دوره 19، شماره 4 - ( زمستان 1403 )
جلد 19 شماره 4 صفحات 603-590 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Rashvand M, Shamlou Kazemi S, Hemati Afif A. Effects of Combined Exercises and Vitamin D Supplementation on Serum Levels of Alkaline Phosphatase in Elderly Women. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2025; 19 (4) :590-603
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2754-fa.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2754-fa.html
رشوند مریم، شاملو کاظمی سعید، همتی عفیف علی. تأثیر تمرینات ترکیبی و مصرف مکمل ویتامین D بر سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1403; 19 (4) :590-603
مریم رشوند1 
، سعید شاملو کاظمی*2 ، علی همتی عفیف3
، سعید شاملو کاظمی*2 ، علی همتی عفیف3
1- گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه دانش البرز، قزوین، ایران.
2- گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. ،Saeidshamlou9092@gmail.com
3- گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
2- گروه فیزیولوژی ورزشی، دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران. ،
3- گروه تربیت‌بدنی و علوم ورزشی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
متن کامل [PDF 5518 kb]
(647 دریافت)
| چکیده (HTML) (1641 مشاهده)
بحث
نتایج پژوهش ما نشان می‌دهد اجرای یک دوره کوتاه‌مدت تمرینات ورزشی با و بدون محدودیت جریان خون، علاوه بر کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی و متابولیکی موجب بهبود سطح آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند میشود.
آلکالین فسفاتاز آنزیمی است که متابولیت‌هایی مثل چربی‌ها و اسیدهای آمینه را برای تولید انرژی هوازی به غشای سلول منتقل می‌کند. بیماری‌های کبدی و استخوانی دلایل اصلی پاتولوژیکی افزایش آلکالین فسفاتاز هستند [29]. مطالعات محدودی تأثیر انواع فعالیت بدنی بر سطح آلکالین فسفاتاز را مورد بررسی قرار داده‌اند.
در طول فعالیت بدنی، نیروهایی که از‌طریق اسکلت روی استخوان منتقل می‌شوند، سیگنال‌های مکانیکی تولید می‌کنند که توسط استئوسیت‌ها شناسایی می‌شوند. همچنین آبشاری از پاسخ‌های بیوشیمیایی را ایجاد می‌کنند که به افزایش گردش خون استخوان و رسوب خالص مواد معدنی در استخوان منجر میشود [30]. همسو با نتایج پژوهش ما، ترتیبیان و همکاران تأثیر 8 هفته تمرینات ورزشی را بر غلظت آلکالین فسفاتاز زنان چاق مبتلا به یائسگی زودرس بررسی کردند، نتایج نشان داد تمرینات موجب افزایش معنا‌دار آلکالین فسفاتاز سرمی در زنان یائسه میشود [31]. از سوی دیگر لو و همکاران اثر 8 هفته تمرینات ورزشی را بررسی کردند و افزایش معناداری در شاخص‌های متابولیکی استخوان از قبیل آلکالین فسفاتاز و چگالی استخوان در تمام شرکت‌کنندگان مشاهده کردند [32]. در پژوهش کاپتی و همکاران مشخص شد اجرای تمرینات مقاومتی با محدودیت جریان خون تأثیر قابل‌توجهی بر سطح آلکالین فسفاتاز و بهبود آنابولیسم استخوان دارد [33]. از مطالعات مغایر با نتیجه پژوهش ما می‌توان به مطالعه بنی طالبی اشاره کرد که به دنبال اجرای 6 هفته تمرینات مقاومتی تفاوت معناداری در سطح آلکالین فسفاتاز مشاهده نشد. این تناقض میان نتایج مطالعات ممکن است به دلیل تفاوت در روش اجرا و شدت تمرینات، سن و جنسیت آزمودنی‌ها و وضعیت آمادگی بدنی افراد مورد‌آزمون باشد.
نتایج پژوهش ما نشان می‌دهد مصرف مکمل ویتامین D موجب بهبود سطح آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند میشود. کاهش توده استخوان به دنبال تغییرات هورمونی در دوران یائسگی آغاز میشود، بنابراین به‌منظور حفظ توده استخوانی در زنان به مقادیر بالاتری از ویتامین D نیاز است [34]. از دیرباز نقش تعیین‌کننده ویتامین D و متابولیت‌های آن در حفظ سلامتی استخوان شناخته‌شده است [35]. ویتامین D نقش قابل‌توجهی در کنترل هموستاتیک کلسیم دارد که همراه هورمون پاراتیروئید و کلسی تونین به‌عنوان تنظیم‌کننده غلظت کلسیم بالا است [36]. برچ و همکاران بیان کردند مصرف مکمل ویتامین D موجب افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز شده و کنترل وضعیت بدن و قدرت عضلانی در سالمندان را بهبود می‌بخشد [37]. کرکسیک و همکاران به این نتیجه دست یافتند که مصرف ویتامین D در زنان یائسه سبب کاهش بروز پوکی استخوان شده و همچنین باعث افزایش سطح آلکالین فسفاتاز میشود [38]. از سوی دیگر کاواتی و همکاران بیان کردند مصرف ویتامین D بر آلکالین فسفاتاز و فسفر، با وجود تأثیرات خوب، معنی‌دار نبوده است [39]. از دلایل احتمالی تناقض در یافته‌ها می‌توان به تفاوت در میزان مصرف، مدت‌زمان کوتاه مصرف مکمل و وضعیت سلامت و آمادگی افراد مورد‌آزمون اشاره کرد.
شیوع چاقی در بین سالمندان بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی به‌طور چشمگیری در حال افزایش بوده و گزارش مقاله فرا تحلیل اخیر در ایران نیز بیانگر شیوع بالای 21 درصدی این اختلال در بین افراد بالای 50 سال می‌باشد [40]. اختلال در مقاومت به انسولین یکی از مهم‌ترین عوارض چاقی به شمار می‌آید، که نقش قابل‌توجهی در پیشرفت بیماری‌های قلبی‌عروقی ایفا می‌کند [41]. از سوی دیگر به دنبال تغییرات ناشی از سن، تحمل گلوکز و حساسیت به انسولین کاهش یافته و احتمال ابتلا به دیابت در افراد سالمند افزایش می‌یابد [42]. همچنین بیان شده که ممکن است مقاومت به انسولین مرتبط با پیری مکانیسم مشابهی با مقاومت به انسولین ناشی از عدم تحرک جسمانی داشته باشد و این امر نشانگر ارتباط بین پیری و عدم تحرک جسمی است [43]. بااین‌حال مشخص شده است که از‌طریق مسیرهای مختلف، فعالیت ورزشی سبب کاهش گلوکز خون و بهبود مقاومت به انسولین میشود. تمرینات ورزشی موجب افزایش میزان جذب گلوکز در عضلات اسکلتی شده و همچنین سبب افزایش محتوای ناقل غشایی گلوکز و افزایش حساسیت به انسولین به دنبال تخلیه گلیکوژن درون عضلانی، افزایش دانسیته مویرگی و افزایش گلیکوژن سنتتاز میشود [44]. نتایج ما نشان داد هر دو شیوه تمرینی در پژوهش حاضر موجب بهبود سطح گلوکز خون میشود. مشابه با نتایج ما، پژوهشگران بیان کردند به دنبال اجرای تمرینات ورزشی سطح قند خون ناشتا به موجب افزایش برداشت گلوکز به‌وسیله انسولین، کاهش می‌یابد [45]. از سوی دیگر در پژوهشی به دنبال اجرای تمرینات ورزشی با شدت متوسط در زنان یائسه، به این نتیجه دست یافتند که این تمرینات بر سطوح شاخص‌های مقاومت به انسولین تأثیر معناداری ندارد [46].
اختلال چربی‌های خون یا دیس لیپیدمی در ایران و به‌ویژه در سطح جمعیت سالمندان شیوع بسیار بالایی دارد و از مهم‌ترین عوامل خطرزای بیماری‌های مرتبط با آترواسکلروز، مانند بیماری کرونر قلب به شمار می‌آید [47]. یکی از یافته‌های مطالعه پیش‌رو بهبود نیمرخ لیپیدی زنان یائسه به دنبال اجرای فعالیت بدنی بود که در هر دو گروه تمرینی نتایج نشان داد این دو برنامه تمرینی در خصوص تغییرات تری‌گلیسرید، کلسترول، لیپوپروتئین با چگالی پایین و لیپوپروتئین با چگالی بالا مؤثر بوده است که همسو با نتایج مطالعات دیگر است [48]. به دنبال اجرای فعالیت‌های ورزشی آنزیم لیپوپروتئین لیپاز و لستین کلسترول آسیل ترانسفراز افزایش پیدا می‌کنند که این دو آنزیم موجب کاهش لیپوپروتئین با چگالی پایین، تری گلیسرید، کلسترول و افزایش لیپوپروتئین با چگالی بالا می‌شوند [24]. در پژوهش ها و همکاران به دنبال اجرای تمرینات ترکیبی بهبود پروفایل لیپیدی در افراد سالمند مشاهده شد [49]. از سوی دیگر در پژوهش ابوالفتحی و همکاران بیان شد تمرینات ورزشی بر سطوح نیمرخ لیپیدی زنان تأثیر معنی‌داری ندارد [50]. از دلایل احتمالی تناقض در یافته‌ها می‌توان به تفاوت در شیوه تمرینی و سن افراد مورد‌آزمون اشاره کرد.
نتیجه‌گیری نهایی
به‌طورکلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد تمرین مقاومتی با و بدون محدودیت موجب کاهش توده چربی، کاهش قند خون ناشتا و افزایش آلکالین فسفاتاز شد. البته نتایج نشان داد تمرین با محدودیت جریان خون تأثیر بیشتری بر تحریک نسبت به تمرین مقاومتی بدون محدودیت جریان خون در آلکالین فسفاتاز سالمندان دارد. در پایان می‌توان اذعان داشت استفاده از تمرین ترکیبی با محدودیت جریان خون و بدون محدودیت جریان خون همراه مصرف مکمل ویتامین D در بهبود تنظیم شاخص‌های آلکالان فسفاتاز تأثیر دارد. درنهایت انجام تمرین ترکیبی در زنان سالمند منجر به ارتقای عملکرد جسمانی میشود. ازاین‌رو از دیدگاه بالینی، توصیه میشود زنان سالمند، استفاده از برنامه تمرین ترکیبی با محدودسازی جریان خون را در برنامه تمرینی خود قرار دهند. از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به محدودیت حجم نمونه، محدودیت مراجعین به دلیل وجود بیماری کوویدـ19 و بررسی نکردن مردان در پژوهش اشاره کرد و همچنین به دلیل مقطعی بودن و عدم ثبت میزان دریافت غذایی آزمودنی‌ها، به‌منظور توصیه قطعی، نیاز به مطالعات بیشتری است. ازاین‌رو توصیه میشود در پژوهش‌های آینده موارد مذکور موردتوجه قرار گیرند و همچنین محققین تأثیر سایر انواع برنامه‌های تمرینی و مکمل‌های غذایی را مورد بررسی قرار دهند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مورد تأیید کمیته اخلاق پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی(IR.SSRI.REC.1401.1583) قرار گرفته است.
