Volume 12, Issue 3 (12-2017)
Salmand: Iranian Journal of Ageing 2017, 12(3): 326-345 |
Back to browse issues page
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Orang S, Hashemi Razini H, Abdollahi M H. Relationship Between Early Maladaptive Schemas and Meaning of Life and Psychological Well-Being of the Elderly. Salmand: Iranian Journal of Ageing 2017; 12 (3) :326-345
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1320-en.html
URL: http://salmandj.uswr.ac.ir/article-1-1320-en.html
1- Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Education, International Campus, Kharazmi Univarsity, Tehran, Iran. , orang.soheila@gmail.com
2- Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Education, International Campus, Kharazmi Univarsity, Tehran, Iran. 2. Department of Clinical Psychology, Faculty of Psychology and Education, Kharazmi Univarsity, Tehran, Iran.
2- Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Education, International Campus, Kharazmi Univarsity, Tehran, Iran. 2. Department of Clinical Psychology, Faculty of Psychology and Education, Kharazmi Univarsity, Tehran, Iran.
Full-Text [PDF 7649 kb]
(5299 Downloads)
| Abstract (HTML) (11325 Views)
[33]Thimm JC. Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 2010; 41(4):373–80. doi: 10.1016/j.jbtep.2010.03.009
[34]Yoosefi N. [Comparison of the effectiveness of family therapy based on schema therapy and bowens emotional system therapy on the early maladaptive schema among divorce applicant clients (Persian)]. Journal of Fundamentals of Mental Health. 2012; 13(4),356-73.
[35]Zerehpoosh A, Neshatdoust HT, Asgari K, Abedi MR, Sadeghi HA. [The effect of schema therapy on chronic depression in students (Persian)]. Journal of Research Behavioral Sciences. 2012; 10(4):285-91.
[36]Rijkeboer MM, de Boo GM. Early maladaptive schemas in children: Development and validation of the schema inventory for children. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 2010; 41(2):102–9. doi: 10.1016/j.jbtep.2009.11.001
[37]Tov W. The well-being of nations: Linking together trust, cooperation, and democracy. In E. Diener (Ed.), The science of well-being. Netherlands: Springer; 2009.
[38]Roelofs J, Onckels L, Muris P. Attachment quality and psychopathological symptoms in clinically referred adolescents: The mediating role of early maladaptive schema. Journal of Child and Family Studies. 2012; 22(3):377–85. doi: 10.1007/s10826-012-9589-x
Full-Text: (11309 Views)
Extended Abstract
1. Objectives
Since the world’s population is aging rapidly, elderly age is of paramount importance. Gerontology seeks to better understand the elderly age, prevent the difficulties related to this age group, help improve the health and well-being of the elderly population, and provide ways to the middle-aged people to be prepared for old age [1]. Therefore, studies aimed at improving mental health and quality of life in elderly age seem necessary. Since schemas are the deepest cognitive levels and the core of personality, it seems that search for meaning and psychological well-being in this period are related to early maladaptive schemes and play an important role in the quality of life and mental health in elderly [2]. Hence, the present study aimed to investigate the relationship between the components of early maladaptive schemas and the components of the meaning of life and psychological well-being.
2. Methods & Materials
The present study was a descriptive-correlational research. The study population consisted of all elderly men and women aged between 65 and 80 years who lived in Tehran in 2016. Accordingly, 200 persons were selected among the elderly men and women (96 women and 104 men) through available sampling method. The inclusion criteria for the elderly were as follows: having the specified age; consent and willingness to complete the questionnaires; and the physical health necessary to understand the questions. The exclusion criteria for the research process were reported as neuropsychiatric diseases, such as Alzheimer’s disease, which is declared by the elderly or by their friends, physical illnesses such as hearing loss and deafness, and refusal to continue collaboration due to the length of the questionnaire.
The research tools used to conduct the present study were the Meaning in Life Questionnaire (where the Cronbach’s alpha was 75% for the subscale of search for meaning and 78% for the subscale of presence of meaning) [3], Young Schema Questionnaire - Short Form - for evaluating 15 early maladaptive schemas (namely emotional deprivation, abandonment, distrust and mistreatment, social isolation, defectiveness and shame, incompetence and dependence, vulnerability to illness, enmeshment, subjugation, self-sacrifice, emotional inhibition, unrelenting standards, entitlement, insufficient self-control, and failure) [4], and the Ryff Scales of Psychological Well-Being (with the subscales of self-acceptance, the establishment of quality ties to other, autonomy, purposeful life, personal growth and domination on the environment) [5]. Cronbach’s alpha was reported 50% in the present study.
The collected data were analyzed using SPSS 18. The relationship was examined, and the variables were predicted using Pearson’s correlation coefficient and simultaneous multiple regression analysis with respect to the assumptions.
3. Results
Based on the research questions, the matrix of correlation between the subscales of early maladaptive schemas and the meaning in life showed that there is a positive and significant correlation between the schemas of distrust, entitlement, dependence, self-sacrifice, and unrelenting standards with search for meaning while there is a significant negative correlation with the subscale of failure. As well, there is a positive and significant correlation between the schema of entitlement, self-sacrifice, and unrelenting standards with the presence of meaning, but a negative significant correlation with failure (P<0.001 and P<0.05, respectively).
Simultaneous linear regression analysis was used to determine whether early maladaptive schemas predicted the search for and the presence of meaning in life. The results
Since the world’s population is aging rapidly, elderly age is of paramount importance. Gerontology seeks to better understand the elderly age, prevent the difficulties related to this age group, help improve the health and well-being of the elderly population, and provide ways to the middle-aged people to be prepared for old age [1]. Therefore, studies aimed at improving mental health and quality of life in elderly age seem necessary. Since schemas are the deepest cognitive levels and the core of personality, it seems that search for meaning and psychological well-being in this period are related to early maladaptive schemes and play an important role in the quality of life and mental health in elderly [2]. Hence, the present study aimed to investigate the relationship between the components of early maladaptive schemas and the components of the meaning of life and psychological well-being.
2. Methods & Materials
The present study was a descriptive-correlational research. The study population consisted of all elderly men and women aged between 65 and 80 years who lived in Tehran in 2016. Accordingly, 200 persons were selected among the elderly men and women (96 women and 104 men) through available sampling method. The inclusion criteria for the elderly were as follows: having the specified age; consent and willingness to complete the questionnaires; and the physical health necessary to understand the questions. The exclusion criteria for the research process were reported as neuropsychiatric diseases, such as Alzheimer’s disease, which is declared by the elderly or by their friends, physical illnesses such as hearing loss and deafness, and refusal to continue collaboration due to the length of the questionnaire.
The research tools used to conduct the present study were the Meaning in Life Questionnaire (where the Cronbach’s alpha was 75% for the subscale of search for meaning and 78% for the subscale of presence of meaning) [3], Young Schema Questionnaire - Short Form - for evaluating 15 early maladaptive schemas (namely emotional deprivation, abandonment, distrust and mistreatment, social isolation, defectiveness and shame, incompetence and dependence, vulnerability to illness, enmeshment, subjugation, self-sacrifice, emotional inhibition, unrelenting standards, entitlement, insufficient self-control, and failure) [4], and the Ryff Scales of Psychological Well-Being (with the subscales of self-acceptance, the establishment of quality ties to other, autonomy, purposeful life, personal growth and domination on the environment) [5]. Cronbach’s alpha was reported 50% in the present study.
The collected data were analyzed using SPSS 18. The relationship was examined, and the variables were predicted using Pearson’s correlation coefficient and simultaneous multiple regression analysis with respect to the assumptions.
3. Results
Based on the research questions, the matrix of correlation between the subscales of early maladaptive schemas and the meaning in life showed that there is a positive and significant correlation between the schemas of distrust, entitlement, dependence, self-sacrifice, and unrelenting standards with search for meaning while there is a significant negative correlation with the subscale of failure. As well, there is a positive and significant correlation between the schema of entitlement, self-sacrifice, and unrelenting standards with the presence of meaning, but a negative significant correlation with failure (P<0.001 and P<0.05, respectively).
