اساس رویکرد استراوس و کوربین 1998 تحت کدگذاری باز، محوری و انتخابی قرار گرفت. جهت حصول دقت در مطالعه از روش‌های مرور و تایید مطالب توسط شرکت‌کنندگان، اعتبار پژوهشگر، وابستگی یافته‌ها، بررسی طولانی و مشاهده مداوم، تلفیق در روش‌های جمع‌آوری داده‌ها و نظرات تکمیلی همکاران استفاده شد.

یافته‌ها: مراقبین در طول تجربه فرایند مراقبت از سالمند عضو خانواده خود، با دو دسته عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده روبه‌رو بودند. کدهای به‌دست‌آمده در 9 زیر طبقه شامل آگاهی از نحوه مراقبت، ویژگی‌های فردی مراقب و سالمند، تجربه بار مراقبتی، سابقه ارتباطی موثر بین مراقبت و سالمند، شبکه حمایتی خانوادگی، مشارکت خانوادگی، سیستم حمایتی رسمی، زمینه مراقبت در منزل و سیستم‌های بهداشتی و مراقبتی رسمی ویژه سالمندان طبقه‌بندی شدند که هر یک حسب ماهیت سبب تسهیل و یا ممانعت در فرایند مراقبت خانوادگی می‌شدند. بر اساس ویژگی، زیر طبقات در 3 طبقه اصلی عوامل فردی، خانوادگی و خارجی دسته بندی شدند.

نتیجه‌گیری: عوامل تسهیل‌گر و بازدارنده بنا بر ماهیت خود با ایجاد سهولت و یا صعوبت در ارائه مراقبت به سالمند توسط زنان مراقب، می‌توانند بر چگونگی تجربه آنان موثر باشند. بر اساس یافته‌های حاصل از تجارب شرکت‌کنندگان تقویت عوامل تسهیل‌گر از طریق جلب مشارکت سایر اعضای خانواده، حمایت روانی و اجتماعی مراقبان، ارتقای دانش مراقبین از طریق آموزش نحوه مراقبت، تامین امکانات و تسهیلات، تمهید بستر مناسب مراقبت و طراحی سیستم‌های مراقبتی کارآمد دوستدار سالمند و خانواده سبب توفیق بیشتر مراقبین در ارائه مراقبت به سالمند عضو خانواده می‌گردد.