حامی مالی
این مطالعه حامی مالی ندارد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: همه نویسندگان؛ روش‌شناسی: سعید شاملو کاظمی، مریم رشوند؛ جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: سعید شاملو کاظمی، مریم رشوند و علی همتی عفیف؛ نگارش پیش‌نویس اصلی، نگارش، بررسی و ویرایش، تأمین مالی، منابع: مریم رشوند، سعید شاملو کاظمی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
متن کامل: (104 مشاهده)
مقدمه
سالمندی جمعیت و افزایش سهم افراد سالخورده در جمعیت، یکی از مهم‌ترین تحولات اجتماعی قرن بیست‌و‌یکم است و پیامدهای آن تقریباً بر تمامی بخش‌های جامعه و روابط بین‌نسلی تأثیرگذار است [1]. در ایران جمعیت بالای 60 سال تا سال 2020 حدود 1 میلیون نفر و تا سال 2050 به بیش از 26 میلیون نفر خواهد رسید [2]. یکی از دشواری‌های دوره سالمندی کاهش توده عضلانی است که باعث از دست دادن غیر‌محسوس توده عضله اسکلتی، قدرت و اندازه تارها میشود که به این تغییرات سارکوپنیا گفته میشود. این کاهش توده عضلانی ارتباط مشترک با کاهش هورمون‌های آنابولیکی و افزایش هورمون‌های کاتابولیکی دارد. همچنین کاهش عوامل رشدی دخیل در رشد عضلانی در این دوران دیده شده است [3، 4].
ناتوانی‌ها و ازکارافتادگی شایع در دوران سالمندی ناشی از مجموعه‌ای از عوامل مختلف است که از مهم‌ترین دلایل آن می‌توان به عدم فعالیت و کم‌تحرکی و عدم استفاده صحیح از عضلات اشاره کرد [5]. از سوی دیگر زنان بیشتر از مردان دچار پوکی استخوان می‌شوند، زیرا زنان توده استخوانی کمتری دارند، در دوران بارداری بدن آن‌ها کلسیم و مواد مغذی دیگر را از استخوان برداشت کرده و همچنین ترشح استروژن از تخمدان‌ها پس از یائسگی کاهش می‌یابد [6]. استفاده صحیح از یک برنامه فعالیت جسمانی می‌تواند پیشرفت قابل‌توجهی در کیفیت زندگی سالمندان ایجاد کند. تمرینات ورزشی یک راه‌حل مؤثر و بسزا و درست برای ارتقای توان و حجم عضلانی و همین‌طور ظرفیت کارکردی اشخاص مسن معرفی شده است [7]. گروهی از تمرینات که اجرای آن در دوره سالمندی پیشنهاد میشود و موجب کاهش عوارض سارکوپنیا میشود، تمرینات مقاومتی است، اما شدت و سختی در این تمرینات برای بسیاری از سالمندان قابل‌تحمل نیست و حتی ممکن است آسیب‌زا باشد [3]. بسیاری از سالمندان تمایلی به تمرین با شدت بالا ندارند و ممکن است شدت‌های بالای تمرینی مناسب برای افراد سالمند نباشد و با آسیب‌دیدگی همراه باشد [8]. بنابراین اثربخشی روش‌های تمرینی جایگزین موردمطالعه قرارگرفته است. ازجمله این روش‌ها، تمرین مقاومتی با شدت پایین همراه با محدودیت جریان خون است. امروزه باندهای کشی به دلیلی ارزان بودن، دسترسی آسان، تأثیر بر بهبود ترکیب بدن، عملکرد جسمانی و سازگاری‌های فیزیولوژیکی و سهولت در انجام طیف وسیعی از تمرینات بالاتنه و پایین‌تنه در هر مکانی به‌صورت برون‌گرا و درون‌گرا، به‌طور گسترده در توان‌بخشی گروه‌های خاص استفاده میشود [9]. تحقیقات نشان می‌دهد این نوع تمرینات با شدت پایین باعث افزایش مشابهی در قدرت و توده عضلانی در مقایسه با تمرینات مقاومتی سنتی با شدت بالا میشود [10].
ویتامین D یا کلسی‌فرول یکی از ویتامین‌های ضروری و از ویتامین‌های محلول در چربی است که به رشد و استقامت استخوان‌ها از‌طریق بهبود وضعیت کلسیم و فسفر کمک می‌کند. این ویتامین با تولید و ارتقای جذب فسفر و کلسیم از روده‌ها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم استخوان‌ها کمک می‌کند [11]. نقش تعیین‌کننده ویتامین D و متابولیت‌های آن در حفظ سلامتی استخوان از دیرباز شناخته‌شده است و در حال حاضر مشخص شده است که ویتامین D نقش بسیار زیادی در کنترل هموستاتیک کلسیم دارد که همراه هورمون پاراتیروئید و کلسی تونین به‌عنوان یک تنظیم‌کننده اصلی برای غلظت کلسیم به حساب می‌آید [12]. تحقیقات نشان می‌دهند حدود 1 میلیارد نفر در سراسر جهان دچار کمبود ویتامین D هستند. به دلیل اینکه سالمندان بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به کمبود ویتامین D قرار دارند، مطالعات بسیاری بر روی تأثیرگذاری مکمل‌های ویتامین D بر روی پیشگیری از زمین خوردن و شکستگی استخوان‌ها انجام‌شده است [13]. اولین مبادرت در جلوگیری یا معالجه کاهش تراکم استخوان در همه سنین به‌ویژه در کهنسالی برقراری تغذیه مطلوب و آگاهی از اخذ کافی کلسیم و ویتامین D است [14].
کلسیم، فسفر و آلکالین فسفات نشانگرهای سوخت‌وساز استخوان هستند که افزایش یا کاهش آن‌ها تأثیرات بسیاری بر تراکم استخوان‌ها می‌گذارد. در میان نشانگرهای متابولیسم استخوانی، آلکالین فسفات 1 آنزیم مهم و ضروری محسوب میشود [15]. آلکالین فسفات عامل تنظیم‌کننده ویتامین D را می‌توان ماده‌ای مهم در افزایش جذب کلسیم و فسفر و پیشگیری از کاهش تراکم استخوان به حساب آورد [16]. با‌توجه‌به مطالعات صورت‌گرفته در سالیان اخیر پیرامون افزایش کیفیت عضلانی سالمندان با استفاده از مکمل ویتامین D و همچنین بررسی سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز به نظر می‌رسد مصرف این مکمل منجر به افزایش آلکالین فسفاتاز در سطوح سرمی میشود و همچنین مزایای زیادی برای سالمندان و سلامت استخوانی آن‌ها به همراه داشته است [17].
همچنین باید بیان کرد محدودیت جریان خون همراه با تمرین، نقش مثبتی در سازگاری‌های آنابولیکی افراد سالمند داشته است [18]، درحالیکه مصرف ویتامین D و تمرینات مقاومتی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد جسمانی و مواد معدنی استخوان‌ها نداشت [19]. اثر تعاملی تمرین و ویتامین D موجب افزایش آلکالین فسفاتاز شده و تأثیر مثبتی بر بافت استخوان داشته است [20]. در پژوهشی به دنبال اجرای 12 هفته تمرینات هوازی در زنان چاق یائسه، سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز افزایش یافت [21]. ازآنجایی‌که مطالعات درباره تأثیر تمرین ترکیبی همراه با محدودیت جریان خون محدود است، هیچ مطالعه‌ای به بررسی تأثیر تمرین ترکیبی با و بدون محدودیت جریان خون بر سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز نپرداخته است. ازاین‌رو هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر 8 هفته تمرینات ترکیبی با و بدون محدودیت جریان خون و مصرف مکمل ویتامین D بر سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند بود.
روش مطالعه
این مطالعه یک مطالعه کارآزمایی بالینی در بین زنان سالمند با دامنه سنی (65 تا 75 سال) است که در بهار 1401 به کلینیک توان‌بخشی و فیزیوتراپی واقع در جهان شهر کرج مراجعه کرده بودند. این پروتکل دارای کد اخلاق از کمیته اخلاق پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی (IR.SSRI.REC.1401.1583) و همچنین دارای کد کارآزمایی بالینی از مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران (IRCT20221120056548N5) است.
حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار جی‌پاور مطابق با پارامترهای مطالعه ها و همکاران با جمعیت مشابه (یعنی در زنان سالمند) تعیین شد. حجم نمونه با در نظر گرفتن 05/α=0 و 04/β=0 و 40 نفر برآورد شد [22] و پس از تکمیل فرم رضایت‌نامه، افراد به‌طور تصادفی به 4 گروه تقسیم شدند. همچنین افراد حاضر در مطالعه از‌نظر وضعیت عمومی و سلامتی، سوابق درمانی و بیماری‌ها، مصرف دارو و میزان فعالیت بدنی روزانه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته و بر‌این‌اساس همگن شدند. از افراد موردمطالعه درخواست شد تا قبل از اجرای آزمون، الگوهای خواب طبیعی (حداقل 8 ساعت خواب)، الگوهای فعالیت روزانه و رژیم غذایی (12 ساعت حالت ناشتا قبل از آزمون) در طول پژوهش را رعایت کنند و از هرگونه فعالیت بدنی شدید، مصرف مکمل غذایی، مصرف دارو، مصرف قهوه، دخانیات و کاکائو تا 48 ساعت قبل از انجام آزمون و تا زمان جمع‌آوری نمونه خونی که بر روی سیستم و عملکرد ایمنی تأثیر دارد، خودداری کنند. به‌منظور آشنایی افراد شرکت‌کننده در مطالعه با حرکات و دستگاه مورداستفاده، 1 هفته قبل از شروع پروتکل تحقیق افراد به سالن آمادگی جسمانی و بدن‌سازی فراخوانده شدند تا با روند تحقیق، نحوه صحیح استفاده از مکمل و شیوه مناسب تمرین آشنا شوند. معیارهای ورود به مطالعه: نداشتن بیماری‌های جسمی یا ذهنی، عدم داشتن رژیم غذایی، عدم مشکلات جسمانی و حرکتی و عدم شرکت در فعالیت ورزشی منظم. معیارهای خروج از مطالعه: عدم تحمل ورزش(ابراز ناراحتی، بی‌حالی شدید، نداشتن تعادل و گیجی)، ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، عدم شرکت منظم در تمرینات و کامل نکردن طول مدت پژوهش و هرگونه تغییر در برنامه روتین بیمار بر‌اساس نظر پزشک [23]. افراد در مطالعه به دلیل استفاده از داروها از مطالعه خارج نشدند، زیرا هیچ‌گونه تغییری از‌نظر نوع یا دُز دارو ایجاد نشد و همچنین از آن‌ها خواسته شد تا رژیم غذایی معمول خود را تغییر ندهند [24].
آزمودنی‌ها با روش همگن‌سازی بر‌اساس سن، قند خون و وزن به‌صورت تصادفی هدفمند، در 4 گروه 10 نفری به شرح ذیل قرار گرفتند:
1. گروه تمرین بدون محدودیت جریان خون: صرفاً به انجام تمرینات ترکیبی (هوازی‌مقاومتی) بدون محدودیت جریان خون پرداختند.
2. گروه تمرین+محدودیت جریان خون: به انجام تمرینات ترکیبی (هوازی‌مقاومتی) با محدودیت جریان خون پرداختند.
3. گروه مکمل: مصرف مکمل ویتامین D 50000 میلی‌گرمی.
4. گروه کنترل: صرفاً از افراد حاضر در این گروه خواسته شد تا به اجرای برنامه روتین خود بپردازند.
