دوره 17، شماره 3 - ( پاییز 1401 )                   جلد 17 شماره 3 صفحات 445-432 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Pezhmanfard P, Mohebbi I, Azadi F, Mokhtari Nia H R. The Effect of Manual Load Holding Magnitude and Mode on Postural Sway in Healthy Community-dwelling Older Adults in Tehran, Iran. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2022; 17 (3) :432-445
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2295-fa.html
پژمانفرد پوراندخت، محبی ایرج، آزادی فرهاد، مختاری نیا حمید رضا. بررسی تأثیر بزرگی و شیوه حمل دستی بار بر نوسان وضعیت بدنی در حین ایستادن ساکن در سالمندان سالم مقیم شهر تهران در سال 1398. سالمند: مجله سالمندی ایران. 1401; 17 (3) :432-445

URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-2295-fa.html


1- گروه آموزشی مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران.
2- مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی موثر بر سلامت، مرکز طب کار، دانشگاه علوم پزشکی ارومیه، ارومیه، ایران.
3- گروه آموزشی فیزیوتراپی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران. ، fa.azadi@uswr.ac.ir
4- گروه آموزشی ارگونومی، دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی، تهران، ایران.
متن کامل [PDF 5394 kb]   (686 دریافت)     |   چکیده (HTML)  (1926 مشاهده)
متن کامل:   (507 مشاهده)
مقدمه
سالمندی به‌عنوان یک فرایند طبیعی در زندگی، یکی از مهم‌ترین مراحل رشد انسان است [1]. بهبود وضعیت سلامتی و امید به زندگی، به افزایش جمعیت جهان و افزایش سن منجر می‌شود. [2] برآورد می‌شود در 25 سال آینده یک‌پنجم جمعیت ایران را افراد سالمند تشکیل می‌دهند [3]. افراد سالمند مانند دیگر گروه‌های آسیب‌پذیر، به‌دلیل نیازهای مختلف بیولوژیکی، روانی و اجتماعی به توجه بیشتری نیاز دارند [1]، ازطرفی بسیاری از مطالعات، تأثیر شیوه زندگی، فعالیت‌های جسمی و اجتماعی را بر ارتقای سلامت سالمندان تأیید کرده‌اند [4-7]. توانایی خرید مواد غذایی در سنین سالمندی نه‌تنها یک جنبه مهم از استقلال و احساس خوب بودن است، بلکه به‌عنوان یک فعالیت روزمره و اجتماعی هم نقش قابل‌توجهی را ایفا می‌کند [8-10].
نگه داشتن بار خارجی در حین ایستادن، جنبه مهمی از بسیاری از فعالیت‌های روزانه و شغلی است [11] و در سالمندان، حمل کیسه‌های خرید ممکن است ثبات وضعیت بدنی حین ایستادن و راه رفتن را به چالش بکشد و به زمین خوردن منجر شود [12، 13] که علت این امر نه‌تنها اثرات منفی کهولت سن بر تعادل بلکه تا حدودی این واقعیت است که به دنبال تعلل در تصمیم‌گیری، فرایند خرید کردن در سالمندان طولانی‌تر از جوانان است [10، 14].
نوسان وضعیت بدنی به‌عنوان یک متغیر کمّی و قابل‌فهم از عملکرد کنترل وضعیت بدنی می‌تواند تحت تأثیر شرایط ذاتی و بیرونی متعددی قرار گیرد [15، 16]. یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین عواملی که می‌تواند بر نوسانات وضعیت بدنی تأثیر بگذارد، بارگذاری خارجی است [17]‌. مطالعات متعددی، تأثیر نگه داشتن یا حمل بار خارجی بر بی‌ثباتی وضعیتی و راه رفتن را در گروه‌های جمعیتی خاص مانند دانش‌آموزان، سربازان، بزرگسالان سالم و غیره مطالعه کرده‌اند [12، 18]. نتایج این مطالعات نشان داده‌اند حمل بارهای سنگین در فعالیت‌های روزانه، می‌تواند سلامت افراد را در گروه‌های مورد‌مطالعه، به مخاطره انداخته، تأثیرات منفی بر کنترل وضعیت بدنی داشته باشند [13، 19]. در‌مورد سالمندان هم مطالعات اندکی با نتایج متناقض در‌مورد تأثیر حمل کیف‌های خرید بر کنترل وضعیت بدنی وجود دارد [8، 13، 18، 20-24]. علاوه‌بر مطالعات اندک با نتایج متناقض، باتوجه‌به تأثیرات منفی افزایش سن بر اجزای مختلف سیستم کنترل تعادل (کاهش میزان و دقت ورودی‌های حسی، کاهش ظرفیت پردازش مرکزی اطلاعات و تغییر در صدور فرامین خروجی حرکتی [25]، مکانیسم این کنترل در سالمندان نسبت به دیگر گروه‌های سنی متفاوت است. 
بنابراین هدف تحقیق حاضر بررسی و مقایسه شیوه حمل دستی بار متقارن (‌با 2 دست‌) و نامتقارن (دست غالب و غیر‌غالب‌) بر نوسان وضعیت بدنی؛ بررسی تأثیر و مقایسه بارهای دستی با بزرگی 5، 10، 15 و 20 درصد جرم بدن شرکت‌کنندگان بر نوسان وضعیت بدنی و نیز مقایسه آن‌ها با شرایط بدون بار دستی و بررسی و مقایسه شیوه حمل دستی بار دست غالب با دست غیرغالب بر نوسان وضعیت بدنی در سالمندان است. 

