دوره 13، شماره 4 - ( زمستان 1397 )                   جلد 13 شماره 4 صفحات 493-480 | برگشت به فهرست نسخه ها

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Hosseinizadeh N S, Abdollahi M H, Shahgholian M. Executive Functioning and Creative Thinking in Bilinguals and Monolinguals Aged 60-80 Years Living in Tehran, Iran. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2019; 13 (4) :480-493
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1421-fa.html
حسینی زاده نسیم السادات، عبداللهی محمدحسین، شاهقلیان مهناز. کارکردهای اجرایی و تفکر خلاق در دوزبانه‌ها و یک‌زبانه‌های سالمندان 60 تا 80‌ساله شهر تهران. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1397; 13 (4) :480-493

URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1421-fa.html

کارکردهای اجرایی و تفکر خلاق در دوزبانه‌ها و یک‌زبانه‌های سالمندان 60 تا 80‌ساله شهر تهران
نسیم السادات حسینی زاده* 1، محمدحسین عبداللهی2 ، مهناز شاهقلیان2
1- گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران. ، nobility333@yahoo.com
2- گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
واژه‌های کلیدی: کارکردهای اجرایی، تفکر خلاق، دو‌زبانگی، سالمندان
متن کامل [PDF 2779 kb]   (2540 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (5549 مشاهده)
متن کامل:   (4612 مشاهده)
مقدمه
امروزه در جهان محققان پیشرفت درخور توجهی در زمینه‌های روان‌شناسی زبان، فراگیری زبان دوم و آموزش دوزبانگی داشته‌اند. مطالعه دوزبانگی از دیدگاه شناختی در سالمندان مسئله‌ای است که در سال‌های اخیر محققان زیادی را به خود مشغول کرده است. از آنجایی که سالمندی در ملل گوناگون رو به افزایش است، اغلب کشورهای توسعه‌یافته یا در حال توسعه جهان توجه به اهمیت برنامه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی درباره سالمندی را در برنامه‌های توسعه خود جای داده‌اند.
در این میان پژوهش‌های بسیاری، برتری شناختی دوزبانه‌ها نسبت به تک‌زبانه‌ها را گزارش کرده‌اند. تحقیقات صورت‌گرفته در ایالات متحده آمریکا و هند نشان داده‌اند صحبت‌کردن به دو زبان می‌تواند باعث حفاظت فرد مبتلا به سکته از بروز نقص‌های شناختی شود. این تحقیقات اشاره کردند افرادی که دوزبانه بودند عملکرد شناختی طبیعی‌تری نسبت به افراد تک‌زبانه پس از سکته مغزی داشتند [1]. به نظر می‌رسد فرایند اکتساب دو زبان و مدیریت و کنترل همزمان آن‌ها، یعنی مهار همزمان یک زبان و کاربرد زبان دیگر، توانایی افراد دوزبانه در کنترل مناسب منابع مورد‌توجه و کارکردهای شناختی را افزایش می‌دهد و بازنمایی‌های نمادین و انتزاعی برای حل مسائل و تفکر خلاق را در آن‌ها ارتقا می‌دهد [2].
از سویی، دوزبانه‌ها در طول زندگی خود دائماً در حال تغییر از زبانی به زبان دیگرند. این تغییر نه‌تنها در ظاهر و صورت زبان حادث می‌شود، بلکه ذهن شخص دوزبانه نیز نیازمند حرکت و انتقال دائم از یک نظام زبانی به نظام زبانی دیگر و درنتیجه از یک نظام فکری به نظام فکری دیگر است. چنین تغییر دائمی‌ای، قدرت انعطاف‌پذیری را در این افراد بیشتر می‌کند تـا این برتـری نه‌تنها در فعالیت‌های زبانی، بلکه در فعالیت‌های غیرزبـانی نیز بروز پیدا کند [3].
با توجه به افزایش شمار سالمندان در کشورمان، توجه خاص به نیازهای مختلف آن‌ها مستلزم برنامه‌های تدوین‌شده‌ای است که با تغییرات آناتومیکی، نوروآناتومیکی و فیزیکی این گروه ارزشمند جامعه مطابقت داشته باشد. حفظ توانایی‌های کیفی و کمّی گفتار و زبان و آگاهی از تأثیرات دوزبانگی در عملکردهای شناختی سالمندان می‌تواند نقش ارزشمندی در درپیش‌گرفتن سیاست‌هایی برای تشویق افراد به سمت دوزبانگی و چند‌زبانگی داشته باشد.
دوزبانگی پدیده‌ای جهانی است که در بیشتر کشورهای جهان وجود دارد [4]. امروزه، افراد بسیاری در سرتاسر دنیا به بیش از یک زبان سخن می‌گویند که ناشی از مسائل و نیازهای فرهنگی و اجتماعی متعدد جامعه امروز است [3]. دوزبانگی به استفاده منظم و همزمان از دو یا چند زبان متفاوت گفته می‌شود [5]. دو‌زبانه اشاره به فردی دارد که صرف نظر از میزان مهارت زبانی‌اش، در زندگی روزمره از دو زبان استفاده می‌کند؛ خواه به طور همزمان یا به صورت متوالی [6].
رابطه بین دوزبانگی و شناخت موضوعی درخور بحث است. مسئله تأثیر دوزبانگی در محتوای شناختی و فرایندهای ذهنی، تاریخچه‌ای طولانی دارد و منجر به دو دیدگاه متقابل شده است که عبارتند از: دیدگاه مبتنی بر دوزبانگی کاهشی و دیدگاه مبتنی بر دوزبانگی افزایشی. دوزبانگی کاهشی با ویژگی‌هایی همچون ازدست‌دادن تدریجی زبان اول به دنبال افزایش تسلط بر زبان دوم ارتباط داده می‌شود. در موقعیت‌های کاهشی ممکن است یکی از زبان‌ها جایگزین زبان دیگر شود و باعث شود فرد در هر دو زبان مهارت کافی را نداشته باشد. دوزبانگی افزایشی به موقعیت‌هایی اطلاق می‌شود که هر دو زبان به‌موازات یکدیگر حمایت شوند و رشد کنند [7].
در گذشته نگرش غالب به دوزبانگی و تأثیر آن بر شناخت و هوش، نگرشی منفی بود، چراکه دوزبانگی را عامل بسیاری از مشکلات از قبیل فشار بر مغز، مانعی برای یادگیری درست زبان غالب جامعه، بحران هویت، سردرگمی ذهنی، ناتوانی در تفکر مؤثر و حتی اسکیزوفرنی می‌دانستند. به همین دلیل به والدین اکیداً توصیه می‌شد که از دو‌زبانه‌شدن کودکان جلوگیری کنند [8]. اما در سال‌های اخیر پژوهشگران غالباً به مزایای دوزبانگی به‌ویژه در حوزه شناختی و به‌خصوص کارکرد‌های اجرایی و خلاقیت پرداخته اند.
کارکرد‌های اجرایی به طور کلی به مجموعه‌ای از مهارت‌های لازم برای فعالیت مستقل و هدفمند، شامل بسیاری از عملکردهای عصب‌شناختیِ سطح بالاتر، مانند حافظه‌ کاری، کنترل مهاری، سازماندهی و برنامه‌ریزی مجدد گفته می‌شود [9] که برای سازگاری موفقیت‌آمیز حیاتی هستند، زیرا آن‌ها رفتار‌های معطوف به هدف و ظرفیت مدیریت محرک‌های چندگانه و یا اجرای درخواست‌ها را تسهیل می‌کنند [9]. کنش‌های اجرایی به ساختار پیچیده شناختی اشاره دارد که جریانی کنترل‌کننده و عهده‌دار مسئولیت برنامه‌ریزی، گردآوری، هماهنگ‌کردن، مرتب‌کردن و نظارت بر سایر فعالیت‌های شناختی است. این کنش‌ها شامل مفاهیمی از قبیل بازداری، حافظه کاری و توجه می‌شود و در رابطه مستقیم با لوب قدامی مغز است [10].
مطالعات نشان می‌دهد دوزبانگی باعث افزایش مهارت‌های حل مسئله افراد دوزبانه از دوران کودکی تا سالمندی می‌شود. این اثر به‌ویژه در تکالیفی که به کنترل و علمکرد اجرایی مثل طرح‌ریزی، انعطاف‌پذیری شناختی، شروع و مهار عملکردهای مناسب و نامناسب نیاز دارند، نمایان‌تر بوده است [11]. از سویی، دوزبانگی پدیده‌ای چند‌بُعدی است که عوامل مختلفی در پدیدارشدن آن دخیل هستند و این مسئله به احتمال زیاد بر فرایندهای شناختی زیادی نیز مؤثر است. در این میان، از دیگر حوزه‌های شناختی که ممکن است تحت تأثیر دوزبانگی قرار گیرد، خلاقیت یا تفکر خلاق است. اهمیت خلاقیت از این رو است که بدون وجود خلاقیت، مطمئناً جوامع بشری به‌هیچ‌وجه نمی‌توانند توسعه و پیشرفت داشته باشند. خلاقیت بخش اساسی تجربه انسانی را تشکیل می‌دهد [12].
تورنس تفکر خلاق یا خلاقیت را به عنوان نوعی مسئله‌گشایی مد نظر قرار داده ‌است. به نظر او تفکر خلاق عبارت است از: فرایند حس‌کردن مسائل یا کاستی‌های موجود در اطلاعات، فرضیه‌سازی درباره حل مسائل و رفع کاستی‌ها، ارزیابی و آزمودن فرضیه‌ها، بازنگری و بازآزمایی آن‌ها و سرانجام انتقال نتایج به دیگران [13].
نتایج پژوهش گولان و همکاران نشانگر این بود که دانش‌آموزان دوزبانه در به‌کارگیری تکالیف سیالی کلامی نسبت به تک‌زبانه‌ها ضعیف‌تر هستند که احتمالاً دال بر عملکرد تفکر واگرای ضعیف دو‌زبانه‌ها در حوزه کلامی است [14].
در حال حاضر شواهد مختلف نشان می‌دهد دوزبانگی به‌خصوص در افراد جوان و کودکان روی پردازش شناختی تأثیر دارد [15]، ولی مطالعات زیادی در زمینه تداوم این اثرات بر عملکرد شناختی افراد دوزبانه در طول زندگی و دوره سالمندی صورت نگرفته [16] و همچنین بیشتر این مطالعات در سالمندان غیرفارسی‌زبان انجام شده است. همچنین، تحقیقات انجام‌شده درباره نقش دوزبانگی در خلاقیت، آثار متناقضی را به همراه داشته است. از طرفی، بررسی ادبیات پژوهشی داخلی و خارجی در زمینه تأثیر دوزبانگی بر کارکردهای شناختی و خلاقیت در میان سالمندان نشان‌دهنده خلأ پژوهشی در این حیطه است. این در حالی است که این حوزه به علت اهمیت دوزبانگی هم از لحاظ نظری و هم از نظر کاربردی در جامعه ایرانی نیازمند توجه است. از این رو، با توجه به موارد مطرح‌شده، هدف کلی این پژوهش مقایسه کارکردهای اجرایی و تفکر خلاق در دوزبانه‌ها و یک‌زبانه‌های سالمند است.

