دوره 18، شماره 2 - ( تابستان 1402 )
جلد 18 شماره 2 صفحات 303-284 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rahmani F, Marsa R, Khanjani M S, Marsa S, Shahrivar K. Recognition Discriminability and Response Bias in the Shiraz Verbal Learning Test Among Older People With Amnestic Mild Cognitive Impairment, Alzheimer's Disease, and Memory Normal. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2023; 18 (2) :284-303
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2392-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2392-fa.html
رحمانی فهیمه، مرسا رویا، خانجانی محمد سعید، مرسا ثریا، شهریور کوروش. افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری پاسخ در تست یادگیری کلامی شیراز میان سالمندان با اختلال شناختی خفیف، بیماری آلزایمر و حافظه نرمال. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1402; 18 (2) :284-303
فهیمه رحمانی1 
، رویا مرسا* 2، محمد سعید خانجانی1 ، ثریا مرسا3 ، کوروش شهریور4
، رویا مرسا* 2، محمد سعید خانجانی1 ، ثریا مرسا3 ، کوروش شهریور4
1- گروه مشاوره، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
2- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ،r_marsa@yahoo.com
3- گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4- گروه پزشکی، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
2- کمیته تحقیقات دانشجویی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ،
3- گروه روان شناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی و اجتماعی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
4- گروه پزشکی، دانشکده پزشکی ، دانشگاه علوم‌پزشکی جهرم، جهرم، ایران.
واژههای کلیدی: بیماری آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا، حافظه بازشناسی، تست یادگیری کلامی شیراز، سالمندان
متن کامل [PDF 7469 kb]
(1124 دریافت)
| چکیده (HTML) (2639 مشاهده)
پیوست
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
توجه: می‌بایستی تقریباً 20 دقیقه فاصله بین تکمیل یادآوری درنگیده کوتاه با سرنخ و آغاز یادآوری آزاد با درنگ طولانی وجود داشته باشد. آزمودنی را از اینکه تلاش‌های مجددی از تست یادگیری کلامی شیراز را اجرا خواهید کرد، مطلع نکنید.
دستوالعمل:
تلاش 1:
می‌خواهم لیستی از واژه‌ها را برای شما بخوانم. به دقت گوش کنید، چون‌که بعد از اینکه لیست را تا آخر خواندم، می‌خواهم به هر تعداد که می‌توانید، واژه‌ها را بیان کنید. می‌توانید به هر تعدادی که بخواهید، آن‌ها را بیان کنید. فقط به هر تعداد که توانستید، بگویید، آماده هستید؟
لیست الف را با آرامش بخوانید، برای هر واژه بیش از یک ثانیه وقت صرف کنید، بنابراین کل لیست18 تا 20 ثانیه وقت می‌برد.
سپس بگویید: ادامه بده.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید، فقط 1 بار، پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تحریک و تشویق کنید، مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
تلاش 2:
مجدداً لیست را برای شما می‌خوانم، مثل قبل به هر تعداد و به هر ترتیب که می‌توانید واژه‌ها را برایم تکرار کنید، همچنین مطمئناَ واژه‌هایی را که در لیست اول بیان کرده‌اید را دوباره بگویید.
تلاش 3 و 4:
مجدداً لیست را برای شما می‌خوانم، مثل قبل به هر تعداد و به هر ترتیبی که می‌توانید واژه‌ها را که در لیست قبل هم گفته‌اید، تکرار کنید.
تلاش 5:
می‌خواهم لیست واژه‌ها را برای آخرین بار برای شما بخوانم، مثل قبل به هر تعداد و به هر ترتیبی که می‌توانید واژه‌ها را که در لیست قبل هم گفته‌اید، تکرار کنید.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Immediate Free Recall Trails 1-5
حالا می‌خواهم لیست دومی از واژگان برای شما بخوانم، وقتی خواندن من پایان رسید، می‌خواهم به هر تعداد و به هر ترتیب که می‌توانید واژگان لیست دوم را بیان کنید. لطفاً از واژگان لیست اول بیان نکنید، فقط از لیست دوم.
لیست اول را با آرامش بخوانید، برای هر واژه بیش از یک ثانیه وقت صرف کنید، بنابراین کل لیست 18 تا 20 ثانیه وقت می‌برد.
سپس بگویید: ادامه بده.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Short Delay Free Recall
دستورالعمل:
حال می‌خواهم تمام کلماتی را که از لیست اول، لیستی که چندین بار برایتان خواندم، برایم بگویید؛ از واژههای لیست دوم کلمه‌ای را تکرار نکنید، فقط از لیست اول، ادامه بده.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید. فقط 1 بار. پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تحریک و تشویق کنید. مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Short Delay Cued Recall
دستورالمعل:
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو اسباب و وسایل بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو سبزیجات و صیفیجات است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو وسایل حمل‌و‌نقل بوده تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو حیوانات بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید. فقط 1 بار. پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تشویق و تحریک کنید، مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
توجه:
می‌بایستی تقریباً 20 دقیقه فاصله بین تکمیل یادآوری درنگیده کوتاه با سرنخ و آغاز یادآوری آزاد با درنگ طولانی وجود داشته باشد. آزمودنی را از اینکه تلاش‌های مجددی از تست یادگیری کلامی شیراز را اجرا خواهد کرد، مطلع نکنید.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A-Short Delay Cued Recall
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Free Recall
دستورالعمل:
پیش از این 2 سری متفاوت از لیست واژگان را برای شما خواندم، لیست اول که آن را چندین بار برای شما خواندم و لیست دوم که آن را فقط 1 بار خواندم. کلماتی را که در لیست اول برای شما خواندم، تکرار کنید، کلمات لیست دوم را تکرار نکنید؛ ادامه بده.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Cued Recall
دستورالعمل:
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو اسباب و وسایل بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو سبزیجات و صیفیجات بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو وسایل حمل‌و‌نقل بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو حیوانات بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید. فقط 1 بار. پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تشویق و تحریک کنید، مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Yes/No Recognition
دستورالعمل:
حالا می‌خواهم واژههای بیشتری را برای شما بخوانم، بعد از اینکه هر‌کدام را می‌خوانم؛ اگر آن واژه جزو لیست اول بود، بگویید «بله» و اگر جزو لیست اول نبود بگویید «خیر».
دور Y خط بکشید، اگر آزمودنی گفت بله و دور N خط بکشید، اگر آزمودنی گفت خیر.
اگر در طول اجرای Yes/No Recognition آزمودنی پاسخ نمی‌دانم داد، شما بگویید:
به من بگویید آیا شما فکر می‌کنید ............................................ در لیست اول بوده است.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Yes/No Recognition
توجه: کلماتی که زیر آن‌ها خط کشیده شده است جزو لیست A هستند.
متن کامل: (910 مشاهده)
مقدمه
در دهه های اخیر سن به‌عنوان یکی از قوی‌ترین و شاخص‌ترین ریسک‌فاکتور‌های ابتلا به بیماریهای تحلیل‌برنده مغز محسوب می‌شود. با‌توجه‌به افزایش امید به زندگی انسان‌ها انتظار می‌رود که بار بیماری، افت شناختی و شیوع دمانس و بیماریهای تحلیل‌برنده مغز هم در سالمندان افزایش یابد. به همین خاطر اشکال در حافظه به‌عنوان یکی از متداول‌ترین فرضیات شناختی است که با افزایش سن و شروع سالمندی رابطه دارد [1].
بیشتر مطالعات تا سال 1990، به بررسی افت شناختی در مرحله قبل از تشخیص آلزایمر پرداخته‌اند. در‌حالی‌که پژوهشهای بعدی روی مرحله شروع قبل از بیماری یا پرودرومالبیماری آلزایمر تمرکز ویژه دارند [2 ,3].
مفهوم اختلال شناختی خفیف در طول 2 دهه گذشته رشد قابل‌ملاحظ‌های داشته و به‌صورت مرحله گذرا بین سالمندی سالم و دمانس تعریف شده است. به‌طوری‌که مطالعات مقطعی و طولی نشان داده‌اند که اختلال شناختی خفیف با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر رابطه دارد و میزان تبدیل سالیانه بین 5 تا 17 درصد تخمین زده شده است [4]. به‌طور‌کلی، سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیابیشتر احتمال دارد که دچار افت شناختی شوند [5].
در سالمندان مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا که خطر رشد بیماری آلزایمر را دارند، توانایی یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید، به‌ویژه حافظه رویدادی کلامی که یکی از مهم‌ترین ابعاد شناختی مرتبط با سن است، احتمالاً با سرعت بیشتری بدتر می‌شود و رو به تباهی می‌رود [6, 7]. افت در حافظه رویدادی کلامی اولین مشخصه معمول و تیپیک از سالمندان مبتلا به بیماری آلزایمر است و به دنبال آن، نارسایی‌‌های شناختی دیگری در آن‌ها بروز پیدا می‌کند. حافظه رویدادی معمولاً به‌خاطر اشکال در رمزگردانی و اندوزش اطلاعات دچار افت می‌شود و به عملکرد ضعیف در توانایی‌‌های حافظه یادآوری و بازشناسی (به میزان کمتر از یادآوری) منتهی می‌شود [8, 9].
تعدادی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افت در یادآوری آزاد تأخیری که یکی از تکلیف‌‌های حافظه رویدادی است به‌عنوان «آمنزی از نوع هیپوکامپ» شناخته شده و یک ملاک کلیدی برای تشخیص افتراقی بین دمانس نوع بیماری آلزایمر و دیگر انواع دمانس است. این الگوی تشخیصی همچنین در پیش‌بینی فرایند تبدیل اختلال شناختی خفیف آمنزیا به بیماری آلزایمر بهطور وسیع مورد پژوهش قرار گرفته است. با‌این‌حال، پژوهشهای بسیار محدودی وجود دارد که ارزش تشخیصی ارزیابی حافظه بازشناسی را برای شناسایی سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا که در خطر ابتلا و بروز علائم بالینی اولیه بیماری آلزایمر هستند نشان میدهند [2, 10, 11].
چندین مطالعه بین سال‌‌های 1980 و اوایل 1990 نشان دادند که حافظه بازشناسی شامل توانایی شناختن یک آیتم یا محرک قبلاً دیده‌شده است. حتی اگر آشکارا یادآوری نشود. همچنین بهطور وسیع روشن شده که بازشناسی 2 مفهوم را در‌بر می‌گیرد: تجدید خاطره، که فرایند آگاهانه همه یا هیچ برای به خاطر سپردن اطلاعات مفهومی قسمت رمزگردانی حافظه است و حس آشنایی یا شناخت کلی اطلاعات قبلاً بیان‌شده که به‌صورت یک فرایند اتوماتیک و سریع است [12].
در اوایل، تست‌‌های حافظه بازشناسی در موقعیت‌‌های بالینی تنها یک نمره مجزا و کلی بود که نشان‌دهنده این بود که بیمار قادر به تشخیص صحیح لغات مورد‌هدفیا بیان‌شده توسط آزمونگر بود. با وجود این، این نوع بازشناسی، خطا‌های مثبت کاذب (بازشناسی لغات غلط یا بیان‌نشده توسط آزمونگر) را شامل نمی‌شد. در سال 1987، دلیس و همکاران، یک شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی به اولین ویرایش تست یادگیری کلامی کالیفرنیا اضافه کردند، که در اینجا تعداد واژههای صحیح بازشناسی‌شده نسبت به تعداد واژههای خطا یا خارج از لیست مورد تحلیل قرار می‌گیرند [3]. برای سنجش کامل‌تر توانایی بازشناسی، خرده‌مقیاس‌‌های بیشتری به شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی تست یادگیری کلامی کالیفرنیا (فرم تجدیدنظرشده) اضافه کرد. درواقع، 2 شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی کلی و معنایی در ویرایش اول وجود داشت و در فرم تجدیدنظرشده شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی منبع و جدید هم به آن اضافه کردند. شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی کلی به توانایی تأیید 16 لغت صحیح (یا هدف) و رد 32 لغت غلط یا انحرافی گفته می‌شود. همچنین شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی معنایی به توانایی تأیید 16 لغت صحیح و رد 16 لغت انحرافی که به‌صورت معنایی با مقولههای لیست A مرتبط است، گفته می‌شود [3]. شاخص افتراق‌پذیری منبع هم بیانگر توانایی افتراق و مجزا کردن واژههای لیست A از واژههای انحرافی لیست B تست یادگیری کلامی کالیفرنیا در کوشش حافظه بازشناسی بله / خیر است [13-16]. درواقع، نصف واژههای انحرافی لیست B از‌نظر معنایی با واژههای موجود در لیست A مرتبط هستند و نصف دیگر واژههای لیست B از‌نظر معنایی با واژههای لیست A نامرتبط هستند، و این باعث می‌شود بازشناسی چالش‌برانگیزتر و دشوارتر باشد [13].
اما شاخص افتراق‌پذیری معنایی جدید، توانایی افراد را برای تمایز بین لغات هدف و لغات مزاحم جدید که هرگز در کوشش‌‌های یادآوری قبلی بیان نشده است، می‌سنجد. بنابراین این شاخص، عملکرد حافظه بازشناسی را تحت شرایطی که اساساً بررسی حافظه منبع به حداقل رسیده است، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نقص در افتراق‌پذیری بازشناسی جدید معمولاً با آسیب در ساختار‌های لب گیجگاهی که در بیماران مبتلا به آلزایمر رخ می‌دهد، ارتباط دارد [13، 15].