روش مطالعه 
در این تحقیق شبه‌تجربی، 15 سالمند سالم شامل 8 مرد و 7 زن (سن53/18±71/6 سال؛ وزن 20/82±74/10 کیلوگرم؛ قد 62/06±1/0 متر؛ شاخص توده بدنی 24/20±28/4 کیلوگرم بر متر مربع) به‌صورت داوطلبانه و پس از دریافت رضایت کتبی و آگاهانه، با روش نمونه‌گیری غیر‌احتمالی در‌دسترس، در مطالعه شرکت کردند. در نمونه مورد‌مطالعه، 14 نفر راست‌دست و یک نفر چپ‌دست بودند.
معیارهای ورود: 
سن 65 سال و بالاتر، فقدان سابقه زمین خوردن در 6 ماه گذشته، استقلال در انجام فعالیت‌های روزمره براساس نسخه فارسی مقیاس کتز [26]، دارا بودن حداقل نمره وضعیت ذهنی‌شناختی بر‌اساس نسخه فارسی پرسش‌نامه آزمون کوتاه وضعیت ذهنی متناسب با سطح تحصیلات (برای افراد بی‌سواد ۱۴، برای افراد با تحصیلات دبستانی ۱۷ و در گروه دبیرستان و بالاتر ۲۲) [27، 28]، عدم استفاده از هر‌گونه وسایل کمکی و عدم ابتلا به بیماری‌های نورولوژیکی، ارتوپدی و عضلانی‌اسکلتی شناخته‌شده، بودند. 
معیار‌های خروج:
 انصراف شرکت‌کننده از ادامه شرکت در مطالعه، احساس هرگونه درد و یا ناراحتی در حین و یا پس از هر جلسه از مطالعه. باتوجه به معیار‌های مذکور هیچ‌کدام از شرکت‌کنندگان از مطالعه کنار گذاشته نشدند.
پس از آشنا کردن شرکت‌کنندگان با فرایند تحقیق، هر شرکت‌کننده به‌صورت پابرهنه، ایستاده روی 2 پا بر روی صفحه نیرو (برتک، مدل 08-4060 با نرخ داده‌برداری100 هرتز و فیلتر پایین‌گذر 10 هرتز) قرار می‌گرفت. شرکت‌کنندگان 13 وضعیت را برای هر ارزیابی انجام می‌دادند که شامل وضعیت بدون بار و  نگه داشتن بارهایی به جرم 5، 10، 15 و 20 درصد جرم بدن آزمودنی در 3 وضعیت دست غالب، دست غیر‌غالب و هر 2 دست بود. در نمونه مورد‌مطالعه، میانگین و انحراف‌معیار برای ۵ درصد جرم بدن برابر با 0/54±‌3/710 کیلوگرم؛ برای 10 درصد جرم بدن 0/08±‌7/421 کیلوگرم‌؛ برای 15 درصد جرم بدن 0/62±‌11/131 کیلوگرم و برای 20 درصد جرم بدن 0/16±‌14/842کیلوگرم بود که با‌توجه‌به آیین‌نامه بهداشتی حمل دستی بار [29] و نیز  راهنمای بلند کردن دستی بار انجمن ملی ایمنی و سلامت شغلی [30]، بارهای دستی مورد‌استفاده در این تحقیق در محدوده مجاز بودند.
هر آزمودنی هر آزمون را 30 ثانیه با 3 تکرار انجام می‌داد و میانگین 3 بار تکرار در تجزیه‌و‌تحلیل‌های آماری مورد‌استفاده قرار گرفت. برای حفظ ایمنی نمونه‌ها، در طول هر آزمون، 1 نفر در کنار آزمودنی حضور داشت.
در این تحقیق از میزان جابه‌جایی و سرعت جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی‌خلفی و داخلی‌خارجی، سرعت کلی جابه‌جایی مرکز فشار و مساحت جابه‌جایی‌های مرکز فشار به‌عنوان شاخص‌های ارزیابی نوسان وضعیت بدنی هر‌کدام از  شرکت کنندگان استفاده شد. 
به‌منظور پرهیز از تأثیر سطح اتکا بر نوسان وضعیت بدنی و حفظ فرایند مشابه برای همه شرکت‌کنندگان، فاصله 3 سانتی‌متری بین سطح داخلی پاشنه‌ها لحاظ شد و نحوه قرار‌گیری پا با چسب نواری بر روی صفحه نیرو تعیین شد. همه شرکت‌کنندگان در حین آزمون‌ها به یک دایره قرمز که در فاصله 5 متری و در سطح چشم قرار داشت، نگاه می‌کردند. به‌منظور پرهیز از عامل مخدوش‌کننده یادگیری، ترتیب انجام آزمون‌ها به‌صورت تصادفی بود و برای پرهیز از عامل مخدوش‌کننده خستگی، علاوه‌بر انجام تصادفی آزمون‌ها، در‌صورت نیاز، استراحت بین آزمون‌ها در نظر گرفته شد.
داده‌ها با استفاده  از نسخه 24 نرم‌افزار SPSS تجزیه‌و‌تحلیل شدند. سطح معناداری آماری برای همه آزمون‌ها P≤‌0/05 تعیین شد. طبیعی بودن توزیع داده با آزمون شاپیرو‌ویلک بررسی شد. از تحلیل واریانس با مقادیر تکراری برای مقایسه تغییرات متغیرهای وابسته به دنبال استفاده از شیوه‌های مختلف نگه داشتن بار دستی و بارهای دستی با بزرگی‌های مختلف استفاده شد. از آزمون‌های ماچلی و لون به‌عنوان پیش‌فرض‌های استفاده از تحلیل واریانس با مقادیر تکراری و از آزمون تی‌تست زوجی به‌منظور مقایسه تفاوت بین شیوه‌های نگه داشتن بار و بین بار‌های با بزرگی‌های متفاوت استفاده شد. 

