مقدمه 
سالمندی بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشر است که ناشی از حرکت و تکامل انسان حول محور زمان است [1]. درواقع، سالمندی یک سیر و روند بیولوژیک است که از دهه سوم عمر شروع می‌شود و به‌تدریج فعالیت‌های جسمی، ذهنی، اجتماعی و به طور کلی عملکردی فرد را محدود می‌کند [1]. در سال‌های اخیر بهبود سبک زندگی، ارتقای بهداشت و پیشرفت دانش پزشکی از جمله عواملی بوده‌اند که باعث افزایش امید به زندگی در جوامع و نهایتاً سالمندی جمعیت شده‌اند [2]. در طول تاریخ، جمعیت جهان همواره جوان و با میانگین سنی 20 سال بوده است. اما در نسل کنونی، متوسط سن جهان دو برابر شده و از 22 سال در سال 1975 به بیش از 40 سال تا سال 2050 خواهد رسید و برای اولین‌بار در طول تاریخ، جمعیت سالمندان از جوانان پیشی خواهد گرفت [3]. 
این روند افزایش سالخوردگی جمعیت هم در کشورهای توسعه‌یافته و هم در کشورهای در حال توسعه پدیده‌ای مشترک است، اما سرعت آن، کاملاً متفاوت است؛ برای مثال در فرانسه 115 سال زمان نیاز است تا جمعیت سالمندی از 7 درصد به 14 درصد برسد، در حالی که همین دو برابر‌شدن جمعیت سالمندی در کشورهای در حال توسعه‌ای همچون ایران، برزیل و چین در طول دو تا سه دهه رخ خواهد داد [4]. بر اساس پیش‌بینی‌های رسمی سازمان‌های بین‌المللی، ایران به عنوان یک کشور در حال توسعه در حال نزدیک‌شدن به پیری جمعیت است [5] . سازمان ملل در گزارش سال 2012 هشدار داده است ایران در کنار کشورهای مغولستان و کوبا سریع‌ترین تحولات جمعیتی را تجربه خواهد کرد. بنابراین نیاز است هرچه سریع‌تر اقدامات پیش‌دستانه برای رویارویی با این پدیده انجام شود [6، 7]. پدیدهی سالخوردگی در ایران، با سیاست کنترل جمعیت در دهه 40 باعث کاهش نرخ رشد زادوولد شد [8]. 
اما کمی بعدتر به دلیل طولانی‌شدن جنگ ایران و عراق و نیاز به نیروی جوان و کارآمد برنامه تنظیم خانواده کنار گذاشته شد و رشد انفجارگونه جمعیت در دهه 60 را رقم زد [9]. همین امر باعث شد در دهه 60 و 70 نیازهای گروه سنی کودک و نوجوان (تغذیه، ایمن‌سازی، بهداشت و مدرسه) نقش پررنگی را در برنامه‌ریزی‌های کلان کشوری داشته باشد و از دهه80 نیز دغدغه اصلی دولتمردان و سیاست‌گذاران تأمین نیازهای جوانان (اشتغال، مسکن، ازدواج) باشد [10]. 
درنتیجه، رسیدگی به امور سالمندان به حاشیه رانده شد و با وجود تأکید فراوان آموزه‌های دینی و فرهنگ ملی ایران بر تکریم سالمندان، این موضوع در سیاست‌های کشور لحاظ نشد. شواهد نشان می‌دهد علیرغم نیازهای فزاینده این گروه سنی به خدمات سلامت، توجه مستقیم اندکی به تأثیر پدیده سالمندی جمعیت بر تهیه و تدارک خدمات سلامت معطوف شده است [11]. در سال 1385 بیشترین درصد سالمند مربوط به استان‌های سمنان، گیلان، خراسان جنوبی و مرکزی بوده است [12]. سرشماری ملی نفوس و مسکن ایران در سال 1395‌، جمعیت سالمندی ایران را 9/7 درصد اعلام کرده است [13]. مرکز آمار ایران در سال 1395 درصد جمعیت سالمند ایران را 27/9 اعلام کرده است [13]. 