اندازه‌گیری اطلاعات عمومی
سن افراد با استفاده از شناسنامه آن‌ها ثبت شد. وزن آزمودنی‌ها به‌وسیله ترازو سکا ساخت کشور آلمان، با دقت 0/1 کیلوگرم به‌طور دقیق اندازه‌گیری شد. برای این منظور آزمودنی‌ها با حداقل لباس روی ترازو ایستادند، همچنین این اندازه‌گیری با حداقل 3 ساعت فاصله از مصرف یک وعده غذایی انجام گرفت. برای اندازه‌گیری قد با استفاده از قد‌سنج سکا با دقت 0/1 سانتی‌متر، آزمودنی‌ها صاف پشت به دیوار و دقیقاً زیر استادیومتر قرار گرفتند، درحالیکه پشت کفل‌ها و پاشنه‌ها در تماس با دیوار بود. افراد پیش از اندازه‌گیری یک نفس عمیق کشیده و در حین اندازه‌گیری نفسشان را نگه داشتند [23].
برنامه تمرینی
مدت برنامه تمرینی برای شرکت‌کنندگان گروه‌های تمرینی 8 هفته بود که 3 بار در هفته و هر بار حدود 1 ساعت به طول می‌انجامد. قبل از شروع تمرین، آزمودنی‌ها به مدت 10 دقیقه با حرکات نرمشی و کششی خود را گرم کردند و در پایان تمرین نیز به مدت 10 دقیقه با حرکات کششی خود را سرد کردند. تمام جلسات تمرین تحت نظارت 2 مربی ماهر آمادگی جسمانی انجام پذیرفت. پروتکل تمرینات ترکیبی بدون محدودیت جریان خون، شامل اجرای تمرینات هوازی و تمرینات مقاومتی است.
تمرینات به مدت 8 هفته و هر هفته 3 جلسه 60 دقیقه‌ای بود. برنامه تمرین هوازی شامل دویدن روی نوار گردان به مدت 20 دقیقه با شدتی معادل 60 تا 70 درصد ضربان قلب بیشینه (0/7*(سن-208)) به‌وسیله ساعت (پلار S610، فنلاند) که به مچ بسته شده بود، کنترل شد [24].
تمرین مقاومتی با بار اضافی معادل 70 درصد یک تکرار بیشینه و 10 تکرار در 2 دور متوالی با زمان استراحت 30 ثانیه‌ای و 2 دقیقه‌ای بین هر ایستگاه و دور در نظر گرفته شد. تمرینات مقاومتی شامل 10 حرکت ایستگاهی به‌صورت دایره‌ای، شامل فلکشن ساق، اکستنشن ساق، پرس پا، اسکات، کشش زیر بغل، پرس سینه، حرکت صلیب با دمبل، جلو بازو، پشت بازو و حرکت پارویی با طناب بود [25].
در گروه تمرین با محدودیت جریان خون، آزمودنی‌ها به اجرای تمرینات شامل 2 حرکت پایین‌تنه (پرس پا، باز کردن زانو) و 2 حرکت بالاتنه (جلو بازو، پشت بازو) پرداختند. حرکات پرس پا، جلو ران، جلو بازو و پشت بازو با شدت 20 تا 30 درصد 1 تکرار بیشینه (3 ست تا سر‌حد خستگی) با استراحتی به میزان 90 تا 120 ثانیه بین ست‌ها و حرکات تمرینی اجرا شد. به‌منظور محدود کردن جریان خون از کاف‌های استاندارد مدل BFR2017GH شرکت قامت پویان در قسمت پروگزیمال هر دو پا (حین اجرا تمرینات پایین‌تنه) و یا هر دو دست (حین اجرا تمرینات بالاتنه) استفاده شد. در جلسات ابتدایی از فشار نورتیک معادل 110 میلی‌متر جیوه استفاده شد و پس‌ازآن به ازای هر دو هفته 10 میلی‌متر جیوه به میزان فشار نورتیک اضافه شد، در پایان برنامه تمرینی فشار به 140 میلی‌متر جیوه رسید. پس از اجرای تمرینات مقاومتی، آزمودنی‌ها به مدت 20 دقیقه با شدت 45 درصد ضربان قلب ذخیره به دویدن روی تردمیل پرداختند [26].
نحوه مصرف مکمل
در گروه مکمل نیز از ویتامین d به میزان 5000 واحد بین‌المللی، هر هفته به میزان 1 کپسول (شرکت داروسازی دانا) بعد از صرف ناهار استفاده شد [27].
روش اندازه‌گیری آلکالین فسفاتاز
بعد از 12 ساعت ناشتایی به میزان 6 میلی‌لیتر خون از سیاهرگ دست چپ در وضعیت نشسته و در 2 نوبت، 24 ساعت پیش از اولین جلسه تمرین و 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین، جهت بررسی تغییرات سطوح آلکالین فسفاتاز جمع‌آوری شد و به آزمایشگاه انتقال داده شد. نمونه‌های خونی به مدت 15 دقیقه با 3000 دور سانتریفیوژ شدند و سرم آن‌ها جداسازی شد و تا زمان انجام آزمایش‌ها در دمای 20- درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند و از کیت شرکت پارس‌آزمون برای اندازه‌گیری سطح آلکالین فسفاتاز با حساسیت 4 واحد بین‌المللی استفاده شد. به‌منظور بررسی متغیرهای نیمرخ لیپیدی، خون آزمایشی را در لوله‌های EDTA ریخته و غلظت کلسترول تام، تری‌گلسیرید، لیپوپروتئین با چگالی پایین و لیپوپروتئین با چگالی بالا به‌صورت آنزیمی توسط کیت پارس آزمون اندازه‌گیری شد [28].
روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات
اطلاعات حاصل از میانگین و انحراف استاندارد دسته‌بندی و بررسی شدند. به‌منظور طبیعی بودن داده‌ها از آزمون شاپیرو ویلک استفاده شد و پس از طبیعی بودن توزیع داده‌ها از آمار پارامتریک استفاده شد. همچنین از آزمون‌های تی زوجی برای تعیین تفاوت درون گروه‌ها و از آزمون آنکووا برای تعیین تفاوت بین گروه‌ها استفاده شد. نرم‌افزار مورداستفاده SPSS نسخه 25 و در سطح معنی‌داری P<0/05 بود.
یافته‌ها
ویژگی‌های پایه افراد شرکت‌کننده به تفکیک گروه‌های مطالعه در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
نتایج آزمون تی زوجی مشخص کرد که تفاوت معنی‌داری در میزان تغییرات درون‌گروهی متغیرهای موردبررسی (لیپوپروتئین با چگالی بالا، لیپوپروتئین با چگالی پایین، تری گلیسیرید،گلوکز خون، کلسترول تام و درصد چربی بدن) در هر دو گروه تمرینی وجود داشت (0/05>P)، اما در گروه کنترل و گروه مصرف‌کننده ویتامین D بین پیش و پس‌آزمون تفاوت معنی‌داری در هیچ‌یک از متغیرهای موردبررسی مشاهده نشد (0/05<P) در میزان ویتامین D3 تنها در گروه مصرف کننده مکمل بین پیش و پس آزمون تفاوت معنی داری وجود داشت (P<0/05) و در سایر گروه‌ها تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد (0/05<P) (جدول شماره 2).
جهت مقایسه اثر تمرینات ترکیبی و تمرینات با محدودیت جریان خون و گروه مکمل بر متغیرهای مورد اندازه‌گیری در زنان از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد تا تفاوت‌های بین‌گروهی در پس‌آزمون مشخص شود. در مرحله پیش‌آزمون تفاوت معناداری در 3 گروه دیده نشد (0/05<P). نتایج آزمون آنکووا نشان داد پس از کنترل اثر پیش آزمون، در میزان شاخص های (آلکالین فسفاتاز، لیپوپروتئین با چگالی بالا، تریگلیسیرید، گلوکز خون، کلسترول تام و درصد چربی) تفاوت معناداری وجود دارد (P<0/05). در پس‌آزمون بین 4 گروه اختلاف معنی‌داری وجود دارد (0/05>P) (تصویر شماره 1).
سالمندی جمعیت و افزایش سهم افراد سالخورده در جمعیت، یکی از مهم‌ترین تحولات اجتماعی قرن بیست‌و‌یکم است و پیامدهای آن تقریباً بر تمامی بخش‌های جامعه و روابط بین‌نسلی تأثیرگذار است [1]. در ایران جمعیت بالای 60 سال تا سال 2020 حدود 1 میلیون نفر و تا سال 2050 به بیش از 26 میلیون نفر خواهد رسید [2]. یکی از دشواری‌های دوره سالمندی کاهش توده عضلانی است که باعث از دست دادن غیر‌محسوس توده عضله اسکلتی، قدرت و اندازه تارها میشود که به این تغییرات سارکوپنیا گفته میشود. این کاهش توده عضلانی ارتباط مشترک با کاهش هورمون‌های آنابولیکی و افزایش هورمون‌های کاتابولیکی دارد. همچنین کاهش عوامل رشدی دخیل در رشد عضلانی در این دوران دیده شده است [3، 4].
ناتوانی‌ها و ازکارافتادگی شایع در دوران سالمندی ناشی از مجموعه‌ای از عوامل مختلف است که از مهم‌ترین دلایل آن می‌توان به عدم فعالیت و کم‌تحرکی و عدم استفاده صحیح از عضلات اشاره کرد [5]. از سوی دیگر زنان بیشتر از مردان دچار پوکی استخوان می‌شوند، زیرا زنان توده استخوانی کمتری دارند، در دوران بارداری بدن آن‌ها کلسیم و مواد مغذی دیگر را از استخوان برداشت کرده و همچنین ترشح استروژن از تخمدان‌ها پس از یائسگی کاهش می‌یابد [6]. استفاده صحیح از یک برنامه فعالیت جسمانی می‌تواند پیشرفت قابل‌توجهی در کیفیت زندگی سالمندان ایجاد کند. تمرینات ورزشی یک راه‌حل مؤثر و بسزا و درست برای ارتقای توان و حجم عضلانی و همین‌طور ظرفیت کارکردی اشخاص مسن معرفی شده است [7]. گروهی از تمرینات که اجرای آن در دوره سالمندی پیشنهاد میشود و موجب کاهش عوارض سارکوپنیا میشود، تمرینات مقاومتی است، اما شدت و سختی در این تمرینات برای بسیاری از سالمندان قابل‌تحمل نیست و حتی ممکن است آسیب‌زا باشد [3]. بسیاری از سالمندان تمایلی به تمرین با شدت بالا ندارند و ممکن است شدت‌های بالای تمرینی مناسب برای افراد سالمند نباشد و با آسیب‌دیدگی همراه باشد [8]. بنابراین اثربخشی روش‌های تمرینی جایگزین موردمطالعه قرارگرفته است. ازجمله این روش‌ها، تمرین مقاومتی با شدت پایین همراه با محدودیت جریان خون است. امروزه باندهای کشی به دلیلی ارزان بودن، دسترسی آسان، تأثیر بر بهبود ترکیب بدن، عملکرد جسمانی و سازگاری‌های فیزیولوژیکی و سهولت در انجام طیف وسیعی از تمرینات بالاتنه و پایین‌تنه در هر مکانی به‌صورت برون‌گرا و درون‌گرا، به‌طور گسترده در توان‌بخشی گروه‌های خاص استفاده میشود [9]. تحقیقات نشان می‌دهد این نوع تمرینات با شدت پایین باعث افزایش مشابهی در قدرت و توده عضلانی در مقایسه با تمرینات مقاومتی سنتی با شدت بالا میشود [10].