یافته‌ها 
نتایج شاخص‌های تمایل مرکزی (‌میانگین‌) و پراکندگی (انحراف‌معیار) متغیرهای وابسته تحقیق در وضعیت بدون بار در جدول شماره ۱ و در موارد نگه داشتن بارهای خارجی به میزان 5، 10، 15 و 20 درصد جرم آزمودنی در جدول شماره 2 ارائه شده است. 







نتایج آزمون ماچلی و آزمون جایگزین‌، در‌مورد شیوه نگه داشتن بار دستی نشان داد فرض کرویت برای همه متغیرهای تحقیق به‌جز میانگین جابه‌جایی مرکز فشار در راستای داخلی‌خارجی مفروض و درمورد بارهای دستی با بزرگی‌های مختلف هم برای همه متغیرهای تحقیق رد شد و درمورد اثر تعاملی شیوه نگه داشتن بار دستی با بزرگی بار دستی هم برای همه داده‌ها، فرض کرویت مردود بود. درمورد متغیرهایی که فرض کرویت درمورد آن‌ها رد شده بود، با‌توجه‌به اینکه مقدار اپسیلون بزرگ‌تر از 0/75   نشده است، درمورد متغیر جابه‌جایی مرکز فشار در راستای داخلی‌خارجی ذیل شیوه‌های نگه داشتن بار دستی و متغیرهای جابه‌جایی در راستای قدامی‌خلفی، جابه‌جایی در راستای داخلی‌خارجی، سرعت جابه‌جایی در راستای قدامی‌خارجی و سرعت جابه‌جایی در راستای داخلی‌خارجی و سرعت جابه‌جایی کلی و مساحت ذیل بارهای دستی با بزرگی‌های مختلف از تصحیح گرینهاوس-گیسر جهت تفسیر نتایج استفاده شد [31]. 
نتایج جدول شماره ۳ نشان می‌دهد تأثیر شیوه‌های نگه داشتن بار دستی با 3 سطح (دست غالب، دست غیر‌غالب و هر 2 دست) و بارهای دستی با بزرگی‌های مختلف در 5 سطح (بدون بار، 5، 10، 15 و 20 درصد جرم بدن)، برای متغیرهای وابسته، میزان جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی‌خلفی، سرعت جابه‌جایی مرکز فشار در جهت قدامی‌خلفی و سرعت کلی جابه‌جایی مرکز فشار، معنادار شده است.



کوهن به منظور تفسیر اندازه ‌اثر در تحلیل واریانس با استفاده از مربع اتا، پیشنهاد داده است که انداره اثر کم حدود 0/01، اندازه‌ اثر متوسط حدود 0/06 و اندازه ‌اثر بزرگ حدود 0/14 درصد تعریف شود. بنابراین با‌توجه‌به تعریف کوهن، شیوه نگه داشتن بار دستی بر متغیرهای وابسته جابه‌جایی قدامی‌خلفی مرکز فشار، سرعت جابه‌جایی قدامی‌خلفی مرکز فشار و سرعت کلی مرکز فشار و نیز بارهای دستی با بزرگی‌های مختلف بر متغیرهای وابسته جابه‌جایی قدامی‌خلفی مرکز فشار، سرعت جابه‌جایی قدامی‌خلفی مرکز فشار دارای اندازه‌اثر بزرگ هستند [32].
مقایسه میانگین پارامترهای نوسان وضعیت بدنی با استفاده از آزمون تی زوجی نشان داد جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی خلفی در زمان نگه داشتن بار با دست غالب نسبت به 2 دست (مقدار P برابر با 0/009) و دست غیرغالب نسبت به 2 دست (مقدار P برابر با 0/003) ( تصویر شماره ۱



سرعت جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی خلفی دست غالب نسبت به 2 دست (مقدار P برابر با 0/002)، دست غیرغالب نسبت به 2 دست (مقدار P کوچکتر از 0/001) (تصویر شماره 2)؛ سرعت جابه‌جایی کلی مرکز فشار دست غالب نسبت به 2 دست (مقدار P برابر با 0/015)، دست غیرغالب نسبت به 2 دست (مقدار P کوچکتر از 0/001) ( تصویر شماره 3)، دارای اختلاف آماری معناداری می‌باشند که این نتایج نشان می‌دهد چنانچه بار خارجی در یک دست (حالت نامتقارن) قرار گیرد- فارغ از اینکه در دست غالب یا غیرغالب باشد- نسبت به حالتی که بار توسط 2 دست (حالت متقارن) نگه داشته می‌شود، دارای اختلاف آماری معناداری است، اما در مورد هیچ‌یک از متغیرهای مورد اشاره بین نگهداری بار خارجی با دست غالب نسبت به نگهداری بار خارجی با دست غیرغالب تفاوت آماری معناداری وجود نداشت. 