Simultaneous linear regression analysis was used to determine whether early maladaptive schemas predicted the search for and the presence of meaning in life. The results
showed that only the schema of unrelenting standards succeeded in predicting the components of the search for and the presence of meaning of life.
In order to investigate the predictability of psychological well-being by early maladaptive schemas, the correlation matrix between components was first established to determine the correlation between the components of the early maladaptive schemas and psychological well-being.
The findings indicated that there is a correlation between the component of self-acceptance and the schema of abandonment/social isolation; between the component of positive relationships with others and the schemas of emotional deprivation, abandonment, defectiveness/shame, and subjugation; between the component of autonomy and the schemes of entitlement, self-sacrifices, and unrelenting standards; between the component of domination on the environment and the schemes of emotional deprivation, abandonment, entitlement, self-sacrifice, and unrelenting standards; between the component of purposeful life and the schemas of entitlement and unrelenting standards; and between the component of individual growth and the schemes of abandonment, distrust, entitlement, self-sacrifice, emotional inhibition and unrelenting standards.
Simultaneous linear regression analysis was used to determine whether early maladaptive schemas predicted the components of psychological well-being. Based on the results, among the subscales of the early maladaptive schemas, social isolation/alienation and subjugation/failure predicted self-acceptance in life; the emotional deprivation schema predicted positive relationships with others; and the self-sacrifice schema predicted domination on the environment. The findings also indicated that none of the subscales of early maladaptive schemas could predict autonomy. Also, among the subscales of early maladaptive schemas, none could predict the components of purposeful life and individual growth.
4. Conclusion
In general, the present study showed the effect of early maladaptive schemes on the meaning of life and psychological well-being during elderly age. Considering the limitations and unique characteristics of elderly age, it can be considered as an opportunity to assess and change attitudes of the elderly by revising their schemas and start a period full of meaning, growth and mental health [6]. The present research is consistent with the studies carried out in Iran by Yousefi, Zerehpoosh, Moradi, and Bahrami on the impact of early maladaptive schemas in life [7, 8, 9, 10]. In this regard, according to the research findings, knowing the importance of cognitive patterns in mental health, these stereotypical beliefs and thoughts can be revised and reevaluated during the elderly age by modifying the schema and understanding the roots of problems and incompatibilities. Also, emotional control and accountability to fate can be seen as the implications of modifying early maladaptive schemas; the present research is an attempt to enlighten and achieve it.
Acknowledgments
This paper is extracted from the first author's MSc. thesis in the Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Education, International Campus, Kharazmi Univarsity of Tehran.
Conflict of Interest
All authors certify that this manuscript has neither been published in whole nor in part nor being considered for publication elsewhere. The authors have no conflicts of interest to declare.
In order to investigate the predictability of psychological well-being by early maladaptive schemas, the correlation matrix between components was first established to determine the correlation between the components of the early maladaptive schemas and psychological well-being.
The findings indicated that there is a correlation between the component of self-acceptance and the schema of abandonment/social isolation; between the component of positive relationships with others and the schemas of emotional deprivation, abandonment, defectiveness/shame, and subjugation; between the component of autonomy and the schemes of entitlement, self-sacrifices, and unrelenting standards; between the component of domination on the environment and the schemes of emotional deprivation, abandonment, entitlement, self-sacrifice, and unrelenting standards; between the component of purposeful life and the schemas of entitlement and unrelenting standards; and between the component of individual growth and the schemes of abandonment, distrust, entitlement, self-sacrifice, emotional inhibition and unrelenting standards.
Simultaneous linear regression analysis was used to determine whether early maladaptive schemas predicted the components of psychological well-being. Based on the results, among the subscales of the early maladaptive schemas, social isolation/alienation and subjugation/failure predicted self-acceptance in life; the emotional deprivation schema predicted positive relationships with others; and the self-sacrifice schema predicted domination on the environment. The findings also indicated that none of the subscales of early maladaptive schemas could predict autonomy. Also, among the subscales of early maladaptive schemas, none could predict the components of purposeful life and individual growth.
4. Conclusion
In general, the present study showed the effect of early maladaptive schemes on the meaning of life and psychological well-being during elderly age. Considering the limitations and unique characteristics of elderly age, it can be considered as an opportunity to assess and change attitudes of the elderly by revising their schemas and start a period full of meaning, growth and mental health [6]. The present research is consistent with the studies carried out in Iran by Yousefi, Zerehpoosh, Moradi, and Bahrami on the impact of early maladaptive schemas in life [7, 8, 9, 10]. In this regard, according to the research findings, knowing the importance of cognitive patterns in mental health, these stereotypical beliefs and thoughts can be revised and reevaluated during the elderly age by modifying the schema and understanding the roots of problems and incompatibilities. Also, emotional control and accountability to fate can be seen as the implications of modifying early maladaptive schemas; the present research is an attempt to enlighten and achieve it.
Acknowledgments
This paper is extracted from the first author's MSc. thesis in the Department of Educational Psychology, Faculty of Psychology and Education, International Campus, Kharazmi Univarsity of Tehran.
Conflict of Interest
All authors certify that this manuscript has neither been published in whole nor in part nor being considered for publication elsewhere. The authors have no conflicts of interest to declare.
مقدمه
از آنجا که جمعیت جهان به سرعت رو به سالمندی میرود، دوران سالمندی اهمیت خاصی دارد. سال 1999 میلادی را سال بینالمللی سالمند نامیدهاند. در دومین کنفرانس بینالمللی سالمندی در مادرید، علاوه بر بررسی مسائل مختلف سالمندی، برای پاسخگویی به چالشها و مشکلات دوره سالمندی برنامه کاری تدوین شد [1] و پیشبینی شد در قرن بیست و یکم جمعیت سالمندان به بالاترین میزان خود در حیات بشر برسد. به همین دلیل این قرن را قرن سالمندی نامیدند و با شعار «جامعهای برای تمام سنین» فعالیت خود را آغاز کردند. در ایران با افزایش شاخصهای بهداشتی و درمانی، اقتصادی و اجتماعی شاخص امید به زندگی به 74 سال رسیده است. پیشبینی میشود در سال 2021 جمعیت بالای 60 سال به بیش از 10 درصد از کل جمعیت کشور و در سال 2050 به بیش از 20 درصد از کل جمعیت کشور برسد [2].
علم سالمندشناسی به عنوان علمی نوپا شناخته شده که در چهار دهه اخیر در پی درک بهتر سالمندی و کمک به سالمندان و پیشگیری از دشواریهای این دوران رشد کرده است. آرمانها و اهداف دیگر این علم افزایش سلامت و آسایش جمعیت سالمندان و ارائه شیوههای آمادگی برای دوران سالمندی است [3]. بر این اساس مطالعات فراوانی با هدف ارتقای سلامت روان وکیفیت زندگی در دوران سالمندی صورت گرفته است که معنایابی در زندگی را عامل مهمی در بهزیستی روانشناختی میدانند. به عقیده فرانکل، کنارآمدن با دشواریهای این دوران نیست که انسان را از پا درمیآورد، بلکه جنبههای گذرای زندگی هستند که نیروهای بالقوه آدمی را تشکیل میدهند. انسان هر چه زودتر بتواند نیروهای بالقوه را به بالفعل تبدیل کند، زودتر میتواند خود را با واقعیت فناناپذیر روبهرو کند. اگر رنج زندگی را شجاعانه بپذیریم، تا واپسین دم زندگی معنا خواهد داشت [4].