روش مطالعه
این تحقیق از نوع مطالعات توصیفی و علّی و مقایسه‌ای است. هر چند سعی شد با استفاده از روش‌های آماری متغیرها یا عوامل تأثیرگذار بر متغیر وابسته کنترل شد، با این حال نباید تفسیر علّی از نتایج یافته‌شده داشته باشیم. از نظر جمع‌آوری داده‌ها این تحقیق از نوع تحقیقات مقطعی (در برابر طولی) است، چراکه داده‌های پژوهش به طور همزمان جمع‌آوری شده‌اند.
جامعه آماری در این پژوهش همه سالمندانی بودند که برای گذراندن اوقات فراغت در پارک‌های سطح شهر تهران حضور پیدا می‌کنند. با توجه به تعیین حداقل 15 نفر یا بیشتر برای هر گروه (از طریق روش اکتشافی) به عنوان حجم نمونه، در روش‌های علی‌مقایسه‌ای، در این پژوهش 100 نفر سالمند (50 نفر تک‌زبانه فارسی و 50 نفر دوزبانه آذری‌فارسی) در دامنه سنی 60 تا 80 سال به روش نمونه‌گیری دردسترس با درنظرگرفتن ملاک‌های ورودی و خروجی و همچنین متغیرهای مد‌نظر پژوهش همچون سن، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، تک‌زبانه و دو‌زبانه‌بودن و وضعیت اقتصادی انتخاب و مطالعه شدند. همه سالمندان مطالعه‌شده، ساکن شهر تهران، کاملاً هوشیار و قادر به پاسخگویی به آزمون‌ها و دردسترس بودند.
وضعیت جسمانی آن‌ها به نحوی بود که قادر به انجام کارهای معمول بدون وابستگی بودند و هیچ‌گونه بیماری محدود‌کننده‌ای نداشتند. همچنین، برای رعایت نکات اخلاق پژوهشی، ابتدا فرم رضایت‌نامه مربوط به طرح از نظر علمی، در زمان اجرا بین شرکت‌کنندگان توزیع شد تا در صورت تمایل به شرکت در پژوهش برای اعلام رضایت آن را تکمیل کنند. در این فرم تصریح شد که شرکت‌کنندگان این حق و اختیار را دارند که در هر مرحله از پژوهش بر اساس میل و اختیار کامل به همکاری خود با پژوهشگر خاتمه دهند.
ملاک‌های ورود عبارت بودند از: دامنه سنی 60 تا 80 سال، سواد خواندن و نوشتن، نداشتن اختلال بینایی و شنوایی تأثیرگذار بر اجرای آزمون و توانایی شناختی لازم، راست‌دست‌بودن، نداشتن بیماری‌های روان‌پزشکی مستلزم مصرف دارو. ملاک‌های خروج عبارت بودند از: داشتن بیماری‌های عصب‌شناختی، چپ‌دست‌بودن، سطح سواد بالاتر از دیپلم یا کاملاً بی‌سواد، سابقه بستری در بیمارستان روان‌پزشکی.
خرده‌مقیاس فراخنای ارقام آزمون هوش وکسلر بزرگسالان
مطالعات روان‌سنجی پایایی و روایی ویرایش چهارم مقیاس هوشی وکسلر بزرگسالان را مطلوب گزارش کرده‌اند؛ به طوری که وکسلر ضریب پایایی خرده‌مقیاس فراخنای ارقام را 0/83 گزارش کرده است [۱۷]. زراعت‌کار ضرایب اعتبار بازآزمایی مقیاس را در فاصله زمانی 4 تا 6 هفته تا 0/88 و همسانی درونی آن را از 0/74 تا 0/93 گزارش کرده است [18].