ویتامین D یا کلسی‌فرول یکی از ویتامین‌های ضروری و از ویتامین‌های محلول در چربی است که به رشد و استقامت استخوان‌ها از‌طریق بهبود وضعیت کلسیم و فسفر کمک می‌کند. این ویتامین با تولید و ارتقای جذب فسفر و کلسیم از روده‌ها و کاهش دفع از کلیه به متابولیسم استخوان‌ها کمک می‌کند [11]. نقش تعیین‌کننده ویتامین D و متابولیت‌های آن در حفظ سلامتی استخوان از دیرباز شناخته‌شده است و در حال حاضر مشخص شده است که ویتامین D نقش بسیار زیادی در کنترل هموستاتیک کلسیم دارد که همراه هورمون پاراتیروئید و کلسی تونین به‌عنوان یک تنظیم‌کننده اصلی برای غلظت کلسیم به حساب می‌آید [12]. تحقیقات نشان می‌دهند حدود 1 میلیارد نفر در سراسر جهان دچار کمبود ویتامین D هستند. به دلیل اینکه سالمندان بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به کمبود ویتامین D قرار دارند، مطالعات بسیاری بر روی تأثیرگذاری مکمل‌های ویتامین D بر روی پیشگیری از زمین خوردن و شکستگی استخوان‌ها انجام‌شده است [13]. اولین مبادرت در جلوگیری یا معالجه کاهش تراکم استخوان در همه سنین به‌ویژه در کهنسالی برقراری تغذیه مطلوب و آگاهی از اخذ کافی کلسیم و ویتامین D است [14].
کلسیم، فسفر و آلکالین فسفات نشانگرهای سوخت‌وساز استخوان هستند که افزایش یا کاهش آن‌ها تأثیرات بسیاری بر تراکم استخوان‌ها می‌گذارد. در میان نشانگرهای متابولیسم استخوانی، آلکالین فسفات 1 آنزیم مهم و ضروری محسوب میشود [15]. آلکالین فسفات عامل تنظیم‌کننده ویتامین D را می‌توان ماده‌ای مهم در افزایش جذب کلسیم و فسفر و پیشگیری از کاهش تراکم استخوان به حساب آورد [16]. با‌توجه‌به مطالعات صورت‌گرفته در سالیان اخیر پیرامون افزایش کیفیت عضلانی سالمندان با استفاده از مکمل ویتامین D و همچنین بررسی سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز به نظر می‌رسد مصرف این مکمل منجر به افزایش آلکالین فسفاتاز در سطوح سرمی میشود و همچنین مزایای زیادی برای سالمندان و سلامت استخوانی آن‌ها به همراه داشته است [17].
همچنین باید بیان کرد محدودیت جریان خون همراه با تمرین، نقش مثبتی در سازگاری‌های آنابولیکی افراد سالمند داشته است [18]، درحالیکه مصرف ویتامین D و تمرینات مقاومتی تأثیر معنی‌داری بر عملکرد جسمانی و مواد معدنی استخوان‌ها نداشت [19]. اثر تعاملی تمرین و ویتامین D موجب افزایش آلکالین فسفاتاز شده و تأثیر مثبتی بر بافت استخوان داشته است [20]. در پژوهشی به دنبال اجرای 12 هفته تمرینات هوازی در زنان چاق یائسه، سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز افزایش یافت [21]. ازآنجایی‌که مطالعات درباره تأثیر تمرین ترکیبی همراه با محدودیت جریان خون محدود است، هیچ مطالعه‌ای به بررسی تأثیر تمرین ترکیبی با و بدون محدودیت جریان خون بر سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز نپرداخته است. ازاین‌رو هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر 8 هفته تمرینات ترکیبی با و بدون محدودیت جریان خون و مصرف مکمل ویتامین D بر سطوح سرمی آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند بود.
روش مطالعه
این مطالعه یک مطالعه کارآزمایی بالینی در بین زنان سالمند با دامنه سنی (65 تا 75 سال) است که در بهار 1401 به کلینیک توان‌بخشی و فیزیوتراپی واقع در جهان شهر کرج مراجعه کرده بودند. این پروتکل دارای کد اخلاق از کمیته اخلاق پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی (IR.SSRI.REC.1401.1583) و همچنین دارای کد کارآزمایی بالینی از مرکز ثبت کارآزمایی بالینی ایران (IRCT20221120056548N5) است.
حجم نمونه با استفاده از نرم‌افزار جی‌پاور مطابق با پارامترهای مطالعه ها و همکاران با جمعیت مشابه (یعنی در زنان سالمند) تعیین شد. حجم نمونه با در نظر گرفتن 05/α=0 و 04/β=0 و 40 نفر برآورد شد [22] و پس از تکمیل فرم رضایت‌نامه، افراد به‌طور تصادفی به 4 گروه تقسیم شدند. همچنین افراد حاضر در مطالعه از‌نظر وضعیت عمومی و سلامتی، سوابق درمانی و بیماری‌ها، مصرف دارو و میزان فعالیت بدنی روزانه نیز مورد ارزیابی قرار گرفته و بر‌این‌اساس همگن شدند. از افراد موردمطالعه درخواست شد تا قبل از اجرای آزمون، الگوهای خواب طبیعی (حداقل 8 ساعت خواب)، الگوهای فعالیت روزانه و رژیم غذایی (12 ساعت حالت ناشتا قبل از آزمون) در طول پژوهش را رعایت کنند و از هرگونه فعالیت بدنی شدید، مصرف مکمل غذایی، مصرف دارو، مصرف قهوه، دخانیات و کاکائو تا 48 ساعت قبل از انجام آزمون و تا زمان جمع‌آوری نمونه خونی که بر روی سیستم و عملکرد ایمنی تأثیر دارد، خودداری کنند. به‌منظور آشنایی افراد شرکت‌کننده در مطالعه با حرکات و دستگاه مورداستفاده، 1 هفته قبل از شروع پروتکل تحقیق افراد به سالن آمادگی جسمانی و بدن‌سازی فراخوانده شدند تا با روند تحقیق، نحوه صحیح استفاده از مکمل و شیوه مناسب تمرین آشنا شوند. معیارهای ورود به مطالعه: نداشتن بیماری‌های جسمی یا ذهنی، عدم داشتن رژیم غذایی، عدم مشکلات جسمانی و حرکتی و عدم شرکت در فعالیت ورزشی منظم. معیارهای خروج از مطالعه: عدم تحمل ورزش(ابراز ناراحتی، بی‌حالی شدید، نداشتن تعادل و گیجی)، ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی، عدم شرکت منظم در تمرینات و کامل نکردن طول مدت پژوهش و هرگونه تغییر در برنامه روتین بیمار بر‌اساس نظر پزشک [23]. افراد در مطالعه به دلیل استفاده از داروها از مطالعه خارج نشدند، زیرا هیچ‌گونه تغییری از‌نظر نوع یا دُز دارو ایجاد نشد و همچنین از آن‌ها خواسته شد تا رژیم غذایی معمول خود را تغییر ندهند [24].
آزمودنی‌ها با روش همگن‌سازی بر‌اساس سن، قند خون و وزن به‌صورت تصادفی هدفمند، در 4 گروه 10 نفری به شرح ذیل قرار گرفتند:
1. گروه تمرین بدون محدودیت جریان خون: صرفاً به انجام تمرینات ترکیبی (هوازی‌مقاومتی) بدون محدودیت جریان خون پرداختند.
2. گروه تمرین+محدودیت جریان خون: به انجام تمرینات ترکیبی (هوازی‌مقاومتی) با محدودیت جریان خون پرداختند.
3. گروه مکمل: مصرف مکمل ویتامین D 50000 میلی‌گرمی.
4. گروه کنترل: صرفاً از افراد حاضر در این گروه خواسته شد تا به اجرای برنامه روتین خود بپردازند.
اندازه‌گیری اطلاعات عمومی
سن افراد با استفاده از شناسنامه آن‌ها ثبت شد. وزن آزمودنی‌ها به‌وسیله ترازو سکا ساخت کشور آلمان، با دقت 0/1 کیلوگرم به‌طور دقیق اندازه‌گیری شد. برای این منظور آزمودنی‌ها با حداقل لباس روی ترازو ایستادند، همچنین این اندازه‌گیری با حداقل 3 ساعت فاصله از مصرف یک وعده غذایی انجام گرفت. برای اندازه‌گیری قد با استفاده از قد‌سنج سکا با دقت 0/1 سانتی‌متر، آزمودنی‌ها صاف پشت به دیوار و دقیقاً زیر استادیومتر قرار گرفتند، درحالیکه پشت کفل‌ها و پاشنه‌ها در تماس با دیوار بود. افراد پیش از اندازه‌گیری یک نفس عمیق کشیده و در حین اندازه‌گیری نفسشان را نگه داشتند [23].
برنامه تمرینی
مدت برنامه تمرینی برای شرکت‌کنندگان گروه‌های تمرینی 8 هفته بود که 3 بار در هفته و هر بار حدود 1 ساعت به طول می‌انجامد. قبل از شروع تمرین، آزمودنی‌ها به مدت 10 دقیقه با حرکات نرمشی و کششی خود را گرم کردند و در پایان تمرین نیز به مدت 10 دقیقه با حرکات کششی خود را سرد کردند. تمام جلسات تمرین تحت نظارت 2 مربی ماهر آمادگی جسمانی انجام پذیرفت. پروتکل تمرینات ترکیبی بدون محدودیت جریان خون، شامل اجرای تمرینات هوازی و تمرینات مقاومتی است.
تمرینات به مدت 8 هفته و هر هفته 3 جلسه 60 دقیقه‌ای بود. برنامه تمرین هوازی شامل دویدن روی نوار گردان به مدت 20 دقیقه با شدتی معادل 60 تا 70 درصد ضربان قلب بیشینه (0/7*(سن-208)) به‌وسیله ساعت (پلار S610، فنلاند) که به مچ بسته شده بود، کنترل شد [24].
تمرین مقاومتی با بار اضافی معادل 70 درصد یک تکرار بیشینه و 10 تکرار در 2 دور متوالی با زمان استراحت 30 ثانیه‌ای و 2 دقیقه‌ای بین هر ایستگاه و دور در نظر گرفته شد. تمرینات مقاومتی شامل 10 حرکت ایستگاهی به‌صورت دایره‌ای، شامل فلکشن ساق، اکستنشن ساق، پرس پا، اسکات، کشش زیر بغل، پرس سینه، حرکت صلیب با دمبل، جلو بازو، پشت بازو و حرکت پارویی با طناب بود [25].
در گروه تمرین با محدودیت جریان خون، آزمودنی‌ها به اجرای تمرینات شامل 2 حرکت پایین‌تنه (پرس پا، باز کردن زانو) و 2 حرکت بالاتنه (جلو بازو، پشت بازو) پرداختند. حرکات پرس پا، جلو ران، جلو بازو و پشت بازو با شدت 20 تا 30 درصد 1 تکرار بیشینه (3 ست تا سر‌حد خستگی) با استراحتی به میزان 90 تا 120 ثانیه بین ست‌ها و حرکات تمرینی اجرا شد. به‌منظور محدود کردن جریان خون از کاف‌های استاندارد مدل BFR2017GH شرکت قامت پویان در قسمت پروگزیمال هر دو پا (حین اجرا تمرینات پایین‌تنه) و یا هر دو دست (حین اجرا تمرینات بالاتنه) استفاده شد. در جلسات ابتدایی از فشار نورتیک معادل 110 میلی‌متر جیوه استفاده شد و پس‌ازآن به ازای هر دو هفته 10 میلی‌متر جیوه به میزان فشار نورتیک اضافه شد، در پایان برنامه تمرینی فشار به 140 میلی‌متر جیوه رسید. پس از اجرای تمرینات مقاومتی، آزمودنی‌ها به مدت 20 دقیقه با شدت 45 درصد ضربان قلب ذخیره به دویدن روی تردمیل پرداختند [26].
