مقدمه
سالمندی فرایندی طبیعی و یکی از مراحل رشد و تکامل انسان است. بهبود شرایط زندگی، مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، افزایش طول عمر و امید به زندگی، پدیده سالمندی را در جوامع به دنبال داشته است [1]. بنابر آمار ارائه‌شده سازمان بهداشت جهانی در سال 2000 تعداد افراد 60‌ساله و مسن‌تر حدود 600 میلیون نفر بوده است و این تعداد تا سال 2025 به 1/2 میلیارد نفر خواهد رسید [2]. طبق آخرین آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پژشکی (سال 1390)، 8/2 درصد از جمعیت ایران را افراد بیش از 60 سال تشکیل می‌دهند و تخمین زده می‌شود که این نسبت در سال 2025 به 10/5 درصد و در سال 2050 به 21/7 درصد خواهد رسید که توجه به مشکلات مختلف سالمندان را برجسته می‌کند [2].
امروزه تعداد جمعیت سالمند به‌سرعت رو به افزایش است. توجه به مسئله بهداشت و سلامت جسمانی و روانی این قشر جامعه، اهمیت ویژه‌ای دارد. اهمیت خواب در سلامتی و بیماری از زمان بقراط محل توجه بوده است و خواب آشفته، یک علت مهم رنج و مریض‌احوالی انسان در هر سنی تلقی می‌شود [3]. یکی از مشکلاتی که در دوران سالمندی بروز می‌کند و می‌تواند به میزان درخور توجهی کیفیت زندگی این گروه سنی را تحت تأثیر قرار دهد، مشکلات مربوط به خواب است. بعد از سردرد و اختلالات گوارشی، خواب با کیفیت ضعیف در رتبه سوم مشکلات سالمندان قرار دارد [4]. سالمندی با تغییرات کمّی و کیفی در الگو و توزیع خواب همراه است. اِشکال در شروع خواب یا تداوم آن، بیدار‌شدن صبح خیلی زود از خواب و ناتوانی در به‌خواب‌رفتن مجدد از مشکلات رایج مربوط به خواب در میان سالمندان است [5]. 
آشفتگی خواب در قالب الگوی آسیب‌پذیری‌استرس تبیین می‌شود. به بیان دیگر آسیب‌پذیری فرد را برای تجربه‌کردن آشفتگی در خواب مستعد می‌کند و رویدادی استرس‌زا ممکن است موجب آغاز مشکل خواب شود و عواملی خطرساز نیز به آن تداوم بخشند. در این راستا پژوهش‌ها به نقش عوامل روان‌شناختی نظیر واکنش‌های هیجانی، روان‌رنجوری، کمال‌گرایی، آسیب‌پذیری در برابر اضطراب، نشخوار فکری، نگرانی و کنترل توجه ضعیف به عنوان عوامل خطرساز در بروز آشفتگی‌های خواب اشاره‌کرده‌اند [6-9].
نگرانی، نوعی افکار تکرارشونده منفی و شامل زنجیره‌ای از افکار و تصورهای منفی و کنترل‌ناشدنی است که با افزایش هیجان‌های منفی، تداخل در کارکرد شناختی و بازداری فرایندهای فیزیولوژیکی درگیر در خاموشی پاسخ‌های ترس همبسته است. در مقابل نشخوار فکری، حالت خلقی فرد در پاسخ به پریشانی است و شامل تمرکز مکرر و منفعلانه بر علائم پریشان‌کننده و علل و پیامدهای این علائم می‌شود [10]. 
نگرانی و نشخوار، فرایندهای شناختی مشابهی دارند، هر دو کنترل‌ناپذیر و پایدارند و در ابتلا و تداوم اختلال‌های خلقی و اضطرابی نقش دارند. در مقابل، این دو محتوایی متفاوت دارند؛ نگرانی معطوف به رویدادهایی است که در آینده اتفاق خواهد افتاد و فرد پیش‌بینی می‌کند این رویدادها تهدیدکننده باشند، ولی نشخوار با موضوع‌های مربوط به فقدان، رابطه دارد و بیشتر به گذشته مربوط است؛ زیرا حاصل بررسی هویت فرد درگذشته و تفسیر نادرست هدف‌های مهم اوست [11]. 