آزمون D2
این آزمون را باقری در سال 1390 هنجاریابی و اعتبار آن را تأیید کرد و روایی آن 0/91 گزارش شده است [20 ،19]. در مطالعه‌ای ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه اسپانیایی آزمون D2 بررسی و همسانی درونی آن 0/90 گزارش شده است. همچنین با استفاده از روش تحلیل اکتشافی ساختار سه‌عاملی آن تأیید و عنوان شده است که آزمون D2 ویژگی‌های روان‌سنجی مطلوبی برای استفاده در گروه‌های کلی و زیرگروه‌های آماری مختلف دارد.

آزمون عملکرد مداوم
هادیان‌فرد و همکاران پایایی این آزمون را از طریق بازآزمایی با فاصله زمانی 20 روز برای قسمت‌های مختلف در دامنه بین 0/59 تا 0/93 گزارش کردند [21]. آن‌ها همچنین روایی مطلوبی از طریق روایی ملاکی برای این آزمون گزارش کردند. در مطالعه محموعلی‌لو و همکاران پایایی بازآزمایی آزمون عملکرد مداوم با فاصله زمانی دو‌هفته‌ای در جمعیت دانشجویی 0/81 گزارش شد و روایی صوری آن را نیز دو متخصص روان‌شناسی بالینی تأیید کردند [22].
 


 


 
آزمون تفکر خلاق تورنس
مطالعات صورت‌گرفته درباره پایایی و روایی این مقیاس شاخص‌های روان‌سنجی آن را مطلوب ارزیابی کرده‌اند. عابدی به نقل از رضایی و منوچهری ضریب بازآزمایی مؤلفه‌های ابتکار، انعطاف‌پذیری و بسط را به ترتیب 0/85، 0/82، و 0/84 گزارش کرده است [23]. کفایت به نقل از سفیدگر نیز در پژوهشی همسانی درونی و ضریب بازآزمایی مقیاس را در فاصله زمانی سه هفته برای کل مقیاس به ترتیب 0/86 و 0/78، برای مؤلفه‌های سیالی، 0/73 و 0/69، انعطاف‌پذیری 0/62 و 0/48، ابتکار 0/50 و 0/53 و بسط 0/68 و 0/58 گزارش کرده است [24]. همچنین، در پژوهش حقیقت نیز روایی مقیاس تفکر خلاق تورنس با آزمون خلاقیت عابدی برای مؤلفه‌های ابتکار 0/40، سیالی 0/46، انعطاف‌پذیری 0/18 و برای بسط 0/21 عنوان شده است [25].

یافته‌ها
تجزیه و تحلیل داده‌ها در سطح معنی‌داری 0/05 با نسخه 21 نرم‌افزار SPSS انجام شد؛ بدین صورت که ابتدا از روش‌های آمار توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، فراوانی و درصد) برای بررسی نسبت توزیع شرکت‌کنندگان و متغیرها استفاده شد و سپس از آزمون‌های آماری کولموگروف اسمیرنف برای بررسی طبیعی‌بودن توزیع شرکت‌کنندگان و از آزمون‌های t و x2 برای بررسی همسان‌سازی‌کردن شرکت‌کنندگان از نظر سنی، وضعیت تأهل، میزان تحصیلات، تک‌زبانه و دو‌زبانه‌بودن، وضعیت اقتصادی و درنهایت برای پاسخ به سؤالات اصلی پژوهش با رعایت پیش‌فرض‌های لازم از آزمون تحلیل واریانس چند‌متغیری و آزمون مقایسه‌های زوجی استفاده شد.
برای بررسی فرضیه سالمندان دوزبانه حافظه کاری بهتری نسبت به سالمندان یک‌زبانه دارند، از روش تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد؛ به طوری که قبل از استفاده از آزمون چندمتغیره تحلیل واریانس چند‌متغیری، پیش‌فرض همگنی واریانس با آزمون لون بررسی شد (پیش فرض همگنی واریانس‌ها برای متغیر وابسته تأیید شد).
چنان‌که در جدول شماره ۱ مشاهده می‌‌شود، بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در حافظه ارقام مستقیم (F=17/413، P=0/0001)، حافظه ارقام معکوس (7/984=P=0/006،F) و کل حافظه کاری (F=23/878، 0/0001=P)، تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد. در ادامه برای بررسی چگونگی تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه از آزمون مقایسه‌های زوجی استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره ۲ درج شده است.
نتایج مربوط به آزمون مقایسه‌های زوجی نشان می‌دهد در حافظه ارقام مستقیم، حافظه ارقام معکوس و کل حافظه کاری تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در سطح 05/0 معنی‌دار است و این معنی‌داری به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه است. به عبارتی، سالمندان دوزبانه میانگین نمرات بیشتری را در حافظه کاری و ابعاد آن نسبت به سالمندان تک‌زبانه و حافظه کاری بالاتر و بهتری داشتند. سالمندان دوزبانه توجه انتخابی بهتری نسبت به سالمندان یک‌زبانه‌های دارند.
برای بررسی و پاسخ به فرضیه دوم پژوهش، از روش تحلیل واریانس چند‌متغیری استفاده شد؛ به طوری که قبل از استفاده از آزمون چندمتغیره تحلیل واریانس چند‌متغیری، پیش‌فرض همگنی واریانس با آزمون لون بررسی شد. پیش‌فرض همگنی واریانس‌ها برای متغیر وابسته تأیید شد.
بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در ابعاد توجه انتخابی شامل کارایی توجه کل (F=13/471،P=0/0001)، کارایی تمرکز (F=6/540، P=0/012) و تعداد خطا
(P= 0/0001،84/838=F)، تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد. در ادامه برای بررسی چگونگی تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه از آزمون مقایسه‌های زوجی استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره ۳ درج شده است.