نحوه مصرف مکمل
در گروه مکمل نیز از ویتامین d به میزان 5000 واحد بین‌المللی، هر هفته به میزان 1 کپسول (شرکت داروسازی دانا) بعد از صرف ناهار استفاده شد [27].
روش اندازه‌گیری آلکالین فسفاتاز
بعد از 12 ساعت ناشتایی به میزان 6 میلی‌لیتر خون از سیاهرگ دست چپ در وضعیت نشسته و در 2 نوبت، 24 ساعت پیش از اولین جلسه تمرین و 48 ساعت پس از آخرین جلسه تمرین، جهت بررسی تغییرات سطوح آلکالین فسفاتاز جمع‌آوری شد و به آزمایشگاه انتقال داده شد. نمونه‌های خونی به مدت 15 دقیقه با 3000 دور سانتریفیوژ شدند و سرم آن‌ها جداسازی شد و تا زمان انجام آزمایش‌ها در دمای 20- درجه سانتی‌گراد نگهداری شدند و از کیت شرکت پارس‌آزمون برای اندازه‌گیری سطح آلکالین فسفاتاز با حساسیت 4 واحد بین‌المللی استفاده شد. به‌منظور بررسی متغیرهای نیمرخ لیپیدی، خون آزمایشی را در لوله‌های EDTA ریخته و غلظت کلسترول تام، تری‌گلسیرید، لیپوپروتئین با چگالی پایین و لیپوپروتئین با چگالی بالا به‌صورت آنزیمی توسط کیت پارس آزمون اندازه‌گیری شد [28].
روش تجزیه‌وتحلیل اطلاعات
اطلاعات حاصل از میانگین و انحراف استاندارد دسته‌بندی و بررسی شدند. به‌منظور طبیعی بودن داده‌ها از آزمون شاپیرو ویلک استفاده شد و پس از طبیعی بودن توزیع داده‌ها از آمار پارامتریک استفاده شد. همچنین از آزمون‌های تی زوجی برای تعیین تفاوت درون گروه‌ها و از آزمون آنکووا برای تعیین تفاوت بین گروه‌ها استفاده شد. نرم‌افزار مورداستفاده SPSS نسخه 25 و در سطح معنی‌داری P<0/05 بود.
یافته‌ها
ویژگی‌های پایه افراد شرکت‌کننده به تفکیک گروه‌های مطالعه در جدول شماره 1 نشان داده شده است.
نتایج آزمون تی زوجی مشخص کرد که تفاوت معنی‌داری در میزان تغییرات درون‌گروهی متغیرهای موردبررسی (لیپوپروتئین با چگالی بالا، لیپوپروتئین با چگالی پایین، تری گلیسیرید،گلوکز خون، کلسترول تام و درصد چربی بدن) در هر دو گروه تمرینی وجود داشت (0/05>P)، اما در گروه کنترل و گروه مصرف‌کننده ویتامین D بین پیش و پس‌آزمون تفاوت معنی‌داری در هیچ‌یک از متغیرهای موردبررسی مشاهده نشد (0/05<
جهت مقایسه اثر تمرینات ترکیبی و تمرینات با محدودیت جریان خون و گروه مکمل بر متغیرهای مورد اندازه‌گیری در زنان از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد تا تفاوت‌های بین‌گروهی در پس‌آزمون مشخص شود. در مرحله پیش‌آزمون تفاوت معناداری در 3 گروه دیده نشد (0/05<
بحث
نتایج پژوهش ما نشان می‌دهد اجرای یک دوره کوتاه‌مدت تمرینات ورزشی با و بدون محدودیت جریان خون، علاوه بر کاهش عوامل خطر بیماری‌های قلبی و متابولیکی موجب بهبود سطح آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند میشود.
آلکالین فسفاتاز آنزیمی است که متابولیت‌هایی مثل چربی‌ها و اسیدهای آمینه را برای تولید انرژی هوازی به غشای سلول منتقل می‌کند. بیماری‌های کبدی و استخوانی دلایل اصلی پاتولوژیکی افزایش آلکالین فسفاتاز هستند [29]. مطالعات محدودی تأثیر انواع فعالیت بدنی بر سطح آلکالین فسفاتاز را مورد بررسی قرار داده‌اند.
در طول فعالیت بدنی، نیروهایی که از‌طریق اسکلت روی استخوان منتقل می‌شوند، سیگنال‌های مکانیکی تولید می‌کنند که توسط استئوسیت‌ها شناسایی می‌شوند. همچنین آبشاری از پاسخ‌های بیوشیمیایی را ایجاد می‌کنند که به افزایش گردش خون استخوان و رسوب خالص مواد معدنی در استخوان منجر میشود [30]. همسو با نتایج پژوهش ما، ترتیبیان و همکاران تأثیر 8 هفته تمرینات ورزشی را بر غلظت آلکالین فسفاتاز زنان چاق مبتلا به یائسگی زودرس بررسی کردند، نتایج نشان داد تمرینات موجب افزایش معنا‌دار آلکالین فسفاتاز سرمی در زنان یائسه میشود [31]. از سوی دیگر لو و همکاران اثر 8 هفته تمرینات ورزشی را بررسی کردند و افزایش معناداری در شاخص‌های متابولیکی استخوان از قبیل آلکالین فسفاتاز و چگالی استخوان در تمام شرکت‌کنندگان مشاهده کردند [32]. در پژوهش کاپتی و همکاران مشخص شد اجرای تمرینات مقاومتی با محدودیت جریان خون تأثیر قابل‌توجهی بر سطح آلکالین فسفاتاز و بهبود آنابولیسم استخوان دارد [33]. از مطالعات مغایر با نتیجه پژوهش ما می‌توان به مطالعه بنی طالبی اشاره کرد که به دنبال اجرای 6 هفته تمرینات مقاومتی تفاوت معناداری در سطح آلکالین فسفاتاز مشاهده نشد. این تناقض میان نتایج مطالعات ممکن است به دلیل تفاوت در روش اجرا و شدت تمرینات، سن و جنسیت آزمودنی‌ها و وضعیت آمادگی بدنی افراد مورد‌آزمون باشد.
نتایج پژوهش ما نشان می‌دهد مصرف مکمل ویتامین D موجب بهبود سطح آلکالین فسفاتاز در زنان سالمند میشود. کاهش توده استخوان به دنبال تغییرات هورمونی در دوران یائسگی آغاز میشود، بنابراین به‌منظور حفظ توده استخوانی در زنان به مقادیر بالاتری از ویتامین D نیاز است [34]. از دیرباز نقش تعیین‌کننده ویتامین D و متابولیت‌های آن در حفظ سلامتی استخوان شناخته‌شده است [35]. ویتامین D نقش قابل‌توجهی در کنترل هموستاتیک کلسیم دارد که همراه هورمون پاراتیروئید و کلسی تونین به‌عنوان تنظیم‌کننده غلظت کلسیم بالا است [36]. برچ و همکاران بیان کردند مصرف مکمل ویتامین D موجب افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز شده و کنترل وضعیت بدن و قدرت عضلانی در سالمندان را بهبود می‌بخشد [37]. کرکسیک و همکاران به این نتیجه دست یافتند که مصرف ویتامین D در زنان یائسه سبب کاهش بروز پوکی استخوان شده و همچنین باعث افزایش سطح آلکالین فسفاتاز میشود [38]. از سوی دیگر کاواتی و همکاران بیان کردند مصرف ویتامین D بر آلکالین فسفاتاز و فسفر، با وجود تأثیرات خوب، معنی‌دار نبوده است [39]. از دلایل احتمالی تناقض در یافته‌ها می‌توان به تفاوت در میزان مصرف، مدت‌زمان کوتاه مصرف مکمل و وضعیت سلامت و آمادگی افراد مورد‌آزمون اشاره کرد.
شیوع چاقی در بین سالمندان بر اساس گزارشات سازمان بهداشت جهانی به‌طور چشمگیری در حال افزایش بوده و گزارش مقاله فرا تحلیل اخیر در ایران نیز بیانگر شیوع بالای 21 درصدی این اختلال در بین افراد بالای 50 سال می‌باشد [40]. اختلال در مقاومت به انسولین یکی از مهم‌ترین عوارض چاقی به شمار می‌آید، که نقش قابل‌توجهی در پیشرفت بیماری‌های قلبی‌عروقی ایفا می‌کند [41]. از سوی دیگر به دنبال تغییرات ناشی از سن، تحمل گلوکز و حساسیت به انسولین کاهش یافته و احتمال ابتلا به دیابت در افراد سالمند افزایش می‌یابد [42]. همچنین بیان شده که ممکن است مقاومت به انسولین مرتبط با پیری مکانیسم مشابهی با مقاومت به انسولین ناشی از عدم تحرک جسمانی داشته باشد و این امر نشانگر ارتباط بین پیری و عدم تحرک جسمی است [43]. بااین‌حال مشخص شده است که از‌طریق مسیرهای مختلف، فعالیت ورزشی سبب کاهش گلوکز خون و بهبود مقاومت به انسولین میشود. تمرینات ورزشی موجب افزایش میزان جذب گلوکز در عضلات اسکلتی شده و همچنین سبب افزایش محتوای ناقل غشایی گلوکز و افزایش حساسیت به انسولین به دنبال تخلیه گلیکوژن درون عضلانی، افزایش دانسیته مویرگی و افزایش گلیکوژن سنتتاز میشود [44]. نتایج ما نشان داد هر دو شیوه تمرینی در پژوهش حاضر موجب بهبود سطح گلوکز خون میشود. مشابه با نتایج ما، پژوهشگران بیان کردند به دنبال اجرای تمرینات ورزشی سطح قند خون ناشتا به موجب افزایش برداشت گلوکز به‌وسیله انسولین، کاهش می‌یابد [45]. از سوی دیگر در پژوهشی به دنبال اجرای تمرینات ورزشی با شدت متوسط در زنان یائسه، به این نتیجه دست یافتند که این تمرینات بر سطوح شاخص‌های مقاومت به انسولین تأثیر معناداری ندارد [46].