از آنجا که جمعیت جهان به سرعت رو به سالمندی میرود، دوران سالمندی اهمیت خاصی دارد. سال 1999 میلادی را سال بینالمللی سالمند نامیدهاند. در دومین کنفرانس بینالمللی سالمندی در مادرید، علاوه بر بررسی مسائل مختلف سالمندی، برای پاسخگویی به چالشها و مشکلات دوره سالمندی برنامه کاری تدوین شد [1] و پیشبینی شد در قرن بیست و یکم جمعیت سالمندان به بالاترین میزان خود در حیات بشر برسد. به همین دلیل این قرن را قرن سالمندی نامیدند و با شعار «جامعهای برای تمام سنین» فعالیت خود را آغاز کردند. در ایران با افزایش شاخصهای بهداشتی و درمانی، اقتصادی و اجتماعی شاخص امید به زندگی به 74 سال رسیده است. پیشبینی میشود در سال 2021 جمعیت بالای 60 سال به بیش از 10 درصد از کل جمعیت کشور و در سال 2050 به بیش از 20 درصد از کل جمعیت کشور برسد [2].
علم سالمندشناسی به عنوان علمی نوپا شناخته شده که در چهار دهه اخیر در پی درک بهتر سالمندی و کمک به سالمندان و پیشگیری از دشواریهای این دوران رشد کرده است. آرمانها و اهداف دیگر این علم افزایش سلامت و آسایش جمعیت سالمندان و ارائه شیوههای آمادگی برای دوران سالمندی است [3]. بر این اساس مطالعات فراوانی با هدف ارتقای سلامت روان وکیفیت زندگی در دوران سالمندی صورت گرفته است که معنایابی در زندگی را عامل مهمی در بهزیستی روانشناختی میدانند. به عقیده فرانکل، کنارآمدن با دشواریهای این دوران نیست که انسان را از پا درمیآورد، بلکه جنبههای گذرای زندگی هستند که نیروهای بالقوه آدمی را تشکیل میدهند. انسان هر چه زودتر بتواند نیروهای بالقوه را به بالفعل تبدیل کند، زودتر میتواند خود را با واقعیت فناناپذیر روبهرو کند. اگر رنج زندگی را شجاعانه بپذیریم، تا واپسین دم زندگی معنا خواهد داشت [4].
معنای زندگی بر سه پایه استوار است: آزادی اراده، معناجویی و معنای زندگی. آزادی اراده به این معناست که انسان در انتخاب جایگاهی که با آن مواجهه میشود آزاد است. معناجویی، مسئولیت به همراه دارد. مسئولیت ساختن جامعه و فرهنگ، انتخاب شکل مرگ و معنیداری زندگی. فرانکل معنای زندگی را در لذت و خوشگذرانی نمیداند، بلکه معنای زندگی را تجربه زندگی در لحظه بدون الگوی پیشپنداشت و تفسیری میداند [5]. در این راستا تحقیقات راتی و راستوجی (2007)، کانگ و همکاران (2009) بیان میکند که معنای زندگی متغیری ارزشمند در سلامت روان افراد است و معنیداری زندگی و جایگاه آن برای برخورداری از زندگی همراه با بهزیستی امری غیر قابل پنهان است [8-6]. از دیدگاه معنادرمانی نبود معنای زندگی به منزله زندگیکردن در خلأ وجودی است. زندگی بدون برخورداری از حس جهتیابی و هدف روشن که فرد به دنبال دستیابی به آن باشد، در شدیدترین حالت منجر به اختلال هیجانی یا روانرنجوری میشود [7].
از سوی دیگر، یافتن معنا در زندگی فرد می تواند نگرش فرد به سالمندی را مثبت کند و این دوره نشآنهای از مرحله جدیدی در زندگی تصور شود. معنایابی دریچهای به شروع تازه و جستوجویی نو برای زندگی معنیدار و عامل سازگاری با این دوران است. سازگاری که منجر به بهزیستی روانشناختی در زندگی فرد شود سلامت روان را دربر دارد. بهزیستی فرایندی همهجانبه است که در طول عمر گسترده شده است [8]. روانشناسی مثبتنگر سلامت روانی را معادل کارکرد مثبت روانشناختی تلقی و آن را در قالب اصطلاح بهزیستی روانشناختی مفهومسازی کرده است. از این منظر، بهزیستی روانشناختی به معنی کارکرد روانشناختی بهینه است. بهزیستی به معنای کسب لذت نیست، بلکه تلاشی برای ارتقا و تحقق استعدادها و تواناییهای فرد است. بهزیستی روانشناختی را باید نوعی خوشبختی دانست که از طریق رویارویی با چالشهای زندگی، مشکلات و نیازها به دست میآید، نه نوعی خوشی که از طریق تفریح و نداشتن هرگونه کشمکش و تعارض و یا با داشتن زندگی یکنواخت و بدون تغییر و پستی بلندی به دست آمده است. انسان تنها مخلوقی است که از معنا و مرگ آگاه است و میتواند به سؤال «برای چه زندهام» پاسخ دهد. معنای زندگی مهمترین مؤلفه بهزیستی روانشناختی است. وجود معنا در زندگی پیشبینیکننده بهزیستی روانشناختی است [9].
از سوی دیگر، جفری یانگ طرحوارهها را الگوهای هیجانی و شناختی میداند که طی دوران کودکی و نوجوانی رشد یافتهاند و در طول زندگی فرد ثابت میمانند. این طرحوارهها به عنوان الگوهایی برای پردازش تجربیات بعدی به کار گرفته میشوند [10]. طرحواره را نوعی ساختار شناختی میدانند که در گزینش، رمزگردانی و ارزیابی محرکها و سازوکار آنها تأثیرگذار است. وی بیان میکند که بر پایه مجموعهای از طرحوارهها فرد قادر به تعیین موقعیت خود در رابطه با زمان و فضا شده و تجارب خود را به گونهای معنادار طبقهبندی و تفسیر میکند.
با جمعبندی چندین پژوهش درباره طرحوارهها تعریف زیر ارائه میشود:
طرحوارهها عناصر نظاممندی از واکنشها و تجربههای گذشته هستند که پیکره نسبتاًً منسجم و پایداری از دانش را شکل میدهند و میتوانند ادراکها و ارزیابیهای بعدی را هدایت کنند. هنگامی که فرد سیستمی از انتظارات را کسب میکند، با دقت بیشتری به عناصر مشابه در موقعیتهای زندگی پاسخ میدهد. بر این اساس هجده طرحواره ناسازگار اولیه شناسایی شد که مطابق با پنج نیاز تحولی دوران کودکی و نوجوانی به پنج حوزه وسیع تقسیم میشود که عبارتند از: بریدگی و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل، محدودیتهای مختل، جهتمندیهای دیگر، گوشبهزنگ بودن بیش از حد و بازداری.
به عقیده یانگ (1999) در رابطه با خاستگاههای این طرحوارهها پنج تکلیف تحولی اساسی وجود دارد که برای رشد سلامت ضروری است و انجامنگرفتن این تکالیف باعث اختلال عملکرد میشود [11]. طرحوارههای ناسازگار اولیه مرکز سازماندهی شخصیت به شمار میروند. یافتههای کاستا و مککری (1994) نشان داد افراد در صفات شخصیتی بسیار باثبات هستند. فردی که در سن بهخصوصی نمره کم یا زیاد میگیرد، احتمالاً در سن دیگری با فواصل سه تا سی سال نمره مشابهی کسب میکند [10].
از آنجا که طرحوارهها عمیقترین سطوح شناختی و هسته مرکزی شخصیت فرد را در بردارند، به نظر میرسد معنایابی و بهزیستی روانشناختی با طرحوارههای ناسازگار اولیه در ارتباط است و نقش مهمی در کیفیت زندگی و بهداشت روانی در دوران سالمندی ایفا میکند. در ایران مطالعات فراوانی در حوزه سالمندی، معنای زندگی و بهزیستی روانشناختی انجام شده است، اما پژوهشی که نقش طرحوارهها را در معنایابی و بهزیستی روانشناختی بررسی کند گزارش نشده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه با مؤلفههای معنای زندگی و بررسی رابطه مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه با مؤلفههای بهزیستی روانشناختی انجام شد.