نگرانی و برانگیختگی جسمانی اضطراب، با گزارش‌های عینی کاهش کلی زمان خواب و ادراک خواب ناصحیح مرتبط است. افرادی که از بی‌خوابی رنج می‌برند اغلب نگرانی بیش از اندازه‌ای را در دوره قبل از خواب عنوان می‌کنند و آن را به عنوان عامل سببی در کاهش خوابشان می‌دانند [10].
با توجه به اینکه تجربه سالمندی در ایران آغاز شده است، شیوع آشفتگی‌ها و مشکلات خواب، به‌ویژه در سالمندان میزان زیادی از شکایات دوران سالمندی را به خود اختصاص داده است. اختلالات خواب در این گروه سنی می‌تواند تأثیر درخور توجهی بر کیفیت زندگی این گروه سنی بگذارد. همچنین همایندی مشکلات و آشفتگی‌های خواب با اغلب اختلال‌های روان‌شناختی و اینکه در بیشتر مواقع اختلالات خواب تشخیص داده نمی‌شود و در صورت تشخیص، داروهایی که برای درمان استفاده می‌شود، می‌تواند تداخلات دارویی و عوارض جدی ایجاد کند.
 همچنین تحقیقات انجام‌شده در زمینه مشکلات و آشفتگی‌های خواب و عوامل مرتبط با آن به صورت محدود انجام‌شده و مطالعاتی که به صورت اختصاصی به مشکلات خواب و عوامل روان‌شناختی مربوط به آن در گروه سالمندان بپردازد، پیدا نشده است.بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی تأثیر مؤلفه‌های هیجانی منفی (نگرانی، نشخوار فکری، برانگیختگی جسمانی) بر کیفیت خواب سالمندان است. شناخت عوامل مؤثر بر کیفیت خواب می‌تواند به پیداکردن مداخلات غیردارویی کمک کند که معمولاً ساده‌تر، دردسترس‌تر و ارزان‌تر و کم‌عارضه‌تر از دارو است. 
روش مطالعه
پژوهش حاضر از لحاظ هدف بنیادی‌کاربردی و از نوع طرح‌های علّی‌مقایسه‌ای است که به صورت مقطعی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل سالمندان ساکن شهر تهران در سال 1395 بود. از بین جامعه آماری 200 فرد سالمند از مراکز تفریحی، گردشگری، ورزشی و انجمن‌های بازنشستگان شهر تهران به روش نمونه‌گیری دردسترس و بر اساس ملاک‌های ورود و خروج انتخاب شدند.
 ملاک‌های ورود به این پژوهش عبارت بودند از: داشتن 60 سال و بیشتر، توانایی برقراری ارتباط کلامی و سواد خواندن و نوشتن، برخورداری از سلامت شناختی، نداشتن تاریخچه ابتلا به اختلالات شدید روانی و جسمانی و نداشتن سابقه سوءمصرف الکل، مواد و داروهای غیرمجاز به گزارش خود آن‌ها و رضایت آگاهانه برای شرکت در پژوهش. ملاک خروج نیز شامل تمایل‌نداشتن افراد شرکت‌کننده به ادامه همکاری در هر زمان از اجرای پژوهش بود.
 پس از توزیع پرسش‌نامه‌ها، اگر هریک از افراد شرکت‌کننده در خواندن یا درک سؤال‌های پرسش‌نامه‌ها مشکل داشتند، پرسش‌نامه‌ها برای آن‌ها خوانده و توضیح داده می‌شد. پس از آن شرکت‌کننده‌ها بر اساس نمره برش 5 برای کیفیت خواب به دو گروه با کیفیت خواب طبیعی و ضعیف تقسیم شدند و با توجه به اینکه ماهیت پژوهش علّی‌مقایسه‌ای است، پس از همتاسازی گروهی بر اساس متغیرهای جمعیت‌شناختی 78 نفر در گروه با کیفیت خواب ضعیف و 53 نفر در گروه با کیفیت خواب طبیعی قرار گرفتند.