اختلال چربی‌های خون یا دیس لیپیدمی در ایران و به‌ویژه در سطح جمعیت سالمندان شیوع بسیار بالایی دارد و از مهم‌ترین عوامل خطرزای بیماری‌های مرتبط با آترواسکلروز، مانند بیماری کرونر قلب به شمار می‌آید [47]. یکی از یافته‌های مطالعه پیش‌رو بهبود نیمرخ لیپیدی زنان یائسه به دنبال اجرای فعالیت بدنی بود که در هر دو گروه تمرینی نتایج نشان داد این دو برنامه تمرینی در خصوص تغییرات تری‌گلیسرید، کلسترول، لیپوپروتئین با چگالی پایین و لیپوپروتئین با چگالی بالا مؤثر بوده است که همسو با نتایج مطالعات دیگر است [48]. به دنبال اجرای فعالیت‌های ورزشی آنزیم لیپوپروتئین لیپاز و لستین کلسترول آسیل ترانسفراز افزایش پیدا می‌کنند که این دو آنزیم موجب کاهش لیپوپروتئین با چگالی پایین، تری گلیسرید، کلسترول و افزایش لیپوپروتئین با چگالی بالا می‌شوند [24]. در پژوهش ها و همکاران به دنبال اجرای تمرینات ترکیبی بهبود پروفایل لیپیدی در افراد سالمند مشاهده شد [49]. از سوی دیگر در پژوهش ابوالفتحی و همکاران بیان شد تمرینات ورزشی بر سطوح نیمرخ لیپیدی زنان تأثیر معنی‌داری ندارد [50]. از دلایل احتمالی تناقض در یافته‌ها می‌توان به تفاوت در شیوه تمرینی و سن افراد مورد‌آزمون اشاره کرد.
نتیجه‌گیری نهایی
به‌طورکلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد تمرین مقاومتی با و بدون محدودیت موجب کاهش توده چربی، کاهش قند خون ناشتا و افزایش آلکالین فسفاتاز شد. البته نتایج نشان داد تمرین با محدودیت جریان خون تأثیر بیشتری بر تحریک نسبت به تمرین مقاومتی بدون محدودیت جریان خون در آلکالین فسفاتاز سالمندان دارد. در پایان می‌توان اذعان داشت استفاده از تمرین ترکیبی با محدودیت جریان خون و بدون محدودیت جریان خون همراه مصرف مکمل ویتامین D در بهبود تنظیم شاخص‌های آلکالان فسفاتاز تأثیر دارد. درنهایت انجام تمرین ترکیبی در زنان سالمند منجر به ارتقای عملکرد جسمانی میشود. ازاین‌رو از دیدگاه بالینی، توصیه میشود زنان سالمند، استفاده از برنامه تمرین ترکیبی با محدودسازی جریان خون را در برنامه تمرینی خود قرار دهند. از محدودیت‌های این مطالعه می‌توان به محدودیت حجم نمونه، محدودیت مراجعین به دلیل وجود بیماری کوویدـ19 و بررسی نکردن مردان در پژوهش اشاره کرد و همچنین به دلیل مقطعی بودن و عدم ثبت میزان دریافت غذایی آزمودنی‌ها، به‌منظور توصیه قطعی، نیاز به مطالعات بیشتری است. ازاین‌رو توصیه میشود در پژوهش‌های آینده موارد مذکور موردتوجه قرار گیرند و همچنین محققین تأثیر سایر انواع برنامه‌های تمرینی و مکمل‌های غذایی را مورد بررسی قرار دهند.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
این مطالعه مورد تأیید کمیته اخلاق پژوهشگاه تربیت بدنی و علوم ورزشی(IR.SSRI.REC.1401.1583) قرار گرفته است.
حامی مالی
این مطالعه حامی مالی ندارد.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی: همه نویسندگان؛ روش‌شناسی: سعید شاملو کاظمی، مریم رشوند؛ جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل داده‌ها: سعید شاملو کاظمی، مریم رشوند و علی همتی عفیف؛ نگارش پیش‌نویس اصلی، نگارش، بررسی و ویرایش، تأمین مالی، منابع: مریم رشوند، سعید شاملو کاظمی.
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان این مقاله تعارض منافع ندارد.
References
1.Coletti C, Acosta GF, Keslacy S, Coletti D. Exercise-mediated reinnervation of skeletal muscle in elderly people: An update. European Journal of Translational Myology. 2022; 32(1):10416. [DOI:10.4081/ejtm.2022.10416]
2.Rashedi V, Ebrahimi B, Sharif Mohseni M, Hosseini M. Death anxiety and life expectancy among older adults in Iran. Journal of Caring Sciences. 2020; 9(3):168-72. [DOI:10.34172/jcs.2020.025] [PMID]
3.Zoraqi MR, Yazdi AB, Khajei R, Rashidlamir A. [Effect of eight weeks of resistance training with limitation of blood flowing on insulin-1 factor, agerin C cerpinal perpetrate and elderly composition (Persian)]. Journal of Safety Promotion and Injury Prevention. 2021; 9(2):1-13. [Link]
4.Okazaki T, Ebihara S, Mori T, Izumi S, Ebihara T. Association between sarcopenia and pneumonia in older people. Geriatrics & Gerontology International. 2020; 20(1):7-13. [DOI:10.1111/ggi.13839]
5.Li G, Lv Y, Su Q, You Q, Yu L. The effect of aerobic exercise on pulse wave velocity in middle-aged and elderly people: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Frontiers in Cardiovascular Medicine. 2022; 9:960096. [DOI:10.3389/fcvm.2022.960096]
6.Pakzad B, Parsaei G, Karimi J. [Evaluation of frequency pattern of risk factors for decreased bone mineral density in postmenopausal women referred to the bone mineral density assessment center of Al-Zahra hospital in Isfahan during years 2018 and 2019 (Persian)]. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2022; 30(7):5024-31. [DOI:10.18502/ssu.v30i7.10749]
7.de Oliveira LdSSCB, Souza EC, Rodrigues RAS, Fett CA, Piva AB. The effects of physical activity on anxiety, depression, and quality of life in elderly people living in the community. Trends in Psychiatry and Psychotherapy. 2019; 41:36-42. [DOI:10.1590/2237-6089-2017-0129]
8.Zhao H, He Z, Yun H, Wang R, Liu C. A meta-analysis of the effects of different exercise modes on inflammatory response in the elderly. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(16):10451. [DOI:10.3390/ijerph191610451]
9.Vechin FC, Libardi CA, Conceição MS, Damas FR, Lixandrão ME, Berton RP, et al. Comparisons between low-intensity resistance training with blood flow restriction and high-intensity resistance training on quadriceps muscle mass and strength in elderly. The Journal of Strength & Conditioning Research. 2015; 29(4):1071-6. [DOI:10.1519/JSC.0000000000000703]
10.Karabulut M, Abe T, Sato Y, Bemben MG. The effects of low-intensity resistance training with vascular restriction on leg muscle strength in older men. European Journal of Applied Physiology. 2010; 108(1):147-55. [DOI:10.1007/s00421-009-1204-5] [PMID]
11.de Oliveira LF, de Azevedo LG, da Mota Santana J, de Sales LPC, Pereira-Santos M. Obesity and overweight decreases the effect of vitamin D supplementation in adults: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Reviews in Endocrine & Metabolic Disorders. 2020; 21(1):67-76. [DOI:10.1007/s11154-019-09527-7] [PMID]
12.Sandoughi M, Kaykhaei MA. [Evaluation and treatment of vitamin D deficiency in Iranian adults: A narrative review (Persian)]. Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism. 2021; 23(1):60-71. [Link]
13.Uchitomi R, Oyabu M, Kamei Y. Vitamin D and sarcopenia: potential of vitamin D supplementation in sarcopenia prevention and treatment. Nutrients. 2020; 12(10):3189. [DOI:10.3390/nu12103189]
14.El Hajj C, Fares S, Chardigny JM, Boirie Y, Walrand S. Vitamin D supplementation and muscle strength in pre-sarcopenic elderly Lebanese people: A randomized controlled trial. Archives of Osteoporosis. 2018; 14(1):4. [DOI:10.1007/s11657-018-0553-2] [PMID]
15.Chen Z, Xie L, Xu J, Lin X, Ye J, Shao R, et al. Changes in alkaline phosphatase, calcium, C-reactive protein, D-dimer, phosphorus and hemoglobin in elderly osteoporotic hip fracture patients. Palliative Medicine. 2021; 10(2):1079-88. [DOI:10.21037/apm-20-218]
16.Rai AD, Sherpa ML, Singh A, Thejaswi S, Bhutia RD. Bone alkaline phosphatase and urine hydroxyproline assay in pre and postmenopausal women in the state of sikkim and its correlation with bone mineral density. Journal of Mid-life Health. 2021; 12(4):304. [DOI:10.4103/jmh.jmh_73_21]
17.Gupta N, Agarwal A, Jindal R, Santhosh S. Estimating vitamin D threshold for the Indian population: Delving into the actual disease burden. Medical Journal Armed Forces India. 2022; 79(Supplement 1):S224-9. [DOI:10.1016/j.mjafi.2022.08.001]
18.Beckwée D, Delaere A, Aelbrecht S, Baert V, Beaudart C, Bruyere O, et al. Exercise interventions for the prevention and treatment of sarcopenia. A systematic umbrella review. The Journal of Nutrition, Health & Aging. 2019; 23(6):494-502. [DOI:10.1007/s12603-019-1196-8]
19.Bischoff-Ferrari HA, Vellas B, Rizzoli R, Kressig RW, Da Silva JA, Blauth M, et al. Effect of vitamin D supplementation, omega-3 fatty acid supplementation, or a strength-training exercise program on clinical outcomes in older adults. The do-health randomized clinical trial. JAMA. 2020; 324(18):1855-68. [DOI:10.1001/jama.2020.16909]
20.Eskandari RE, Homaee HM, Moradi L. [Effect of eight weeks aerobic exercise and vitamin-D supplementation on osteocalcin and alkaline phosphatase gene expression in male rats poisoned with hydrogen peroxide (Persian)]. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2021; 29(7):3931-42. [DOI:10.18502/ssu.v29i7.7267]
21.Malandish A, Sheikhlou Z, Tartibian B, Rahmati-Yamchi M. [The effect of 12 weeks of aerobic exercise intervention on bone mineral density, expression of lymphocyte alkaline phosphatase gene and bone turnover markers in overweight postmenopausal women: A randomized controlled trial (Persian)]. Journal of Exercise & Organ Cross Talk. 2021; 1(2):66-76. [DOI:10.22034/JEOCT.2021.297932.1012]
22.Ha MS, Yook JS, Lee M, Suwabe K, Jeong WM, Kwak JJ, et al. Exercise training and burdock root (Arctium lappa L.) extract independently improve abdominal obesity and sex hormones in elderly women with metabolic syndrome. Scientific Reports. 2021; 11(1):5175. [DOI:10.1038/s41598-021-84301-x]
23.Naderifar H, Mohammad khani Gangeh M, Mehri F, Shamloo Kazemi S. [Effects of high intensity interval training and consumption of matcha green tea on malondialdehyde and glutathione peroxidase levels in women (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2022; 32(212):42-53. [Link]
24.Shamlou Kazemi S, Heidarianpour A, Shokri E. Effect of resistance training and high-intensity interval training on metabolic parameters and serum level of Sirtuin1 in postmenopausal women with metabolic syndrome: a randomized controlled trial. Lipids in Health and Disease. 2023; 22(1):177. [DOI:10.1186/s12944-023-01940-x]
25.Mir E, Attarzadeh Hosseini SR, Mir Saeedi M, Hejazi K. [The effects of eight weeks selected combined exercises on humoral immune and hematological index in inactive older men (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2016; 11(1):20-9. [DOI:10.21859/sija-110120]
26.Ebrahimnia M, Hosseini KSA, Haghighi AH. [The effect of three combined training method (Aerobic And Resistance) with and without vascular occlusion on some indices of hypertrophy in elderly women (Persian)]. Journal of Neyshabur University of Medical Sciences. 2019; 7(1):82-97. [Link]