 نتایج مطالعات مختلف در دنیا نشان داده است وضعیت تغذیه‌ای، نقش برجسته‌ای درسلامت و بیماری افراد مسن‌تر از 60 سال دارد. در افراد سالمند به علت وجود انواع بیماری، ناتوانی جسمی و ناتوانی در جویدن، مصرف زیاد دارو، انزوای اجتماعی و کاهش درآمد، خطر دریافت رژیم ناکافی افزایش می‌یابد. این عوامل باعث می‌شود وضعیت جسمی بدن تحلیل رود و شخص مستعد بیماری‌های شدیدتر و درنهایت نیازمند بستری در بیمارستان شود. مطالعات متعدد نشان داده‌اند سوء‌تغذیه عاملی مستقل در بستری سالمندان در بیمارستان است [17-14]. 
به طور کلی سوء‌تغذیه، عاملی خطرساز برای بسیاری از اختلالات بالینی است که با وجود شایع‌بودن در سالمندان، معمولاً تشخیص داده نشده و درمان هم نمی‌شود . تعیین وضعیت سوءتغذیه، نشانگر خوبی برای ارزیابی سلامت به شمار می‌رود [18]. با این حال شناسـایی سوء‌تغذیه در جامعه سالمندان آسان نیست، چراکه سوء‌تغذیه مشکلی چند‌عاملی است و شناخته‌شده نیست [19]. البته ارزیابی وضعیت تغذیه سالمندان نیز به دلیل ناتوانی جسمانی آنان مشکل‌تر است [20]. در هر حال شناسایی به‌موقع سوء‌تغذیه و مداخلات پیشگیرانه از جنبه‌های مهم در بهداشت سالمندی است [21]. طبق بعضی از گزارشات، بیش از 50 درصد سالمندانی که در بیمارستان‌ها و مؤسسات نگهداری از سالمندان زندگی می‌کنند دچار درجاتی از سوءتغذیه هستند [22].
در تحقیقی، به ترتیب 49/60 و 5/8 درصد سالمندان خانه سالمندان ارومیه و شهر کاشان دچار سوءتغذیه بودند و 36/68، 68/3 درصد در معرض سوءتغذیه قرار داشتند [23، 24]. همچنین، علی‌آبادی عواملی نظیر جنس، درآمد و ابتلای به بیماری را ازعوامل مؤثر در وضعیت تغذیه دانسته است [25]. گویگیز در مقاله‌ای مروری در سال 2006 بیان کرد با جمع‌بندی 79 تحقیق مرتبط با سالمندان، ابتلا به سوءتغذیه بین 1 تا 74 درصد سالمندان و خطر ابتلا به سوءتغذیه بین 8 تا 87 درصد سالمندان وجود دارد. به علت روش‌های مختلف برآورد شیوع سوء‌تغذیه، شیوع آن بر حسب نوع و کیفیت تغذیه و مراقبت‌های بهداشتی‌درمانی بین 10 تا 85 درصد در گروه‌های مختلف سنی سالمندی در سراسر جهان تخمین زده شده است [26]. با توجه اهمیت سوء‌تغذیه و عواقب ناشی از آن در سالمندان و درصد بالای سالمندان در استان سمنان.همچنین نیاز به افزایش مراکز نگهداری سالمندی و کمبود مطالعات گزارش‌شده در این‌باره و نیاز به تحقیقات بیشتر با روش‌شناسی‌های متفاوت لزوم انجام این مطالعه احساس شد.
روش مطالعه
این پژوهش یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی‌تحلیلی است که با هدف تعیین وضعیت تغذیه سالمندان ساکن در خانه‌های سالمندان دو شهرستان شاهرود و دامغان در سال 1396 انجام شده است. برای گردآوری اطلاعات لازم از پرسش‌نامه‌های استاندارد ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای و بررسی اطلاعات جمعیت‌شناختی استفاده شد. ضمناً اندازه‌گیری آنتروپومتری نیز از سوی محقق انجام شد. 
روش نمونه‌گیری به صورت سرشماری در دو خانه سالمندان شهر دامغان و شاهرود که تنها مراکز نگهداری سالمندان آن شهرها هستند، انجام شد. کل سالمندان ساکن در این دو مرکز 129 نفر هستند. انجام‌ندادن عمل جراحی روی دستگاه گوارش طی شش ماه گذشته، فقدان مشکلات ثابت‌شده ذهنی، ابتلا‌نداشتن به دمانس با تشخیص متخصص روان‌پزشکی، نداشتن محدودیت‌های جسمی و حرکتی مختل‌کننده فعالیت‌های روزمره و رضایت برای شرکت در مطالعه معیارهای ورود افراد به مطالعه حاضر بودند. پس از کسب موافقت سالمندان برای ورود به مطالعه، پرسش‌نامه‌ها برای آنان تکمیل و اندازه‌گیری آنتروپومتریک انجام شد. 