برای بررسی زوجی اثر عامل بزرگی بارهای دستی، اثر اعمال بار‌های دستی با جرم‌های مختلف بر‌اساس جرم بدن (صفر، 5، 10، 15 و 20 درصد جرم بدن) بر متغیرهای وابسته تحقیق، تعیین و مقایسه شد. نتایج نشان می‌دهد جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی‌خلفی در شرایط بدون وزنه در مقایسه با اعمال وزنه‌های 5، 10، 15 و ۲۰ درصد جرم بدن با مقادیر P به‌ترتیب 0/001، 0/009، 0/001 و 0/001 معنادار شده است (تصویر شماره 4). همچنین جابه‌جایی در راستای قدامی‌خلفی تنها در مقایسه زوجی بین 2 بار دستی به میزان ۱۰ با ۲۰ درصد جرم بدن با مقدار P برابر با 0/025 معنادار بوده است.



سرعت جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی‌خلفی در مقایسه زوجی وزنه‌های مختلف با شرایط بدون بار دستی، بین صفر درصد با ۵، ۱۵ و ۲۰ درصد جرم بدن با مقادیر P به‌ترتیب 0/018، 0/010، 0/001 معنادار بوده و تنها با 10 درصد جرم بدن از‌نظر آماری معنادار نشده است (مقدار P برابر 0/141). این متغیر در مقایسه زوجی بین بارهای دستی به بزرگی ۱۰ با۲۰ درصد جرم بدن با P برابر با 0/011 معنادار بوده و در مقایسه 2 بار دستی ۵ و ۲۰ درصد جرم بدن با اختلافی اندک (P برابر با 0/053) معنادار نشده است (تصویر شماره 5). 