27.Dalirani M, Gaeini AA, Kordi M. [Interaction of vitamin D and calcium with high intensity circuit training on BDNF and fat percentage of overweight elderly (Persian)]. Journal of Sport Biosciences. 2022; 15(1):5-20. [DOI: 10.22059/jsb.2022.339399.1517]
28.Delshad A, Dashti MS, Talashan F, Mahramifar M. [Comparison of aerobic and combined (resistance-aerobic) training on changes in angiogenesis, alkanin phosphatase and CRP as risk factors for cardiovascular disease in elderly men (Persian)]. Feyz Medical Sciences Journal. 2022; 26(3):311-9. [DOI:10.48307/FMSJ.2022.26.3.311]
29.Sunarya AM, Pramudianti M, Hadisuparto Y. The Correlation between total alkaline phosphatase and osteocalcin levels in systemic lupus erythematosus patients. Indonesian Journal of Clinical Pathology And Medical Laboratory. 2022; 28(3):238-43. [DOI:10.24293/ijcpml.v28i3.1668]
30.Azimi-Shomali S, Farshbaf-Khalili A, Eslamian F, Dolatkhah N, Ghassab-Abdollahi N. The relationship between usual daily physical activity with serum markers related to bone metabolism and demographic characteristics in postmenopausal women aged 50-65 years. Journal of Physical Activity and Health. 2022; 19(6):417-24. [DOI:10.1123/jpah.2021-0495]
31.Tartibian B, Fasihi L, Eslami R. [Correlation between serum calcium, phosphorus, and alkaline phosphatase indices with lumbar bone mineral density in active and inactive postmenopausal women (Persian)]. Journal of Arak University of Medical Sciences. 2022; 25(1):120-33. [DOI:10.32598/jams.25.1.6701.1]
32.Lu M, Li M, Yi L, Li F, Feng L, Ji T, et al. Effects of 8-week high-intensity interval training and moderate-intensity continuous training on bone metabolism in sedentary young females. Journal of Exercise Science & Fitness. 2022; 20(2):77-83. [DOI:10.1016/j.jesf.2022.01.001]
33.Copatti SL, Bonorino SL, da Costa Copatti A, Saretto CB, Grossl FS, Da Silva-Grigoletto ME, et al. Acute effects of the resistance exercise associated with different blood flow restriction pressures on bone remodeling biomarkers. Journal of Exercise Science & Fitness. 2022; 20(2):155-60. [DOI:10.1016/j.jesf.2022.02.005]
34.Park H, Kim KJ, Komatsu T, Park SK, Mutoh Y. Effect of combined exercise training on bone, body balance, and gait ability: a randomized controlled study in community-dwelling elderly women. Journal of Bone and Mineral Metabolism. 2008; 26:254-9. [DOI:10.1007/s00774-007-0819-z]
35.De Martinis M, Allegra A, Sirufo MM, Tonacci A, Pioggia G, Raggiunti M, et al. Vitamin D deficiency, osteoporosis and effect on autoimmune diseases and hematopoiesis: A review. International Journal of Molecular Sciences. 2021; 22(16):8855. [DOI:10.3390/ijms22168855]
36.Liu C, Kuang X, Li K, Guo X, Deng Q, Li D. Effects of combined calcium and vitamin D supplementation on osteoporosis in postmenopausal women: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Food & Function. 2020; 11(12):10817-27. [DOI:10.1039/D0FO00787K]
37.Brech GC, Machado-Lima A, Bastos MF, de Jesus Bonifácio W, Peterson MD, Takayama L, et al. Vitamin D supplementation associated with 12-weeks multimodal training in older women with low bone mineral density: A randomized double-blind placebo-controlled trial. Experimental Gerontology. 2021; 146:111211. [DOI:10.1016/j.exger.2020.111211] [PMID]
38.Kerksick CM, Roberts MD, Campbell BI, Galbreath MM, Taylor LW, Wilborn CD, et al. Differential impact of calcium and vitamin D on body composition changes in post-menopausal women following a restricted energy diet and exercise program. Nutrients. 2020; 12(3):713. [DOI:10.3390/nu12030713]
39.Kahwati LC, LeBlanc E, Weber RP, Giger K, Clark R, Suvada K, et al. Screening for vitamin D deficiency in adults: Updated evidence report and systematic review for the US preventive services task force. JAMA. 2021; 325(14):1443-63. [DOI:10.1001/jama.2020.26498]
40.Vaisi-Raygani A, Mohammadi M, Jalali R, Ghobadi A, Salari N. The prevalence of obesity in older adults in Iran: A systematic review and meta-analysis. BMC Geriatrics. 2019; 19(1):1-9. [DOI:10.1186/s12877-019-1396-4]
41.Gupta G, Wadhwa R, Pandey P, Singh SK, Gulati M, Sajita S, et al. Obesity and diabetes: Pathophysiology of obesity-induced hyperglycemia and insulin resistance. In: Tappia PS, Ramjiawan B, Dhalla DS, editors. Pathophysiology of obesity-induced health complications. Berlin: Springer; 2020. [DOI:10.1007/978-3-030-35358-2_5]
42.Mir E. [Changes in chemerin serum level and insulin resistance index in elderly men after eight weeks combined training (aerobic-resistance) (Persian)]. Studies in Medical Sciences. 2018; 29(9):651-9. [Link]
43.Reidy PT, Mahmassani ZS, McKenzie AI, Petrocelli JJ, Summers SA, Drummond MJ. Influence of exercise training on skeletal muscle insulin resistance in aging: Spotlight on muscle ceramides. International Journal of Molecular Sciences. 2020; 21(4):1514. [DOI:10.3390/ijms21041514]
44.Kazemi SS, Heidarianpour A, Naddaf H, Mehri F, Naderifar H. [Effect of combined exercise training and curcumin supplementation on metabolic indices and serum levels of sirtuin 1 in men with metabolic syndrome (Persian)]. Avicenna Journal of Clinical Medicine. 2023; 30(1):21-9. [DOI:10.32592/ajcm.30.1.21]
45.Marson EC, Delevatti RS, Prado AKG, Netto N, Kruel LFM. Effects of aerobic, resistance, and combined exercise training on insulin resistance markers in overweight or obese children and adolescents: A systematic review and meta-analysis. Preventive Medicine. 2016; 93:211-8. [DOI:10.1016/j.ypmed.2016.10.020]
46.Khoramjah M, Khorshidi D, Karimi M. [Effect of moderate-intensity aerobic training on some hormonal and metabolic factors associated with breast cancer in overweight postmenopausal women (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(1):74-83. [DOI:10.32598/sija.13.10.450]
47.Ostovar A, Fereidooni Z, Ansari A, Haerinejad M, Darabi H, Raeisi A, et al. [The prevalence of hyperlipidemia among older people, Bushehr Elderly Health (BEH) program (Persian)]. Iranian South Medical Journal. 2017; 20(4):399-415. [Link]
48.Shamlou Kazemi S, Heidarianpour A. [The effect of eight weeks’ circuit resistance training and moderate intensity continuous training on metabolic indices and sirtuin1 serum level in women with metabolic syndrome (Persian)]. Iranian Journal of Diabetes and Metabolism. 2023; 23(3):168-78. [Link]
49.Ha CH, So WY. Effects of combined exercise training on body composition and metabolic syndrome factors. Iranian Journal of Public Health. 2012; 41(8):20-6. [PMID] [PMCID]
2.Rashedi V, Ebrahimi B, Sharif Mohseni M, Hosseini M. Death anxiety and life expectancy among older adults in Iran. Journal of Caring Sciences. 2020; 9(3):168-72. [DOI:10.34172/jcs.2020.025] [PMID]
3.Zoraqi MR, Yazdi AB, Khajei R, Rashidlamir A. [Effect of eight weeks of resistance training with limitation of blood flowing on insulin-1 factor, agerin C cerpinal perpetrate and elderly composition (Persian)]. Journal of Safety Promotion and Injury Prevention. 2021; 9(2):1-13. [Link]
4.Okazaki T, Ebihara S, Mori T, Izumi S, Ebihara T. Association between sarcopenia and pneumonia in older people. Geriatrics & Gerontology International. 2020; 20(1):7-13. [DOI:10.1111/ggi.13839]
5.Li G, Lv Y, Su Q, You Q, Yu L. The effect of aerobic exercise on pulse wave velocity in middle-aged and elderly people: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Frontiers in Cardiovascular Medicine. 2022; 9:960096. [DOI:10.3389/fcvm.2022.960096]
6.Pakzad B, Parsaei G, Karimi J. [Evaluation of frequency pattern of risk factors for decreased bone mineral density in postmenopausal women referred to the bone mineral density assessment center of Al-Zahra hospital in Isfahan during years 2018 and 2019 (Persian)]. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2022; 30(7):5024-31. [DOI:10.18502/ssu.v30i7.10749]
7.de Oliveira LdSSCB, Souza EC, Rodrigues RAS, Fett CA, Piva AB. The effects of physical activity on anxiety, depression, and quality of life in elderly people living in the community. Trends in Psychiatry and Psychotherapy. 2019; 41:36-42. [DOI:10.1590/2237-6089-2017-0129]
8.Zhao H, He Z, Yun H, Wang R, Liu C. A meta-analysis of the effects of different exercise modes on inflammatory response in the elderly. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2022; 19(16):10451. [DOI:10.3390/ijerph191610451]
9.Vechin FC, Libardi CA, Conceição MS, Damas FR, Lixandrão ME, Berton RP, et al. Comparisons between low-intensity resistance training with blood flow restriction and high-intensity resistance training on quadriceps muscle mass and strength in elderly. The Journal of Strength & Conditioning Research. 2015; 29(4):1071-6. [DOI:10.1519/JSC.0000000000000703]
10.Karabulut M, Abe T, Sato Y, Bemben MG. The effects of low-intensity resistance training with vascular restriction on leg muscle strength in older men. European Journal of Applied Physiology. 2010; 108(1):147-55. [DOI:10.1007/s00421-009-1204-5] [PMID]
11.de Oliveira LF, de Azevedo LG, da Mota Santana J, de Sales LPC, Pereira-Santos M. Obesity and overweight decreases the effect of vitamin D supplementation in adults: systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Reviews in Endocrine & Metabolic Disorders. 2020; 21(1):67-76. [DOI:10.1007/s11154-019-09527-7] [PMID]
12.Sandoughi M, Kaykhaei MA. [Evaluation and treatment of vitamin D deficiency in Iranian adults: A narrative review (Persian)]. Iranian Journal of Endocrinology and Metabolism. 2021; 23(1):60-71. [Link]
13.Uchitomi R, Oyabu M, Kamei Y. Vitamin D and sarcopenia: potential of vitamin D supplementation in sarcopenia prevention and treatment. Nutrients. 2020; 12(10):3189. [DOI:10.3390/nu12103189]
14.El Hajj C, Fares S, Chardigny JM, Boirie Y, Walrand S. Vitamin D supplementation and muscle strength in pre-sarcopenic elderly Lebanese people: A randomized controlled trial. Archives of Osteoporosis. 2018; 14(1):4. [DOI:10.1007/s11657-018-0553-2] [PMID]
15.Chen Z, Xie L, Xu J, Lin X, Ye J, Shao R, et al. Changes in alkaline phosphatase, calcium, C-reactive protein, D-dimer, phosphorus and hemoglobin in elderly osteoporotic hip fracture patients. Palliative Medicine. 2021; 10(2):1079-88. [DOI:10.21037/apm-20-218]