 در پرسش‌نامه اطلاعات جمعیت‌شناختی، متغیرهایی مانند سن، جنس، میزان تحصیلات، شغل قبلی، تعداد فرزندان، وضعیت تأهل، بُعد قبلی خانوار، مستمری بگیری و داشتن حقوق، مصرف دارو، مصرف سیگار و مواد دخانی، عوامل در ارتباط با سندرم متابولیک، دیابت، چربی خون، فشار خون، محاسبه وزن و قد و شاخص توده بدنی، انجام ورزش و فعالیت روزانه، نیاز به توان‌بخشی، بیماری‌های مرتبط با سالمندی (شامل آرتریت، استئوپرز، اختلالت حرکتی، ابتلا به بیماری‌های قلبی، مشکل ادراری، سوزش ادرار، اختلالات شنوایی، اختلالات بینایی)، استفاده از وسایل ارتباط جمعی و دیدن تلویزیون و غیره، مصرف شیر روزانه، استفاده از میان‌وعده غذایی و مصرف صبحانه بررسی شد. 
ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای یک پرسش‌نامه 18‌سؤالی و 30‌امتیازی است و شامل اندازه‌گیری‌های تن‌سنجی (شاخص توده بدنی و دور بازو و دور ساق پا) و دریافت مواد غذایی (تعداد وعده‌های غذایی، دریافت غذا و مایعات و مصرف گروه‌های غذایی)، ارزیابی کلی (شیوه زندگی، مصرف داروها، تحرک، وجود استرس حاد و وجود فراموشی یا افسردگی) و ارزیابی شخصی و نظر خود شخص درباره سلامت و تغذیه خویش است. با استفاده از این پرسش‌نامه، سوء‌تغذیه انرژی- پروتئین در سالمندان قابل شناسایی است. با توجه به امتیاز‌بندی پرسش‌نامه ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای، نمونه‌ها به سه گروه با تغذیه خوب، در معرض خــطر سوء‌تغذیه و مبتلا به سوء‌تغذیه تقسیم می‌شوند. 
اگر امتیاز کمتر از ١٧ باشد، حاکی از آن است که سالمند مبتلا به سوء‌تغذیه است، اگر امتیاز بین 17 تا 23/5 باشد، سالمند در معرض خطر سوء‌تغذیه قرار دارد و اگر امتیاز بین 24 تا 30 باشد سالمند وضعیت تغذیه‌ای خوبی دارد [21]. پرسش‌نامه ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای ابزاری ساده و سریع و استانداردی طلایی برای غربالگری سالمندان در زمینه سوءتغذیه است.
این پرسش‌نامه در مطالعات مختلفی برای ارزیابی وضعیت سوءتغذیه سالمندان استفاده و تأیید شده است. در ایران نیز این ابزار پس از استانداردسازی در جمعیت ایرانی مناسب تشخیص داده شده است. ضریب پایایی پرسش‌نامه ارزیابی مختصر تغذیه‌ای در مطالعه سکینه نوری و همکاران ارزیابی و بیش از 0/7 گزارش شد [23]. در این مطالعه، سنجش وزن با ترازوی پرتال با دقت 0/1کیلوگرم و با حداقل لباس و بدون کفش و سنجش قد، میانه دور بازو و محیط دور بازو و محیط دور ماهیچه پا با متر نواری غیرقابل ارتجاع با دقت 0/1کیلوگرم سانتی‌متر انجام شد. 
در محاسبه قد، تلاش شد در حد ممکن، قد در حالت ایستاده و مطابق استاندارد اندازه‌گیری شود و در موارد خاص که امکان سنجش ایستاده قد وجود نداشت، با محاسبه ارتفاع پاشنه تا زانو، قد محاسبه و ثبت شد. نمایه توده بدنی نیز از تقسیم وزن به کیلوگرم بر مجذور قد برحسب متر محاسبه شد. دور شکم از میانه آخرین دنده و کرست ایلیاک به موازات افق با دقت 0/1 اندازه‌گیری شد. 
