اهداف: در سالیان اخیر روند سپردن سالمندان به آسایشگاه‌ها سیر صعودی داشته و آم‍اده‌س‍ازی‌ ف‍ض‍ایی‌‌ ک‍ه‌ پ‍اس‍خ‌گوی‌ ن‍ی‍ازه‍ای‌ ف‍ی‍زی‍ک‍ی‌، روان‌ش‍ن‍اخ‍ت‍ی‌، اج‍ت‍ماع‍ی‌ و م‍ع‍ن‍وی آنان باشد، ض‍رورت‌ پیدا کرده است. طراحی فراگیر به تولید محصولات یا ایجاد محیطی اطلاق می‌شود که در آن حداکثر امکان دسترسی برای همه افراد، اعم از سالمند و معلول، فراهم باشد. هدف این پژوهش تعیین وضعیت رعایت طراحی فراگیر آسایشگاه‌های سالمندان شهر تهران بود.
مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی و جامعه پژوهش شامل تمامی آسایشگاه‌های سالمندان زیرپوشش بهزیستی شهر تهران در سال 1394 بود و برای انتخاب نمونه‌ها از روش نمونه‌گیری تمام‌شماری استفاده شد. اطلاعات با استفاده از چک‌لیست ارزیابی تناسب فیزیکی آسایشگاه سالمندان جمع‌آوری شد که شامل 12 خُرده‌مقیاس و 70 سؤال بود. روایی صوری و محتوایی این چک‌لیست قبلاً در مطالعه دیگری بررسی و تأیید شده بود. به‌منظور تجزیه‌وتحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و بررسی شاخص‌های مرکزی استفاده شد.
یافته‌ها: در بیشتر آسایشگاه‌ها وضعیت طراحی فراگیر به‌تفکیک تأمین ویژگی‌های کلی از نظر آشپزخانه (7/85درصد)، اتاق مدیریت (7/85درصد)، رختشوی‌خانه (9/92درصد)، وسایل گرمایشی و سرمایی (4/96درصد) از وضعیت مطلوبی برخوردار بود. این در حالی بود که تنها حدود یک‌سوم از آسایشگاه‌ها وسایل اطفای حریق داشتند. همچنین از نظر وجود نمازخانه و کتابخانه دردسترس و نیز از نظر وضعیت اتاق استراحت کارکنان بیشتر آنها وضعیت مطلوبی نداشتند. همچنین در اکثر آسایشگاه‌ها وضعیت طراحی فراگیر به‌تفکیک رعایت شاخص‌های تعریف‌شده در زیرمجموعه‌های آسایشگاه، از نظر طراحی فراگیر ورودی اصلی، اتاق درمان و توانبخشی و تا حدودی سرویس بهداشتی وضعیت مناسبی داشتند. بااین‌حال در بیشتر آنها اتاق نشیمن و سالن غذاخوری از نظر طراحی فراگیر وضعیت مطلوبی نداشتند.
نتیجه‌گیری: یافته‌های این پژوهش نشان داد که اکثر آسایشگاه‌های سالمندان شهر تهران، براساس پرسش‌نامه تناسب فیزیکی آسایشگاه سالمندان، از اصول طراحی فراگیر تبعیت نمی‌کنند؛ بنابراین توصیه می‌شود ارگان‌های مسئول از طریق تدوین آیین‌نامه‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و سیاست‌گذاری‌های دقیق‌تر در زمینه رعایت اصول طراحی فراگیر در محیط آسایشگاه‌ها، شرایطی فراهم کنند که امکان پاسخ‌دهی مناسب‌تر به نیازهای سالمندان فراهم شود.