 


 


 


 

نتایج مربوط به آزمون مقایسه‌های زوجی نشان می‌دهد در ابعاد توجه انتخابی شامل، کارایی توجه کل، کارایی تمرکز و خطا تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در سطح 0/05 معنی‌دار است و این معنی‌داری در ابعاد کارایی توجه کل و کارایی تمرکز، به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه و در بُعد مربوط به خطا، به نفع میانگین گروه سالمندان تک‌زبانه است. به عبارتی، سالمندان دوزبانه میانگین نمرات بیشتری را در توجه انتخابی نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند و همچنین سطح خطای توجهی پایین‌تری نسبت به سالمندان تک‌زبانه بداشتند.
سالمندان دوزبانه بازداری شناختی (نگهداشت توجه) بهتری نسبت به سالمندان یک زبانه دارند. برای بررسی و پاسخ به فرضیه سوم پژوهش، از روش تحلیل واریانس چند‌متغیری استفاده شد. قبل از استفاده از آزمون چند‌متغیره تحلیل واریانس چند‌متغیری، پیش‌فرض همگنی واریانس با آزمون لون بررسی شد (پیش‌فرض همگنی واریانس‌ها برای همه ابعاد بازداری شناختی تأیید شد).
چنان‌که در جدول شماره ۴ مشاهده می‌شود بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در ابعاد بازداری شناختی شامل پاسخ صحیح (F=13/888، P=0/001)، خطای حذف (F=63/724 ،0/0001=P)، خطای ارائه پاسخ (F=68/613، P=0/0001) و زمان واکنش (43369F=، 0/0001=P) تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد. در ادامه برای بررسی چگونگی تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه از آزمون مقایسه‌های زوجی استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره ۵ درج شده است.

 


 


 


نتایج مربوط به آزمون مقایسه‌های زوجی نشان می‌دهد در ابعاد بازداری شناختی شامل، پاسخ صحیح، خطای حذف، خطای ارائه پاسخ و زمان واکنش، تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در سطح 0/05 معنی‌دار است و این معنی‌داری در بُعد پاسخ صحیح، به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه و در ابعاد خطای حذف، خطای ارائه پاسخ و زمان واکنش به نفع میانگین گروه سالمندان تک‌زبانه است. به عبارتی، سالمندان دوزبانه میانگین نمرات بیشتری را در تعداد پاسخ‌های صحیح نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند و همچنین سطح خطای پاسخ‌دهی و زمان واکنش پایین‌تر و بهتری نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند.
سالمندان دوزبانه تفکر خلاق بیشتری نسبت به سالمندان یک‌زبانه دارند. برای بررسی و پاسخ به فرضیه چهارم پژوهش از روش تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شد؛ به طوری که قبل از استفاده از آزمون پارامتریک تحلیل واریانس چندمتغیری، پیش‌فرض همگنی واریانس با آزمون لون بررسی شد. پیش‌فرض همگنی واریانس‌ها برای متغیرهای وابسته تأیید شد.
چنان‌که در جدول شماره ۶ مشاهده می‌شود، بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در خلاقیت کل (P=0/0001،F=726/71) و ابعاد آن شامل ابتکار (63/491=F، 0/0001=P)، سیالی (P=0/035، F=4/580) و انعطاف‌پذیری ذهنی (F=34/015  0/0001=P) تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد، ولی در بعد بسط (1/981=F، 0/0001=P) تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود ندارد. در ادامه برای بررسی چگونگی تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه از آزمون مقایسه‌های زوجی استفاده شد که نتایج آن در جدول شماره ۷ درج شده است.
نتایج مربوط به آزمون مقایسه‌های زوجی نشان می‌دهد در متغیر خلاقیت کل، ابتکار، سیالی و انعطاف‌پذیری ذهنی تفاوت بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در سطح 0/05 معنی‌دار است و این معنی‌داری در خلاقیت کل و ابعاد ابتکار و انعطاف‌پذیری ذهنی به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه و در بُعد سیالی، به نفع میانگین گروه سالمندان تک‌زبانه است. به عبارتی، سالمندان دوزبانه میانگین نمرات بالاتری را در خلاقیت کل و ابعاد ابتکار و انعطاف‌پذیری ذهنی نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند و همچنین سطح خلاقیت بیشتر و بهتری داشتند، ولی در بُعد سیالی سالمندان تک‌زبانه عملکرد بیشتر و بهتری نسبت به سالمندان دوزبانه داشتند.