روش مطالعه
روش مطالعه حاضر از نوع توصیفیهمبستگی بود. رابطه و پیشبینی متغیرها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با روش همزمان و با رعایت مفروضهها تجزیهوتحلیل شد. جامعه آماری شامل تمام سالمندان زن و مرد 65 تا 80 سال ساکن شهر تهران در سال 1395 بود. بر این اساس، 200 نفر از سالمندان زن و مرد (96 زن و 104 مرد) که بیشترین فراوانی تحصیلات در زنان، بیسواد و ابتدایی و در مردان، دیپلم بود از طریق نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. محقق پرسشنامهها را برای سالمندانی که در بهار 1395 در پارکهای منطقه 5 حضور داشتند و مایل به همکاری بودند خواند و برای درک بیشتر، توضیحات لازم را ارائه کرد. بدین ترتیب پرسشنامهها تکمیل شد. محقق به افرادی که در پژوهش شرکت کردند اطمینان داد که پاسخهای آنها کاملاً محرمانه باقی میماند، بر همین اساس نام افراد پرسیده نشد تا با آرامش بیشتر به سؤالها پاسخ دهند.
ملاکهای ورود به پژوهش عبارت بود از: داشتن شرط سنی ذکرشده، رضایت و آمادگی برای همکاری، تکمیل پرسشنامهها و سلامت جسمی لازم برای درک سؤالها؛ ملاکهای خروج از پژوهش عبارت بود از: ابتلا به بیماریهای عصبیشناختی مانند آلزایمر که فرد سالمند و یا دوستان او، محقق را از این بیماری مطلع کردند، بیماریهای جسمی مانند کمشنوایی و ناشنوایی و خودداری از ادامه همکاری به دلیل طولانیبودن پرسشنامه. حجم نمونه 231 نفر در نظر گرفته شد که 31 نفر به دلیل ادامهنکردن همکاری و یا ناقصبودن پاسخها از پژوهش کنار گذاشته شدند. بنابراین گروه نمونه به 200 نفر کاهش یافت.
برای انجام پژوهش حاضر از پرسشنامههای معنای زندگی، طرحواره یانگ و بهزیستی روانشناختی ریف استفاده شد.
پرسشنامه معنای زندگی
در پرسشنامه معنای زندگی استگر و همکاران برای دو عامل وجود معنا در زندگی و جستوجوی معنا در زندگی 10 گویه وجود دارد که برای هر کدام از مقیاسها 5 سؤال در نظر گرفته شده است. بین دو عامل وجود و جستوجوی معنا در زندگی همبستگی منفی اندکی وجود داشت. استیگر و همکاران اعتبار درونی را برای مقیاسهای فرعی وجود 86 درصد و جستوجو 78 درصد گزارش کردهاند. این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت 7 درجهای از 1: کاملاً نادرست تا 7: کاملاً درست نمرهگذاری میشود. با توجه به درجهبندی پاسخها، نمره کل در این آزمون بین 10 تا70 خواهد بود. مجموع نمرههای سؤالهای 2، 3، 7، 8 و 10 میزان تلاش فرد برای یافتن معنا و مجموع نمرههای سؤالهای 1، 4، 5، 6 و 9 میزان معنیداری زندگی فرد را مشخص میکند.
طبق پژوهشهای استگر و همکاران (2006) اعتبار این مقیاس برای ارزیابی زندگی 86 درصد، برای زیرمقیاس وجود معنا 86 درصد و برای زیرمقیاس جستوجوی معنا 87 درصد برآورد شده است. پایایی زیرمقیاسهای وجود معنا و جستوجوی معنا به ترتیب 70 درصد و 73 درصد به دست آمد. اشتهاد (2009) پایایی آزمون و بازآزمون این مقیاس را در ایران با دو هفته فاصله برای زیرمقیاس وجود معنا 84 درصد و برای زیرمقیاس جستوجوی معنا 74 درصد به دست آورد. آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس جستوجوی معنا 75 درصد و برای زیرمقیاس داشتن معنا 78 درصد محاسبه شد. بنابراین به نظر میرسد این مقیاس همسانی درونی خوبی دارد [12].
پرسشنامه طرحواره یانگ
پرسشنامه طرحواره یانگ شامل 75 گویه است که یانگ (1998) آن را برای ارزیابی 15 طرحواره ناسازگار اولیه ساخته است [11]. این طرحوارهها عبارتند از: محرومیت هیجانی، طردشدگی، بیاعتمادی و بدرفتاری، انزوای اجتماعی، نقص و شرم، بیکفایتی و وابستگی، آسیبپذیری بیماری، خود تحولنیافته، اطاعت، ایثار و فداکاری، بازداری هیجانی، معیارهای سختگیرانه، استحقاق، خودکنترلی ناکافی و شکست. هر پرسشنامه بر اسا مقیاس شش درجهای نمرهگذاری میشود و هر پنج پرسش یک طرحواره را میسنجد. چنانچه میانگین هر خردهمقیاس بیشتر از 2 باشد آن طرحواره ناکارآمد است.
در محاسبه پایایی با استفاده از روش بازآزمایی، ضرایب همبستگی برای خردهمقیاسها در دامنه 60 درصد تا 85 درصد به دست آمد. پایایی آزمون از طریق همسانی درونی در دامنه 71 درصد تا 90 درصد همسانی بالایی دارد. برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی ملاک و سازه استفاده شد که طی آن مطابقت زیادی بین ساختار نظری خردهمقیاسها و نتایج عاملی روایی پرسشنامه مشاهده شد [13].
پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف
در دهه اخیر گرایش به بررسی جنبههای مثبت سلامت افزایش یافته است. در این پژوهش از پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف استفاده شده است. این پرسشنامه را ریف با 18 گزینه تهیه کرده است و شش خردهآزمون دارد. این پرسشنامه از آزمودنی میخواهد که قضاوت درباره خودش را روی یکی از گزینهها (از 1 تا 6: کاملاً مخالف، تا حدودی
از سوی دیگر، یافتن معنا در زندگی فرد می تواند نگرش فرد به سالمندی را مثبت کند و این دوره نشآنهای از مرحله جدیدی در زندگی تصور شود. معنایابی دریچهای به شروع تازه و جستوجویی نو برای زندگی معنیدار و عامل سازگاری با این دوران است. سازگاری که منجر به بهزیستی روانشناختی در زندگی فرد شود سلامت روان را دربر دارد. بهزیستی فرایندی همهجانبه است که در طول عمر گسترده شده است [8]. روانشناسی مثبتنگر سلامت روانی را معادل کارکرد مثبت روانشناختی تلقی و آن را در قالب اصطلاح بهزیستی روانشناختی مفهومسازی کرده است. از این منظر، بهزیستی روانشناختی به معنی کارکرد روانشناختی بهینه است. بهزیستی به معنای کسب لذت نیست، بلکه تلاشی برای ارتقا و تحقق استعدادها و تواناییهای فرد است. بهزیستی روانشناختی را باید نوعی خوشبختی دانست که از طریق رویارویی با چالشهای زندگی، مشکلات و نیازها به دست میآید، نه نوعی خوشی که از طریق تفریح و نداشتن هرگونه کشمکش و تعارض و یا با داشتن زندگی یکنواخت و بدون تغییر و پستی بلندی به دست آمده است. انسان تنها مخلوقی است که از معنا و مرگ آگاه است و میتواند به سؤال «برای چه زندهام» پاسخ دهد. معنای زندگی مهمترین مؤلفه بهزیستی روانشناختی است. وجود معنا در زندگی پیشبینیکننده بهزیستی روانشناختی است [9].
از سوی دیگر، جفری یانگ طرحوارهها را الگوهای هیجانی و شناختی میداند که طی دوران کودکی و نوجوانی رشد یافتهاند و در طول زندگی فرد ثابت میمانند. این طرحوارهها به عنوان الگوهایی برای پردازش تجربیات بعدی به کار گرفته میشوند [10]. طرحواره را نوعی ساختار شناختی میدانند که در گزینش، رمزگردانی و ارزیابی محرکها و سازوکار آنها تأثیرگذار است. وی بیان میکند که بر پایه مجموعهای از طرحوارهها فرد قادر به تعیین موقعیت خود در رابطه با زمان و فضا شده و تجارب خود را به گونهای معنادار طبقهبندی و تفسیر میکند.