بحث 
نتایج این مطالعه نشان داد اگر بار خارجی با یک دست (‌نامتقارن‌) نگه داشته شود، صرف‌نظر از غالب یا غیر‌غالب بودن دست، میزان جابه‌جایی، سرعت جابه‌جایی و سرعت کلی جابه‌جایی مرکز فشار را در مقایسه با نگه داشتن بار در 2 دست (متقارن‌) افزایش می‌یابد. مطابق با یافته‌های حاضر، هیل و پرایس [22] هم نشان دادند نگه داشتن بار خارجی به‌صورت نامتقارن با دست غالب، باعث افزایش جابه‌جایی قدامی‌خلفی مرکز فشار می‌‌شود، اما برخلاف نتایج تحقیق حاضر، آن‌ها همچنین به این نتیجه رسیدند که مساحت مرکز فشار و میزان جا‌به‌جایی داخلی‌خارجی مرکز فشار در افراد سالمند به‌صورت خطی افزایش یافته است، درحالی‌که نتیجه تحقیق حاضر، چنین یافته‌هایی را حمایت نمی‌کند که علل احتمالی آن می‌تواند تفاوت نسبت جنسیت زن به مرد در 2 مطالعه (12 به ۶ در مطالعه هیل و پرایس و 7 به 8 در این مطالعه) و تفاوت مکانیسم تعادل در 2 جنس زن و مرد [33]‌، تفاوت میانگین سن شرکت‌کنندگان 2 مطالعه (۶۵ سال در مطالعه هیل و پرایس و 71 سال در این مطالعه) و نیز شاید بدین علت باشد که در مطالعه هیل و پرایس، تأثیر بار‌های خارجی به میزان 5، 10 و 20 درصد جرم شرکت‌کنندگان تنها در دست غیر‌غالب مورد مطالعه قرار گرفته است. درحالی‌که در این مطالعه هر 2 دست غالب و غیر‌غالب و نیز هر 2 دست مطالعه شده است. همچنین، یافته‌های این تحقیق با یافته‌های لیو و لابت [13] و زوتولسکی و آروین [34] در اینکه حمل نامتقارن بار خارجی باعث افزایش نوسانات وضعیتی می‌شود، مطابقت داشت. گرچه در تحقیقات آن‌ها از روش‌های‌های متفاوت نگه داشتن بار خارجی، از‌جمله کوله‌پشتی، کیف بند‌دار، کیف پول و چمدان استفاده  شده بود و به این نکته باید اشاره کرد که حمل نامتقارن اجسام، به‌ویژه در فعالیت‌های پویا، به‌دلیل عوامل بیومکانیکی باعث ایجاد گشتاور در ناحیه کمر و اندام تحتانی می‌شود [18، 23، 24].
نتایج متناقضی درمورد تأثیر بزرگی بار بر نوسانات وضعیتی وجود دارد. نتایج این مطالعه نشان داد با افزایش جرم بارهای  دستی (5، 10، 15، و 20 درصد جرم نمونه) در مقایسه با وضعیت بدون بار (صفر درصد جرم بدن)، میانگین جابه‌جایی و سرعت جا‌به‌جایی مرکز فشار افزایش یافته است که یافته‌های سایر مطالعات را تأیید می‌کند [20، 35، 36]. با این تفاوت که درمورد مقایسه بین 10 و صفر درصد جرم بدن، سرعت جا‌به‌جایی در جهت قدامی‌خلفی معنا‌دار نبوده است که می‌تواند به‌دلیل کوچک بودن حجم نمونه باشد. در‌حالی‌که هیل و پرایس [22]، رابطه‌ای خطی و مستقیم بین میزان بزرگی بار با جابه‌جایی و مساحت  مرکز فشار نشان دادند، اما در هنگام مقایسه شرایط بار خارجی با شرایط بدون بار، به این نتیجه رسیدند که کاهش قابل‌توجهی در  سرعت مرکز فشار وجود دارد که این نتیجه با نتایج این مطالعه  سازگار نیست. این یافته‌های متناقض می‌تواند به‌دلیل حجم کم نمونه این مطالعه و مطالعه یادشده باشد. 
توجیه قابل‌توجه دیگر ممکن است مربوط به شرایط و موقعیت‌های مختلف جوامع مورد مطالعه باشد که به سازگاری در کنترل وضعیت این افراد منجر شده است. برخلاف نتایج این مطالعه، شواهدی نیز وجود دارد که نشان‌دهنده اثر تثبیت‌کننده نگه داشتن بارهای خارجی بر کنترل وضعیت در افراد سالمند است [8، 21]. به نظر می‌رسد به‌دلیل استفاده از بارهای سبک‌تر از مطالعه (به‌ترتیب 4/5 و 5 درصد از جرم بدن) چنین نتایجی به دست آمده است. دلیل احتمالی دیگر، زمان هر آزمون است که در این مطالعات 30 ثانیه بوده است، در‌حالی‌که طبق تحقیقات، زمان مناسب برای ایستادن روی صفحه نیرو باید 45 ثانیه باشد [34].