بحث
نتایج مربوط به فرضیه اول پژوهش نشان داد بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در حافظه ارقام مستقیم، حافظه ارقام معکوس و کل حافظه کاری، تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد و این معنی‌داری به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه است. نتایج این یافته با یافته‌های اچ‌رایدر و ماریان (2012)، گرانت و همکاران (2014)، روتر‌لورنز و همکاران (2000) به نقل از فروغیان و همکاران همسو است [2]. در این راستا، گرانت و همکاران [26] در پژوهشی مطرح کردند که نوعی سازوکار عصب‌شناختی در زیر‌زمینه تأثیر دوزبانگی بر شناخت وجود دارد که در فرایند‌های کنترل‌شناختی، ذخیره‌شناختی و حافظه در مغز سالمندان درگیر است. اچروئیدر و ماریان (2012) به نقل از فروغیان و همکاران در پژوهشی اشاره کردند که سالمندان دوزبانه‌ای که سال‌های بیشتری با هر دو زبان به صورت مستمر صحبت کردند در یادآوری مواد ارائه‌شده آزمون عملکرد بهتری داشتند [2].
دو‌زبانگی به احتمال زیادی بر حافظه رویدادی در بزرگسالان مسن مؤثر است. تحقیقات صورت‌گرفته در ایالات متحده آمریکا و هند نشان داده‌اند صحبت‌کردن به دو زبان می‌تواند باعث حفاظت فرد مبتلا به سکته از بروز نقص‌های شناختی شود. این تحقیقات اشاره کردند افرادی که دوزبانه بودند عملکرد شناختی طبیعی‌تری نسبت به افراد تک‌زبانه پس از سکته مغزی داشتند [1]. در تبیین تفاوت به‌دست‌آمده در عملکرد حافظه کاری می‌توان به نقش دستگاه عصبی و عملکرد نیمکره راست مغز اشاره کرد.
نتایج مربوط به فرضیه دوم پژوهش نشان داد بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در ابعاد توجه انتخابی شامل کارایی توجه کل، کارایی تمرکز و تعداد خطا، تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد و این معنی‌داری در ابعاد کارایی توجه کل و کارایی تمرکز به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه و در بُعد مربوط به خطا به نفع میانگین گروه سالمندان تک‌زبانه است.
این یافته با یافته‌های اربابی و همکاران (2014)، باک و همکاران (2014)، بهاری (2013) و مایکی و همکاران به نقل از فروغیان و همکاران همسو است [۲]؛ به طوری که بهاری در مطالعه‌ای مطرح کرد که کارکرد‌های اجرایی در افراد دوزبانه نسبت به تک زبانه‌ها در سطح بالاتری قرار دارند [2]. کلزاتو و همکاران نیز درپژوهشی اشاره کردند که دوزبانگی بر فرایندهای شناختی در سالمندان تأثیر مثبتی دارد. همچنین، مایکی و همکاران، و بهاری و عظیمی در پژوهشی خاطر‌نشان کردند که دوزبانه‌ها در تمام سنین کنترل اجرایی بهتری از تک‌‍زبانه‌های همتاشده از نظر سن و زمینه‌های دیگر نشان می‌دهند [28 ،27]. کنترل اجرایی مجموعه‌ای از مهارت‌های شناختی بر اساس منابع شناختی محدود برای کارکردهایی مانند بازداری، تغییر توجه و حافظه کاری است. نتایج پژوهش اربابی و همکاران نیز حاکی از برتری دوزبانه‌ها نسبت به تک‌زبانه‌ها در کنش‌های اجرایی به طور کلی و در انعطاف‌پذیری شناختی به طور خاص بود و این پژوهشگران استدلال کردند که برتری شناختی دوزبانه‌ها ناشی از ماهیت به‌کارگیری دوزبان متفاوت است و نه نوع زبان [3].
نتایج مربوط به فرضیه سوم پژوهش نشان داد بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در ابعاد بازداری شناختی شامل پاسخ صحیح، خطای حذف، خطای ارائه پاسخ و زمان واکنش تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد و این معنی‌داری در بُعد پاسخ صحیح به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه و در ابعاد خطای حذف، خطای ارائه پاسخ و زمان واکنش به نفع میانگین گروه سالمندان تک‌زبانه است. به عبارتی، سالمندان دوزبانه میانگین نمرات بیشتری را در تعداد پاسخ‌های صحیح نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند و سطح خطای پاسخ‌دهی و همچنین زمان واکنش پایین‌تر و بهتری نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند.
نتایج این یافته با یافته‌های کلزاتو و همکاران [29]، بیالیستوک و همکاران [16] و پریور و مک وینی [30] همسو است. به طوری که کلزاتو و همکاران [29] در پژوهشی مطرح کردند که یادگیری زبان چندگانه مهارت‌های بازداری را بهبود نمی‌بخشد. در تبیین این یافته می‌توان چنین مطرح کرد که بر اساس تصویربرداری مغز، حجم قطعه پیشانی با افزایش سن در هر سال 5 درصد کاهش می‌یابد که این میزان دو برابر سایر نواحی مغزی است [31]. با استفاده از تصویربرداری تشدید مغناطیسی نشان داده شده است که ارتباط بین سن و حجم نواحی خاکستری مغز برای قطعه پیشانی معنی‌دارتر است. علاوه بر این، با استفاده از تصویربرداری پت نشان داده شده است که جریان خون قطعه پیشانی به طور معنی‌داری با افزایش سن کاهش می‌یابد [32]. سالمندان مسن‌تر متابولیزم گلوکز کمتری هنگام استراحت در همه نواحی مغزی به جز مخچه دارند. متابولیزم در قطعه پیشانی، بسیار کمتر نشان داده شده است [33].
نتایج مربوط به فرضیه چهارم پژوهش نشان داد بین میانگین دو گروه سالمندان تک‌زبانه و دوزبانه در خلاقیت کل و ابعاد آن شامل ابتکار، سیالی و انعطاف‌پذیری ذهنی تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود دارد و این معنی‌داری در خلاقیت کل و ابعاد ابتکار و انعطاف‌پذیری ذهنی به نفع میانگین گروه سالمندان دوزبانه و در بُعد سیالی به نفع میانگین گروه سالمندان تک‌زبانه است، ولی در بُعد بسط تفاوت معنی‌داری از نظر آماری وجود نداشت. به عبارتی، سالمندان دوزبانه میانگین نمرات بیشتری را در خلاقیت کل و ابعاد ابتکار و انعطاف‌پذیری ذهنی نسبت به سالمندان تک‌زبانه داشتند و سطح خلاقیت بیشتر و بهتری داشتند، ولی در بُعد سیالی سالمندان تک‌زبانه عملکرد بالاتر و بهتری نسبت به سالمندان دوزبانه داشتند.
نتایج این یافته با یافته‌های هومل و همکاران [34]، فلیت و همکاران [35]، گولان و همکاران [14] و حرفه‌دوست و همکاران [12] همسو و با بخشی از نتایج پژوهش‌های ویلافوئرته [36] و لی [37] ناهمسو است؛ به طوری که هومن و همکاران در پژوهشی اشاره کردند که تسلط زیاد در دوزبانگی بر تفکر همگرا و تسلط کم در دوزبانگی بر مؤلفه سیالی تفکر واگرا سودمند هستند [34]. نتایج این یافته نشان داد دوزبانگی با خلاقیت به عنوان مفهومی واحد مرتبط نیست، اما در عوض به فرایند‌های خاص و سازوکارهای زمینه‌ساز خلاقیت مرتبط است. همچنین شواهد بسیاری پیشنهاد می‌کنند که صحبت‌کردن و مهارت در دو زبان متفاوت نسبت به تک‌زبانه‌بودن نه‌تنها مهارت‌های کلامی را بهبود می‌بخشد، بلکه به طور کلی بر مهارت‌های شناختی غیرزبانی نیز مؤثر است؛ به طوری که این امر ثابت شده است که افراد دوزبانه عملکرد بهتری در مهارت‌های حل مسئله، تمرکز ادراکی و آزمون سایمون دارند.
موداکس و همکاران (2010) نیز در پژوهشی اشاره کردند افرادی که تجربه زندگی در کشور خارجی را دارند، عملکرد بهتری در تکالیف خلاقیت در مقایسه با افراد بدون تجربه زندگی در کشورهای خارجی دارند [38]. به عبارت دیگر، نتایج مذکور بیانگر آن است که یادگیری زبان دوم موجب نیرومندتر شدن و تمرکز بیشتر بر کنترل شناختی افراد می شود.