با جمعبندی چندین پژوهش درباره طرحوارهها تعریف زیر ارائه میشود:
طرحوارهها عناصر نظاممندی از واکنشها و تجربههای گذشته هستند که پیکره نسبتاًً منسجم و پایداری از دانش را شکل میدهند و میتوانند ادراکها و ارزیابیهای بعدی را هدایت کنند. هنگامی که فرد سیستمی از انتظارات را کسب میکند، با دقت بیشتری به عناصر مشابه در موقعیتهای زندگی پاسخ میدهد. بر این اساس هجده طرحواره ناسازگار اولیه شناسایی شد که مطابق با پنج نیاز تحولی دوران کودکی و نوجوانی به پنج حوزه وسیع تقسیم میشود که عبارتند از: بریدگی و طرد، خودگردانی و عملکرد مختل، محدودیتهای مختل، جهتمندیهای دیگر، گوشبهزنگ بودن بیش از حد و بازداری.
به عقیده یانگ (1999) در رابطه با خاستگاههای این طرحوارهها پنج تکلیف تحولی اساسی وجود دارد که برای رشد سلامت ضروری است و انجامنگرفتن این تکالیف باعث اختلال عملکرد میشود [11]. طرحوارههای ناسازگار اولیه مرکز سازماندهی شخصیت به شمار میروند. یافتههای کاستا و مککری (1994) نشان داد افراد در صفات شخصیتی بسیار باثبات هستند. فردی که در سن بهخصوصی نمره کم یا زیاد میگیرد، احتمالاً در سن دیگری با فواصل سه تا سی سال نمره مشابهی کسب میکند [10].
از آنجا که طرحوارهها عمیقترین سطوح شناختی و هسته مرکزی شخصیت فرد را در بردارند، به نظر میرسد معنایابی و بهزیستی روانشناختی با طرحوارههای ناسازگار اولیه در ارتباط است و نقش مهمی در کیفیت زندگی و بهداشت روانی در دوران سالمندی ایفا میکند. در ایران مطالعات فراوانی در حوزه سالمندی، معنای زندگی و بهزیستی روانشناختی انجام شده است، اما پژوهشی که نقش طرحوارهها را در معنایابی و بهزیستی روانشناختی بررسی کند گزارش نشده است. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه با مؤلفههای معنای زندگی و بررسی رابطه مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه با مؤلفههای بهزیستی روانشناختی انجام شد.
روش مطالعه
روش مطالعه حاضر از نوع توصیفیهمبستگی بود. رابطه و پیشبینی متغیرها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه با روش همزمان و با رعایت مفروضهها تجزیهوتحلیل شد. جامعه آماری شامل تمام سالمندان زن و مرد 65 تا 80 سال ساکن شهر تهران در سال 1395 بود. بر این اساس، 200 نفر از سالمندان زن و مرد (96 زن و 104 مرد) که بیشترین فراوانی تحصیلات در زنان، بیسواد و ابتدایی و در مردان، دیپلم بود از طریق نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. محقق پرسشنامهها را برای سالمندانی که در بهار 1395 در پارکهای منطقه 5 حضور داشتند و مایل به همکاری بودند خواند و برای درک بیشتر، توضیحات لازم را ارائه کرد. بدین ترتیب پرسشنامهها تکمیل شد. محقق به افرادی که در پژوهش شرکت کردند اطمینان داد که پاسخهای آنها کاملاً محرمانه باقی میماند، بر همین اساس نام افراد پرسیده نشد تا با آرامش بیشتر به سؤالها پاسخ دهند.
ملاکهای ورود به پژوهش عبارت بود از: داشتن شرط سنی ذکرشده، رضایت و آمادگی برای همکاری، تکمیل پرسشنامهها و سلامت جسمی لازم برای درک سؤالها؛ ملاکهای خروج از پژوهش عبارت بود از: ابتلا به بیماریهای عصبیشناختی مانند آلزایمر که فرد سالمند و یا دوستان او، محقق را از این بیماری مطلع کردند، بیماریهای جسمی مانند کمشنوایی و ناشنوایی و خودداری از ادامه همکاری به دلیل طولانیبودن پرسشنامه. حجم نمونه 231 نفر در نظر گرفته شد که 31 نفر به دلیل ادامهنکردن همکاری و یا ناقصبودن پاسخها از پژوهش کنار گذاشته شدند. بنابراین گروه نمونه به 200 نفر کاهش یافت.
برای انجام پژوهش حاضر از پرسشنامههای معنای زندگی، طرحواره یانگ و بهزیستی روانشناختی ریف استفاده شد.
پرسشنامه معنای زندگی
در پرسشنامه معنای زندگی استگر و همکاران برای دو عامل وجود معنا در زندگی و جستوجوی معنا در زندگی 10 گویه وجود دارد که برای هر کدام از مقیاسها 5 سؤال در نظر گرفته شده است. بین دو عامل وجود و جستوجوی معنا در زندگی همبستگی منفی اندکی وجود داشت. استیگر و همکاران اعتبار درونی را برای مقیاسهای فرعی وجود 86 درصد و جستوجو 78 درصد گزارش کردهاند. این پرسشنامه بر اساس مقیاس لیکرت 7 درجهای از 1: کاملاً نادرست تا 7: کاملاً درست نمرهگذاری میشود. با توجه به درجهبندی پاسخها، نمره کل در این آزمون بین 10 تا70 خواهد بود. مجموع نمرههای سؤالهای 2، 3، 7، 8 و 10 میزان تلاش فرد برای یافتن معنا و مجموع نمرههای سؤالهای 1، 4، 5، 6 و 9 میزان معنیداری زندگی فرد را مشخص میکند.
طبق پژوهشهای استگر و همکاران (2006) اعتبار این مقیاس برای ارزیابی زندگی 86 درصد، برای زیرمقیاس وجود معنا 86 درصد و برای زیرمقیاس جستوجوی معنا 87 درصد برآورد شده است. پایایی زیرمقیاسهای وجود معنا و جستوجوی معنا به ترتیب 70 درصد و 73 درصد به دست آمد. اشتهاد (2009) پایایی آزمون و بازآزمون این مقیاس را در ایران با دو هفته فاصله برای زیرمقیاس وجود معنا 84 درصد و برای زیرمقیاس جستوجوی معنا 74 درصد به دست آورد. آلفای کرونباخ برای زیرمقیاس جستوجوی معنا 75 درصد و برای زیرمقیاس داشتن معنا 78 درصد محاسبه شد. بنابراین به نظر میرسد این مقیاس همسانی درونی خوبی دارد [12].
پرسشنامه طرحواره یانگ
پرسشنامه طرحواره یانگ شامل 75 گویه است که یانگ (1998) آن را برای ارزیابی 15 طرحواره ناسازگار اولیه ساخته است [11]. این طرحوارهها عبارتند از: محرومیت هیجانی، طردشدگی، بیاعتمادی و بدرفتاری، انزوای اجتماعی، نقص و شرم، بیکفایتی و وابستگی، آسیبپذیری بیماری، خود تحولنیافته، اطاعت، ایثار و فداکاری، بازداری هیجانی، معیارهای سختگیرانه، استحقاق، خودکنترلی ناکافی و شکست. هر پرسشنامه بر اسا مقیاس شش درجهای نمرهگذاری میشود و هر پنج پرسش یک طرحواره را میسنجد. چنانچه میانگین هر خردهمقیاس بیشتر از 2 باشد آن طرحواره ناکارآمد است.
در محاسبه پایایی با استفاده از روش بازآزمایی، ضرایب همبستگی برای خردهمقیاسها در دامنه 60 درصد تا 85 درصد به دست آمد. پایایی آزمون از طریق همسانی درونی در دامنه 71 درصد تا 90 درصد همسانی بالایی دارد. برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی ملاک و سازه استفاده شد که طی آن مطابقت زیادی بین ساختار نظری خردهمقیاسها و نتایج عاملی روایی پرسشنامه مشاهده شد [13].
پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف
در دهه اخیر گرایش به بررسی جنبههای مثبت سلامت افزایش یافته است. در این پژوهش از پرسشنامه بهزیستی روانشناختی ریف استفاده شده است. این پرسشنامه را ریف با 18 گزینه تهیه کرده است و شش خردهآزمون دارد. این پرسشنامه از آزمودنی میخواهد که قضاوت درباره خودش را روی یکی از گزینهها (از 1 تا 6: کاملاً مخالف، تا حدودی
مخالف، خیلی کم مخالف، خیلی کم موافق، تا حدودی موافق و کاملاً موافق) مشخص کند. نمره بیشتر نشانه بهزیستی روانشناختی بهتر است. عبارات 3، 5، 9، 10، 13، 16 و 17 به صورت معکوس نمرهگذاری میشوند. ویژگیهای روانسنجی این پرسشنامه نشان میدهد روایی و اعتبار مقیاسهای بهزیستی روانشناختی در پژوهشهای متعددی گزارش شده است. ضریب همسانی درونی زیرمقیاسهای فرم کوتاه مقیاسهای بهزیستی روانشناختی و همچنین ضریب همسانی درونی کل آزمون حدود 50 درصد گزارش شده است.
ریف به منظور هنجاریابی، مقیاسهای بهزیستی این پرسشنامه را بدین شرح گزارش کرده است: خودمختاری: 76 درصد، تسلط برمحیط: 90 درصد، رشد فردی: 87 درصد، ارتباط مثبت با دیگران: 91 درصد، زندگی هدفمند: 90 درصد و پذیرش خود: 93 درصد. شواهد مربوط به اعتبار همگرایی آزمون حاکی از آن است که شش عامل بهزیستی روانشناختی با رضایت از زندگی، عزت نفس و خلاقیت رابطه مثبت و با افسردگی، شانس و منبع کنترل بیرونی رابطه منفی دارند. بیانی و همکاران (2008) به منظور هنجاریابی مقیاسهای بهزیستی در ایران، ضریب پایایی به روش بازآزمایی را 82 درصد و خردهمقیاسهای پذیرش خود، رابطه مثبت با دیگران، خودمختاری، زندگی هدفمند، رشد شخصی و تسلط بر محیط را به ترتیب 71 درصد، 77 درصد، 78 درصد، 70 درصد، 77 درصد و 78 درصد به دست آوردند که از نظر آماری معنیدار بوده و برای استفاده در ایران مورد انطباق گزارش شده است.
دایرندوک (2005) همسانی درونی خردهمقیاسها را مناسب و آلفای کرونباخ آنها را بین 77 درصد تا 90 درصد یافته است [14]. با توجه به کمبودن تعداد سؤالها در این پرسشنامه که 18 سؤال است و مفاهیم قابل درک این ابزار و همچنین با توجه به هنجاریابی آن در ایران، محقق برای سنجش بهزیستی روانشناختی سالمندان از این ابزار استفاده کرد. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ بهزیستی روانشناختی 50 درصد گزارش شد. دادههای جمعآوریشده با استفاده از نسخه 18 نرمافزار spss، تحلیل رگرسیون چندگانه همزمان و ضریب همبستگی پیرسون تجزیهوتحلیل شد.
یافتهها
بر اساس سؤالهای پژوهش، ماتریس همبستگی بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه و معنای زندگی (جدول شماره 1) نشان داد بین طرحواره بیاعتمادی، استحقاق، وابستگی، ایثار و معیارهای سختگیرانه با جستوجوی معنا همبستگی مثبت و معنیدار و با شکست همبستگی منفی معنیداری وجود دارد. بین طرحواره استحقاق، ایثار و معیارهای سختگیرانه با وجود معنا همبستگی مثبت و معنیدار و با شکست همبستگی منفی معنیداری وجود دارد (0/001>P و 0/005>P).
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه جستوجوی معنا را پیشبینی میکند، از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 2، مقدار 0/01>P و 21/5=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیین نسبتاًً خوبی دارند و قادرند 37 درصد از تغییرات و واریانس جستوجوی معنای سالمندان را توضیح دهند.
ریف به منظور هنجاریابی، مقیاسهای بهزیستی این پرسشنامه را بدین شرح گزارش کرده است: خودمختاری: 76 درصد، تسلط برمحیط: 90 درصد، رشد فردی: 87 درصد، ارتباط مثبت با دیگران: 91 درصد، زندگی هدفمند: 90 درصد و پذیرش خود: 93 درصد. شواهد مربوط به اعتبار همگرایی آزمون حاکی از آن است که شش عامل بهزیستی روانشناختی با رضایت از زندگی، عزت نفس و خلاقیت رابطه مثبت و با افسردگی، شانس و منبع کنترل بیرونی رابطه منفی دارند. بیانی و همکاران (2008) به منظور هنجاریابی مقیاسهای بهزیستی در ایران، ضریب پایایی به روش بازآزمایی را 82 درصد و خردهمقیاسهای پذیرش خود، رابطه مثبت با دیگران، خودمختاری، زندگی هدفمند، رشد شخصی و تسلط بر محیط را به ترتیب 71 درصد، 77 درصد، 78 درصد، 70 درصد، 77 درصد و 78 درصد به دست آوردند که از نظر آماری معنیدار بوده و برای استفاده در ایران مورد انطباق گزارش شده است.
دایرندوک (2005) همسانی درونی خردهمقیاسها را مناسب و آلفای کرونباخ آنها را بین 77 درصد تا 90 درصد یافته است [14]. با توجه به کمبودن تعداد سؤالها در این پرسشنامه که 18 سؤال است و مفاهیم قابل درک این ابزار و همچنین با توجه به هنجاریابی آن در ایران، محقق برای سنجش بهزیستی روانشناختی سالمندان از این ابزار استفاده کرد. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ بهزیستی روانشناختی 50 درصد گزارش شد. دادههای جمعآوریشده با استفاده از نسخه 18 نرمافزار spss، تحلیل رگرسیون چندگانه همزمان و ضریب همبستگی پیرسون تجزیهوتحلیل شد.
یافتهها
بر اساس سؤالهای پژوهش، ماتریس همبستگی بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه و معنای زندگی (جدول شماره 1) نشان داد بین طرحواره بیاعتمادی، استحقاق، وابستگی، ایثار و معیارهای سختگیرانه با جستوجوی معنا همبستگی مثبت و معنیدار و با شکست همبستگی منفی معنیداری وجود دارد. بین طرحواره استحقاق، ایثار و معیارهای سختگیرانه با وجود معنا همبستگی مثبت و معنیدار و با شکست همبستگی منفی معنیداری وجود دارد (0/001>P و 0/005>P).
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه جستوجوی معنا را پیشبینی میکند، از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 2، مقدار 0/01>P و 21/5=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیین نسبتاًً خوبی دارند و قادرند 37 درصد از تغییرات و واریانس جستوجوی معنای سالمندان را توضیح دهند.
در جدول شماره 3، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه برای پیشبینی جستوجوی معنا در زندگی از طریق مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه ارائه شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 3، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، معیارهای سختگیرانه در پیشبینی جستوجوی معنا در زندگی معنیدار بوده و بقیه متغیرها در معادله رگرسیون معنیدار نبودهاند. ضریب بتای 427/0 طرحواره معیارهای سختگیرانه نشان میدهد تغییر انحراف استاندارد در متغیر معیارهای سختگیرانه باعث افزایش 427/0 انحراف استاندارد در جستوجوی معنا میشود.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه، وجود معنا در زندگی را پیشبینی میکند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 4، مقدار 0/01>P و 22/3=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیینی نسبتاًً خوبی دارند و قادرند 27 درصد از میزان تغییرات و واریانس وجود معنا در سالمندان را توضیح دهند.