16.Rai AD, Sherpa ML, Singh A, Thejaswi S, Bhutia RD. Bone alkaline phosphatase and urine hydroxyproline assay in pre and postmenopausal women in the state of sikkim and its correlation with bone mineral density. Journal of Mid-life Health. 2021; 12(4):304. [DOI:10.4103/jmh.jmh_73_21]
17.Gupta N, Agarwal A, Jindal R, Santhosh S. Estimating vitamin D threshold for the Indian population: Delving into the actual disease burden. Medical Journal Armed Forces India. 2022; 79(Supplement 1):S224-9. [DOI:10.1016/j.mjafi.2022.08.001]
18.Beckwée D, Delaere A, Aelbrecht S, Baert V, Beaudart C, Bruyere O, et al. Exercise interventions for the prevention and treatment of sarcopenia. A systematic umbrella review. The Journal of Nutrition, Health & Aging. 2019; 23(6):494-502. [DOI:10.1007/s12603-019-1196-8]
19.Bischoff-Ferrari HA, Vellas B, Rizzoli R, Kressig RW, Da Silva JA, Blauth M, et al. Effect of vitamin D supplementation, omega-3 fatty acid supplementation, or a strength-training exercise program on clinical outcomes in older adults. The do-health randomized clinical trial. JAMA. 2020; 324(18):1855-68. [DOI:10.1001/jama.2020.16909]
20.Eskandari RE, Homaee HM, Moradi L. [Effect of eight weeks aerobic exercise and vitamin-D supplementation on osteocalcin and alkaline phosphatase gene expression in male rats poisoned with hydrogen peroxide (Persian)]. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences. 2021; 29(7):3931-42. [DOI:10.18502/ssu.v29i7.7267]
21.Malandish A, Sheikhlou Z, Tartibian B, Rahmati-Yamchi M. [The effect of 12 weeks of aerobic exercise intervention on bone mineral density, expression of lymphocyte alkaline phosphatase gene and bone turnover markers in overweight postmenopausal women: A randomized controlled trial (Persian)]. Journal of Exercise & Organ Cross Talk. 2021; 1(2):66-76. [DOI:10.22034/JEOCT.2021.297932.1012]
22.Ha MS, Yook JS, Lee M, Suwabe K, Jeong WM, Kwak JJ, et al. Exercise training and burdock root (Arctium lappa L.) extract independently improve abdominal obesity and sex hormones in elderly women with metabolic syndrome. Scientific Reports. 2021; 11(1):5175. [DOI:10.1038/s41598-021-84301-x]
23.Naderifar H, Mohammad khani Gangeh M, Mehri F, Shamloo Kazemi S. [Effects of high intensity interval training and consumption of matcha green tea on malondialdehyde and glutathione peroxidase levels in women (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2022; 32(212):42-53. [Link]
24.Shamlou Kazemi S, Heidarianpour A, Shokri E. Effect of resistance training and high-intensity interval training on metabolic parameters and serum level of Sirtuin1 in postmenopausal women with metabolic syndrome: a randomized controlled trial. Lipids in Health and Disease. 2023; 22(1):177. [DOI:10.1186/s12944-023-01940-x]
25.Mir E, Attarzadeh Hosseini SR, Mir Saeedi M, Hejazi K. [The effects of eight weeks selected combined exercises on humoral immune and hematological index in inactive older men (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2016; 11(1):20-9. [DOI:10.21859/sija-110120]
26.Ebrahimnia M, Hosseini KSA, Haghighi AH. [The effect of three combined training method (Aerobic And Resistance) with and without vascular occlusion on some indices of hypertrophy in elderly women (Persian)]. Journal of Neyshabur University of Medical Sciences. 2019; 7(1):82-97. [Link]
27.Dalirani M, Gaeini AA, Kordi M. [Interaction of vitamin D and calcium with high intensity circuit training on BDNF and fat percentage of overweight elderly (Persian)]. Journal of Sport Biosciences. 2022; 15(1):5-20. [DOI: 10.22059/jsb.2022.339399.1517]
28.Delshad A, Dashti MS, Talashan F, Mahramifar M. [Comparison of aerobic and combined (resistance-aerobic) training on changes in angiogenesis, alkanin phosphatase and CRP as risk factors for cardiovascular disease in elderly men (Persian)]. Feyz Medical Sciences Journal. 2022; 26(3):311-9. [DOI:10.48307/FMSJ.2022.26.3.311]
29.Sunarya AM, Pramudianti M, Hadisuparto Y. The Correlation between total alkaline phosphatase and osteocalcin levels in systemic lupus erythematosus patients. Indonesian Journal of Clinical Pathology And Medical Laboratory. 2022; 28(3):238-43. [DOI:10.24293/ijcpml.v28i3.1668]
30.Azimi-Shomali S, Farshbaf-Khalili A, Eslamian F, Dolatkhah N, Ghassab-Abdollahi N. The relationship between usual daily physical activity with serum markers related to bone metabolism and demographic characteristics in postmenopausal women aged 50-65 years. Journal of Physical Activity and Health. 2022; 19(6):417-24. [DOI:10.1123/jpah.2021-0495]
31.Tartibian B, Fasihi L, Eslami R. [Correlation between serum calcium, phosphorus, and alkaline phosphatase indices with lumbar bone mineral density in active and inactive postmenopausal women (Persian)]. Journal of Arak University of Medical Sciences. 2022; 25(1):120-33. [DOI:10.32598/jams.25.1.6701.1]
32.Lu M, Li M, Yi L, Li F, Feng L, Ji T, et al. Effects of 8-week high-intensity interval training and moderate-intensity continuous training on bone metabolism in sedentary young females. Journal of Exercise Science & Fitness. 2022; 20(2):77-83. [DOI:10.1016/j.jesf.2022.01.001]
33.Copatti SL, Bonorino SL, da Costa Copatti A, Saretto CB, Grossl FS, Da Silva-Grigoletto ME, et al. Acute effects of the resistance exercise associated with different blood flow restriction pressures on bone remodeling biomarkers. Journal of Exercise Science & Fitness. 2022; 20(2):155-60. [DOI:10.1016/j.jesf.2022.02.005]
34.Park H, Kim KJ, Komatsu T, Park SK, Mutoh Y. Effect of combined exercise training on bone, body balance, and gait ability: a randomized controlled study in community-dwelling elderly women. Journal of Bone and Mineral Metabolism. 2008; 26:254-9. [DOI:10.1007/s00774-007-0819-z]
35.De Martinis M, Allegra A, Sirufo MM, Tonacci A, Pioggia G, Raggiunti M, et al. Vitamin D deficiency, osteoporosis and effect on autoimmune diseases and hematopoiesis: A review. International Journal of Molecular Sciences. 2021; 22(16):8855. [DOI:10.3390/ijms22168855]
36.Liu C, Kuang X, Li K, Guo X, Deng Q, Li D. Effects of combined calcium and vitamin D supplementation on osteoporosis in postmenopausal women: A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. Food & Function. 2020; 11(12):10817-27. [DOI:10.1039/D0FO00787K]
37.Brech GC, Machado-Lima A, Bastos MF, de Jesus Bonifácio W, Peterson MD, Takayama L, et al. Vitamin D supplementation associated with 12-weeks multimodal training in older women with low bone mineral density: A randomized double-blind placebo-controlled trial. Experimental Gerontology. 2021; 146:111211. [DOI:10.1016/j.exger.2020.111211] [PMID]
38.Kerksick CM, Roberts MD, Campbell BI, Galbreath MM, Taylor LW, Wilborn CD, et al. Differential impact of calcium and vitamin D on body composition changes in post-menopausal women following a restricted energy diet and exercise program. Nutrients. 2020; 12(3):713. [DOI:10.3390/nu12030713]
39.Kahwati LC, LeBlanc E, Weber RP, Giger K, Clark R, Suvada K, et al. Screening for vitamin D deficiency in adults: Updated evidence report and systematic review for the US preventive services task force. JAMA. 2021; 325(14):1443-63. [DOI:10.1001/jama.2020.26498]
40.Vaisi-Raygani A, Mohammadi M, Jalali R, Ghobadi A, Salari N. The prevalence of obesity in older adults in Iran: A systematic review and meta-analysis. BMC Geriatrics. 2019; 19(1):1-9. [DOI:10.1186/s12877-019-1396-4]
41.Gupta G, Wadhwa R, Pandey P, Singh SK, Gulati M, Sajita S, et al. Obesity and diabetes: Pathophysiology of obesity-induced hyperglycemia and insulin resistance. In: Tappia PS, Ramjiawan B, Dhalla DS, editors. Pathophysiology of obesity-induced health complications. Berlin: Springer; 2020. [DOI:10.1007/978-3-030-35358-2_5]
42.Mir E. [Changes in chemerin serum level and insulin resistance index in elderly men after eight weeks combined training (aerobic-resistance) (Persian)]. Studies in Medical Sciences. 2018; 29(9):651-9. [Link]
43.Reidy PT, Mahmassani ZS, McKenzie AI, Petrocelli JJ, Summers SA, Drummond MJ. Influence of exercise training on skeletal muscle insulin resistance in aging: Spotlight on muscle ceramides. International Journal of Molecular Sciences. 2020; 21(4):1514. [DOI:10.3390/ijms21041514]
44.Kazemi SS, Heidarianpour A, Naddaf H, Mehri F, Naderifar H. [Effect of combined exercise training and curcumin supplementation on metabolic indices and serum levels of sirtuin 1 in men with metabolic syndrome (Persian)]. Avicenna Journal of Clinical Medicine. 2023; 30(1):21-9. [DOI:10.32592/ajcm.30.1.21]
45.Marson EC, Delevatti RS, Prado AKG, Netto N, Kruel LFM. Effects of aerobic, resistance, and combined exercise training on insulin resistance markers in overweight or obese children and adolescents: A systematic review and meta-analysis. Preventive Medicine. 2016; 93:211-8. [DOI:10.1016/j.ypmed.2016.10.020]
46.Khoramjah M, Khorshidi D, Karimi M. [Effect of moderate-intensity aerobic training on some hormonal and metabolic factors associated with breast cancer in overweight postmenopausal women (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2019; 14(1):74-83. [DOI:10.32598/sija.13.10.450]
47.Ostovar A, Fereidooni Z, Ansari A, Haerinejad M, Darabi H, Raeisi A, et al. [The prevalence of hyperlipidemia among older people, Bushehr Elderly Health (BEH) program (Persian)]. Iranian South Medical Journal. 2017; 20(4):399-415. [Link]
48.Shamlou Kazemi S, Heidarianpour A. [The effect of eight weeks’ circuit resistance training and moderate intensity continuous training on metabolic indices and sirtuin1 serum level in women with metabolic syndrome (Persian)]. Iranian Journal of Diabetes and Metabolism. 2023; 23(3):168-78. [Link]
49.Ha CH, So WY. Effects of combined exercise training on body composition and metabolic syndrome factors. Iranian Journal of Public Health. 2012; 41(8):20-6. [PMID] [PMCID]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
تمامی آثار نشریه سالمند: مجله سالمندی ایران تحت مجوز Creative Commons
Attribution-NonCommercial 4.0 هستند.
تماس با ما
تلفن دفتر نشریه:
تلفن مستقیم:02171732827(تماس فقط روزهای شنبه، یکشنبه و سه شنبه ساعت 10 الی 12) 021221800- داخلی 2827
ایمیل: salmand2010@gmail.com
تلفن ناشر : 02145355000 - 02145355555