اطلاعات جمع‌آوری‌شده پس از ورود به نسخه 18 نرم‌افزار آماری SPSS با شاخص‌های مرکزی و پراکندگی آمار توصیفی شامل فراوانی و میانگین و انحراف معیار و آمار استباطی شامل کای اسکوئر، یومن ویتنی وآزمون تی مستقل تجزیه وتحلیل شد. به منظور گردآوری داده‌ها از پرسش‌نامه‌های استاندارد استفاده شد. علاوه بر پرسش‌نامه جمعیت‌شناختی محقق‌ساخته از شاخص کیفیت خواب، سبک پاسخ‌دهی نشخواری، نگرانی و پرسش‌نامه نشانه‌های خلقی و اضطرابی مقیاس برانگیختگی اضطرابی استفاده شد. 
شاخص کیفیت خواب پیتزبورگ
بایسی و همکارانش (1989) این مقیاس را برای ارزیابی کیفیت خواب و کمک به تشخیص افرادی که خواب خوب یا بد دارند، ساخته‌اند. این پرسش‌نامه نگرش بیمار را درباره کیفیت خواب خود در چهار هفته گذشته بررسی می‌کند و 18 سؤال دارد که شامل هفت خرده‌مقیاس کیفیت ذهنی خواب، تأخیر در به‌خواب‌رفتن، طول مدت خواب مفید، اثربخشی خواب، اختلال‌های خواب، استفاده از داروهای خواب‌آور و اختلال عملکرد در طول روز می‌شود. نمره‌گذاری مقیاس بر اساس لیکرت از صفر تا 3 است و بیانگر وضعیت طبیعی، خفیف، متوسط و شدید است. حاصل جمع نمرات مقیاس‌های هفت‌گانه، نمره کلی را تشکیل می‌دهد که از صفر تا 21 خواهد بود. نمره کلی بالاتر از 5، بیانگر نامناسب‌بودن کیفیت خواب است. در ایران حسین‌آبادی و همکاران (1385) پایایی پرسش‌نامه را از طریق آزمون مجدد به ترتیب (r=0/88) و (r=0/84) تعیین کردند [12]. همچنین روایی این پرسش‌نامه برای جمعیت ایرانی، با مطالعه ثبت‌شده به شماره 2730 از انستیتو روان‌پزشکی تهران تأییدشده است. در تحقیق حاضر ضریب آلفای کرونباخ 0/70 محاسبه.
پرسش‌نامه سبک پاسخ‌دهی نشخواری
مقیاس سبک پاسخ نشخواری، زیرمقیاسی از پرسش‌نامه سبک‌های پاسخ نولن‌هیکسما (1991) است. این مقیاس خودگزارشی 22 سؤال چهارگزینه‌ای لیکرت دارد که برای دستیابی به نشخوار فکری طراحی شده است. این مقیاس نشان می‌دهد وقتی آزمودنی افسرده یا ناراحت می‌شود، چقدر در هر فکر یا رفتار نشخواری درگیر می‌شود. نمرات می‌تواند بین 22 تا 88 متغیر باشد [13]. ترینور و همکاران (2003)، ضریب آلفای این مقیاس را 0/90 و اعتبار بازآزمایی را 0/67 گزارش کرده‌اند [14]. آلفای کرونباخ به‌دست‌آمده در نمونه ایرانی 0/90 گزارش شده است [15]. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ 0/91 به دست آمد.
پرسش‌نامه نگرانی پنسیلوانیا
  این ابزار یک پرسش‌نامه خودسنجی 16‌ماده‌ای است که مایر و همکاران در سال 1990 تدوین کرده‌اند و نگرانی شدید، مفرط و غیرقابل‌کنترل را در زمان‌ها و موقعیت‌های مختلف بالینی و غیربالینی می‌سنجد و به عنوان ابزاری برای غربالگری اختلال اضطراب فراگیر و نیز بهترین شاخص بهبودی اختلال اضطراب فراگیر استفاده شده است. این پرسش‌نامه به صورت لیکرت پنج‌درجه‌ای از اصلاً درست نیست (نمره 1) تا کاملاً درست است (نمره 5) نمره‌گذاری می‌شود و دامنه نمره‌های آن از 16 تا 80 متغیر است که نمره بیشتر نشانگر اضطراب بالاتر است. 
مطالعات مختلف ویژگی‌های روان‌سنجی این پرسش‌نامه را بررسی کرده‌اند که حاکی از اعتبار و روایی مطلوب آن است. این پرسش‌نامه را در ایران دهشیری و همکاران (1388)، هنجاریابی کرده‌اند و ضریب آلفای کرونباخ، 0/88 و ضریب باز آزمایی آن 0/79 برآورد شده است و اعتبار همگرای پرسش‌نامه با سیاهه اضطراب صفت‌حالت و سیاهه افسردگی بک را به ترتیب 0/68 و 0/43 گزارش کردند [16]. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ 0/93 به دست آمد. 