سپس اطلاعات جمع‌آوری شده وارد نرم‌افزار SSPS شد و تحلیل و مقایسه در سطح معناداری 0/05 صورت گرفت. برای بررسی ارتباط بین عوامل جمعیت‌شناختی کمّی با وضعیت تغذیه‌ای سالمندان مطالعه‌شده، از آزمون تحلیل واریانس یک‌طرفه استفاده شد. برای بررسی ارتباط بین عوامل جمعیت‌شناختی کیفی با وضعیت تغذیه‌ای سالمندان مطالعه‌شده از آزمون خی دو و تست دقیق فیشر استفاده شد.
یافته‌ها
در این بررسی 129 سالمند شرکت داشتند که میانگین و انحراف معیار سنی افراد شرکت‌کننده 10/56±75/44 سال بوده است. 7/45 درصد از سالمندان مطالعه‌شده در خانه سالمندان شاهرود و 54/3 درصد در خانه سالمندان دامغان سکونت داشتند. جدول شماره 1 شامل اطلاعات جمعیت‌شناختی و رابطه آن‌ها با وضعیت تغذیه است.
 همان‌طور که در جدول‌های شماره 1 و 2 مشاهده می‌شود آزمون آماری کای دو ارتباط معنی‌داری بین وضعیت تغذیه با جنس (0/033=P)، سن (0/002=P)، نمایه توده بدنی (0/022=P)، حقوق‌بگیری با (0/029=P)، ابتلا به آرتریت (0/004=P)، اختلالات حرکتی (0/001=P)، مشکلات ادراری (0/003=P)، استفاده از وسایل ارتباط جمعی (0/001=P) و مصرف سیگار (0/022=P) را نشان داد.
از نظر وضعیت تغذیه‌ای، 22/5 درصد افراد مورد‌پژوهش دچار سوءتغذیه و 57/4 درصد در خطر ابتلا به سوءتغذیه و 20/2 درصد وضعیت تغذیه مناسبی نداشتند (جدول شماره 3).
بحث
وضعیت تغذیه یکی از مهم‌ترین ابعاد سلامت سالمندان محسوب می‌شود. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که درصد سالمندان در معرض سوء‌تغذیه و سوء‌تغذیه شدید در خانه سالمندان شهرهای دامغان و شاهرود در سطح بالایی قرار دارد که نیاز به توجه بیشتر در این گروه سنی است. در مطالعات مختلف، میزان‌های متفاوتی از سوء‌تغذیه در سالمندان ایران و جهان گزارش شده است؛ برای مثال در مطالعه علی‌آبادی و همکاران، 12 درصد از سالمندان تحت بررسی در شهر مشهد دچار سوء‌تغذیه و 45/3 درصد در معرض خطر سوء‌تغذیه بودند [25]. 

درمجموع وضعیت تغذیه سالمندان در مطالعه حاضر، نسبت به مطالعات افتخار اردبیلی (گرگان، 1393). معصومی و همکاران (1391)، در مطالعه سال 1387 افخمی و همکاران (آسایشگاه‌های تهران و شمیرانات)، مطالعه سونین سال 2004 در خانه‌های سالمندان فنلاند، مطالعه رویز و همکاران (گرانادای اسپانیا) سال 2003، توریز و همکاران در سال 2014 (مناطق شهری وروستایی فرانسه) و مطالعه بولوس و همکاران در سال 2013، وضعیت نامطلوب‌تری دارد [33-27]. اما نتایج اعلام‌شده در مطالعات نوری و همکاران در سال 2011، امیر کلالی در سال 2010 و علی‌آبادی در سال 2008، وضعیت مطلوب‌تری را نشان می‌دهد .[23، 25، 34]

درصد سوءتغذیه گزارش‌شده در مطالعه حاضر از نتایج مطالعه سال 1386 شریف‌زاده و همکاران (بیرجند) و رانهوف در سال 2005 وضعیت مناسب‌تری دارد و به نظر می‌رسد این موضوع مربوط به گروه تحت مطالعه شریف‌زاده (افراد تحت پوشش کمیته امداد) باشد[36 ،35]. بررسی سال 2002 چریستنسون‌ و همکاران روی سالمندانی که به‌تازگی در مرکز ویژه نگهداری سالمندان لینکوپینگ سوئد پذیرش شده بودند و نتایج ارزیابی تغذیه از خانه‌های سالمندان در روستاهای نپال توسط چیمری و همکاران در سال 2017 نشان می‌دهد وضع سوء‌تغذیه در کشور سوئد که جز کشورهای رده بالای ارائه خدمت سالمندی است، در سال 2002 مشابه کشور در حال توسعه نپال و هم‌راستا با نتایج ماست [37 ،22]. البته شرایط و سال بررسی می‌تواند نتیجه مذکور را درکشور سوئد توجیه کند. اصلاحات سیاست‌های اجتماعی سالمندان سوئد در سال 1999، در زمینه بهداشتی و پزشکی تغییرات عمده‌ای در این کشور به وجود آورده است [38].