تست یادگیری کلامی شیراز که برای ارزیابی حافظه و یادگیری افراد 20 تا 89 ساله کاربرد دارد و از تست یادگیری کلامی کالیفرنیا الهام گرفته است نیز همانند این تست در قسمت حافظه بازشناسی از روش بله / خیر (با 16 لغت لیست A و 32 لغت انحرافی یا غلط) برای بررسی شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی استفاده کرده است [17، 18].
برای یک سالمند مبتلا به آلزایمر، «پاسخ بله» برای بیشتر لغات در آزمون بازشناسی که هم شامل لغات خوانده‌شده و هم لغات خارج از لیست می‌شود، چیز غیرمعمولی نیست [3] این سبک پاسخ بله باعث بالا رفتن «تعداد بیان صحیح» استاندارد و خام در فرد می‌شود. با وجود این، این میزان «مثبت کاذب» بالا، نشان‌دهنده حافظه بازشناسی به‌شدت مختل شده است. به همین خاطر، دلیس و همکاران (2000) همچنین شاخص سوگیری از پاسخ را به تست یادگیری کلامی کالیفرنیا اضافه کردند، که به تمایل فرد به دادن «پاسخهای بله یا خیر» بدون توجه به نوع محرک، مربوط می‌شود. سالمندان با نقص رمزگردانی شدید مثل بیماران مبتلا به آلزایمر، سندرم کورساکوف و یا ضایعه هیپوکامپ یا لب گیجگاهی چپ موضعی، اغلب تمایل بالایی برای دادن پاسخ بله به همه سؤالات هدف و انحرافی (لغات غلط) در تست بازشناسی دارند [3].
از‌آنجایی‌که امروزه بررسی تأثیر ابتلا به اختلال شناختی خفیف و بیماری آلزایمر بر عملکرد حافظه و به‌خصوص بر بازشناسی، جایگاه مهمی در ارائه خدمات نوروسایکولوژی و توانبخشی دارد، انجام چنین پژوهشی می‌تواند بسیار ضروری باشد.
به‌طور‌کلی، از‌آنجایی‌که به‌نظر می‌رسد بررسی عمیق و شناخت ماهیت الگو‌های حافظه بازشناسی در سالمندان سالم و بیماران با اختلال شناختی می‌تواند به تشخیص زودهنگام افت شناختی و شروع آلزایمر کمک کند، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری از پاسخ (براساس تست یادگیری کلامی شیراز) در این افراد انجام شد.
روش مطالعه
پژوهش حاضر از نوع توصیفی‌مقطعی است که از اردیبهشت ماه تا آذر ماه 1400 در تعدادی از کلینکهای نورولوژی و آسایشگاه سالمندان شهر شیراز انجام شد. با‌توجه‌به اینکه برای برآورد حجم نمونه، واریانس جامعه در متغیر مورد‌نظر در دسترس نبود، از قاعده برآورد حداقل حجم نمونه برای جداول تحلیل واریانس 3×2 (2 جنس و 3 گروه) استفاده شد که در این مطالعه حداقل تعداد نمونه معادل 25 نمونه برای هر مقایسه برآورد شده بود. [19]. اما عملاً در کلیه گروه‌ها تعداد بیشتری نمونه گرفته شد. افراد نمونه شامل 190 سالمند (با دامنه سنی 60 تا 89 سال) بود که به 3 گروه (61 بیمار مبتلا به آلزایمر، 60 بیمار با اختلال شناختی خفیف آمنزیا و 59 سالمند سالم) تقسیم شدند. روش نمونه‌گیری به‌صورت در دسترس بوده است و شرکت‌کننده‌‌های مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم بهطور داوطلبانه و بیماران مبتلا به آلزایمر با کسب اجازه از قیم آن‌ها انتخاب شدند. همچنین به شرکت‌کننده‌ها و قیم آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعاتشان محرمانه خواهد ماند.
ملاک ورود به گروه سالمندان مبتلا به آلزایمر شامل تشخیص دمانس قشری آلزایمر (سطح خفیف تا متوسط) براساس ملاک تشخیصی روان‌پزشکی و نورولوژیکی و راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی و همچنین تست‌‌های نوروسایکولوژی یادگیری کلامی شیراز، تست کوتاه وضعیت ذهنی بود. سالمندان این گروه نباید اختلالهای روان‌پزشکی مثل اختلال افسردگی اساسی، بیماریهای نورولوژیکی به غیر از آلزایمر (مثل بیماری کورساکوف و هانتینگتون) و هرگونه آفازی می‌داشتند.
گروه اختلال شناختی خفیف آمنزنیا براساس نظریه پاترسون و گلارفیلد [20] انتخاب شدند، که ملاک‌های ورودشان شامل این موارد بود: شکایت ذهنی حافظه (ملاک شکایت‌های ذهنی بیماران در این مطالعه نمره بین 1- و 1/5- انحراف معیار از میانگین در زیرمقیاس‌های تست یادگیری کلامی شیراز بود)؛ فعالیت در زندگی روزمره و نرمال؛ کارکرد شناختی کلی نرمال، با‌توجه‌به سن، عملکرد حافظه نابهنجار داشتن؛ عدم ابتلا به بیماری دمانس (قشری یا تحت قشری). این گروه از بیماران هم شبیه گروه افراد مبتلا به آلزایمر نباید دچار اختلالهای روان‌پزشکی و هرگونه آفازی باشند.
اما گروه سالمندان سالم از‌لحاظ متغیرهایی چون سن و سطح تحصیلات با گروه‌های بیمار همگن شدند. افراد این گروه دارای این ملاک‌ها بودند: حداقل 60 سال سن، نمره بالای نقطه برش در تست کوتاه وضعیت ذهنی، عدم ابتلا به هرگونه اختلالهای روان‌پزشکی یا بیماریهای نورولوژیکی و عدم وجود هرگونه شکایت‌های حافظه و روان‌شناختی.
همان‌گونه که قبلاً ذکر شد، تست یادگیری کلامی شیراز از تست یادگیری کلامی کالیفرنیا الهام گرفته است (که دلیس در سال 1997 آن را ساخته است) و مانند تست یادگیری کلامی کالیفرنیا، این تست هم به ارزیابی استراتژی‌ها و فرایند‌های درگیر در یادگیری و یادآوری موضوعات کلامی می‌پردازد [18]. ویراست بزرگسالان این آزمون برای افراد 20 تا 89 ساله مناسب است. همچنین آزمون یادگیری کلامی شیراز خصوصیات روان‌سنجی قابل‌قبولی در فرم فارسی گزارش کرده است. براساس پژوهش رحمانی و همکاران [18]، پایایی تست به روش آزمون‌بازآزمون و فرم جایگزین بر روی 183 فرد سالم انجام شده و نتایج نشان داد همبستگی در دامنه متوسط تا بالا (دامنه بین 29 تا 94 در متغیر‌های اصلی تست یادگیری کلامی شیراز) قرار دارد. اعتبار سازه آزمون نیز بر روی 42 نفر سالمند سالم اجرا شد و همبستگی متوسط تا بالا با سایر آزمون‌های یادگیری و حافظه از‌جمله آزمون حافظه وکسلر (دامنه بین 43 تا 63 در همه متغیر‌های تست یادگیری کلامی شیراز) را نشان داد.
مواد تست یادگیری کلامی شیراز شامل 2 لیست خرید یا عنوان‌های لیست A و لیست B است که به آزمودنی ارائه می‌شود. این تست هم یادآوری و هم بازشناسی کلمات ارائه‌شده را در آزمایش‌های متفاوت بررسی می‌کند. اجرای آزمون با ارزیابی میزان توانایی فرد برای یادآوری لیست A که شامل 16 واژه و یا 4 طبقه سبزیجات، حیوانات، وسائل حمل‌و‌نقل و اسباب و وسائل منزل (4 کلمه برای هر طبقه) است، در طی 5 کوشش شروع می‌شود. لیست مزاحم (لیست B) که شامل 16 کلمه (4 کلمه برای هر طبقه) است در یک کوشش به آزمودنی ارائه می‌شود.
بعد از حضور منفرد و کوشش یادآوری آزاد لیست B، از آزمودنی درخواست می‌شود دوباره آیتم‌های لیست A را یادآوری آزاد کند. پس از یک تأخیر 20 دقیقه‌ای که می‌توان در این مدت آزمون‌های غیرکلامی اجرا کرد، یادآوری آزاد، یادآوری با سرنخ و بازشناسی لیست A سنجیده می‌شود.
در تست یادگیری کلامی شیراز از 2 ابزاری که برگرفته از «نظریه علامت‌یابی» برای آزمون حافظه بازشناسی بله / خیر است، استفاده شده است: افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری پاسخ.
شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کلی، معنایی، منبع و جدید) به‌صورت موارد زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:
شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی کلی: به توانایی تأیید 16 لغت صحیح (یا هدف) و رد 32 لغت غلط یا انحرافی گفته می‌شود.
شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی معنایی: به توانایی تأیید 16 آیتم صحیح و رد 16 واژه انحرافی که به‌صورت معنایی با مقولههای لیست A مرتبط است، گفته می‌شود (یعنی 8 واژه غلط خارج از لیست A و B و 8 واژه مربوط به لیست B). بیمارانی که در قسمت یادآوری عمدتاً به لغات مزاحم گرایش دارند، اغلب نمره پایینی در این شاخص افتراق‌پذیری به دست می‌آورند.
شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی منبع: به توانایی تأیید 16 لغت صحیح و رد 16 لغت موجود در لیست B گفته می‌شود. بنابراین در این قسمت، خرده‌مقیاسی از پاسخهای بازشناسی آزمودنی ارزیابی می‌شود. در اینجا بیمار قادر به بازشناسی منبع لغت‌ها نیست و پاسخ بله به هر 2 لیست A و B می‌دهد. بیمارانی که حافظه آن‌ها عمدتاً با نقص در به خاطر آوردن منبع یک لغت مختل شده است ـ یعنی آیا لغت از لیست A بوده یا لیست B؟ ـ بیشتر احتمال دارد که کمترین نمره افتراق‌پذیری را در این شاخص به دست آورند.
شاخص افتراق‌پذیری جدید: به توانایی تأیید 16 آیتم صحیح و رد 16 واژه غلط که جزو لیست B هم نیستند، گفته می‌شود. بیماران با شدید‌ترین نوع نقص ذخیره / رمزگردانی اغلب هم در این شاخص و هم در دیگر شاخص‌ها، نمره‌های پایینی را نشان میدهند.
سوگیری پاسخ
سوگیری پاسخ یعنی تمایل به دادن پاسخهای بله یا خیر بدون توجه به اینکه چقدر مناسب باشد و یا آزمودنی در مجزا کردن آیتم‌های صحیح از آیتم‌های غلط تشخیص ضعیفی دارد. نمره‌های خام مثبت در تست یادگیری کلامی شیراز بیانگر سوگیری پاسخ خیر و نمره‌های خام منفی بیانگر سوگیری پاسخ بله است.
اما تست کوتاه وضعیت ذهنی متداول‌ترین ابزار غربالگری اختلالات شناختی در سطح جهان است که به زبان‌های مختلف ترجمه و در فرهنگ‌های مختلف استاندارد شده است. این تست کوتاه و مختصر است و می‌توان آن را در 10 دقیقه یا کمتر اجرا کرد [21]. تست کوتاه وضعیت ذهنی به این دلیل برای غربال کردن اختلالهای شناختی ابزار رایجی است که تغییرات هوشی در طول زمان را نشان می‌دهد و اثر بالقوه عوامل درمان‌شناسی را روی کارکرد‌های شناختی نشان می‌دهد. در پژوهش انجام‌شده توسط فولستاین و همکاران (1975)، روایی هم‌زمان تست کوتاه وضعیت ذهنی از‌طریق همبستگی آن با آزمون حافظه وکسلر تأیید شد و پایایی آن 0/88 گزارش شد. تامبوف و مکاینتایر (1992)، نیز در در مطالعه مروری خود به بررسی یافته‌‌های جمع‌آوری‌شده در طول 26 سال پرداختند و نشان دادند روایی و پایایی این آزمون رضایت‌بخش است [22].
در ایران تست کوتاه وضعیت ذهنی توسط فروغان و همکاران (1387) هنجاریابی شده است. نتایج پژوهش، همسانی درونی آزمون را با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/87 نشان داد و پایایی را به روش 2 نیمه کردن آزمون 0/71 مشخص کرده است. در نقطه برش 21 حساسیت 90 درصد و اختصاصی بودن 84 درصد به دست آمده است [21].
در این پژوهش برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (آزمون آنووای 1 راهه و آزمون تعقیبی شفه) استفاده شد و در سطح معناداری 0/05>P، داده‌ها برای محاسبه شاخص‌های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی( آزمون آنوای یکراهه، آزمون تعقیبی شفه) وارد نسخه 19 نرم افزار SPSS شدند.
مطالعه حاضر در کمیته اخلاق دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با کد اخلاق IR.USWR.REC.1400.140 و کد رهگیری 2625 تصویب شده است. قبل از شروع مطالعه در خصوص اهداف پژوهش به شرکت‌کننده‌ها و قیم‌های آن‌ها، توضیحات لازم ارائه شد و از آن‌ها رضایت آگاهانه جهت ورود به مطالعه کسب شد. به تمام شرکت‌کنندگان و قیم‌های آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات آن‌ها محرمانه باقی خواهد ماند.