 از طرفی، نتایج این مطالعه نشان داد هنگام مقایسه جرم 10 و 20 درصد جرم بدن، تفاوت آماری معنا‌داری در متغیرهای اندازه‌گیری‌شده وجود دارد. در‌حالی‌که تفاوت آماری معنا‌داری بین دیگر انواع مختلف باردستی مانند 5 با 10، 15 و 20 درصد جرم بدن یا 10 با 15 درصد جرم بدن و همچنین 15 با 20 درصد جرم بدن وجود ندارد. به نظر می‌رسد به‌جز حجم کم نمونه این مطالعه، یکی از فرضیه‌های محتمل می‌تواند این باشد که سیستم کنترل تعادل در هنگام اعمال بار خارجی، صرف‌نظر از بزرگی بار، یکسری استراتژی‌های برنامه‌ریزی‌شده را فعال می‌کند که در محدوده بارهای خارجی به‌کار‌رفته در این تحقیق  الگوی مشابهی دارند، اما در‌صورت استفاده از بارهای سنگین‌تر یا مدت‌زمان طولانی‌تر، ممکن است الگوی آن‌ها متفاوت باشد.
بر اساس یافته‌های این تحقیق، بین نگه داشتن بار با دست غالب در مقایسه با دست غیر‌غالب در هیچ‌یک از متغیرهای نوسان وضعیتی تفاوت آماری معناداری وجود نداشت که یکی از دلایل آن می‌تواند این واقعیت باشد که افراد این مطالعه از‌نظر جسمی سالم و مستقل بودند و در بیشتر فعالیت‌های روزانه خود از هر 2 دست استفاده می‌کردند.
اکثر مطالعات، تغییر در نوسان وضعیتی را در نتیجه نگه داشتن بار (به‌ویژه نامتقارن) در هر 2 جهت قدامی‌خلفی و داخلی‌خارجی گزارش کرده‌اند و در بیشتر موارد این نوسان در جهت داخلی‌خارجی بیشتر بوده است [22، 37]. اما نتایج تحقیق حاضر، نشان داد مقادیر متغیرهای اندازه‌گیری‌شده فقط در راستای قدامی‌خلفی ازنظر آماری معنادار بودند. در یک مطالعه [36]، تأثیر حمل متقارن بارهای خارجی با جرم حدود 22/6 درصد و 48/4 درصد جرم بدن و وضعیت بدون بار بر کنترل وضعیت بدنی در گروهی از زنان جوان سالم بررسی شد. نتایج این تحقیق مشخص کرد در هر 3 حالت، پارامترهای اندازه‌گیری مرکز فشار در راستای قدامی‌خلفی بیشتر از داخلی‌خارجی بوده است. اما هلر و همکاران [19] نشان دادند با حمل یک کوله‌پشتی نظامی به وزن 28/5 درصد از جرم بدن در مقایسه با وضعیت بدون بار، جابه‌جایی مرکز فشار در راستای داخلی‌خارجی 131 درصد و در راستای قدامی‌خلفی 54 درصد افزایش یافته است. 
یافته‌های یک تحقیق دیگر [34] که انواع مختلف بار خارجی را بررسی کرده است، نشان داد تأثیر وزنه‌های 10 و 20 درصد جرم بدن بر جابه‌جایی قدامی‌خلفی مرکز فشار تنها در کیف‌های تک‌بندی قابل‌توجه است. در‌حالی‌که جابه‌جایی مرکز فشار در راستای داخلی‌خارجی با بارهای یکسان در کیف شانه‌ای تک‌بندی و چمدان قابل‌توجه بوده است. شواهد نشان می‌دهد که سیستم عصبی‌عضلانی در حفظ ثبات وضعیتی در راستای قدامی‌خلفی بیش از راستای داخلی‌خارجی نقش دارد [38]. ازطرفی عدم مشاهده تغییرات آماری معنادار مرتبط با مرکز فشار در راستای داخلی‌خارجی در این مطالعه می‌تواند ناشی از شرایط بیومکانیک ایستادن باشد. به این صورت که کنترل تعادل در حالت ایستاده غالباً در صفحه ساژیتال (راستای قدامی‌خلفی) و توسط نیروهای زوجی در مفاصل مچ پا و ران و همچنین طول پا کنترل می‌شود [39]، در حالی که کنترل در صفحه فرونتال به‌طور اولیه و مستقیم تحت تأثیر فاصله بین هر 2 پاست [40]. همچنین نبود محور حرکتی خالص برای حرکات در صفحه فرونتال در مفاصل مچ پا، زانو و ران نیز می‌تواند توجیه‌کننده نتایج مطالعه باشد. تأثیر حمل بارهایی که نسبت به مرکز ثقل بدن به‌صورت هم‌سطح، پایین‌تر و یا بالاتر قرار گرفته‌اند نیز یکی دیگر از دلایل تفاوت بین داده‌های بعضی مطالعات با مطالعه حاضر است [17]. یک دلیل احتمالی دیگر که می‌تواند توجیه‌کننده عدم معناداری متغیر‌ها در راستای داخلی‌خارجی شود این است که در هنگام حمل بارهای مشابه با فعالیت‌های روزمره در حالت ایستاده ساکن، افراد وضعیت بدنی خود را با مقداری شیفت لگن به‌سمت مقابل تنظیم می‌کنند که این عمل سبب اصلاح شیفت ناشی از حمل بارهای یک‌طرفه می‌شود و در‌نهایت باعث می‌شود حتی در حضور بار خارجی، مرکز جرم در وسط قرار بگیرد و وضعیت خنثی همچنان حفظ شود. بنابراین به نظر می‌رسد در حضور داده‌های کینماتیک بهتر بتوان راجع به این استدلال تصمیم‌گیری کرد.