 نتایج این بررسی نشان داد سوءتغذیه بین افراد مورد‌پژوهش وجود دارد و بیشترین میزان مربوط به ریسک ابتلا به سوءتغذیه است. با توجه به سند چشم‌انداز 1404 و آیین‌نامه تشکیل شورای ملی سالمندان، قانون برنامه اول توسعه (1372-1368) تا قانون برنامه پنجم توسعه (1394-1390)، احتمال بهبود وضع تغذیه به‌خصوص کاهش سوءتغذیه را می‌توان انتظار داشت. از نظر عوامل مؤثر بر وضع تغذیه، ارتباط معنی‌داری بین وضعیت تغذیه و جنس در سالمندان ملاحظه شد؛ به طوری که درصد زنان مبتلا به سوء‌تغذیه و در معرض خطر بیشتر است.

توکلی و همکاران در سال 2016 در مطالعه‌ای که درباره ناامنی غذایی و برخی عوامل خطر مرتبط با آن در زنان سالمند ایرانی، انجام دادند، گزارش کردند سطح نسبتاً بالای ناامنی غذایی در میان جمعیت این زنان در تهران باید برای سیاست‌گذاران و ارائه‌دهندگان خدمات بهداشتی و رفاهی نگران‌کننده باشد [39]. این نتایج با مطالعه ما همخوانی دارد. همچنین نتایج معصومی و همکاران رسیدگی به غذا در امنیت باید اولویت سیاست‌های غذایی و تغذیه ملی در این جمعیت آسیب‌پذیر با تعداد زنان بیشتر از مردان بود که با زنانه شدن جمعیت سالمندی مطابقت می‌کند[30].
بررسی روندهای نسبت جنسی در سنین بالای ۶۰ نشان می‌دهد به طور ‌کلی فرایند سالمندی جمعیت با مسئله زنانه‌شدن سالمندی همراه و همسو است که در مطالعه قربانی در سال 90 به آن اشاره شده است. بنابراین در بحث سیاست‌گذاری‌ها برای سالمندی جمعیت، توجه به میزان زنان سالمند، نوع نیازهای آن‌ها و مسائل بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی‌شان امری ضروری است. به عبارت روشن‌تر لحاظ‌کردن رویکردهای جنسیتی در سیاست‌گذاری مربوط به جمعیت سالمند ضروری و اجتناب‌ناپذیر است. [40]. همچنین در مطالعه مذکور بین عوامل جمعیت‌شناختی ارتباط معنی‌داری بین مصرف سیگار و داشتن درآمد و وضع تغذیه مشاهده شد که با نتایج مطالعه ما همسو است. 
رشد مصرف دخانیات و الکل نیز از دیگر روندهای اجتماعی شناسایی‌شده است. مطالعات نشان می‌دهد، بیشترین میزان مرگ مربوط ‌به استعمال دخانیات و الکل در بین سه گروه سنی، مربوط‌به گروه سنی 70 سال به بالاست. همچنین زیان ناشی از مصرف الکل نیز از مشکلات سلامتی تا معضلات اجتماعی، فیزیولوژیک و اقتصادی و سوانح و حوادث و خشونت‌ها گسترده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشترین مصرف الکل در کشور آمریکا صورت می‌گیرد. از شواهد امر چنین برمی‌آید که گروه‌های سالمند در مواجهه با مصرف دخانیات و الکل بیشترین بیماری و بار اقتصادی را به‌ دنبال خواهند داشت [41]. 