یافته‌ها
مشخصه‌های بالینی و جمعیت‌شناختی
مشخصات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنسیت و تحصیلات و نمرات تست کوتاه وضعیت ذهنی در جدول شماره 1 قابل‌مشاهده است.
نتایج کای‌اسکوئر نشان داد بین 3 گروه از‌نظر نسبت جنسیت (3/44=x2 و 0/17=P) تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین براساس نتایج آنووای یکراهه، بین 3 گروه بیماران مبتلا به آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم، از‌نظر نمره میانگین سن و تحصیلات (F=(2 ،1/59) و P=0/21 و F(2 ،0/86) ،P=0/42) تفاوت معناداری مشاهده نشد. این نتایج نشان‌دهنده این است که گروه‌ها به‌خوبی از‌نظر مشخصه‌های جمعیت‌شناختی همتایابی شدند. اما برای بررسی عملکرد شناختی، نتایج تست کوتاه وضعیت ذهنیF(2 ،265/2) و P<0/001)) نشان‌دهنده این است که بیماران دچار بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا نسبت به سالمندان سالم، بهطور معنادار عملکرد شناختی ضعیف‌تری داشتند. برای بررسی اینکه آیا یک گروه با گروه دیگر متفاوت است از آزمون تعقیبی شفه هم استفاده شد که نتایج نشان‌دهندهی این بود که تفاوت معناداری بین همه گروه‌ها وجود داشت (P<0/001).
برای ارزیابی تفاوت در عملکرد حافظه بازشناسی، تعداد لغات خام صحیح بازیابی‌شده در لیست A (میانگین و انحراف معیار) در بین 3 گروه بیماران مبتلا به آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم محاسبه شد (جدول شماره 2).
نتایج آنووای یکراهه هم نشان‌دهنده این بود که تعداد لغاتی که بهطور صحیح بازشناسی شده‌اند در گروه سالمندان سالم نسبت به سالمندان با بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا بهطور معنادار بالاتر (F(2 ،31/2) P<0/001) بود. نتایج آزمون تعقیبی شفه هم نشان داد تفاوت معناداری بین همه گروه‌ها وجود داشت (P<0/001).
جدول شماره 3 نتایج توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) مثبت کاذب در شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کلی، معنایی، منبع، و جدید) را بین گروه‌های سالمندان با بیماری آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم شرح می‌دهد.
نتایج نشان‌دهنده این است که گروه سالمندان با بیماری آلزایمر نسبت به سالمندان سالم و با اختلال شناختی خفیف آمنزیا، عملکرد بدتر و لغات اشتباه یا مثبت کاذب بیشتری در تمام شاخص‌های بازشناسی داشتند.
نتایج میانگین و انحراف معیار شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کلی، معنایی، منبع و جدید) در جدول شماره 4 بیانگر این است که گروه سالمندان سالم در مقایسه با 2 گروه سالمندان مبتلا به آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا عملکرد بهتری داشتند و قادر به افتراق‌پذیری صحیح بیشتری در همه شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی بودند.
همچنین نتایج آنووای یکراهه نشان داد تعداد لغاتی که درست افتراق شده‌اند در گروه سالمندان سالم نسبت به بیماران دچار بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا در همه شاخص‌های بازشناسی (کلی، معنایی، منبع، و جدید) بهطور معناداری بالاتر بود. ((F (2 ،124/3) ،P<0/001 ،F(2 ،96/2) ،P<0/001 ،F(2 ،126/3) ،P<0/001 ،F(2 ،98/8) ،P<0/001 نتایج آزمون تعقیبی شفه هم نشان داد تفاوت معناداری بین همه جفت گروه‌ها وجود داشت (P<0/001).
جدول شماره 4 همچنین نتایج میانگین و انحراف معیار متغیر سوگیری پاسخ را در بین گروه‌های مبتلا به آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم شرح می‌دهد. نتایج آزمون آنووای یکراهه این متغیر بیانگر تفاوت معنادار بین 3 گروه (F(2, 7/97) P<0/001) بود. نتایج آزمون تعقیبی شفه هم نشان داد تفاوت معناداری بین گروه آلزایمر در مقایسه با سالمندان سالم و با اختلال شناختی خفیف آمنزیا وجود داشت (P<0/001). اما یافته‌ها نشان داد بین سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم تفاوت معناداری وجود ندارد.
بحث
اختلال شناختی خفیف برای کمک به متخصصان بالینی و پژوهشگران در شناسایی سالمندانی که در خطر آلزایمر و دیگر انواع دمانس هستند، مفهوم بسیار پرکاربرد و سودمندی است [23]. اشکال در حافظه، یکی از علائم کلیدی بیماری آلزایمر است که در مرحله قبل از بیماری و اختلال شناختی خفیف آمنزیا بروز پیدا می‌کند. یک جنبه مهم از ارزیابی حافظه در این گروه از سالمندان که به تشخیص زودهنگام دمانس کمک می‌کند، شناسایی و سنجش الگو‌های تغییر شناختی حافظه بازشناسی (شامل افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری پاسخ) است [24]. به همین خاطر در پژوهش حاضر عملکرد حافظه بازشناسی به روش بله / خیر و با استفاده از تست یادگیری کلامی شیراز در سالمندان مبتلا به بیماری آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مطالعه حاضر نشان داد سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا نسبت به گروه سالم، بهطور معناداری، عملکرد حافظه بازشناسی ضعیف‌تری داشتند، اما در مقایسه با گروه سالمندان مبتلا به آلزایمر بهطور معنادار، عملکرد بهتری داشتند. این یافته‌ها با مطالعات قبلی همسو است که در آن نشان دادند سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا، مانند سالمندان مبتلا به آلزایمر، اما با شدت کمتر، در حافظه بازشناسی عملکرد ضعیف و پایین‌تر از نرمال داشتند [8، 14، 25-37].
همان‌گونه قبل توضیح داده شد، یکی روش‌های ارزیابی حافظه رویدادی، سنجش بازشناسی است، که به توانایی تشخیص محرک‌های قبلاً تجربه‌شده گفته می‌شود. خیلی از مطالعات نشان دادند بیماران مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا و آلزایمر در نتیجه اشکال در لب گیجگاهی، دچار اختلال حافظه بازشناسی بله / خیر کلی می‌شوند. درواقع این بیماران با اینکه به‌خاطر این آسیب نورولوژیکی در اصل اشکال در ذخیره و رمزگردانی حافظه دارند، اما در قسمت توانایی سرنخ‌دهی‌های بازیابی (که مربوط به بازشناسی است) هم دچار مشکل هستند [12، 25، 27-29، 31، 35 ،37].
نتایج افتراق‌پذیری بازشناسی نشان داد سالمندان مبتلا به آلزایمر نسبت به سالمندان دارای اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم، بهطور معنادار در همه شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کل، معنایی، منبع، و جدید) خطا‌های مثبت کاذب بیشتر و عملکرد بدتری داشتند. همچنین نتایج این پژوهش نشانگر این بود که افراد با اختلال شناختی خفیف آمنزیا نسبت به سالمندان سالم در تمام شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی، تفاوت معناداری دارند، به‌طوری‌که نسبت به گروه سالم مثبت کاذب بیشتر و عملکرد ضعیف‌تری داشتند.
برافراشتگی در میزان مثبت کاذب انعکاسی از یک اختلال حافظه معنادار است. پاسخهای مثبت کاذب در آزمون بازشناسی بله / خیر معمولاً بیانگر نوع یکسانی از خطا همچون پاسخهای واژههای نامربوط در آزمون یادآوری آزاد است. هر 2 نوع خطا شامل افسانه‌بافی می‌شود. خطا‌های مثبت کاذب در تست یادگیری کلامی کالیفرنیا همچون خطا‌های واژههای نامربوط دارای سطح خفیف و شدید هستند [3].
جدی‌ترین نوع خطای مثبت کاذب وقتی رخ می‌دهد که سالمندان دچار خطای مثبت کاذب بیشتر در افتراق‌پذیری بازشناسی جدید (به‌خصوص وقتی واژه‌ها بیان‌شده از‌نظر معنایی با واژههای لیست A متفاوت باشد) شوند. میزان بالای این خطا که معمولاً با برافراشتگی دیگر واژههای انحرافی همراه است، اغلب نشانه آلزایمر در سطح شدید یا نقص ذخیره / رمزگردانی شدید همراه با اختلال در دیگر ابعاد شناختی (مثل توجه، زبان و بازداری‌زدایی) است. همچنین این نوع خطاها می‌تواند این پیشنهاد را دهد که حافظه سالمند بسیار آسیب‌دیده و مستعد افسانه‌بافی است. در این مطالعه بیشترین مثبت‌های کاذب در سالمندان مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا و آلزایمر خفیف، به افتراق‌پذیری منبع و معنایی مربوط می‌شد و کمترین خطاها را هم در افتراق‌پذیری بازشناسی جدید داشتند. این نتایج بیانگر این است که بیماران هنوز در مرحله افت شناختی خفیف و یا قبل از بیماری هستند و یک راه برای تشخص زودهنگام آلزایمر، داشتن خطا‌های مثبت کاذب منبع و معنایی در این افراد است، چون سالمندان در این مرحله معمولاً یا واژه‌هایی که از‌نظر معنایی به لیست A نزدیک هستند را به اشتباه بازیابی می‌کنند، و یا اینکه نمی‌توانند به‌خاطر بیاورند که آیا لغت بیان‌شده توسط آزمونگر جز لیست A بوده است یا لیست B را شامل می‌شد [3، 38].
بنابراین می‌توان یافته‌‌های حاضر را این‌گونه تبیین کرد که بیشتر خطا‌های مثبت کاذب سالمندان با آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا (باشدت کمتر) به شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی منبع و معنایی مربوط می‌شود و متخصصان بالینی با استفاده از این نوع الگوی پاسخ‌دهی می‌توانند به تشخیص زودهنگام آلزایمر و شروع درمان‌های مناسب برای آن‌ها کمک کنند.
دیگر یافته مهم این مطالعه که به الگو‌های تغییر شناختی حافظه بازشناسی مربوط می‌شود، میزان سوگیری پاسخ در بین 3 گروه بود. نتایج نشان داد سالمندان مبتلا به آلزایمر نسبت به گروه دارای اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم بهطور معنادار گرایش fi پاسخ بله بیشتری داشتند، یعنی به این صورت که گرایش دارند به اینکه هم 16 واژه لیست A و هم 32 پاسخ انحرافی و خارج از لیست را جز لیست A بدانند و پاسخ بدهند «بله قبلاً توسط آزمونگر خوانده شده است». اما بین سالمندان دارای اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم از‌نظر سوگیری پاسخ، تفاوت معناداری وجود نداشت. این یافته همسو با مطالعه دلیس و همکاران (2000) و اسنوگرسو کوروین (1988) بود که نشان دادند سالمندان با بیماری آلزایمر نسبت به سالمندان گروه سالم، علاوه‌بر اینکه افتراق‌پذیری بازشناسی بسیار ضعیف‌تری دارند، میزان سوگیری پاسخ بالاتری را هم دارند [3، 37]. بودسون و همکاران هم به این نتیجه رسیدند که سوگیری پاسخ سالمندان مبتلا به آلزایمر با توانایی آن‌ها برای بازیابی اطلاعات از حافظه رویدادی (به‌ویژه یادآوری تأخیری) قویاً رابطه دارد [27].
این یافته را می‌توان به این صورت تبیین کرد که سالمندان مبتلا به آلزایمر از‌نظر شبکه‌های معنایی درون مغز و حافظه منبع دچار اشکال می‌شوند و این ممکن است به این منتهی شود که نسبت به واژههای خوانده‌نشده در لیست، حس اشتباهی از آشنا بودن پیدا کنند و اشتباهاً ذکر کنند که توسط آزمونگر خوانده شده است[27]. نتایج پژوهش‌ها هم نشان داده‌اند که افراد با نقص رمزگردانی شدید مثل بیماران مبتلا به آلزایمر، سندرم کورساکوف و یا ضایعه هیپوکامپ یا لب گیجگاهی چپ موضعی، اغلب تمایل بالایی برای دادن پاسخ بله به همه سؤالات هدف و انحرافی (لغات غلط) در تست بازشناسی دارند [3].