نتیجه‌گیری نهایی
نتایج این تحقیق نشان داد در سالمندان سالم ساکن اجتماع، نگه داشتن بار در هر 2 دست نسبت به وضعیتی که بار در هریک از دست‌ها نگه داشته می‌شود، کمتر سیستم کنترل وضعیت بدن را به چالش می‌کشد که همین امر می‌تواند به‌عنوان توصیه‌ای برای سالمندان که تمایل دارند نقش فعالی در سطح جامعه داشته باشند، مورد توجه قرار گیرد. ازطرفی نگه داشتن بار دستی در دست غالب و غیر‌غالب، تقریباً به یک میزان سیستم کنترل تعادل را به چالش می‌کشند و تفاوت معناداری بین آن‌ها وجود ندارد.  بر‌اساس دیگر یافته این تحقیق، نگه داشتن هر‌گونه بار خارجی صرف‌نظر از میزان بزرگی آن، باعث افزایش میزان و سرعت جابه‌جایی مرکز فشار در راستای قدامی‌خلفی می‌شود و از منظر پیشگیری از زمین خوردن به سالمندان توصیه می‌شود که به این مهم توجه داشته باشند که حتی یک بار خارجی به بزرگی ۵ درصد جرم بدن هم می‌تواند نسبت به وضعیت بدون بار خارجی، سیستم کنترل تعادل را به چالش بکشد. 
یکی از محدودیت‌های تحقیق اخیر این بود که نوسان بدن را فقط در شرایط ایستا مورد مطالعه قرار داده است. بنابراین تعمیم آن تنها محدود به شرایط سکون (همچون صف انتظار) خواهد بود. به‌علاوه حجم نسبتاً کم نمونه مورد‌مطالعه، مانع تعمیم نتایج و بررسی تفاوت‌های جنسیتی می‌شود. ازطرفی با‌توجه‌به حجم نمونه موجود امکان نتیجه‌گیری درمورد مقایسه تأثیر سن و یا جنسیت وجود ندارد، اما علی‌رغم این محدودیت‌ها، یافته‌های فعلی پیامدهای مهمی برای افراد سالمند داشته است که در پیشتر به آن‌ها اشاره شد. 
 در پایان باتوجه‌به نتایج این تحقیق این موارد برای انجام تحقیقات آتی پیشنهاد می‌‌شود: 
-تحقیقات مشابه در سالمندان ساکن آسایشگاه‌های سالمندی؛ 
-تحقیقات مشابه به تفکیک جنسیت زن و مرد؛
- تحقیقات مشابه در حین راه رفتن و دیگر فعالیت‌های روزمره مانند بالا رفتن و پایین آمدن  از پله؛ 
-تحقیقات مشابه با بارهای خارجی سنگین‌تر، اما در محدوده امن با‌توجه‌به دستورالعمل حمل بار دستی؛ 
-تحقیقات مشابه با بارهای خارجی سبک‌تر به‌منظور شناسایی حداقل بار خارجی مجاز؛ 
-تحقیقات مشابه با حجم نمونه‌های بزرگ‌تر.

ملاحظات اخلاقی

پیروی از اصول اخلاق پژوهش

مطالعه حاضر را کمیته اخلاق دانشگاه علوم‌پزشکی ارومیه با کد اخلاق IR.UMSU.1398.141 تأیید کرد.