پرسش‌نامه نشانه‌های خلقی و اضطرابی مقیاس برانگیختگی اضطرابی
  پرسش‌نامه نشانه‌های خلقی و اضطرابی واتسون و کلارک (1991)، یک پرسش‌نامه 62‌سؤالی است. خرده‌مقیاس انگیختگی اضطراب شامل 17 آیتم است و برای اندازه‌گیری اضطراب جسمانی طراحی ‌شده است [17]. شرکت‌کنندگان هر آیتم را در ارتباط با هفته گذشته درجه‌بندی می‌کنند (از 1، اصلاً تا 5، بسیار). از جمع نمرات، نمره نهایی به دست می‌آید. نمرات بالا نشان‌دهنده سطوح بالایی از اضطراب جسمانی است. در پژوهش کلارک (2012) آلفای کرونباخ برای برانگیختگی اضطراب جسمانی 0/86 بود. نسخه فارسی این پرسش‌نامه در نمونه ایرانی روایی و اعتبار مطلوبی نشان داده است. در پژوهش طاهری‌فر و همکاران (1393) آلفای کرونباخ این خرده‌مقیاس 0/95 گزارش شده است [18]. در تحقیق حاضر آلفای کرونباخ 0/81 گزارش شد.
یافته‌ها
نمونه پژوهش حاضر شامل 131 فرد سالمند ساکن شهر تهران بود که 78 نفر از آن‌ها کیفیت خواب ضعیف و 53 نفر دیگر کیفیت خواب طبیعی داشتند. 55 درصد از افراد شرکت‌کننده در این پژوهش مرد و 45 درصد زن بودند که میانگین و انحراف معیار سنی آن‌ها به ترتیب 68/5 و 6/78 بود. 80 تا 90 درصد افراد حاضر در پژوهش متأهل بودند که با خانواده زندگی می‌کردند و 84 درصد وضعیت اقتصادی متوسط داشتند. حدود 50 درصد تحصیلات در سطح دیپلم و کارشناسی داشتند و 31 درصد تحصیلات ابتدایی (جدول شماره 1).

گروه‌ها بر اساس متغیرهای جمعیت‌شناختی شامل جنسیت، وضعیت تأهل و زندگی، وضعیت اقتصادی، تحصیلات، مصرف دارو و بیماری همتاسازی شدند که در ادامه به نتایج همتاسازی پرداخته می‌شود طبق نتایج آزمون خی‌دو (0/002=‌کای اسکوئر؛ P=0/965)، بین دو گروه سالمندان با کیفیت خواب طبیعی و خواب ضعیف تفاوت معناداری از نظر جنسیت مشاهده نمی‌شود. همچنین نتایج آزمون خی‌دو، بین دو گروه سالمندان با کیفیت خواب طبیعی و خواب ضعیف نشان داد تفاوت معناداری از نظر وضعیت زندگی (0/146=‌کای اسکوئر؛ P=0/702)و وضعیت تأهل (2/915=‌کای اسکوئر؛ P=0/088) مشاهده نمی‌شود (جدول شماره 2). 

بر اساس نتایج آزمون یومان ویتنی بین دو گروه سالمندان با کیفیت خواب طبیعی و خواب ضعیف تفاوت معناداری از نظر سطح تحصیلات مشاهده نمی‌شود (1904/500=یومان ویتنی؛ 0/792-‌=Z؛ 0/429=P). علاوه بر این درباره وضعیت بیماری و سلامت افراد بین دو گروه (1816/0=یومان ویتنی؛ 1/501-=Z؛ 0/133=P) تفاوت معناداری مشاهده نمی‌شود (جدول شماره 3).

تحلیل نتایج آزمون خی‌دو، بین دو گروه سالمندان با کیفیت خواب طبیعی و خواب ضعیف نشان داد میان دو گروه از لحاظ وضعیت اقتصادی  (1/521=‌کای اسکوئر؛ P=0/467)، مصرف داروی غیر خواب‌آور  (2/021=‌کای اسکوئر؛ P=0/115) و داروی خواب‌آور (3/451=‌کای اسکوئر؛ P=0/063) تفاوت معناداری وجود ندارد (جدول شماره 4).