نتیجه‌گیری نهایی
به‌طور‌کلی، از‌جمله اهداف نظری این پژوهش شناخت بهتر افت عملکرد حافظه بازشناسی در مراحل مختلف اختلالهای شناختی (یعنی اختلال شناختی خفیف آمنزیا و بیماری آلزایمر) است و اینکه تست یادگیری کلامی شیراز بتواند برای پژوهشهای بعدی مورد استفاده قرار گیرد و قسمت‌های جدیدی به آن اضافه شود، تا آنجا که دانش امروز درمورد حافظه را گسترش دهد. اما اهداف کاربردی این طرح می‌تواند شامل این موارد ذیل باشد: 1. ارزیابی عمیق حافظه بازشناسی براساس تست یادگیری کلامی شیراز برای غربالگری بیماری آلزایمر، قبل از اینکه مراحل بالینی بهطور کامل آشکار شود. 2. تست یادگیری کلامی شیراز با ارزیابی عملکرد حافظه بازشناسی بیماران می‌تواند برای سنجش خط پایه در درمان‌های توانبخشی و ارزیابی مجدد (برای ارزیابی اثر توانبخشی شناختی) بکار گرفته شود. 3. این پژوهش نگاه جدید و عمیق‌تری به سنجش الگو‌های تغییر شناختی حافظه بازشناسی سالمندان سالم و سالمندان مشکوک به اختلالهای شناختی دارد، به این صورت که عملکرد بیماران هم از‌نظر کیفی (با بررسی استراتژی‌های یادگیری و فرایند یادگیری) و هم از‌نظر کمی (با مقایسه عملکرد سالمندان سالم و بیمار براساس یک سیستم نمره‌گذاری مشخص) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چندین محدودیت برای مطالعه حاضر وجود دارد. یکی از محدویت‌های این مطالعه این بود که نمونه‌گیری بیشتر از بیمارانی بود که به‌صورت داوطلبانه به کلینکهای نورولوژیکی مراجعه کرده بودند. محدویت دیگر مطالعه حاضر این بود که تنها یادگیری کلامی بیماران مورد ارزیابی قرار گرفت و نقص یادگیری در فرایند غیرکلامی یا عملی حافظه بیماران دچار اختلال شناختی خفیف آمنزیا و آلزایمر نامشخص است. در‌نهایت اینکه، این مطالعه تنها اختلال شناختی خفیف نوع آمنزیا و بیماران مبتلا به آلزایمر را مورد بررسی قرار داد. پیشنهاد می‌شود مطالعات آینده با استفاده از تست یادگیری کلامی شیراز، عملکرد افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری از پاسخ، بیماریهای تحت‌قشری دمانس را هم مورد بررسی قرار دهد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله با کد اخلاق IR.USWR.REC.1400.140 به تأیید رسیده است.
حامی مالی
این پژوهش نتیجه طرح تحقیقاتی مصوب کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با کد رهگیری 2625 بوده است.
مشارکت نویسندگان
نویسندگان به یک انداره در نگارش مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
در دهه های اخیر سن به‌عنوان یکی از قوی‌ترین و شاخص‌ترین ریسک‌فاکتور‌های ابتلا به بیماریهای تحلیل‌برنده مغز محسوب می‌شود. با‌توجه‌به افزایش امید به زندگی انسان‌ها انتظار می‌رود که بار بیماری، افت شناختی و شیوع دمانس و بیماریهای تحلیل‌برنده مغز هم در سالمندان افزایش یابد. به همین خاطر اشکال در حافظه به‌عنوان یکی از متداول‌ترین فرضیات شناختی است که با افزایش سن و شروع سالمندی رابطه دارد [1].
بیشتر مطالعات تا سال 1990، به بررسی افت شناختی در مرحله قبل از تشخیص آلزایمر پرداخته‌اند. در‌حالی‌که پژوهشهای بعدی روی مرحله شروع قبل از بیماری یا پرودرومالبیماری آلزایمر تمرکز ویژه دارند [2 ,3].
مفهوم اختلال شناختی خفیف در طول 2 دهه گذشته رشد قابل‌ملاحظ‌های داشته و به‌صورت مرحله گذرا بین سالمندی سالم و دمانس تعریف شده است. به‌طوری‌که مطالعات مقطعی و طولی نشان داده‌اند که اختلال شناختی خفیف با افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر رابطه دارد و میزان تبدیل سالیانه بین 5 تا 17 درصد تخمین زده شده است [4]. به‌طور‌کلی، سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیابیشتر احتمال دارد که دچار افت شناختی شوند [5].
در سالمندان مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا که خطر رشد بیماری آلزایمر را دارند، توانایی یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید، به‌ویژه حافظه رویدادی کلامی که یکی از مهم‌ترین ابعاد شناختی مرتبط با سن است، احتمالاً با سرعت بیشتری بدتر می‌شود و رو به تباهی می‌رود [6, 7]. افت در حافظه رویدادی کلامی اولین مشخصه معمول و تیپیک از سالمندان مبتلا به بیماری آلزایمر است و به دنبال آن، نارسایی‌‌های شناختی دیگری در آن‌ها بروز پیدا می‌کند. حافظه رویدادی معمولاً به‌خاطر اشکال در رمزگردانی و اندوزش اطلاعات دچار افت می‌شود و به عملکرد ضعیف در توانایی‌‌های حافظه یادآوری و بازشناسی (به میزان کمتر از یادآوری) منتهی می‌شود [8, 9].
تعدادی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افت در یادآوری آزاد تأخیری که یکی از تکلیف‌‌های حافظه رویدادی است به‌عنوان «آمنزی از نوع هیپوکامپ» شناخته شده و یک ملاک کلیدی برای تشخیص افتراقی بین دمانس نوع بیماری آلزایمر و دیگر انواع دمانس است. این الگوی تشخیصی همچنین در پیش‌بینی فرایند تبدیل اختلال شناختی خفیف آمنزیا به بیماری آلزایمر بهطور وسیع مورد پژوهش قرار گرفته است. با‌این‌حال، پژوهشهای بسیار محدودی وجود دارد که ارزش تشخیصی ارزیابی حافظه بازشناسی را برای شناسایی سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا که در خطر ابتلا و بروز علائم بالینی اولیه بیماری آلزایمر هستند نشان میدهند [2, 10, 11].
چندین مطالعه بین سال‌‌های 1980 و اوایل 1990 نشان دادند که حافظه بازشناسی شامل توانایی شناختن یک آیتم یا محرک قبلاً دیده‌شده است. حتی اگر آشکارا یادآوری نشود. همچنین بهطور وسیع روشن شده که بازشناسی 2 مفهوم را در‌بر می‌گیرد: تجدید خاطره، که فرایند آگاهانه همه یا هیچ برای به خاطر سپردن اطلاعات مفهومی قسمت رمزگردانی حافظه است و حس آشنایی یا شناخت کلی اطلاعات قبلاً بیان‌شده که به‌صورت یک فرایند اتوماتیک و سریع است [12].
در اوایل، تست‌‌های حافظه بازشناسی در موقعیت‌‌های بالینی تنها یک نمره مجزا و کلی بود که نشان‌دهنده این بود که بیمار قادر به تشخیص صحیح لغات مورد‌هدفیا بیان‌شده توسط آزمونگر بود. با وجود این، این نوع بازشناسی، خطا‌های مثبت کاذب (بازشناسی لغات غلط یا بیان‌نشده توسط آزمونگر) را شامل نمی‌شد. در سال 1987، دلیس و همکاران، یک شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی به اولین ویرایش تست یادگیری کلامی کالیفرنیا اضافه کردند، که در اینجا تعداد واژههای صحیح بازشناسی‌شده نسبت به تعداد واژههای خطا یا خارج از لیست مورد تحلیل قرار می‌گیرند [3]. برای سنجش کامل‌تر توانایی بازشناسی، خرده‌مقیاس‌‌های بیشتری به شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی تست یادگیری کلامی کالیفرنیا (فرم تجدیدنظرشده) اضافه کرد. درواقع، 2 شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی کلی و معنایی در ویرایش اول وجود داشت و در فرم تجدیدنظرشده شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی منبع و جدید هم به آن اضافه کردند. شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی کلی به توانایی تأیید 16 لغت صحیح (یا هدف) و رد 32 لغت غلط یا انحرافی گفته می‌شود. همچنین شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی معنایی به توانایی تأیید 16 لغت صحیح و رد 16 لغت انحرافی که به‌صورت معنایی با مقولههای لیست A مرتبط است، گفته می‌شود [3]. شاخص افتراق‌پذیری منبع هم بیانگر توانایی افتراق و مجزا کردن واژههای لیست A از واژههای انحرافی لیست B تست یادگیری کلامی کالیفرنیا در کوشش حافظه بازشناسی بله / خیر است [13-16]. درواقع، نصف واژههای انحرافی لیست B از‌نظر معنایی با واژههای موجود در لیست A مرتبط هستند و نصف دیگر واژههای لیست B از‌نظر معنایی با واژههای لیست A نامرتبط هستند، و این باعث می‌شود بازشناسی چالش‌برانگیزتر و دشوارتر باشد [13].
اما شاخص افتراق‌پذیری معنایی جدید، توانایی افراد را برای تمایز بین لغات هدف و لغات مزاحم جدید که هرگز در کوشش‌‌های یادآوری قبلی بیان نشده است، می‌سنجد. بنابراین این شاخص، عملکرد حافظه بازشناسی را تحت شرایطی که اساساً بررسی حافظه منبع به حداقل رسیده است، مورد ارزیابی قرار می‌دهد. نقص در افتراق‌پذیری بازشناسی جدید معمولاً با آسیب در ساختار‌های لب گیجگاهی که در بیماران مبتلا به آلزایمر رخ می‌دهد، ارتباط دارد [13، 15].
تست یادگیری کلامی شیراز که برای ارزیابی حافظه و یادگیری افراد 20 تا 89 ساله کاربرد دارد و از تست یادگیری کلامی کالیفرنیا الهام گرفته است نیز همانند این تست در قسمت حافظه بازشناسی از روش بله / خیر (با 16 لغت لیست A و 32 لغت انحرافی یا غلط) برای بررسی شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی استفاده کرده است [17، 18].
برای یک سالمند مبتلا به آلزایمر، «پاسخ بله» برای بیشتر لغات در آزمون بازشناسی که هم شامل لغات خوانده‌شده و هم لغات خارج از لیست می‌شود، چیز غیرمعمولی نیست [3] این سبک پاسخ بله باعث بالا رفتن «تعداد بیان صحیح» استاندارد و خام در فرد می‌شود. با وجود این، این میزان «مثبت کاذب» بالا، نشان‌دهنده حافظه بازشناسی به‌شدت مختل شده است. به همین خاطر، دلیس و همکاران (2000) همچنین شاخص سوگیری از پاسخ را به تست یادگیری کلامی کالیفرنیا اضافه کردند، که به تمایل فرد به دادن «پاسخهای بله یا خیر» بدون توجه به نوع محرک، مربوط می‌شود. سالمندان با نقص رمزگردانی شدید مثل بیماران مبتلا به آلزایمر، سندرم کورساکوف و یا ضایعه هیپوکامپ یا لب گیجگاهی چپ موضعی، اغلب تمایل بالایی برای دادن پاسخ بله به همه سؤالات هدف و انحرافی (لغات غلط) در تست بازشناسی دارند [3].
از‌آنجایی‌که امروزه بررسی تأثیر ابتلا به اختلال شناختی خفیف و بیماری آلزایمر بر عملکرد حافظه و به‌خصوص بر بازشناسی، جایگاه مهمی در ارائه خدمات نوروسایکولوژی و توانبخشی دارد، انجام چنین پژوهشی می‌تواند بسیار ضروری باشد.
به‌طور‌کلی، از‌آنجایی‌که به‌نظر می‌رسد بررسی عمیق و شناخت ماهیت الگو‌های حافظه بازشناسی در سالمندان سالم و بیماران با اختلال شناختی می‌تواند به تشخیص زودهنگام افت شناختی و شروع آلزایمر کمک کند، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری از پاسخ (براساس تست یادگیری کلامی شیراز) در این افراد انجام شد.
روش مطالعه
پژوهش حاضر از نوع توصیفی‌مقطعی است که از اردیبهشت ماه تا آذر ماه 1400 در تعدادی از کلینکهای نورولوژی و آسایشگاه سالمندان شهر شیراز انجام شد. با‌توجه‌به اینکه برای برآورد حجم نمونه، واریانس جامعه در متغیر مورد‌نظر در دسترس نبود، از قاعده برآورد حداقل حجم نمونه برای جداول تحلیل واریانس 3×2 (2 جنس و 3 گروه) استفاده شد که در این مطالعه حداقل تعداد نمونه معادل 25 نمونه برای هر مقایسه برآورد شده بود. [19]. اما عملاً در کلیه گروه‌ها تعداد بیشتری نمونه گرفته شد. افراد نمونه شامل 190 سالمند (با دامنه سنی 60 تا 89 سال) بود که به 3 گروه (61 بیمار مبتلا به آلزایمر، 60 بیمار با اختلال شناختی خفیف آمنزیا و 59 سالمند سالم) تقسیم شدند. روش نمونه‌گیری به‌صورت در دسترس بوده است و شرکت‌کننده‌‌های مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم بهطور داوطلبانه و بیماران مبتلا به آلزایمر با کسب اجازه از قیم آن‌ها انتخاب شدند. همچنین به شرکت‌کننده‌ها و قیم آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعاتشان محرمانه خواهد ماند.
ملاک ورود به گروه سالمندان مبتلا به آلزایمر شامل تشخیص دمانس قشری آلزایمر (سطح خفیف تا متوسط) براساس ملاک تشخیصی روان‌پزشکی و نورولوژیکی و راهنمای تشخیصی و آماری اختلالهای روانی و همچنین تست‌‌های نوروسایکولوژی یادگیری کلامی شیراز، تست کوتاه وضعیت ذهنی بود. سالمندان این گروه نباید اختلالهای روان‌پزشکی مثل اختلال افسردگی اساسی، بیماریهای نورولوژیکی به غیر از آلزایمر (مثل بیماری کورساکوف و هانتینگتون) و هرگونه آفازی می‌داشتند.