نتیجه‌گیری نهایی
نتایج این مطالعه نشان داد دوزبانگی در طول زندگی می‌تواند باعث بهبود عملکرد شناختی شود؛ بنابراین به ‌نظر می‌رسد ترغیب افراد به یادگیری زبان دوم لازم و مفید خواهد بود.
در این مطالعه میزان تسلط و تبحر افراد در هریک از دو زبان با استفاده از آزمون‌های استاندارد زبانی بررسی نشد که از جمله محدودیت‌های این مطالعه است. جامعه آماری این پژوهش محدود به سالمندان 60 الی 80 ساله بود و تعمیم یافته‌های آن به سایر گروه‌ها باید با احتیاط صورت گیرد. ماهیت گذشته‌نگر مطالعه نیز از جمله محدودیت‌های خارج از دسترس پژوهشگر بود. تعداد کم سالمندان با وضعیت روحی و جسمی مناسب و اجتناب برخی از سالمندان از انجام کارهای فکری از دیگر محدودیت‌های این پژوهش بود.

ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله را کمیته اخلاق دانشگاه خوارزمی تأیید کرده است.

حامی مالی
مقاله حاضر از پایان‌نامه کارشناسی ارشد نسیم‌السادات حسینی‌زاده در گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی گرفته شده است.

مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشته‌اند.

تعارض منافع
بنا به اظهار نظر نویسندگان، مقاله حاضر تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
در پایان از همکاری و کمک استادان محترم دانشگاه خوارزمی سپاسگزاری می‌کنیم.



 