نتیجه‌گیری نهایی
 در پژوهش حاضر وضعیت تغذیه تعداد کمی از افراد مطلوب بود. به نظر می‌رسد آنچه امروز سالمندان خانه سالمندان از نظر وضع تغذیه و سلامت تجربه می‌کنند، با استاندارهای قابل قبول فاصله زیادی دارد و نیازمند برنامه‌ریزی و توجه جدی دستگاه‌های مربوطه به‌ویژه نظام سلامت است. از پیشنهادهای پژوهش می‌توان به این موارد اشاره کرد: 1. ارتقای سطح دانش و نگرش سالمندان و کارکنان خانه سالمندان درباره سبک صحیح تغذیه و زندگی به وسیله مداخلات آموزشی با استفاده از روش‌ها وتئوری‌های تغییر رفتار، برنامه‌ریزی به منظور افزایش میزان فعالیت بدنی سالمندان، به‌ویژه در زنان سالمند توسط نهادهای مرتبط، به‌کارگیری متخصص و کارشناس تغذیه به‌صورت تمام وقت برای نظارت بر برنامه تغذیه‌ای سالمندان در مدیریت خدمات غذایی و مشاوره تغذیه‌ای به صورت فردی.
تعداد کم سالمندان مقیم در خانه سالمندان شاهرود و دامغان، همچنین استفاده‌نکردن از روش‌های دیگر ارزیابی تغذیه مثل تکمیل پرسش‌نامه بسامد غذایی و استفاده‌نکردن از پرسش‌نامه تعیین افسردگی از محدویت‌های این مطالعه بود. با توجه به آنچه درباره سوء‌تغذیه و قرارداشتن در معرض سوءتغذیه از این مطالعه به دست آمد، لازم است دولتمردان وکارکنان مراکز نگهداری سالمندان در زمینه مشکل و عوامل مرتبط با آن آگاهی لازم را داشته باشند و برای رفع آن برنامه‌ریزی کنند. تعداد کم سالمندان مقیم خانه سالمندان شاهرود و دامغان، از محدویت‌های اصلی این مطالعه بود.
ملاحظات اخلاقی
پیروی از اصول اخلاق پژوهش
گواهی اصول اخلاق در پژوهش این رساله از کمیته اخلاق دانشگاه علوم پزشکی ایران به شماره 5279563736. 1396 مورخ 5/08/1396 کسب شد و علاوه بر این، پژوهشگران این نکات را در فرایند پژوهش مد نظر قرار دادند: دریافت معرفی‌نامه کتبی از دانشگاه برای ارائه به افراد مصاحبه‌شونده؛ حفظ احترام و کسب اعتماد هریک از شرکت‌کنندگان در پژوهش؛ تشریح هدف و ماهیت پژوهش برای شرکت‌کنندگان در پژوهش؛ نیاوردن نام و نام خانوادگی شرکت‌کنندگان در ارائه نتیجه نهایی و استفاده از کدهای عددی به جای نام شرکت‌کنندگان در بخش یافته‌های پژوهش؛ حفظ استقلال مشارکت‌کنندگان در پژوهش با اطمینان‌دادن به آن‌ها درباره آزادبودن در شرکت‌کردن یا نکردن یا خروج از پژوهش، تضمین محرمانه‌بودن تمام اطلاعات کسب‌شده از شرکت‌کنندگان در پژوهش.
حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد آیسا بهار در گروه بیوشیمی و هماتولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی‌درمانی سمنان است.
مشارکت نویسندگان
مفهوم‌سازی و طراحی: مهری دلوریان‌زاده و طاهره دهداری؛ جمع‌آوری داده‌ها: مهری دلوریان‌زاده و آیسا بهار؛ تحلیل: مهریدلوریان‌زاده و فریده خسروی؛ نگارش پیش‌نویس: ناهید آریائیان و طاهره دهداری؛ مشاوره: طاهره دهداری و ناهید آریائیان؛ نهایی‌سازی نوشته: همه نویسندگان؛ نظارت: طاهره دهداری. 
تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

References
Bistock RH GL, Culter SJ, Hendricks J, Schulz JH. Handbook of aging and the social sciences. Cambridge, Massachusetts: Academic Press Books-Elsevier; 2011.
Lutz W, Sanderson W, Scherbov S. The coming acceleration of global population ageing. Nature. 2008; 451(7179):716-9. [DOI:10.1038/nature06516] [PMID]
Wozniak Z. The Elderly in social policy towards a new architecture of gerontological programmes. London: LIT Verlag Münster; 2013.
Division. UNDoESAP. World population ageing 2013. New York: United Nations Publications; 2013.
Khosravi A, Alizadeh M, Torkashvand M, Aghaei N. [Population ageing in IR Iran (Persian)]. Tehran: United Nations Population Fund in Iran; 2014.