پس از همتاسازی دو گروه بر اساس متغیرهای جمعیت‌شناختی به مقایسه دو گروه از لحاظ متغیرهای اصلی پژوهش، یعنی نشخوار فکری، نگرانی و برانگیختگی اضطرابی پرداختیم. برای این منظور از آزمون تی گروه‌های مستقل استفاده شد. همان‌طور که از نتایج جدول شماره 5 مشخص است، با آزمون لون، برابری واریانس‌ها در دو گروه کیفیت خواب طبیعی و ضعیف برای تمام متغیرها به جز برانگیختگی اضطرابی، محقق شده است. طبق نتایج این جدول شماره 5، دو گروه سالمندان با کیفیت خواب طبیعی و ضعیف در تمامی متغیرها (نشخوار فکری، نگرانی، برانگیختگی اضطرابی) باهم تفاوت معنادار دارند. به بیان دیگر افراد سالمند با کیفیت خواب ضعیف به طور معناداری نشخوار فکری، نگرانی و برانگیختگی اضطرابی بیشتری را تجربه می‌کنند.
بحث
هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر مؤلفه‌های هیجانی منفی بر کیفیت خواب افراد سالمند بود. با توجه به یافته‌های به‌دست آمده، میانگین نمره نشخوار فکری، نگرانی و برانگیختگی اضطرابی در دو گروه با کیفیت خواب ضعیف و طبیعی تفاوت معنی‌داری نشان دادند. نتایج تحقیق حاضر با پژوهش پور محسنی(1392) 2درباره تأثیر نگرانی و نشخوار فکری بر آشفتگی خواب در یک راستاست. در پژوهش پورمحسنی 30 نفر در گروه با کیفیت خواب طبیعی و 30 نفر در گروه با کیفیت خواب ضعیف بر اساس نمره برش کیفیت خواب پیتزبورگ قرار گرفتند. نتایج نشان داد گروه با کیفیت خواب ضعیف به صورت معنی‌داری نگرانی و نشخوار فکری بیشتری را تجربه می‌کنند [11]. 
  نتایج تحقیق حاضر با یافته‌های وصال و نظری‌نیا (1395) درباره پیش‌بینی کیفیت خواب بر اساس نشخوار فکری همسو است [19]. گاستلا و ماولدس (2007)، در تحقیق خود روی دانشجویان کالج نشان دادند شرکت‌کننده‌هایی که نشخوار زیادی را تجربه کرده بودند، به‌صورت معنی‌داری آشفتگی خواب و افکار مزاحم بیشتری را نسبت به شرکت‌کننده‌هایی با نشخوار کم، تجربه کردند [20]. 
کارنی و همکاران ( 2006) نیز در تحقیق خود نشان دادند که افراد با کیفیت خواب ضعیف نشخوار فکری بیشتری نسبت به افراد با خواب طبیعی تجربه می‌کنند. آن‌ها ویژگی‌های نشخوار فکری درباره بی‌خوابی را شامل افکار تکرار‌شونده درباره مشکلات روزانه همچون تمرکز ضعیف، انرژی کم و انگیزه پایین می‌دانند [6]. 
مبتنی بر الگوهای شناختی، افکار تکراری در بروز و تداوم بی‌خوابی نقش بسزایی دارند. در الگوی شناختی تدوین‌شده هاروی، نگرانی و نشخوار فکری افراطی در زمینه میزان خواب، سبب بروز برانگیختگی و آشفتگی‌های هیجانی شده و سوگیری توجه و ادراک نادرست در زمینه عملکرد خواب و مدت‌زمان آن را به دنبال دارد؛ درنتیجه موجب شکل‌گیری و تداوم آشفتگی‌های خواب می‌شود [21].