References
  1. Whiteman H. Bilingualism may protect cognitive function fol- lowing stroke [Internet]. 2015 [Updated 2015 November 20]. Available from: https://www.medicalnewstoday.com/arti- cles/302787.php
  2. Foroughian M, Hosseini MA, Rashedi V, Rezaei M, Lotfi G. [Comparison of cognitive function of bilingual and monolingual elderly (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2014; 18(10):609-7.
  3. Arbabi S, Sharifi Sh, Mashhadi A. [The effect of bilingualism on knowledge: Azeri-Persian bilingual study (Persian)]. Foreign Language Research Journal. 2014; 3(1):1-18.
  4. Maerofi Y, Mohammadnia I. [Bilingualism and its relationship with critical thinking skills (Persian)]. Quarterly Journal of Educa- tional Innovations. 2013; 45(12):60-45.
  5. Wisie M. Comparison of personality traits and inhibition/be- havioral activation systems in bilingual and one-language sub- jects [MSc. thesis]. Tabriz: Tabriz University; 2009.
  6. Naziization N. [Comparison of academic achievement of bilin- gual students and primary elementary students in Saravan (Per- sian)] [MSc. Thesis]. Saravan: Payam-e Noor University, Saravan Branch; 2010.
  7. Vaezi Sh, Zolfaghari Ardchi F, Rahimi I. [Mental processing in bilingual and monolingual children (Persian)]. Journal of Thought and Child. 2012; 3(1):119-34.
  8. Baker C. Foundation of bilingual education and bilingualism. Yarmouth: Multilingual Matters; 2001.
  9. Mohammadzadeghan, R. Comparison of executive functions and difficulties in emotional regulation in addicts with high and low borderline personality traits. The International Journal of In- dian Psychology. 2016; 3(1):124-35.
  10. Salthouse TA, Atkinson TM, Berish DE. Executive functioning as a potential mediator of age-related cognitive decline in normal adults. Journal of Experimental Psychology. 2003; 132(4):566-94. [DOI:10.1037/0096-3445.132.4.566] [PMID]
  11. Bialystok E, Craik FI, Klein R, Viswanathan M. Bilingualism, aging, and cognitive control: Evidence from the Simon task. Psychology and Aging. 2004; 19(2):290-303. [DOI:10.1037/0882-7974.19.2.290] [PMID]
  12. Herfeh Dost M, Yazdanpanah MA, Sirihi N, Khizjou I. [Bilin- gual role in creative thinking and creative performance (Persian)]. Quarterly Journal of Analytical-Cognitive Psychology. 2014; 5(20):57-45.
  13. Saif AA. [New psychology: Psychology of learning and educa-tion (Persian)]. Tehran: Doran; 2011.
  14. Gollan TH, Montoya RI, Werner GA. Semantic and letter flu- ency in Spanish-English bilinguals. Neuropsychology. 2002; 16(4):562-76. [DOI:10.1037/0894-4105.16.4.562] [PMID]
  15. de Groot AM, Kroll JF. Tutorials in bilingualism: Psycho- linguistic perspectives. London: Psychology Press; 2014. [DOI:10.4324/9781315806051]
  16. Bialystok E, Craik FI, Luk G. Bilingualism: Consequences for mind and brain. Trends in Cognitive Sciences. 2012; 16(4):240-50. [DOI:10.1016/j.tics.2012.03.001] [PMID] [PMCID]
  17.  Ghamarigivi H, Nader M, Dehghani F. Examine the effective- ness of cognitive rehabilitation in reconstruction of executive functions of patients with obsessive-compulsive. Journal of Clini- cal Psychology. 2014; 4(16):101-28.
  18. Kazempour Jahromi A, Bigdeli I, Rafiei Nia P. [Comparison of executive functions and working memory of people with obses- sive-compulsive disorder and normal people (Persian)]. Journal of Clinical Psychology. 2015; 7(2):15-27.
  19. Ghaffarian Shaiestegi M, Alizadeh H. [Effectiveness of percep- tual-visual exercises on improving the attention of children with attention deficit hyperactivity disorder (Persian)]. Journal of Dis- ability Studies. 2014; 4(9):53-9.
  20. Izquierdo MC, Pérez MJ, Losa MA, López MM, Álvarez Pérez L, Solís G, et al. Psychometric properties of the D2 selective atten- tion test in a sample of premature and born-at-term babies. Psico- thema. 2007; 19(4):706-10.
  21. Nejati V, Izadi Najafabadi S. [Comparison of the performance of high-performance autistic children with normal counterparts (Persian)]. Research in Rehabilitation Sciences. 2012; 8(1):28-39.
  22. Mahmood Allylu M, Hamidi S, Shirvani A. [Comparison of executive functions and sustained attention in students with ob- sessive-compulsive symptoms, high schizotypal and overlapping symptoms with normal group (Persian)]. Research in Behavioral Science. 2011; 9(13):221-16.
  23. Rezaei S, Manouchehri M. [Validity and standardization of the Torrance creativity test among high school teachers in Tehran (Persian)]. Journal of Psychology and Educational Sciences. 2008; 38(3):68-48.
  24. Sefidgar ISAN. [Comparison of mental development and short- term memory between dyslexic and normal children (Persian)] [MSc. thesis]. Tabriz: Islamic Azad University; 2015.
  25. Khayrkhah S. [The effect of using information and communi- cation technology education packages on the academic achieve- ment of science and creativity in elementary school students in Salmas city during the academic year 95-94 (Persian)] [MSc. the- sis]. Urmia: Islamic Azad University; 2015.
  26. Grant A, Dennis NA, Li P. Cognitive control, cognitive reserve, and memory in the aging bilingual brain. Frontiers in Psychology. 2014; 5:1401. [DOI:10.3389/fpsyg.2014.01401] [PMID] [PMCID]
  27. Bahari Azimi Z. [Bilingual outcomes for mind and brain (Per- sian)] [MSc. thesis]. Paper presented at: National Conference on Bilingualism Challenges and Strategies. 17 October 2012; Shaz- and: Arak.
  28. Bak TH, Alladi S. Can being bilingual affect the onset of demen- tia. Future Neurology. 2014; 9(2):101-3. [DOI:10.2217/fnl.14.8]
  29. Colzato LS, Bajo MT, Van Den Wildenberg W, Paolieri D, Nieuwenhuis S, La Heij W, et al. How does bilingualism im- prove executive control? A comparison of active and reactive in- hibition mechanisms. Journal of Experimental Psychology. 2008; 34(2):302-12.
  30. Prior A, MacWhinney B. A bilingual advantage in task switch- ing. Bilingualism: Language and Cognition. 2010; 13(2):253-62. [DOI:10.1017/S1366728909990526]
  31. Fan J, McCandliss BD, Sommer T, Raz A, Posner MI. Testing the efficiency and independence of attentional networks. Journal of Cognitive Neuroscience. 2002; 14(3):340-7 [DOI:10.1162/089892902317361886] [PMID]
  32. Cohen A, Ivry RI, Keele SW. Attention and structure in se- quence learning. Journal of Experimental Psychology. 1990; 16(1):17-30.
  33. Stuss DT, Knight RT. Principles of frontal lobe function. Ox- ford: Oxford University Press; 2002. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780195134971.001.0001] [PMCID]
  34. Hommel B, Colzato LS, Fischer R, Christoffels I. Bilingualism and creativity: Benefits in convergent thinking come with losses in divergent thinking. Frontiers in Psychology. 2011; 2:273. [DOI:10.3389/fpsyg.2011.00273] [PMID] [PMCID]
  35. Fleith DD, Renzulli JS, Westberg KL. Effects of a creativity train- ing program on divergent thinking abilities and self-concept in monolingual and bilingual classrooms. Creativity Research Jour- nal. 2002; 14(3-4):373-86. [DOI:10.1207/S15326934CRJ1434_8]
  36. Villafuerte WJ. Brain signal complexity and creative ability in bilingual and monolingual children [PhD. dissertation]. Ontario, Toronto: University of Toronto; 2014.
  37. Lee HE. The relationship between bilingualism and creativity of Korean Americans [PhD. dissertation]. Athens, Georgia: Uni- versity of Georgia; 2007.
  38. Maddux WW, Adam H, Galinsky AD. When in Rome? Learn why the Romans do what they do: How multicultural learning experiences facilitate creativity. Personality and Social Psychology Bulletin. 2010; 36(6):731-41. [DOI:10.1177/0146167210367786] [PMID]
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: روانشناسی
دریافت: 1397/2/19 | پذیرش: 1397/8/12 | انتشار: 1397/10/11
فهرست منابع
1. Whiteman H. Bilingualism may protect cognitive function fol- lowing stroke [Internet]. 2015 [Updated 2015 November 20]. Available from: https://www.medicalnewstoday.com/arti- cles/302787.php