Ahmadi S. [Elderly health policy analysis in Iran (Persian)]. Tehran: Iran University of Medical Sciences; 2015.
Guzmán JM, Pawliczko A, Beales S, Till C, Voelcker I. Ageing in the twenty-first century: a celebration and a challenge. New York: United Nations Population Fund; 2012.
Tober DM, Taghdisi MH, Jalali M. “Fewer Children, Better Life” or “As Many as God Wants”? Medical Anthropology Quarterly. 2008; 20(1):50-71. [DOI:10.1525/maq.2006.20.1.50] [PMID]
Abbasi MJ, Mehryar A, Jones G, McDonald P. Revolution, war and modernization: Population policy and fertility change in Iran. Journal of Population Research. 2002; 19(1):25-46. [DOI:10.1007/BF03031967]
Karamouzian M, Sharifi H, Haghdoost AA. Iran’s shift in family planning policies: Concerns and challenges. International Journal of Health Policy and Management. 2014; 3(5):231-3. [DOI:10.15171/ijhpm.2014.81] [PMID] [PMCID]
Goharinezhad S, Maleki M, Baradaran HR, Ravaghi H. A qualitative study of the current situation of elderly care in Iran: What can we do for the future? Global Health Action. 2016; 9(1):32156. [DOI:10.3402/gha.v9.32156] [PMID] [PMCID]
Sheikholeslami F, Reza Masouleh S, Khodadadi N, Yazdani MA. Loneliness and general health of elderly. Journal of Holistic Nursing and Midwifery. 2011; 21(2):28-34.
Statistical center of Iran .Census of population and housing. Tehran: Statistical center of Iran; 2011.
Cheng Y, Chi I, Boey K, Ko L, Chou K. Self-rated economic condition and the health of elderly persons in Hong Kong. Social Science & Medicine. 2002; 55(8):1415-24. [DOI:10.1016/S0277-9536(01)00271-4]
Fralic J, Griffin C. Nutrition and the elderly: A case manager’s guide. Professional Case Management. 2001; 6(4):177-82. [DOI:10.1097/00129234-200107000-00007]
Mowe M, Bøhmer T, Kindt E. Reduced nutritional status in an elderly population (> 70 y) is probable before disease and possibly contributes to the development of disease. The American Journal of Clinical Nutrition. 1994; 59(2):317-24. [DOI:10.1093/ajcn/59.2.317] [PMID]
Van Nes MC, Herrmann F , Gold G, Michel JP. Does the mini nutritional assessment predict hospitalization outcomes in older people? Age and Ageing. 2001; 30(3):221-6. [DOI:10.1177/0115426502017002126]
Constans T. Malnutrition in the elderly. La Revue du Praticien. 2003; 53(3):275-9.
Rolland Y, Perrin A, Gardette V, Filhol N, Vellas B. Screening older people at risk of malnutrition or malnourished using the Simplified Nutritional Appetite Questionnaire (SNAQ): A comparison with the Mini-Nutritional Assessment (MNA) tool. Journal of the American Medical Directors Association. 2012; 13(1):31-4. [DOI:10.1016/j.jamda.2011.05.003] [PMID]
Schneider SM, Hebuterne X. Use of nutritional scores to predict clinical outcomes in chronic diseases. Nutrition Reviews. 2000; 58(2):31-8. [DOI:10.1111/j.1753-4887.2000.tb07809.x] [PMID]
Edington J, Barnes R, Bryan F, Dupree E, Frost G, Hickson M, et al. A prospective randomised controlled trial of nutritional supplementation in malnourished elderly in the community: Clinical and health economic outcomes. Clinical Nutrition. 2004; 23(2):195-204. [DOI:10.1016/S0261-5614(03)00107-9]
Christenson L, Unosson M, Ek A-C. Evaluation of nutritional assessment techniques in elderly people newly admitted to municipal care. European journal of clinical nutrition. 2002; 56(9):810. [DOI:10.1038/sj.ejcn.1601394] [PMID]
Saeidlou SN, Merdol TK, Mikaili P, Bektaş Y. Assessment of the nutritional status and affecting factors of el-derly people living at six nursing home in Urmia, Iran. International Journal of Academic Research. 2011; 3(1):173-81.
Joghataii MT, Nejati V. [Health status of the elderly in the city of Kashan (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2006; 1(1):3-10.