یک فرد نگران، افکاری تکرارشونده در زمینه رویدادهای منفی دارد. این افکار به برانگیختگی شناختی، عاطفی و فیزیولوژیکی در فرد منجر می‌شوند. برانگیختگی فیزیولوژیکی، موجب افزایش توجه نسبت به محرک‌های محیطی مانند سروصدای اطراف و محرک‌های جسمانی نظیر تعداد ضربان قلب، میزان تنفس و غیره و به دنبال آن، کاهش خواب می‌شود. تلاش برای خوابیدن این برانگیختگی را افزایش می‌دهد و موجب ایجاد مشکلات بیشتر در خواب می‌شود، در این راستا مطالعات بروسکات و همکاران و همچنین میشل و همکاران نشان می‌دهند نگرانی و نشخوار فکری رابطه‌ای نیرومند با شاخص‌های فیزیولوژیکی دارند [22].
اگر فردی که نشخوار فکری دارد، در چرخه نگرانی نشخوارگری گرفتار نشود و در حوزه مشکلات خواب نگرانی نداشته باشد، احتمال بروز آشفتگی‌های خواب در او کاهش خواهند یافت. به بیان دیگر افزایش نشخوار فکری به همراه افزایش نگرانی و برانگیختگی فیزیولوژیکی به عنوان عوامل خطرساز در بروز آشفتگی‌های خواب به شمار می‌رود.
نتیجه‌گیری نهایی
با توجه به آنچه گفته شد، افکار تکرارشونده منفی به شکل نگرانی و نشخوار فکری و همچنین برانگیختگی اضطرابی در بسیاری از اختلال‌های محور یک وجود دارند. بنابراین تمرکز بر افکار منفی تکرارشونده به عنوان عواملی خطرساز در بروز و تداوم اختلال‌های محور یک، از جمله اختلال خواب می‌تواند در طراحی مداخلات پیشگیرانه و کاهش بروز اختلال‌های روان‌شناختی، مفید باشد. 
از محدودیت‌های این پژوهش می‌توان به مقطعی‌بودن پژوهش و استفاده از ابزارهای خودسنجی اشاره کرد. همچنین مقایسه‌نشدن افراد سالمند با دیگر گروه‌های سنی و مقایسه در فرهنگ‌های از دیگر محدودیت‌های این پژوهش است. پیشنهاد می‌شود این پژوهش در گروه‌های سنی دیگر و در طرح‌های مداخلاتی و تحت شرایط کنترل اجرا شود. این مطالعه در حیطه پژوهش می‌تواند مبنایی برای مطالعات مداخله‌ای در آینده قرار گیرد و از لحاظ عملی بعد از انجام مطالعات تکمیلی می‌تواند در مداخلات غیردارویی با کنترل و تغییر در مؤلفه‌های هیجانی منفی، در پیشگیری و درمان اختلالات خواب استفاده شود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
همه اصول اخلاقی در این مقاله رعایت شده است. شرکت کنندگان اجازه داشتند هر زمان که مایل بودند از پژوهش خارج شوند. همچنین همه شرکت کنندگان در جریان روند پژوهش بودند. اطلاعات آن ها محرمانه نگه داشته شد.
حامی مالی
این پژوهش از هیچ ارگان یا نهاد حمایتی هیچ‌گونه حمایت مالی دریافت نکرده است.
مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند. 

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

References
Bekhet A, Zauszniewski J. Mental health of elders in retirement communities: Is loneliness a key factor? Archives of Psychiatric Nursing. 2012; 26(3):214-24. [DOI:10.1016/j.apnu.2011.09.007] [PMID] [PMCID]
Ansari M, Doulatshahi B, Sahaf R. Comparison of negative emotional components in older people with normal and poor quality of sleep. Iranian Journal of Ageing. Forthcoming. [DOI: 10.32598/sija.13.10.260]
Afkham Ebrahimi A, Ghale Bandi, M, Salehi, M, Kafian Tafti, A, Vakili, Y, Akhlaghi Farsi, E. [Sleep parameters and the factors affecting the quality of sleep in patients attending selected clinics of Rasoul-e-Akram Hospital (Persian)]. Razi Journal of Medical Sciences. 2008; 15(1):31-8
Seyyedrasouli A, Valizadeh L, Nasiri Kh, Zamandadeh V, Goljarian S, Ghasemi A. [The effect of therapeutic reflection on the elderly sleep quality (Persian)]. Quarterly Journal of Nursing, Surgery. 1392; 2(1):11-8.