گروه اختلال شناختی خفیف آمنزنیا براساس نظریه پاترسون و گلارفیلد [20] انتخاب شدند، که ملاک‌های ورودشان شامل این موارد بود: شکایت ذهنی حافظه (ملاک شکایت‌های ذهنی بیماران در این مطالعه نمره بین 1- و 1/5- انحراف معیار از میانگین در زیرمقیاس‌های تست یادگیری کلامی شیراز بود)؛ فعالیت در زندگی روزمره و نرمال؛ کارکرد شناختی کلی نرمال، با‌توجه‌به سن، عملکرد حافظه نابهنجار داشتن؛ عدم ابتلا به بیماری دمانس (قشری یا تحت قشری). این گروه از بیماران هم شبیه گروه افراد مبتلا به آلزایمر نباید دچار اختلالهای روان‌پزشکی و هرگونه آفازی باشند.
اما گروه سالمندان سالم از‌لحاظ متغیرهایی چون سن و سطح تحصیلات با گروه‌های بیمار همگن شدند. افراد این گروه دارای این ملاک‌ها بودند: حداقل 60 سال سن، نمره بالای نقطه برش در تست کوتاه وضعیت ذهنی، عدم ابتلا به هرگونه اختلالهای روان‌پزشکی یا بیماریهای نورولوژیکی و عدم وجود هرگونه شکایت‌های حافظه و روان‌شناختی.
همان‌گونه که قبلاً ذکر شد، تست یادگیری کلامی شیراز از تست یادگیری کلامی کالیفرنیا الهام گرفته است (که دلیس در سال 1997 آن را ساخته است) و مانند تست یادگیری کلامی کالیفرنیا، این تست هم به ارزیابی استراتژی‌ها و فرایند‌های درگیر در یادگیری و یادآوری موضوعات کلامی می‌پردازد [18]. ویراست بزرگسالان این آزمون برای افراد 20 تا 89 ساله مناسب است. همچنین آزمون یادگیری کلامی شیراز خصوصیات روان‌سنجی قابل‌قبولی در فرم فارسی گزارش کرده است. براساس پژوهش رحمانی و همکاران [18]، پایایی تست به روش آزمون‌بازآزمون و فرم جایگزین بر روی 183 فرد سالم انجام شده و نتایج نشان داد همبستگی در دامنه متوسط تا بالا (دامنه بین 29 تا 94 در متغیر‌های اصلی تست یادگیری کلامی شیراز) قرار دارد. اعتبار سازه آزمون نیز بر روی 42 نفر سالمند سالم اجرا شد و همبستگی متوسط تا بالا با سایر آزمون‌های یادگیری و حافظه از‌جمله آزمون حافظه وکسلر (دامنه بین 43 تا 63 در همه متغیر‌های تست یادگیری کلامی شیراز) را نشان داد.
مواد تست یادگیری کلامی شیراز شامل 2 لیست خرید یا عنوان‌های لیست A و لیست B است که به آزمودنی ارائه می‌شود. این تست هم یادآوری و هم بازشناسی کلمات ارائه‌شده را در آزمایش‌های متفاوت بررسی می‌کند. اجرای آزمون با ارزیابی میزان توانایی فرد برای یادآوری لیست A که شامل 16 واژه و یا 4 طبقه سبزیجات، حیوانات، وسائل حمل‌و‌نقل و اسباب و وسائل منزل (4 کلمه برای هر طبقه) است، در طی 5 کوشش شروع می‌شود. لیست مزاحم (لیست B) که شامل 16 کلمه (4 کلمه برای هر طبقه) است در یک کوشش به آزمودنی ارائه می‌شود.
بعد از حضور منفرد و کوشش یادآوری آزاد لیست B، از آزمودنی درخواست می‌شود دوباره آیتم‌های لیست A را یادآوری آزاد کند. پس از یک تأخیر 20 دقیقه‌ای که می‌توان در این مدت آزمون‌های غیرکلامی اجرا کرد، یادآوری آزاد، یادآوری با سرنخ و بازشناسی لیست A سنجیده می‌شود.
در تست یادگیری کلامی شیراز از 2 ابزاری که برگرفته از «نظریه علامت‌یابی» برای آزمون حافظه بازشناسی بله / خیر است، استفاده شده است: افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری پاسخ.
شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کلی، معنایی، منبع و جدید) به‌صورت موارد زیر مورد ارزیابی قرار می‌گیرد:
شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی کلی: به توانایی تأیید 16 لغت صحیح (یا هدف) و رد 32 لغت غلط یا انحرافی گفته می‌شود.
شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی معنایی: به توانایی تأیید 16 آیتم صحیح و رد 16 واژه انحرافی که به‌صورت معنایی با مقولههای لیست A مرتبط است، گفته می‌شود (یعنی 8 واژه غلط خارج از لیست A و B و 8 واژه مربوط به لیست B). بیمارانی که در قسمت یادآوری عمدتاً به لغات مزاحم گرایش دارند، اغلب نمره پایینی در این شاخص افتراق‌پذیری به دست می‌آورند.
شاخص افتراق‌پذیری بازشناسی منبع: به توانایی تأیید 16 لغت صحیح و رد 16 لغت موجود در لیست B گفته می‌شود. بنابراین در این قسمت، خرده‌مقیاسی از پاسخهای بازشناسی آزمودنی ارزیابی می‌شود. در اینجا بیمار قادر به بازشناسی منبع لغت‌ها نیست و پاسخ بله به هر 2 لیست A و B می‌دهد. بیمارانی که حافظه آن‌ها عمدتاً با نقص در به خاطر آوردن منبع یک لغت مختل شده است ـ یعنی آیا لغت از لیست A بوده یا لیست B؟ ـ بیشتر احتمال دارد که کمترین نمره افتراق‌پذیری را در این شاخص به دست آورند.
شاخص افتراق‌پذیری جدید: به توانایی تأیید 16 آیتم صحیح و رد 16 واژه غلط که جزو لیست B هم نیستند، گفته می‌شود. بیماران با شدید‌ترین نوع نقص ذخیره / رمزگردانی اغلب هم در این شاخص و هم در دیگر شاخص‌ها، نمره‌های پایینی را نشان میدهند.
سوگیری پاسخ
سوگیری پاسخ یعنی تمایل به دادن پاسخهای بله یا خیر بدون توجه به اینکه چقدر مناسب باشد و یا آزمودنی در مجزا کردن آیتم‌های صحیح از آیتم‌های غلط تشخیص ضعیفی دارد. نمره‌های خام مثبت در تست یادگیری کلامی شیراز بیانگر سوگیری پاسخ خیر و نمره‌های خام منفی بیانگر سوگیری پاسخ بله است.
اما تست کوتاه وضعیت ذهنی متداول‌ترین ابزار غربالگری اختلالات شناختی در سطح جهان است که به زبان‌های مختلف ترجمه و در فرهنگ‌های مختلف استاندارد شده است. این تست کوتاه و مختصر است و می‌توان آن را در 10 دقیقه یا کمتر اجرا کرد [21]. تست کوتاه وضعیت ذهنی به این دلیل برای غربال کردن اختلالهای شناختی ابزار رایجی است که تغییرات هوشی در طول زمان را نشان می‌دهد و اثر بالقوه عوامل درمان‌شناسی را روی کارکرد‌های شناختی نشان می‌دهد. در پژوهش انجام‌شده توسط فولستاین و همکاران (1975)، روایی هم‌زمان تست کوتاه وضعیت ذهنی از‌طریق همبستگی آن با آزمون حافظه وکسلر تأیید شد و پایایی آن 0/88 گزارش شد. تامبوف و مکاینتایر (1992)، نیز در در مطالعه مروری خود به بررسی یافته‌‌های جمع‌آوری‌شده در طول 26 سال پرداختند و نشان دادند روایی و پایایی این آزمون رضایت‌بخش است [22].
در ایران تست کوتاه وضعیت ذهنی توسط فروغان و همکاران (1387) هنجاریابی شده است. نتایج پژوهش، همسانی درونی آزمون را با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ 0/87 نشان داد و پایایی را به روش 2 نیمه کردن آزمون 0/71 مشخص کرده است. در نقطه برش 21 حساسیت 90 درصد و اختصاصی بودن 84 درصد به دست آمده است [21].
در این پژوهش برای تجزیه‌و‌تحلیل داده‌ها از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و تحلیلی (آزمون آنووای 1 راهه و آزمون تعقیبی شفه) استفاده شد و در سطح معناداری 0/05>P، داده‌ها برای محاسبه شاخص‌های آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی( آزمون آنوای یکراهه، آزمون تعقیبی شفه) وارد نسخه 19 نرم افزار SPSS شدند.
مطالعه حاضر در کمیته اخلاق دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با کد اخلاق IR.USWR.REC.1400.140 و کد رهگیری 2625 تصویب شده است. قبل از شروع مطالعه در خصوص اهداف پژوهش به شرکت‌کننده‌ها و قیم‌های آن‌ها، توضیحات لازم ارائه شد و از آن‌ها رضایت آگاهانه جهت ورود به مطالعه کسب شد. به تمام شرکت‌کنندگان و قیم‌های آن‌ها اطمینان داده شد که اطلاعات آن‌ها محرمانه باقی خواهد ماند.
یافته‌ها
مشخصه‌های بالینی و جمعیت‌شناختی
مشخصات جمعیت‌شناختی شامل سن، جنسیت و تحصیلات و نمرات تست کوتاه وضعیت ذهنی در جدول شماره 1 قابل‌مشاهده است.
نتایج کای‌اسکوئر نشان داد بین 3 گروه از‌نظر نسبت جنسیت (3/44=x2 و 0/17=P) تفاوت معناداری وجود ندارد. همچنین براساس نتایج آنووای یکراهه، بین 3 گروه بیماران مبتلا به آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم، از‌نظر نمره میانگین سن و تحصیلات (F=(2 ،1/59) و P=0/21 و F(2 ،0/86) ،P=0/42) تفاوت معناداری مشاهده نشد. این نتایج نشان‌دهنده این است که گروه‌ها به‌خوبی از‌نظر مشخصه‌های جمعیت‌شناختی همتایابی شدند. اما برای بررسی عملکرد شناختی، نتایج تست کوتاه وضعیت ذهنیF(2 ،265/2) و P<0/001)) نشان‌دهنده این است که بیماران دچار بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا نسبت به سالمندان سالم، بهطور معنادار عملکرد شناختی ضعیف‌تری داشتند. برای بررسی اینکه آیا یک گروه با گروه دیگر متفاوت است از آزمون تعقیبی شفه هم استفاده شد که نتایج نشان‌دهندهی این بود که تفاوت معناداری بین همه گروه‌ها وجود داشت (P<0/001).
برای ارزیابی تفاوت در عملکرد حافظه بازشناسی، تعداد لغات خام صحیح بازیابی‌شده در لیست A (میانگین و انحراف معیار) در بین 3 گروه بیماران مبتلا به آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم محاسبه شد (جدول شماره 2).
نتایج آنووای یکراهه هم نشان‌دهنده این بود که تعداد لغاتی که بهطور صحیح بازشناسی شده‌اند در گروه سالمندان سالم نسبت به سالمندان با بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا بهطور معنادار بالاتر (F(2 ،31/2) P<0/001) بود. نتایج آزمون تعقیبی شفه هم نشان داد تفاوت معناداری بین همه گروه‌ها وجود داشت (P<0/001).
جدول شماره 3 نتایج توصیفی (میانگین و انحراف استاندارد) مثبت کاذب در شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کلی، معنایی، منبع، و جدید) را بین گروه‌های سالمندان با بیماری آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم شرح می‌دهد.
نتایج نشان‌دهنده این است که گروه سالمندان با بیماری آلزایمر نسبت به سالمندان سالم و با اختلال شناختی خفیف آمنزیا، عملکرد بدتر و لغات اشتباه یا مثبت کاذب بیشتری در تمام شاخص‌های بازشناسی داشتند.
نتایج میانگین و انحراف معیار شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کلی، معنایی، منبع و جدید) در جدول شماره 4 بیانگر این است که گروه سالمندان سالم در مقایسه با 2 گروه سالمندان مبتلا به آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا عملکرد بهتری داشتند و قادر به افتراق‌پذیری صحیح بیشتری در همه شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی بودند.
همچنین نتایج آنووای یکراهه نشان داد تعداد لغاتی که درست افتراق شده‌اند در گروه سالمندان سالم نسبت به بیماران دچار بیماری آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا در همه شاخص‌های بازشناسی (کلی، معنایی، منبع، و جدید) بهطور معناداری بالاتر بود. ((F (2 ،124/3) ،P<0/001 ،F(2 ،96/2) ،P<0/001 ،F(2 ،126/3) ،P<0/001 ،F(2 ،98/8) ،P<0/001 نتایج آزمون تعقیبی شفه هم نشان داد تفاوت معناداری بین همه جفت گروه‌ها وجود داشت (P<0/001).
جدول شماره 4 همچنین نتایج میانگین و انحراف معیار متغیر سوگیری پاسخ را در بین گروه‌های مبتلا به آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم شرح می‌دهد. نتایج آزمون آنووای یکراهه این متغیر بیانگر تفاوت معنادار بین 3 گروه (F(2, 7/97) P<0/001) بود. نتایج آزمون تعقیبی شفه هم نشان داد تفاوت معناداری بین گروه آلزایمر در مقایسه با سالمندان سالم و با اختلال شناختی خفیف آمنزیا وجود داشت (P<0/001). اما یافته‌ها نشان داد بین سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم تفاوت معناداری وجود ندارد.