در جدول شماره 5 وجود معنا توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه پیشبینی شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 5، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، معیارهای سختگیرانه در پیشبینی وجود معنا در زندگی
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه، وجود معنا در زندگی را پیشبینی میکند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 4، مقدار 0/01>P و 22/3=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیینی نسبتاًً خوبی دارند و قادرند 27 درصد از میزان تغییرات و واریانس وجود معنا در سالمندان را توضیح دهند.
در جدول شماره 5 وجود معنا توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه پیشبینی شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 5، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، معیارهای سختگیرانه در پیشبینی وجود معنا در زندگی
معنیدار بوده و بقیه متغیرها در معادله رگرسیون معنیدار نبودهاند. ضریب بتای 496/0 طرحواره معیارهای سختگیرانه نشان میدهد تغییر انحراف استاندارد در متغیر معیارهای سختگیرانه باعث افزایش 496/0 انحراف استاندارد در وجود معنا در زندگی میشود.
برای بررسی قدرت پیشبینی بهزیستی روانشناختی توسط طرحوارههای ناسازگار اولیه، ابتدا ماتریس همبستگی بین مؤلفهها برقرار شد تا همبستگی بین مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفههای بهزیستی روانشناختی مشخص شود. همانطور که در جدول شماره 6 مشاهده میشود بین پذیرش خود و طرحواره رهاشدگی و انزوای اجتماعی، بین روابط مثبت با دیگران و طرحواره محرومیت هیجانی، رهاشدگی، نقص و شرم، اطاعت، بین خودمختاری و استحقاق، ایثار، معیارهای سختگیرانه، بین تسلط بر محیط و محرومیت هیجانی، رهاشدگی، استحقاق، ایثار، معیارهای سختگیرانه، بین تسلط بر محیط و محرومیت هیجانی، رهاشدگی، استحقاق، ایثار، معیارهای سختگیرانه، بین زندگی هدفمند و استحقاق، معیارهای سختگیرانه و بین رشد فردی و رهاشدگی، بیاعتمادی، استحقاق، گرفتار، ایثار، بازداری
برای بررسی قدرت پیشبینی بهزیستی روانشناختی توسط طرحوارههای ناسازگار اولیه، ابتدا ماتریس همبستگی بین مؤلفهها برقرار شد تا همبستگی بین مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفههای بهزیستی روانشناختی مشخص شود. همانطور که در جدول شماره 6 مشاهده میشود بین پذیرش خود و طرحواره رهاشدگی و انزوای اجتماعی، بین روابط مثبت با دیگران و طرحواره محرومیت هیجانی، رهاشدگی، نقص و شرم، اطاعت، بین خودمختاری و استحقاق، ایثار، معیارهای سختگیرانه، بین تسلط بر محیط و محرومیت هیجانی، رهاشدگی، استحقاق، ایثار، معیارهای سختگیرانه، بین تسلط بر محیط و محرومیت هیجانی، رهاشدگی، استحقاق، ایثار، معیارهای سختگیرانه، بین زندگی هدفمند و استحقاق، معیارهای سختگیرانه و بین رشد فردی و رهاشدگی، بیاعتمادی، استحقاق، گرفتار، ایثار، بازداری
هیجانی معیارهای سختگیرانه همبستگی وجود دارد.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه پذیرش خود را پیشبینی میکنند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 7). بر اساس نتایج جدول شماره 7، مقدار 0/01>P و 23/3=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیینی نسبتاًً خوبی دارند و قادرند27 درصد از میزان تغییرات و واریانس پذیرش سالمندان را توضیح دهند.
در جدول شماره 8 نتایج پیشبینی پذیرش خود توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه در کل نمونه ارائه شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 8، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، معیارهای انزوای اجتماعی و بیگانگی، اطاعت و شکست در پیشبینی پذیرش خود در زندگی معنیدار بوده و بقیه متغیرها در معادله رگرسیون معنیدار نبودهاند.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه روابط مثبت با دیگران را پیشبینی میکنند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 9). بر اساس نتایج جدول شماره 9 مقدار 0/01>P و 689/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیینی نسبتاًً خوبی دارند و قادرند 24 درصد از میزان تغییرات و واریانس روابط مثبت سالمندان با دیگران را توضیح دهند.
در جدول شماره 10 پیشبینی روابط مثبت با دیگران توسط مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه ارائه شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 10، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، محرومیت هیجانی در پیشبینی روابط مثبت با دیگران معنیدار بوده و بقیه متغیرها در معادله رگرسیون معنیدار نبودهاند.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه، خودمختاری را پیشبینی میکنند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 11
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه پذیرش خود را پیشبینی میکنند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 7). بر اساس نتایج جدول شماره 7، مقدار 0/01>P و 23/3=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیینی نسبتاًً خوبی دارند و قادرند27 درصد از میزان تغییرات و واریانس پذیرش سالمندان را توضیح دهند.
در جدول شماره 8 نتایج پیشبینی پذیرش خود توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه در کل نمونه ارائه شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 8، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، معیارهای انزوای اجتماعی و بیگانگی، اطاعت و شکست در پیشبینی پذیرش خود در زندگی معنیدار بوده و بقیه متغیرها در معادله رگرسیون معنیدار نبودهاند.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه روابط مثبت با دیگران را پیشبینی میکنند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 9). بر اساس نتایج جدول شماره 9 مقدار 0/01>P و 689/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین قدرت تبیینی نسبتاًً خوبی دارند و قادرند 24 درصد از میزان تغییرات و واریانس روابط مثبت سالمندان با دیگران را توضیح دهند.
در جدول شماره 10 پیشبینی روابط مثبت با دیگران توسط مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه ارائه شده است. بر اساس نتایج جدول شماره 10، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، محرومیت هیجانی در پیشبینی روابط مثبت با دیگران معنیدار بوده و بقیه متغیرها در معادله رگرسیون معنیدار نبودهاند.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه، خودمختاری را پیشبینی میکنند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 11
مقدار 0/01>P و 159/1=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین از قدرت تبیین برخوردار نیستند و قادر به پیشبینی تغییرات واریانس و تغییرات خودمختاری نیستند.
جدول شماره 12 نتیجه پیشبینی خودمختاری توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه را ارائه میکند. بر اساس نتایج جدول شماره 12، هیچکدام از خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه در پیشبینی خودمختاری معنیدار نبوده است.
به منظور بررسی قدرت پیشبینیکنندگی تسلط بر محیط توسط طرحوارههای ناسازگار اولیه، از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 13). بر اساس نتایج جدول شماره 13، مقدار 0/01>P و 178/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین از قدرت تبیین نسبتاًً خوبی برخوردارند و قادر به پیشبینی تغییرات و واریانس تسلط بر محیط هستند.
جدول شماره 14 بیانگر نتایج پیشبینی تسلط بر محیط توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه است. بر اساس نتایج جدول شماره 14، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه فقط ایثار قادر به پیشبینی تسلط بر محیط بوده است.
جدول شماره 12 نتیجه پیشبینی خودمختاری توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه را ارائه میکند. بر اساس نتایج جدول شماره 12، هیچکدام از خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه در پیشبینی خودمختاری معنیدار نبوده است.
به منظور بررسی قدرت پیشبینیکنندگی تسلط بر محیط توسط طرحوارههای ناسازگار اولیه، از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 13). بر اساس نتایج جدول شماره 13، مقدار 0/01>P و 178/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین از قدرت تبیین نسبتاًً خوبی برخوردارند و قادر به پیشبینی تغییرات و واریانس تسلط بر محیط هستند.
جدول شماره 14 بیانگر نتایج پیشبینی تسلط بر محیط توسط خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه است. بر اساس نتایج جدول شماره 14، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه فقط ایثار قادر به پیشبینی تسلط بر محیط بوده است.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه زندگی هدفمند را پیشبینی میکند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد (جدول شماره 15). بر اساس نتایج جدول شماره 15، مقدار 0/01>P و 012/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین از قدرت تبیین خوبی برخوردار نیستند و قادر به پیشبینی تغییرات و واریانس زندگی هدفمند نیستند.