Aliabadi M, Kimiagar M, Ghayour-Mobarhan M, Shakeri MT, Nematy M, Ilaty AA, et al. Prevalence of malnutrition in free living elderly people in Iran: A cross-sectional study. Asia Pacific journal of clinical nutrition. 2008; 17(2):285-9.
Guigoz Y, Jensen G, Thomas D, Vellas B. The Mini Nutritional Assessment (MNA®) review of the literature: What does it tell us? The Journal of Nutrition, Health & Aging. 2006; 10(6):466-85.
Afkhami AKA, Rahimi E, Zajaeri A, Sadrzade Y. [State of malnutrition and non-dietary factors associated with elderly people in Tehran and Shemiranat geriatric nursing (Persian)]. Payesh. 2008; 7(3):211-7.
Boulos C, Salameh P, Barberger-Gateau P. The AMEL study, a cross sectional population-based survey on aging and malnutrition in 1200 elderly Lebanese living in rural settings: Protocol and sample characteristics. BMC Public Health. 2013; 13(1):573. [DOI:10.1186/1471-2458-13-573] [PMID] [PMCID]
Eftkhar Ardebili H, Lashkarboloki F, Jazayeri A, Aryaei M, Minaei M. [Nutritionalstatus of elderly people (Persian)]. Scientific Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research. 2014; 12(2):59-68.
Masomy N, Jefroodi Sh GA, Kazemnejad E. Shojaei F. Rafiei AH. [Nutritional status assessment and related factors in the retired senile (Persian)]. Journal of Guilan University of Medical Sciences. 2012; 21(84):65-70.
Ruiz-López MD, Artacho R, Oliva P, Moreno-Torres R, Bolanos J, de Teresa C, et al. Nutritional risk in institutionalized older women determined by the Mini Nutritional Assessment test: What are the main factors? Nutrition. 2003; 19(9):767-71. [DOI:10.1016/S0899-9007(03)00125-4]
Soini H, Routasalo P, Lagström H. Characteristics of the Mini-Nutritional Assessment in elderly home-care patients. European Journal of Clinical Nutrition. 2004; 58(1):64-70. [DOI:10.1038/sj.ejcn.1601748] [PMID]
Torres MJ, Dorigny B, Kuhn M, Berr C, Barberger-Gateau P, Letenneur L. Nutritional status in community-dwelling elderly in France in urban and rural areas. PloS one. 2014; 9(8):e105137. [DOI:10.1371/journal.pone.0105137] [PMID] [PMCID]
Amirkalali B, Sharifi F, Fakhrzadeh H, Mirarefin M, Ghaderpanahi M, Larijani B. Evaluation of the mini nutritional assessment in the elderly, Tehran, Iran. Public Health Nutrition. 2010; 13(9):1373-9. [DOI:10.1017/S1368980010000303] [PMID]
Ranhoff AH, Gjøen AU, Mowé M. Screening for malnutrition in elderly acute medical patients: The usefulness of MNA-SF. Journal of Nutrition, Health & Aging. 2005; 9(4):221-5.
Sharifzadeh GMM, Akhbari H. [The health status of elderly people covered by the Imam Khomeini Relief Committee (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2010; 5(17):52-9.
Ghimire S, Baral BK, Callahan K. Nutritional assessment of community-dwelling older adults in rural Nepal. PloS one. 2017; 12(2):e0172052. [DOI:10.1371/journal.pone.0172052] [PMID] [PMCID]
World Health Organization. Active ageing: A policy framework. Non-communicable Disease Prevention and Health Promotion Department. Geneva: World Health Organization; 2002.
Tavakoli S, Dorosty-motlagh AR, Hoshiar-Rad A, Eshraghian MR, Sotoudeh G, Azadbakht L, et al. Is dietary diversity a proxy measurement of nutrient adequacy in Iranian elderly women? Appetite. 2016; 105:468-76. [DOI:10.1016/j.appet.2016.06.011] [PMID]
Ghorbani A, Karimzadeh T, Azadmanesh Y. [Nutritional Assessment in ederly hospitalized patients in Qazvin teaching hospitals in 2011(Persion)]. Iranian Journal of Ageing. 2013; 8(1):33-40.
Merrick EL, Horgan CM, Hodgkin D, Garnick DW, Houghton SF, Panas L, et al. Unhealthy drinking patterns in older adults: Prevalence and associated characteristics. Journal of the American Geriatrics Society. 2008; 56(2):214-23. [DOI:10.1111/j.1532-5415.2007.01539.x] [PMID]