بحث
اختلال شناختی خفیف برای کمک به متخصصان بالینی و پژوهشگران در شناسایی سالمندانی که در خطر آلزایمر و دیگر انواع دمانس هستند، مفهوم بسیار پرکاربرد و سودمندی است [23]. اشکال در حافظه، یکی از علائم کلیدی بیماری آلزایمر است که در مرحله قبل از بیماری و اختلال شناختی خفیف آمنزیا بروز پیدا می‌کند. یک جنبه مهم از ارزیابی حافظه در این گروه از سالمندان که به تشخیص زودهنگام دمانس کمک می‌کند، شناسایی و سنجش الگو‌های تغییر شناختی حافظه بازشناسی (شامل افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری پاسخ) است [24]. به همین خاطر در پژوهش حاضر عملکرد حافظه بازشناسی به روش بله / خیر و با استفاده از تست یادگیری کلامی شیراز در سالمندان مبتلا به بیماری آلزایمر، اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم مورد ارزیابی قرار گرفته است.
مطالعه حاضر نشان داد سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا نسبت به گروه سالم، بهطور معناداری، عملکرد حافظه بازشناسی ضعیف‌تری داشتند، اما در مقایسه با گروه سالمندان مبتلا به آلزایمر بهطور معنادار، عملکرد بهتری داشتند. این یافته‌ها با مطالعات قبلی همسو است که در آن نشان دادند سالمندان با اختلال شناختی خفیف آمنزیا، مانند سالمندان مبتلا به آلزایمر، اما با شدت کمتر، در حافظه بازشناسی عملکرد ضعیف و پایین‌تر از نرمال داشتند [8، 14، 25-37].
همان‌گونه قبل توضیح داده شد، یکی روش‌های ارزیابی حافظه رویدادی، سنجش بازشناسی است، که به توانایی تشخیص محرک‌های قبلاً تجربه‌شده گفته می‌شود. خیلی از مطالعات نشان دادند بیماران مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا و آلزایمر در نتیجه اشکال در لب گیجگاهی، دچار اختلال حافظه بازشناسی بله / خیر کلی می‌شوند. درواقع این بیماران با اینکه به‌خاطر این آسیب نورولوژیکی در اصل اشکال در ذخیره و رمزگردانی حافظه دارند، اما در قسمت توانایی سرنخ‌دهی‌های بازیابی (که مربوط به بازشناسی است) هم دچار مشکل هستند [12، 25، 27-29، 31، 35 ،37].
نتایج افتراق‌پذیری بازشناسی نشان داد سالمندان مبتلا به آلزایمر نسبت به سالمندان دارای اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم، بهطور معنادار در همه شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی (کل، معنایی، منبع، و جدید) خطا‌های مثبت کاذب بیشتر و عملکرد بدتری داشتند. همچنین نتایج این پژوهش نشانگر این بود که افراد با اختلال شناختی خفیف آمنزیا نسبت به سالمندان سالم در تمام شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی، تفاوت معناداری دارند، به‌طوری‌که نسبت به گروه سالم مثبت کاذب بیشتر و عملکرد ضعیف‌تری داشتند.
برافراشتگی در میزان مثبت کاذب انعکاسی از یک اختلال حافظه معنادار است. پاسخهای مثبت کاذب در آزمون بازشناسی بله / خیر معمولاً بیانگر نوع یکسانی از خطا همچون پاسخهای واژههای نامربوط در آزمون یادآوری آزاد است. هر 2 نوع خطا شامل افسانه‌بافی می‌شود. خطا‌های مثبت کاذب در تست یادگیری کلامی کالیفرنیا همچون خطا‌های واژههای نامربوط دارای سطح خفیف و شدید هستند [3].
جدی‌ترین نوع خطای مثبت کاذب وقتی رخ می‌دهد که سالمندان دچار خطای مثبت کاذب بیشتر در افتراق‌پذیری بازشناسی جدید (به‌خصوص وقتی واژه‌ها بیان‌شده از‌نظر معنایی با واژههای لیست A متفاوت باشد) شوند. میزان بالای این خطا که معمولاً با برافراشتگی دیگر واژههای انحرافی همراه است، اغلب نشانه آلزایمر در سطح شدید یا نقص ذخیره / رمزگردانی شدید همراه با اختلال در دیگر ابعاد شناختی (مثل توجه، زبان و بازداری‌زدایی) است. همچنین این نوع خطاها می‌تواند این پیشنهاد را دهد که حافظه سالمند بسیار آسیب‌دیده و مستعد افسانه‌بافی است. در این مطالعه بیشترین مثبت‌های کاذب در سالمندان مبتلا به اختلال شناختی خفیف آمنزیا و آلزایمر خفیف، به افتراق‌پذیری منبع و معنایی مربوط می‌شد و کمترین خطاها را هم در افتراق‌پذیری بازشناسی جدید داشتند. این نتایج بیانگر این است که بیماران هنوز در مرحله افت شناختی خفیف و یا قبل از بیماری هستند و یک راه برای تشخص زودهنگام آلزایمر، داشتن خطا‌های مثبت کاذب منبع و معنایی در این افراد است، چون سالمندان در این مرحله معمولاً یا واژه‌هایی که از‌نظر معنایی به لیست A نزدیک هستند را به اشتباه بازیابی می‌کنند، و یا اینکه نمی‌توانند به‌خاطر بیاورند که آیا لغت بیان‌شده توسط آزمونگر جز لیست A بوده است یا لیست B را شامل می‌شد [3، 38].
بنابراین می‌توان یافته‌‌های حاضر را این‌گونه تبیین کرد که بیشتر خطا‌های مثبت کاذب سالمندان با آلزایمر و اختلال شناختی خفیف آمنزیا (باشدت کمتر) به شاخص‌های افتراق‌پذیری بازشناسی منبع و معنایی مربوط می‌شود و متخصصان بالینی با استفاده از این نوع الگوی پاسخ‌دهی می‌توانند به تشخیص زودهنگام آلزایمر و شروع درمان‌های مناسب برای آن‌ها کمک کنند.
دیگر یافته مهم این مطالعه که به الگو‌های تغییر شناختی حافظه بازشناسی مربوط می‌شود، میزان سوگیری پاسخ در بین 3 گروه بود. نتایج نشان داد سالمندان مبتلا به آلزایمر نسبت به گروه دارای اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم بهطور معنادار گرایش fi پاسخ بله بیشتری داشتند، یعنی به این صورت که گرایش دارند به اینکه هم 16 واژه لیست A و هم 32 پاسخ انحرافی و خارج از لیست را جز لیست A بدانند و پاسخ بدهند «بله قبلاً توسط آزمونگر خوانده شده است». اما بین سالمندان دارای اختلال شناختی خفیف آمنزیا و سالمندان سالم از‌نظر سوگیری پاسخ، تفاوت معناداری وجود نداشت. این یافته همسو با مطالعه دلیس و همکاران (2000) و اسنوگرسو کوروین (1988) بود که نشان دادند سالمندان با بیماری آلزایمر نسبت به سالمندان گروه سالم، علاوه‌بر اینکه افتراق‌پذیری بازشناسی بسیار ضعیف‌تری دارند، میزان سوگیری پاسخ بالاتری را هم دارند [3، 37]. بودسون و همکاران هم به این نتیجه رسیدند که سوگیری پاسخ سالمندان مبتلا به آلزایمر با توانایی آن‌ها برای بازیابی اطلاعات از حافظه رویدادی (به‌ویژه یادآوری تأخیری) قویاً رابطه دارد [27].
این یافته را می‌توان به این صورت تبیین کرد که سالمندان مبتلا به آلزایمر از‌نظر شبکه‌های معنایی درون مغز و حافظه منبع دچار اشکال می‌شوند و این ممکن است به این منتهی شود که نسبت به واژههای خوانده‌نشده در لیست، حس اشتباهی از آشنا بودن پیدا کنند و اشتباهاً ذکر کنند که توسط آزمونگر خوانده شده است[27]. نتایج پژوهش‌ها هم نشان داده‌اند که افراد با نقص رمزگردانی شدید مثل بیماران مبتلا به آلزایمر، سندرم کورساکوف و یا ضایعه هیپوکامپ یا لب گیجگاهی چپ موضعی، اغلب تمایل بالایی برای دادن پاسخ بله به همه سؤالات هدف و انحرافی (لغات غلط) در تست بازشناسی دارند [3].
نتیجه‌گیری نهایی
به‌طور‌کلی، از‌جمله اهداف نظری این پژوهش شناخت بهتر افت عملکرد حافظه بازشناسی در مراحل مختلف اختلالهای شناختی (یعنی اختلال شناختی خفیف آمنزیا و بیماری آلزایمر) است و اینکه تست یادگیری کلامی شیراز بتواند برای پژوهشهای بعدی مورد استفاده قرار گیرد و قسمت‌های جدیدی به آن اضافه شود، تا آنجا که دانش امروز درمورد حافظه را گسترش دهد. اما اهداف کاربردی این طرح می‌تواند شامل این موارد ذیل باشد: 1. ارزیابی عمیق حافظه بازشناسی براساس تست یادگیری کلامی شیراز برای غربالگری بیماری آلزایمر، قبل از اینکه مراحل بالینی بهطور کامل آشکار شود. 2. تست یادگیری کلامی شیراز با ارزیابی عملکرد حافظه بازشناسی بیماران می‌تواند برای سنجش خط پایه در درمان‌های توانبخشی و ارزیابی مجدد (برای ارزیابی اثر توانبخشی شناختی) بکار گرفته شود. 3. این پژوهش نگاه جدید و عمیق‌تری به سنجش الگو‌های تغییر شناختی حافظه بازشناسی سالمندان سالم و سالمندان مشکوک به اختلالهای شناختی دارد، به این صورت که عملکرد بیماران هم از‌نظر کیفی (با بررسی استراتژی‌های یادگیری و فرایند یادگیری) و هم از‌نظر کمی (با مقایسه عملکرد سالمندان سالم و بیمار براساس یک سیستم نمره‌گذاری مشخص) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
چندین محدودیت برای مطالعه حاضر وجود دارد. یکی از محدویت‌های این مطالعه این بود که نمونه‌گیری بیشتر از بیمارانی بود که به‌صورت داوطلبانه به کلینکهای نورولوژیکی مراجعه کرده بودند. محدویت دیگر مطالعه حاضر این بود که تنها یادگیری کلامی بیماران مورد ارزیابی قرار گرفت و نقص یادگیری در فرایند غیرکلامی یا عملی حافظه بیماران دچار اختلال شناختی خفیف آمنزیا و آلزایمر نامشخص است. در‌نهایت اینکه، این مطالعه تنها اختلال شناختی خفیف نوع آمنزیا و بیماران مبتلا به آلزایمر را مورد بررسی قرار داد. پیشنهاد می‌شود مطالعات آینده با استفاده از تست یادگیری کلامی شیراز، عملکرد افتراق‌پذیری بازشناسی و سوگیری از پاسخ، بیماریهای تحت‌قشری دمانس را هم مورد بررسی قرار دهد.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مقاله با کد اخلاق IR.USWR.REC.1400.140 به تأیید رسیده است.
حامی مالی
این پژوهش نتیجه طرح تحقیقاتی مصوب کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی با کد رهگیری 2625 بوده است.