2. Foroughian M, Hosseini MA, Rashedi V, Rezaei M, Lotfi G. [Comparison of cognitive function of bilingual and monolingual elderly (Persian)]. Journal of Kermanshah University of Medical Sciences. 2014; 18(10):609-7.
3. Arbabi S, Sharifi Sh, Mashhadi A. [The effect of bilingualism on knowledge: Azeri-Persian bilingual study (Persian)]. Foreign Language Research Journal. 2014; 3(1):1-18.
4. Maerofi Y, Mohammadnia I. [Bilingualism and its relationship with critical thinking skills (Persian)]. Quarterly Journal of Educa- tional Innovations. 2013; 45(12):60-45.
5. Wisie M. Comparison of personality traits and inhibition/be- havioral activation systems in bilingual and one-language sub- jects [MSc. thesis]. Tabriz: Tabriz University; 2009.
6. Naziization N. [Comparison of academic achievement of bilin- gual students and primary elementary students in Saravan (Per- sian)] [MSc. Thesis]. Saravan: Payam-e Noor University, Saravan Branch; 2010.
7. Vaezi Sh, Zolfaghari Ardchi F, Rahimi I. [Mental processing in bilingual and monolingual children (Persian)]. Journal of Thought and Child. 2012; 3(1):119-34.
8. Baker C. Foundation of bilingual education and bilingualism. Yarmouth: Multilingual Matters; 2001.
9. Mohammadzadeghan, R. Comparison of executive functions and difficulties in emotional regulation in addicts with high and low borderline personality traits. The International Journal of In- dian Psychology. 2016; 3(1):124-35.
10. Salthouse TA, Atkinson TM, Berish DE. Executive functioning as a potential mediator of age-related cognitive decline in normal adults. Journal of Experimental Psychology. 2003; 132(4):566-94. [DOI:10.1037/0096-3445.132.4.566] [PMID] [DOI:10.1037/0096-3445.132.4.566]
11. Bialystok E, Craik FI, Klein R, Viswanathan M. Bilingualism, aging, and cognitive control: Evidence from the Simon task. Psychology and Aging. 2004; 19(2):290-303. [DOI:10.1037/0882-7974.19.2.290] [PMID] [DOI:10.1037/0882-7974.19.2.290]
12. Herfeh Dost M, Yazdanpanah MA, Sirihi N, Khizjou I. [Bilin- gual role in creative thinking and creative performance (Persian)]. Quarterly Journal of Analytical-Cognitive Psychology. 2014; 5(20):57-45.
13. Saif AA. [New psychology: Psychology of learning and educa-tion (Persian)]. Tehran: Doran; 2011.
14. Gollan TH, Montoya RI, Werner GA. Semantic and letter flu- ency in Spanish-English bilinguals. Neuropsychology. 2002; 16(4):562-76. [DOI:10.1037/0894-4105.16.4.562] [PMID] [DOI:10.1037/0894-4105.16.4.562]
15. de Groot AM, Kroll JF. Tutorials in bilingualism: Psycho- linguistic perspectives. London: Psychology Press; 2014. [DOI:10.4324/9781315806051] [DOI:10.4324/9781315806051]
16. Bialystok E, Craik FI, Luk G. Bilingualism: Consequences for mind and brain. Trends in Cognitive Sciences. 2012; 16(4):240-50. [DOI:10.1016/j.tics.2012.03.001] [PMID] [PMCID] [DOI:10.1016/j.tics.2012.03.001]
17. Ghamarigivi H, Nader M, Dehghani F. Examine the effective- ness of cognitive rehabilitation in reconstruction of executive functions of patients with obsessive-compulsive. Journal of Clini- cal Psychology. 2014; 4(16):101-28.
18. Kazempour Jahromi A, Bigdeli I, Rafiei Nia P. [Comparison of executive functions and working memory of people with obses- sive-compulsive disorder and normal people (Persian)]. Journal of Clinical Psychology. 2015; 7(2):15-27.
19. Ghaffarian Shaiestegi M, Alizadeh H. [Effectiveness of percep- tual-visual exercises on improving the attention of children with attention deficit hyperactivity disorder (Persian)]. Journal of Dis- ability Studies. 2014; 4(9):53-9.
20. Izquierdo MC, Pérez MJ, Losa MA, López MM, Álvarez Pérez L, Solís G, et al. Psychometric properties of the D2 selective atten- tion test in a sample of premature and born-at-term babies. Psico- thema. 2007; 19(4):706-10.
21. Nejati V, Izadi Najafabadi S. [Comparison of the performance of high-performance autistic children with normal counterparts (Persian)]. Research in Rehabilitation Sciences. 2012; 8(1):28-39.
22. Mahmood Allylu M, Hamidi S, Shirvani A. [Comparison of executive functions and sustained attention in students with ob- sessive-compulsive symptoms, high schizotypal and overlapping symptoms with normal group (Persian)]. Research in Behavioral Science. 2011; 9(13):221-16.
23. Rezaei S, Manouchehri M. [Validity and standardization of the Torrance creativity test among high school teachers in Tehran (Persian)]. Journal of Psychology and Educational Sciences. 2008; 38(3):68-48.
24. Sefidgar ISAN. [Comparison of mental development and short- term memory between dyslexic and normal children (Persian)] [MSc. thesis]. Tabriz: Islamic Azad University; 2015.
25. Khayrkhah S. [The effect of using information and communi- cation technology education packages on the academic achieve- ment of science and creativity in elementary school students in Salmas city during the academic year 95-94 (Persian)] [MSc. the- sis]. Urmia: Islamic Azad University; 2015.
26. Grant A, Dennis NA, Li P. Cognitive control, cognitive reserve, and memory in the aging bilingual brain. Frontiers in Psychology. 2014; 5:1401. [DOI:10.3389/fpsyg.2014.01401] [PMID] [PMCID] [DOI:10.3389/fpsyg.2014.01401]
27. Bahari Azimi Z. [Bilingual outcomes for mind and brain (Per- sian)] [MSc. thesis]. Paper presented at: National Conference on Bilingualism Challenges and Strategies. 17 October 2012; Shaz- and: Arak.
28. Bak TH, Alladi S. Can being bilingual affect the onset of demen- tia. Future Neurology. 2014; 9(2):101-3. [DOI:10.2217/fnl.14.8] [DOI:10.2217/fnl.14.8]
29. Colzato LS, Bajo MT, Van Den Wildenberg W, Paolieri D, Nieuwenhuis S, La Heij W, et al. How does bilingualism im- prove executive control? A comparison of active and reactive in- hibition mechanisms. Journal of Experimental Psychology. 2008; 34(2):302-12.
30. Prior A, MacWhinney B. A bilingual advantage in task switch- ing. Bilingualism: Language and Cognition. 2010; 13(2):253-62. [DOI:10.1017/S1366728909990526] [DOI:10.1017/S1366728909990526]
31. Fan J, McCandliss BD, Sommer T, Raz A, Posner MI. Testing the efficiency and independence of attentional networks. Journal of Cognitive Neuroscience. 2002; 14(3):340-7 [DOI:10.1162/089892902317361886] [PMID] [DOI:10.1162/089892902317361886]
32. Cohen A, Ivry RI, Keele SW. Attention and structure in se- quence learning. Journal of Experimental Psychology. 1990; 16(1):17-30.
33. Stuss DT, Knight RT. Principles of frontal lobe function. Ox- ford: Oxford University Press; 2002. [DOI:10.1093/acprof:oso/9780195134971.001.0001] [PMCID] [DOI:10.1093/acprof:oso/9780195134971.001.0001]
34. Hommel B, Colzato LS, Fischer R, Christoffels I. Bilingualism and creativity: Benefits in convergent thinking come with losses in divergent thinking. Frontiers in Psychology. 2011; 2:273. [DOI:10.3389/fpsyg.2011.00273] [PMID] [PMCID] [DOI:10.3389/fpsyg.2011.00273]
35. Fleith DD, Renzulli JS, Westberg KL. Effects of a creativity train- ing program on divergent thinking abilities and self-concept in monolingual and bilingual classrooms. Creativity Research Jour- nal. 2002; 14(3-4):373-86. [DOI:10.1207/S15326934CRJ1434_8] [DOI:10.1207/S15326934CRJ1434_8]
36. Villafuerte WJ. Brain signal complexity and creative ability in bilingual and monolingual children [PhD. dissertation]. Ontario, Toronto: University of Toronto; 2014.
37. Lee HE. The relationship between bilingualism and creativity of Korean Americans [PhD. dissertation]. Athens, Georgia: Uni- versity of Georgia; 2007.
38. Maddux WW, Adam H, Galinsky AD. When in Rome? Learn why the Romans do what they do: How multicultural learning experiences facilitate creativity. Personality and Social Psychology Bulletin. 2010; 36(6):731-41. [DOI:10.1177/0146167210367786] [PMID] [DOI:10.1177/0146167210367786]
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به نشريه سالمند: مجله سالمندي ايران می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Iranian Journal of Ageing

Designed & Developed by : Yektaweb