حامی مالی
این مقاله برگرفته از پایان‌نامه خانم پوراندخت پژمانفرد  دانشجوی کارشناسی ارشد ارگونومی،گروه آموزشی مهندسی بهداشت حرفه‌ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم‌پزشکی ارومیه بوده است. هیچ‌گونه کمک مالی از سازمانی‌های دولتی، خصوصی و غیرانتفاعی دریافت نکرده است.

مشارکت نویسندگان
تمام نویسندگان در آماده‌سازی این مقاله مشارکت داشتند.

تعارض منافع
بنابر اظهار نویسندگان، این مقاله تعارض منافع ندارد.

تشکر و قدردانی
نویسندگان از تمام سالمندان مشارکت‌کننده در پژوهش حاضر، قدردانی می‌کنند.


References
  1. Gholipour F, Khalili Z, Abbasian M. Definitions and theories of elder abuse. Elderly Health Journal. 2020; 6(2):140-5. [DOI:10.18502/ehj.v6i2.5022]
  2. Fehlings MG, Tetreault L, Nater A, Choma T, Harrop J, Mroz T, et al. The aging of the global population: The changing epidemiology of disease and spinal disorders. Neurosurgery. 2015; 77(Suppl 4):S1-5. [DOI:10.1227/NEU.0000000000000953] [PMID]
  3. Tourani S, Behzadifar M, Martini M, Aryankhesal A, Taheri Mirghaed M, Salemi M, et al. Health-related quality of life among healthy elderly Iranians: A systematic review and meta-analysis of the literature. Health and Quality of Life Outcomes. 2018; 16(1):18. [DOI:10.1186/s12955-018-0845-7] [PMID] [PMCID]
  4. Ahmadi M, Noudehi M, Esmaeili M, Sadrollahi A. [Comparing the quality of life between active and non-active elderly women with an emphasis on physical activity (Persian)]. Iranian Journal of Ageing. 2017; 12(3):262-75. [DOI:10.21859/sija.12.3.262]
  5. de Oliveira LDSSCB, Souza EC, Rodrigues RAS, Fett CA, Piva AB. The effects of physical activity on anxiety, depression, and quality of life in elderly people living in the community. Trends in Psychiatry and Psychotherapy. 2019;  41:36-42. [DOI:10.1590/2237-6089-2017-0129] [PMID]
  6. den Ouden ME, Schuurmans MJ, Arts IE, van der Schouw YT. Association between physical performance characteristics and independence in activities of daily living in middle-aged and elderly men. Geriatrics & Gerontology International. 2013; 13(2):274-80. [DOI:10.1111/j.1447-0594.2012.00890.x] [PMID]
  7. Landi F, Cesari M, Onder G, Lattanzio F, Gravina EM, Bernabei R. Physical activity and mortality in frail, community-living elderly patients. The Journals of Gerontology Series A: Biological Sciences and Medical Sciences. 2004; 59(8):833-7. [PMID]
  8. Bampouras TM, Dewhurst S. Carrying shopping bags does not alter static postural stability and gait parameters in healthy older females. Gait & Posture. 2016; 46:81-5. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2016.02.017] [PMID]
  9. Chang YH, Chen RC, Wahlqvist ML, Lee MS. Frequent shopping by men and women increases survival in the older Taiwanese population. Journal of Epidemiology and Community Health. 2012; 66(7):e20. [DOI:10.1136/jech.2010.126698] [PMID]
  10. Lesakova D. Seniors and their food shopping behavior: An empirical analysis. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2016; 220:243-50. [DOI:10.1016/j.sbspro.2016.05.496]
  11. Rugelj D, Sevšek F. The effect of load mass and its placement on postural sway. Applied Ergonomics. 2011; 42(6):860-6. [DOI:10.1016/j.apergo.2011.02.002] [PMID]
  12. Dahl KD, Wang H, Popp JK, Dickin DC. Load distribution and postural changes in young adults when wearing a traditional backpack versus the BackTpack. Gait & Posture. 2016; 45:90-6. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2016.01.012] [PMID]
  13. Lyu S, LaBat KL. Effects of natural posture imbalance on posture deviation caused by load carriage. International Journal of Industrial Ergonomics. 2016; 56:115-23. [DOI:10.1016/j.ergon.2016.09.006]
  14. Abrahamova D, Hlavačka F. Age-related changes of human balance during quiet stance. Physiological Research. 2008; 57(6):957-64. [DOI:10.33549/physiolres.931238] [PMID]
  15. Cornilleau-Pérès V, Shabana N, Droulez J, Goh JC, Lee GS, Chew PT. Measurement of the visual contribution to postural steadiness from the COP movement: Methodology and reliability. Gait & Posture. 2005; 22(2):96-106. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2004.07.009] [PMID]
  16. Paillard T. Effects of general and local fatigue on postural control: A review. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 2012; 36(1):162-76. [DOI:10.1016/j.neubiorev.2011.05.009] [PMID]
  17. Rosker J, Markovic G, Sarabon N. Effects of vertical center of mass redistribution on body sway parameters during quiet standing. Gait & Posture. 2011; 33(3):452-6. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2010.12.023] [PMID]
  18. Wang J. Carrying asymmetric loads during different walking conditions [ PhD Dissertations]. Iowa: Iowa State University; 2016.[Link]
  19. Heller MF, Challis JH, Sharkey NA. Changes in postural sway as a consequence of wearing a military backpack. Gait & Posture. 2009; 30(1):115-7. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2009.02.015] [PMID]
  20. Baudendistel ST, Grindstaff TL, Rosen AB, Yentes JM. Bimanual load carriage alters sway patterns and step width. Applied Ergonomics. 2020; 84:103030. [DOI:10.1016/j.apergo.2019.103030] [PMID] [PMCID]
  21. Hill MW, Duncan MJ, Oxford SW, Kay AD, Price MJ. Effects of external loads on postural sway during quiet stance in adults aged 20-80 years. Applied Ergonomics. 2018; 66:64-9. [DOI:10.1016/j.apergo.2017.08.007] [PMID]
  22. Hill MW, Price MJ. Carrying heavy asymmetrical loads increases postural sway during quiet standing in older adults. Aging Clinical and Experimental Research. 2018; 30(9):1143-6. [DOI:10.1007/s40520-017-0872-y] [PMID]
  23. Matsuo T, Hashimoto M, Koyanagi M, Hashizume K. Asymmetric load-carrying in young and elderly women: Relationship with lower limb coordination. Gait & Posture. 2008; 28(3):517-20. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2008.02.001] [PMID]
  24. Wang J, Gillette J. Carrying asymmetric loads during stair negotiation. Gait & Posture. 2017; 53:67-72. [DOI:10.1016/j.gaitpost.2017.01.006] [PMID]
  25. Henry M, Baudry S. Age-related changes in leg proprioception: Implications for postural control. Journal of Neurophysiology. 2019; 122(2):525-38. [DOI:10.1152/jn.00067.2019] [PMID] [PMCID]
  26. Taheri Tanjani P, Azadbakht M. [Psychometric properties of the Persian version of the activities of daily living scale and instrumental activities of daily living scale in elderly (Persian)]. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2016; 25(132):103-12. [Link]
  27. Tantanokit T, Bosittiphichet T, Leesri T. The study of prevalence and associated factors of dementia in the elderly. Siriraj Medical Journal. 2021; 73(4):224-35. [DOI:10.33192/Smj.2021.30]
  28. Seyedian M, Falah M, Nourouzian M, Nejat S, Delavar A, Ghasemzadeh H. [Validity of the Farsi version of mini-mental state examination (Persian)]. Journal of Medical Council of I.R.I. 2008; 25(4):408-14. [Link]
  29. Ministry of Health and Medical Education. Aein namebehdashti haml dasti. Tehran: Ministry of Health and Medical Education; 2011. [Link]
  30. National Institute for Occupational Safety and Health. Technical Report: Work Practices Guide for Manual Lifting. Ohio: National Institute for Occupational Safety and Health; 1981. [Link]
  31. Field A. Discovering statistics using spss Londen: SAGE Publications Ltd; 2009. [Link]
  32. Lakens D. Calculating and reporting effect sizes to facilitate cumulative science: A practical primer for t-tests and ANOVAs. Frontiers in Psychology. 2013; 4:863. [DOI:10.3389/fpsyg.2013.00863] [PMID] [PMCID]
  33. Era P, Sainio P, Koskinen S, Haavisto P, Vaara M, Aromaa A. Postural balance in a random sample of 7,979 subjects aged 30 years and over. Gerontology. 2006; 52(4):204-13. [DOI:10.1159/000093652] [PMID]
  34. Zultowski I, Aruin A. Carrying loads and postural sway in standing: the effect of load placement and magnitude. Work. 2008; 30(4):359-68. [Link]
  35. Shigaki L, Vieira ER, de Oliveira Gil AW, Araújo CGA, Carmargo MZ, Sturion LA, et al. Effects of holding an external load on the standing balance of older and younger adults with and without chronic low back pain. Journal of Manipulative and Physiological Therapeutics. 2017; 40(4):284-92. [DOI:10.1016/j.jmpt.2017.01.007] [PMID]
  36. Wojciechowska-Maszkowska B, Borzucka D. Characteristics of standing postural control in women under additional load. International Journal of Environmental Research and Public Health. 2020; 17(2):490. [DOI:10.3390/ijerph17020490] [PMID] [PMCID]
  37. Qu X. Physical load handling and listening comprehension effects on balance control. Ergonomics. 2010; 53(12):1461-7. [PMID]
  38. Winter DA, Prince F, Frank JS, Powell C, Zabjek KF. Unified theory regarding A/P and M/L balance in quiet stance. Journal of Neurophysiology. 1996; 75(6):2334-43. [DOI:10.1152/jn.1996.75.6.2334] [PMID]
  39. Neumann DA. Kinesiology of the musculoskeletal system; Foundation for rehabilitation. Maryland: Mosby; 2010. [Link]
  40. Tarantola J, Nardone A, Tacchini E, Schieppati M. Human stance stability improves with the repetition of the task: Effect of foot position and visual condition. Neuroscience Letters. 1997; 228(2):75-8. [DOI:10.1016/S0304-3940(97)00370-4] [PMID]
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ارگونومی
دریافت: 1400/6/13 | پذیرش: 1400/7/12 | انتشار: 1401/7/19

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به نشريه سالمند: مجله سالمندي ايران می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Iranian Journal of Ageing

Designed & Developed by : Yektaweb