مشارکت نویسندگان
نویسندگان به یک انداره در نگارش مقاله مشارکت داشتند.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Mooldijk SS, Yaqub A, Wolters FJ, Licher S, Koudstaal PJ, Ikram MK, et al. Life expectancy with and without dementia in persons with mild cognitive impairment in the community. Journal of the American Geriatrics Society. 2022; 70(2):481-9. [DOI:10.1111/jgs.17520] [PMID] [PMCID]
2.Bondi MW, Edmonds EC, Salmon DP. Alzheimer’s Disease: Past, present, and future. Journal of the International Neuropsychological Society: JINS. 2017; 23(9-10):818-31. [DOI:10.1017/S135561771700100X] [PMID] [PMCID]
3.Delis DC, Kramer JH, Kaplan E, Ober BA. California verbal learning test-Second Edition. San Antonia, TX: The Psychological Corporation. 2000. [Link]
4.Bessi V, Mazzeo S, Padiglioni S, Piccini C, Nacmias B, Sorbi S, et al. From subjective cognitive decline to alzheimer’s disease: The predictive role of neuropsychological assessment, personality traits, and cognitive reserve. A 7-year follow-up study. Journal of Alzheimer’s Disease : JAD. 2018; 63(4):1523-35. [DOI:10.3233/JAD-171180] [PMID]
5.Russo MJ, Campos J, Vázquez S, Sevlever G, Allegri RF, Weiner MW, et al. Adding recognition discriminability index to the delayed recall is usefulto predict conversion from mild cognitive impairment to Alzheimer’s disease in the Alzheimer’s disease neuroimaging initiative. Frontiers in Aging Neuroscience. 2017; 9:46. [DOI:10.3389/fnagi.2017.00046] [PMID] [PMCID]
6.Campos-Magdaleno M, Facal D, Lojo-Seoane C, Pereiro AX, Juncos-Rabadán O. Longitudinal assessment of verbal learning and memory in amnestic mild cognitive impairment: Practice effects and meaningful changes. Frontiers in Psychology. 2017; 8:1231. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.01231] [PMID] [PMCID]
7.Greenaway MC, Lacritz LH, Binegar D, Weiner MF, Lipton A, Munro Cullum C. Patterns of verbal memory performance in mild cognitive impairment, Alzheimer disease, and normal aging. Cognitive and Behavioral Neurology. 2006; 19(2):79-84. [DOI:10.1097/01.wnn.0000208290.57370.a3] [PMID]
8.Clark LR, Stricker NH, Libon DJ, Delano-Wood L, Salmon DP, Delis DC, et al. Yes/no versus forced-choice recognition memory in mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease: Patterns of impairment and associations with dementia severity. The Clinical Neuropsychologist. 2012; 26(7):1201-16. [DOI:10.1080/13854046.2012.728626] [PMID] [PMCID]
9.García-Herranz S, Díaz-Mardomingo MC, Peraita H. Neuropsychological predictors of conversion to probable Alzheimer disease in elderly with mild cognitive impairment. Journal of Neuropsychology. 2016; 10(2):239-55. [DOI:10.1111/jnp.12067] [PMID]
10.Rahmani F, Khanjani MS, Marsa R, Sharifi G, Bahadori E, Sarani EM. Learning strategies and verbal memory deficits on the Shiraz verbal learning test in patients with alzheimer’s disease and amnestic mild cognitive impairment. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences. 2022 ; 16(2):e118139. [Link]
11.De Simone MS, Perri R, Fadda L, Caltagirone C, Carlesimo GA. Predicting progression to Alzheimer’s disease in subjects with amnestic mild cognitive impairment using performance on recall and recognition tests. Journal of Neurology. 2019; 266(1):102-11. [DOI:10.1007/s00415-018-9108-0] [PMID]
12.Rudebeck S. The human medial temporal lobe, brain connectivity, and recognition memory[PhD dissertation]. Oxford: University of Oxford; 2012. [Link]
13.Fine EM, Delis DC, Wetter SR, Jacobson MW, Hamilton JM, Peavy G, et al. Identifying the “source” of recognition memory deficits in patients with Huntington’s disease or Alzheimer’s disease: Evidencefrom the CVLT-II. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2008; 30(4):463-70. [DOI:10.1080/13803390701531912] [PMID] [PMCID]
14.Graves LV. Modifications to the CVLT-II recognition discriminability indices to enhance the characterization of recognition memory impairment in healthy aging and neurodegenerative disease [PhD dissertation]. San Diego: San Diego State University; 2019. [Link]
15.Graves LV, Holden HM, Van Etten EJ, Delano-Wood L, Bondi MW, Salmon DP, et al. New yes/no recognition memory analysis on the California Verbal Learning Test-3: Clinical utility in Alzheimer’s and Huntington’s disease. Journal of the International Neuropsychological Society. 2018; 24(8):833-41. [DOI:10.1017/S1355617718000474] [PMID] [PMCID]
16.Van Etten EJ, Graves LV, Taylor B, Holden HM, Lopez FV, Williams ME, et al. Recall and recognition discriminability in Parkinson’s disease and Huntington’s disease. Journal of Huntington’s Disease. 2019; 8(4):459-65. [DOI:10.3233/JHD-190346] [PMID]
17.Rahmani F, Fathi M, Kazemi M, Bahadori E. Recognition of famous and unfamiliar faces among patients suffering from Amnesia Mild Cognitive Impairment (AMCI) and Alzheimer’s Disease. Iranian Journal of Psychiatry. 2019; 14(3):227-35. [DOI:10.18502/ijps.v14i3.1330] [PMID] [PMCID]
18.Rahmani F, Haghshenas H, Mehrabanpour A, Mani A, Mahmoodi M. Shiraz Verbal Learning Test (SVLT): Normative data for neurologically intact speakers of Persian. Archives of Clinical Neuropsychology : The Official Journal of the National Academy of Neuropsychologists. 2017; 32(5):598-609. [DOI:10.1093/arclin/acx030] [PMID]
19.Marsa R, Bahmani B, Barekati S. [Demoralization syndrome in elderly people living in nursing homes, community-dwelling elderly people and those receiving day care services from rehabilitation centers (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2020; 14(4):436-49. [Link]
20.Patterson C, Clarfield M. Diagnostic procedures for dementia. Dementia: Presentations, differential diagnosis, and nosology. 2003; 61-88.
21.Foroughan M, Jafari Z, Shirin Bayan P, Ghaem Magham Farahani Z, Rahgozar M. [Validation of Mini- Mental State Examination (MMSE) in the elderly population of Tehran (Persin)]. Advances in Cognitive Sciences. 2008; 10(2):29-37. [Link]
22.Strauss E, Sherman EMS, Spreen O. A compendium of neuropsychological tests: Administration, norms, and commentary.New York: Oxford University Press. [Link]
23.Clark LR, Delano-Wood L, Libon DJ, McDonald CR, Nation DA, Bangen KJ, et al. Are empirically-derived subtypes of mild cognitive impairment consistent with conventional subtypes? Journal of the International Neuropsychological Society. 2013; 19(6):635-45. [DOI:10.1017/S1355617713000313] [PMID] [PMCID]
24.Russo MJ, Cohen G, Campos J, Martín ME, Clarens MF, Sabe L, et al. Usefulness of discriminability and response bias indices for the evaluation of recognition memory in mild cognitive impairment and Alzheimer disease. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders. 2017; 43(1-2):1-14. [DOI:10.1159/000452255] [PMID]
25.Algarabel S, Fuentes M, Escudero J, Pitarque A, Peset V, Mazón JF, et al. Recognition memory deficits in mild cognitive impairment. Neuropsychology, Development, and Cognition. Section B, Aging, Neuropsychology and Cognition. 2012; 19(5):608-19. [DOI:10.1080/13825585.2011.640657] [PMID]
26.Bennett IJ, Golob EJ, Parker ES, Starr A. Memory evaluation in mild cognitive impairment using recall and recognition tests. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2006; 28(8):1408-22. [DOI:10.1080/13803390500409583] [PMID]
27.Budson AE, Wolk DA, Chong H, Waring JD. Episodic memory in Alzheimer’s disease: separating response bias from discrimination. Neuropsychologia. 2006; 44(12):2222-32. [DOI:10.1016/j.neuropsychologia.2006.05.024] [PMID]
28.Flanagan EC, Wong S, DuttA, Tu S, Bertoux M, Irish M, et al. False recognition in behavioral variant frontotemporal dementia and Alzheimer’s disease-Disinhibition or amnesia? Frontiers in Aging Neuroscience. 2016; 8:177. [DOI:10.3389/fnagi.2016.00177] [PMID] [PMCID]
29.Graves LV, Moreno CC, Seewald M, Holden HM, Van Etten EJ, Uttarwar V, et al. Effects of age and gender on recall and recognition discriminability. Archives of Clinical Neuropsychology. 2017; 32(8):972-9. [DOI:10.1093/arclin/acx024] [PMID] [PMCID]
30.Hogervorst E, Xin X, Rahardjo T, Shifu X. The Hopkins Verbal Learning Test and detection of MCI and mild dementia: A literature review. Journal of Alzheimers Disease & Parkinsonism. 2014; 4(5):166. [Link]
31.Lee M, Pooley J, Shankle W. Recognition memory deficits in Alzheimer’s disease: Modeling clinical groups and individual patients. Proceedings of theAnnual Meeting of the Cognitive Science Society. 2009; 31(13):2849-54. [Link]
32.Libon DJ, Bondi MW, Price CC, Lamar M, Eppig J, Wambach DM, et al. Verbal serial list learning in mild cognitive impairment: A profile analysis of interference, forgetting, and errors. Journal ofthe International Neuropsychological Society. 2011; 17(5):905-14. [DOI:10.1017/S1355617711000944] [PMID] [PMCID]
33.Matura S, Prvulovic D, Butz M, Hartmann D, Sepanski B, Linnemann K, et al. Recognition memory is associated with altered resting-state functional connectivity in people at genetic riskfor Alzheimer’s disease. European Journal of Neuroscience. 2014; 40(7):3128-35. [DOI:10.1111/ejn.12659] [PMID]
34.O’Brien TJ. Memory profiles in amnestic mild cognitive impairment and their associations with other cognitive domains and functional abilities [PhD dissertation]. Birmingham: The University of Alabama at Birmingham; 2012. [Link]
35.Rabin LA, Paré N, Saykin AJ, Brown MJ, Wishart HA, Flashman LA, et al. Differential memory test sensitivity for diagnosing amnestic mild cognitive impairment and predicting conversion to Alzheimer’s disease. Aging, Neuropsychology, and Cognition. 2009; 16(3):357-76. [DOI:10.1080/13825580902825220] [PMID] [PMCID]
36.Sanborn V, Putcha D, Tremont G. Correlates of recognition memory performance in amnestic mild cognitive impairment. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2018; 40(2):205-11. [DOI:10.1080/13803395.2017.1334043] [PMID]
37.Snodgrass JG, Corwin J. Pragmatics of measuring recognition memory: Applications to dementia and amnesia. Journal of Experimental Psychology: General. 1988; 117(1):34-50. [DOI:10.1037/0096-3445.117.1.34] [PMID]
38.Lekeu F, Van der Linden M, Degueldre C, Lemaire C, Luxen A, Franck G, et al. Effects of Alzheimer’s diseaseon the recognition of novel versus familiar words: Neuropsychological and clinico-metabolic data. Neuropsychology. 2003; 17(1):143-54. [DOI:10.1037/0894-4105.17.1.143] [PMID]
1.Mooldijk SS, Yaqub A, Wolters FJ, Licher S, Koudstaal PJ, Ikram MK, et al. Life expectancy with and without dementia in persons with mild cognitive impairment in the community. Journal of the American Geriatrics Society. 2022; 70(2):481-9. [DOI:10.1111/jgs.17520] [PMID] [PMCID]
2.Bondi MW, Edmonds EC, Salmon DP. Alzheimer’s Disease: Past, present, and future. Journal of the International Neuropsychological Society: JINS. 2017; 23(9-10):818-31. [DOI:10.1017/S135561771700100X] [PMID] [PMCID]
3.Delis DC, Kramer JH, Kaplan E, Ober BA. California verbal learning test-Second Edition. San Antonia, TX: The Psychological Corporation. 2000. [Link]
4.Bessi V, Mazzeo S, Padiglioni S, Piccini C, Nacmias B, Sorbi S, et al. From subjective cognitive decline to alzheimer’s disease: The predictive role of neuropsychological assessment, personality traits, and cognitive reserve. A 7-year follow-up study. Journal of Alzheimer’s Disease : JAD. 2018; 63(4):1523-35. [DOI:10.3233/JAD-171180] [PMID]
5.Russo MJ, Campos J, Vázquez S, Sevlever G, Allegri RF, Weiner MW, et al. Adding recognition discriminability index to the delayed recall is usefulto predict conversion from mild cognitive impairment to Alzheimer’s disease in the Alzheimer’s disease neuroimaging initiative. Frontiers in Aging Neuroscience. 2017; 9:46. [DOI:10.3389/fnagi.2017.00046] [PMID] [PMCID]
6.Campos-Magdaleno M, Facal D, Lojo-Seoane C, Pereiro AX, Juncos-Rabadán O. Longitudinal assessment of verbal learning and memory in amnestic mild cognitive impairment: Practice effects and meaningful changes. Frontiers in Psychology. 2017; 8:1231. [DOI:10.3389/fpsyg.2017.01231] [PMID] [PMCID]
7.Greenaway MC, Lacritz LH, Binegar D, Weiner MF, Lipton A, Munro Cullum C. Patterns of verbal memory performance in mild cognitive impairment, Alzheimer disease, and normal aging. Cognitive and Behavioral Neurology. 2006; 19(2):79-84. [DOI:10.1097/01.wnn.0000208290.57370.a3] [PMID]
8.Clark LR, Stricker NH, Libon DJ, Delano-Wood L, Salmon DP, Delis DC, et al. Yes/no versus forced-choice recognition memory in mild cognitive impairment and Alzheimer’s disease: Patterns of impairment and associations with dementia severity. The Clinical Neuropsychologist. 2012; 26(7):1201-16. [DOI:10.1080/13854046.2012.728626] [PMID] [PMCID]
9.García-Herranz S, Díaz-Mardomingo MC, Peraita H. Neuropsychological predictors of conversion to probable Alzheimer disease in elderly with mild cognitive impairment. Journal of Neuropsychology. 2016; 10(2):239-55. [DOI:10.1111/jnp.12067] [PMID]
10.Rahmani F, Khanjani MS, Marsa R, Sharifi G, Bahadori E, Sarani EM. Learning strategies and verbal memory deficits on the Shiraz verbal learning test in patients with alzheimer’s disease and amnestic mild cognitive impairment. Iranian Journal of Psychiatry and Behavioral Sciences. 2022 ; 16(2):e118139. [Link]
11.De Simone MS, Perri R, Fadda L, Caltagirone C, Carlesimo GA. Predicting progression to Alzheimer’s disease in subjects with amnestic mild cognitive impairment using performance on recall and recognition tests. Journal of Neurology. 2019; 266(1):102-11. [DOI:10.1007/s00415-018-9108-0] [PMID]
12.Rudebeck S. The human medial temporal lobe, brain connectivity, and recognition memory[PhD dissertation]. Oxford: University of Oxford; 2012. [Link]
13.Fine EM, Delis DC, Wetter SR, Jacobson MW, Hamilton JM, Peavy G, et al. Identifying the “source” of recognition memory deficits in patients with Huntington’s disease or Alzheimer’s disease: Evidencefrom the CVLT-II. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2008; 30(4):463-70. [DOI:10.1080/13803390701531912] [PMID] [PMCID]
14.Graves LV. Modifications to the CVLT-II recognition discriminability indices to enhance the characterization of recognition memory impairment in healthy aging and neurodegenerative disease [PhD dissertation]. San Diego: San Diego State University; 2019. [Link]
15.Graves LV, Holden HM, Van Etten EJ, Delano-Wood L, Bondi MW, Salmon DP, et al. New yes/no recognition memory analysis on the California Verbal Learning Test-3: Clinical utility in Alzheimer’s and Huntington’s disease. Journal of the International Neuropsychological Society. 2018; 24(8):833-41. [DOI:10.1017/S1355617718000474] [PMID] [PMCID]
16.Van Etten EJ, Graves LV, Taylor B, Holden HM, Lopez FV, Williams ME, et al. Recall and recognition discriminability in Parkinson’s disease and Huntington’s disease. Journal of Huntington’s Disease. 2019; 8(4):459-65. [DOI:10.3233/JHD-190346] [PMID]
17.Rahmani F, Fathi M, Kazemi M, Bahadori E. Recognition of famous and unfamiliar faces among patients suffering from Amnesia Mild Cognitive Impairment (AMCI) and Alzheimer’s Disease. Iranian Journal of Psychiatry. 2019; 14(3):227-35. [DOI:10.18502/ijps.v14i3.1330] [PMID] [PMCID]
18.Rahmani F, Haghshenas H, Mehrabanpour A, Mani A, Mahmoodi M. Shiraz Verbal Learning Test (SVLT): Normative data for neurologically intact speakers of Persian. Archives of Clinical Neuropsychology : The Official Journal of the National Academy of Neuropsychologists. 2017; 32(5):598-609. [DOI:10.1093/arclin/acx030] [PMID]
19.Marsa R, Bahmani B, Barekati S. [Demoralization syndrome in elderly people living in nursing homes, community-dwelling elderly people and those receiving day care services from rehabilitation centers (Persian)]. Salmand: Iranian Journal of Ageing. 2020; 14(4):436-49. [Link]
20.Patterson C, Clarfield M. Diagnostic procedures for dementia. Dementia: Presentations, differential diagnosis, and nosology. 2003; 61-88.