Allah ES, Abdel-Aziz HR, El-Seoud AR. Insomnia: Prevalence, risk factors, and its effect on quality of life among elderly in Zagazig City, Egypt. Journal of Nursing Education and Practice. 2014; 4(8):52-69. [DOI:10.5430/jnep.v4n8p52]
Carney CE, Edinger JD, Meyer B, Lindman L, Istre T. Symptom-focused rumination and sleep disturbance. Behavioral Sleep Medicine. 2006; 4(4):228-41. [DOI:10.1207/s15402010bsm0404_3] [PMID]
Fernández-Mendoza J, Vela-Bueno A, Vgontzas AN, Ramos-Platón MJ, Olavarrieta-Bernardino S, Bixler EO, et al. Cognitive-emotional hyperarousal as a premorbid characteristic of individuals vulnerable to insomnia. Psychosomatic Medicine. 2010; 72(4):397-403. [DOI:10.1097/PSY.0b013e3181d75319] [PMID]
Gosling JA, Batterham PJ, Christensen H. Cognitive-behavioural factors that predict sleep disturbance 4 years later. Journal of Psychosomatic Research. 2012; 73(6):424-9. [DOI:10.1016/j.jpsychores.2012.08.011] [PMID]
van de Laar M, Verbeek I, Pevernagie D, Aldenkamp A, Overeem S. The role of personality traits in insomnia. Sleep Medicine Reviews. 2010; 14(1):61-8. [DOI:10.1016/j.smrv.2009.07.007] [PMID]
Mitchell L, Mogg K, Mogg BP. Relationships between insomnia, negative emotionality and attention control. Sleep and Biological Rhythms. 2012; 10(3):237-43. [DOI:10.1111/j.1479-8425.2012.00567.x]
Pourmohseni F. [Effect of rumination and anxiety in sleep disturbances (Persian)]. Daneshvar Medicine Journal. 1392; 21(108):1-12.
Hosseinabadi R, Tabrizi KN, Esmaiel ZP, Karimloo.M, Maddah SS. [The effects of Pressure massage on geriatrics sleep quality (Persian)]. Rehabilitation. 2008; 9(2):8-14.
Nolen-Hoeksema S, Morrow J. A prospective study of depression and posttraumatic stress symptoms after a natural disaster: The 1989 Loma Prieta earthquake. Journal of Personality and Social Psychology. 1991; 61(1):115-21. [DOI:10.1037/0022-3514.61.1.115] [PMID]
Treynor W, Gonzalez R, Nolen-Hoeksema S. Rumination reconsidered: A psychometric analysis. Cognitive Therapy and Research. 2003; 27(3):247-59.
Darghahian R, Mohammadkhani Sh, Hosni C, Shams J. [The effect of metacognitive therapy on improving metacognitive beliefs, rumination and depression symptoms (Persian)]. Quarterly Journal of Clinical Psychology. 2011; 1(3):81-103.
Dehshiri GR, Golzari M, Borjali A, Sohrabi F. [Psychometrics particularity of farsi version of Pennsylvania state worry questionnaire for college students (Persian)]. Journal of Clinical Psycology. 2009; 1(4):67-75.
Watson D, Clark LA. Mood and anxiety symptom questionnaire. Iowa: University of Iowa; 1991. [DOI:10.1037/t13679-000]
Taherifar Z, Ferdowsi S, Motabi F, Mazaheri M, Fata L. [The role of mediating deficits in emotion regulation strategies in the relationship between negative emotional excitement and immune motivation with general anxiety symptoms (Persian)]. Two Quarterly Iranian Psychological Association. 2016; 10(2):51-66.
Vesal M, Nazarinia M. [Prediction of depression and sleep quality based on thought rumination and its components (inhibition and reflection) in patients with rheumatoid arthritis (Persian)]. Andishe va Raftar. 2016; 11(41):47-56.
Guastella AJ, Moulds ML. The impact of rumination on sleep quality following a stressful life event. Personality and Individual Differences. 2007; 42(6):1151-62. [DOI:10.1016/j.paid.2006.04.028]
Harvey AG. A cognitive model of insomnia. Behaviour Research and Therapy. 2002; 40(8):869-93. [DOI:10.1016/S0005-7967(01)00061-4]
Brosschot JF, Gerin W, Thayer JF. The perseverative cognition hypothesis: A review of worry, prolonged stress-related physiological activation, and health. Journal of Psychosomatic Research. 2006; 60(2):113-24. [DOI:10.1016/j.jpsychores.2005.06.074] [PMID]