21.Foroughan M, Jafari Z, Shirin Bayan P, Ghaem Magham Farahani Z, Rahgozar M. [Validation of Mini- Mental State Examination (MMSE) in the elderly population of Tehran (Persin)]. Advances in Cognitive Sciences. 2008; 10(2):29-37. [Link]
22.Strauss E, Sherman EMS, Spreen O. A compendium of neuropsychological tests: Administration, norms, and commentary.New York: Oxford University Press. [Link]
23.Clark LR, Delano-Wood L, Libon DJ, McDonald CR, Nation DA, Bangen KJ, et al. Are empirically-derived subtypes of mild cognitive impairment consistent with conventional subtypes? Journal of the International Neuropsychological Society. 2013; 19(6):635-45. [DOI:10.1017/S1355617713000313] [PMID] [PMCID]
24.Russo MJ, Cohen G, Campos J, Martín ME, Clarens MF, Sabe L, et al. Usefulness of discriminability and response bias indices for the evaluation of recognition memory in mild cognitive impairment and Alzheimer disease. Dementia and Geriatric Cognitive Disorders. 2017; 43(1-2):1-14. [DOI:10.1159/000452255] [PMID]
25.Algarabel S, Fuentes M, Escudero J, Pitarque A, Peset V, Mazón JF, et al. Recognition memory deficits in mild cognitive impairment. Neuropsychology, Development, and Cognition. Section B, Aging, Neuropsychology and Cognition. 2012; 19(5):608-19. [DOI:10.1080/13825585.2011.640657] [PMID]
26.Bennett IJ, Golob EJ, Parker ES, Starr A. Memory evaluation in mild cognitive impairment using recall and recognition tests. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2006; 28(8):1408-22. [DOI:10.1080/13803390500409583] [PMID]
27.Budson AE, Wolk DA, Chong H, Waring JD. Episodic memory in Alzheimer’s disease: separating response bias from discrimination. Neuropsychologia. 2006; 44(12):2222-32. [DOI:10.1016/j.neuropsychologia.2006.05.024] [PMID]
28.Flanagan EC, Wong S, DuttA, Tu S, Bertoux M, Irish M, et al. False recognition in behavioral variant frontotemporal dementia and Alzheimer’s disease-Disinhibition or amnesia? Frontiers in Aging Neuroscience. 2016; 8:177. [DOI:10.3389/fnagi.2016.00177] [PMID] [PMCID]
29.Graves LV, Moreno CC, Seewald M, Holden HM, Van Etten EJ, Uttarwar V, et al. Effects of age and gender on recall and recognition discriminability. Archives of Clinical Neuropsychology. 2017; 32(8):972-9. [DOI:10.1093/arclin/acx024] [PMID] [PMCID]
30.Hogervorst E, Xin X, Rahardjo T, Shifu X. The Hopkins Verbal Learning Test and detection of MCI and mild dementia: A literature review. Journal of Alzheimers Disease & Parkinsonism. 2014; 4(5):166. [Link]
31.Lee M, Pooley J, Shankle W. Recognition memory deficits in Alzheimer’s disease: Modeling clinical groups and individual patients. Proceedings of theAnnual Meeting of the Cognitive Science Society. 2009; 31(13):2849-54. [Link]
32.Libon DJ, Bondi MW, Price CC, Lamar M, Eppig J, Wambach DM, et al. Verbal serial list learning in mild cognitive impairment: A profile analysis of interference, forgetting, and errors. Journal ofthe International Neuropsychological Society. 2011; 17(5):905-14. [DOI:10.1017/S1355617711000944] [PMID] [PMCID]
33.Matura S, Prvulovic D, Butz M, Hartmann D, Sepanski B, Linnemann K, et al. Recognition memory is associated with altered resting-state functional connectivity in people at genetic riskfor Alzheimer’s disease. European Journal of Neuroscience. 2014; 40(7):3128-35. [DOI:10.1111/ejn.12659] [PMID]
34.O’Brien TJ. Memory profiles in amnestic mild cognitive impairment and their associations with other cognitive domains and functional abilities [PhD dissertation]. Birmingham: The University of Alabama at Birmingham; 2012. [Link]
35.Rabin LA, Paré N, Saykin AJ, Brown MJ, Wishart HA, Flashman LA, et al. Differential memory test sensitivity for diagnosing amnestic mild cognitive impairment and predicting conversion to Alzheimer’s disease. Aging, Neuropsychology, and Cognition. 2009; 16(3):357-76. [DOI:10.1080/13825580902825220] [PMID] [PMCID]
36.Sanborn V, Putcha D, Tremont G. Correlates of recognition memory performance in amnestic mild cognitive impairment. Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology. 2018; 40(2):205-11. [DOI:10.1080/13803395.2017.1334043] [PMID]
37.Snodgrass JG, Corwin J. Pragmatics of measuring recognition memory: Applications to dementia and amnesia. Journal of Experimental Psychology: General. 1988; 117(1):34-50. [DOI:10.1037/0096-3445.117.1.34] [PMID]
38.Lekeu F, Van der Linden M, Degueldre C, Lemaire C, Luxen A, Franck G, et al. Effects of Alzheimer’s diseaseon the recognition of novel versus familiar words: Neuropsychological and clinico-metabolic data. Neuropsychology. 2003; 17(1):143-54. [DOI:10.1037/0894-4105.17.1.143] [PMID]
پیوست
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
توجه: می‌بایستی تقریباً 20 دقیقه فاصله بین تکمیل یادآوری درنگیده کوتاه با سرنخ و آغاز یادآوری آزاد با درنگ طولانی وجود داشته باشد. آزمودنی را از اینکه تلاش‌های مجددی از تست یادگیری کلامی شیراز را اجرا خواهید کرد، مطلع نکنید.
دستوالعمل:
تلاش 1:
می‌خواهم لیستی از واژه‌ها را برای شما بخوانم. به دقت گوش کنید، چون‌که بعد از اینکه لیست را تا آخر خواندم، می‌خواهم به هر تعداد که می‌توانید، واژه‌ها را بیان کنید. می‌توانید به هر تعدادی که بخواهید، آن‌ها را بیان کنید. فقط به هر تعداد که توانستید، بگویید، آماده هستید؟
لیست الف را با آرامش بخوانید، برای هر واژه بیش از یک ثانیه وقت صرف کنید، بنابراین کل لیست18 تا 20 ثانیه وقت می‌برد.
سپس بگویید: ادامه بده.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید، فقط 1 بار، پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تحریک و تشویق کنید، مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
تلاش 2:
مجدداً لیست را برای شما می‌خوانم، مثل قبل به هر تعداد و به هر ترتیب که می‌توانید واژه‌ها را برایم تکرار کنید، همچنین مطمئناَ واژه‌هایی را که در لیست اول بیان کرده‌اید را دوباره بگویید.
تلاش 3 و 4:
مجدداً لیست را برای شما می‌خوانم، مثل قبل به هر تعداد و به هر ترتیبی که می‌توانید واژه‌ها را که در لیست قبل هم گفته‌اید، تکرار کنید.
تلاش 5:
می‌خواهم لیست واژه‌ها را برای آخرین بار برای شما بخوانم، مثل قبل به هر تعداد و به هر ترتیبی که می‌توانید واژه‌ها را که در لیست قبل هم گفته‌اید، تکرار کنید.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Immediate Free Recall Trails 1-5
حالا می‌خواهم لیست دومی از واژگان برای شما بخوانم، وقتی خواندن من پایان رسید، می‌خواهم به هر تعداد و به هر ترتیب که می‌توانید واژگان لیست دوم را بیان کنید. لطفاً از واژگان لیست اول بیان نکنید، فقط از لیست دوم.
لیست اول را با آرامش بخوانید، برای هر واژه بیش از یک ثانیه وقت صرف کنید، بنابراین کل لیست 18 تا 20 ثانیه وقت می‌برد.
سپس بگویید: ادامه بده.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Short Delay Free Recall
دستورالعمل:
حال می‌خواهم تمام کلماتی را که از لیست اول، لیستی که چندین بار برایتان خواندم، برایم بگویید؛ از واژههای لیست دوم کلمه‌ای را تکرار نکنید، فقط از لیست اول، ادامه بده.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید. فقط 1 بار. پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تحریک و تشویق کنید. مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Short Delay Cued Recall
دستورالمعل:
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو اسباب و وسایل بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو سبزیجات و صیفیجات است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو وسایل حمل‌و‌نقل بوده تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو حیوانات بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید. فقط 1 بار. پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تشویق و تحریک کنید، مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
توجه:
می‌بایستی تقریباً 20 دقیقه فاصله بین تکمیل یادآوری درنگیده کوتاه با سرنخ و آغاز یادآوری آزاد با درنگ طولانی وجود داشته باشد. آزمودنی را از اینکه تلاش‌های مجددی از تست یادگیری کلامی شیراز را اجرا خواهد کرد، مطلع نکنید.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A-Short Delay Cued Recall
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Free Recall
دستورالعمل:
پیش از این 2 سری متفاوت از لیست واژگان را برای شما خواندم، لیست اول که آن را چندین بار برای شما خواندم و لیست دوم که آن را فقط 1 بار خواندم. کلماتی را که در لیست اول برای شما خواندم، تکرار کنید، کلمات لیست دوم را تکرار نکنید؛ ادامه بده.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Cued Recall
دستورالعمل:
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو اسباب و وسایل بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو سبزیجات و صیفیجات بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو وسایل حمل‌و‌نقل بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلماتی را که در لیست اول جزو حیوانات بوده است تکرار کنید.
صبر کنید تا آزمودنی پاسخ دهد.
تمام کلمات را به همان ترتیب که آزمودنی می‌گوید ثبت کنید. فقط 1 بار. پس از 15 ثانیه عدم پاسخ و یا گفتن اینکه دیگر کلمه‌ای را به یاد نمی‌آورد، آزمودنی را تشویق و تحریک کنید، مثل اینکه بگویید: دیگه چی؟
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Yes/No Recognition
دستورالعمل:
حالا می‌خواهم واژههای بیشتری را برای شما بخوانم، بعد از اینکه هر‌کدام را می‌خوانم؛ اگر آن واژه جزو لیست اول بود، بگویید «بله» و اگر جزو لیست اول نبود بگویید «خیر».
دور Y خط بکشید، اگر آزمودنی گفت بله و دور N خط بکشید، اگر آزمودنی گفت خیر.
اگر در طول اجرای Yes/No Recognition آزمودنی پاسخ نمی‌دانم داد، شما بگویید:
به من بگویید آیا شما فکر می‌کنید ............................................ در لیست اول بوده است.
Shiraz Verbal Learning Test (SVLT)
List A- Long Delay Yes/No Recognition
توجه: کلماتی که زیر آن‌ها خط کشیده شده است جزو لیست A هستند.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار نشریه سالمند: مجله سالمندی ایران تحت مجوز Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