بر اساس نتایج جدول شماره 16، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، هیچکدام قادر به پیشبینی زندگی هدفمند نیستند.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه رشد فردی را پیشبینی میکند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 17، مقدار 0/01>P و 582/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین از قدرت تبیین نسبتاً خوبی برخوردارند و قادر به پیشبینی تغییرات و واریانس رشد فردی هستند.
بر اساس نتایج جدول شماره 18، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، هیچکدام قادر به پیشبینی رشد فردی نیستند.
بر اساس نتایج جدول شماره 16، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، هیچکدام قادر به پیشبینی زندگی هدفمند نیستند.
به منظور بررسی این موضوع که آیا طرحوارههای ناسازگار اولیه رشد فردی را پیشبینی میکند از آزمون رگرسیون خطی همزمان استفاده شد. بر اساس نتایج جدول شماره 17، مقدار 0/01>P و 582/2=F نشان میدهد متغیرهای پیشبین از قدرت تبیین نسبتاً خوبی برخوردارند و قادر به پیشبینی تغییرات و واریانس رشد فردی هستند.
بر اساس نتایج جدول شماره 18، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، هیچکدام قادر به پیشبینی رشد فردی نیستند.
بحث
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد طرحوارههای ناسازگار اولیه با جستوجوی معنا و وجود معنا در زندگی همبستگی دارند و از بین طرحوارههای ناسازگار اولیه فقط معیارهای سختگیرانه قادر به پیشبینی وجود معنا و جستوجوی معنا هستند. هر چند در این رابطه پژوهشهای مستقیمی یافت نشد، پژوهشهای فراوانی وجود دارند که نشان میدهند معنا و امید در زندگی میتواند از عوامل مهم رشد و دستیابی به زندگی بهتر باشد. تحقیقات نشان میدهد احساس کنترل و معنا تأثیر مستقیمی بر بهزیستی فرد دارد [15 ،7]. مطالعاتی که بهرامی و بهرامزاده (2011)، فرانسیس و همکاران (2001) و کلفتارس و پسارا (2015) انجام دادند نشان داد جستوجوی معنا عامل مهمی در امیدواری و احساس کنترل در زندگی است.
تحقیقات پیشین نشان میدهند طرحوارهها تداومبخش و باثباتند [19-16]. بنابراین سالمندانی که دارای طرحواره معیارهای سختگیرانه هستند، با توجه به اینکه در دوران سالمندی فعالیت آنها کاهش یافته و محدودیتهای موجود در این دوران عامل
نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد طرحوارههای ناسازگار اولیه با جستوجوی معنا و وجود معنا در زندگی همبستگی دارند و از بین طرحوارههای ناسازگار اولیه فقط معیارهای سختگیرانه قادر به پیشبینی وجود معنا و جستوجوی معنا هستند. هر چند در این رابطه پژوهشهای مستقیمی یافت نشد، پژوهشهای فراوانی وجود دارند که نشان میدهند معنا و امید در زندگی میتواند از عوامل مهم رشد و دستیابی به زندگی بهتر باشد. تحقیقات نشان میدهد احساس کنترل و معنا تأثیر مستقیمی بر بهزیستی فرد دارد [15 ،7]. مطالعاتی که بهرامی و بهرامزاده (2011)، فرانسیس و همکاران (2001) و کلفتارس و پسارا (2015) انجام دادند نشان داد جستوجوی معنا عامل مهمی در امیدواری و احساس کنترل در زندگی است.
تحقیقات پیشین نشان میدهند طرحوارهها تداومبخش و باثباتند [19-16]. بنابراین سالمندانی که دارای طرحواره معیارهای سختگیرانه هستند، با توجه به اینکه در دوران سالمندی فعالیت آنها کاهش یافته و محدودیتهای موجود در این دوران عامل
بازدارندهای برای رشد و پیشرفت بیرونی آنهاست، مسئولیت و تلاش برای بیعیب و نقص بودن را درونی کردهاند و بنا به عادت برای رشد و تکامل درونی تلاش میکنند. این افراد با تلاش مداوم برای معنایابی، بر ضعفها و محدودیتهای دوران سالمندی چیره میشوند و خود را مانند گذشته موفق و توانا میدانند.
پژوهش بیدادیان و بهرامزاده (2011) بیان میکند تغییرات ناشی از پدیده پیری عامل مهمی در انزوا و افسردگی سالمندان است [20]. به نظر میرسد بیهدفی و ناامیدی و بیمسئولیتی از عواملی هستند که در زندگی افرادی با طرحواره معیارهای سختگیرانه جایی ندارند. درنتیجه میتوان جستوجوی معنا را در سالمندانی با طرحواره سختگیرانه اینگونه تفسیر کرد که آنها حتی در دوران سالمندی نیز محدودیتها را مانند گذشته چالشهای زندگی میدانند. بنا بر نتیجه پژوهش جوس و همکاران (2015) گرچه طرحوارهها باثباتند، اما با یادگیری میتوان آنها را کنترل کرد [21]. به نظر میرسد سالمندی دوران مناسبی برای این امر باشد؛ تلاش و تکاپوی درونی که جایگزین مناسبی برای تلاش بیرونی در سالمندی است موجب وجود معنا و جستوجوی معنا برای پیشرفت و اعتلای فرد میشود و او را بنا به عادت همیشگی، امیدوار و مسئول نگه میدارد. به این ترتیب به نظر میرسد میتوان طرحواره معیارهای سختگیرانه را عامل پیشبینیکننده جستوجوی معنا در سالمندی دانست.
همچنین بر اساس سؤال پژوهش مبنی بر بررسی رابطه
پژوهش بیدادیان و بهرامزاده (2011) بیان میکند تغییرات ناشی از پدیده پیری عامل مهمی در انزوا و افسردگی سالمندان است [20]. به نظر میرسد بیهدفی و ناامیدی و بیمسئولیتی از عواملی هستند که در زندگی افرادی با طرحواره معیارهای سختگیرانه جایی ندارند. درنتیجه میتوان جستوجوی معنا را در سالمندانی با طرحواره سختگیرانه اینگونه تفسیر کرد که آنها حتی در دوران سالمندی نیز محدودیتها را مانند گذشته چالشهای زندگی میدانند. بنا بر نتیجه پژوهش جوس و همکاران (2015) گرچه طرحوارهها باثباتند، اما با یادگیری میتوان آنها را کنترل کرد [21]. به نظر میرسد سالمندی دوران مناسبی برای این امر باشد؛ تلاش و تکاپوی درونی که جایگزین مناسبی برای تلاش بیرونی در سالمندی است موجب وجود معنا و جستوجوی معنا برای پیشرفت و اعتلای فرد میشود و او را بنا به عادت همیشگی، امیدوار و مسئول نگه میدارد. به این ترتیب به نظر میرسد میتوان طرحواره معیارهای سختگیرانه را عامل پیشبینیکننده جستوجوی معنا در سالمندی دانست.
همچنین بر اساس سؤال پژوهش مبنی بر بررسی رابطه
مؤلفههای طرحوارههای ناسازگار اولیه و مؤلفههای بهزیستی روانشناختی نتایج حاکی از وجود همبستگی بین متغیرهای پیشبین و ملاک بود. یافته ها نشان داد از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، افزایش اطاعت، کاهش شکست و کاهش انزوای اجتماعی در پیشبینی پذیرش خود در زندگی معنیدار است. بر اساس نتایج بهدستآمده طرحواره اطاعت پیشبینیکننده پذیرش خود محسوب میشود و میتوان اطاعت را نوعی تقویتکننده در دریافت پاداش توجه از سوی دیگران دانست. هرچند پژوهشی که مستقیماً به بررسی اطاعت و پذیرش خود بپردازد یافت نشد، ولی میتوان از نتایج تحقیقاتی یاد کرد که حمایت اجتماعی سلامت روان را پیشبینی میکنند و موجب پذیرش خود میشوند [23 ،22].
یافته دیگری که در تجزیهوتحلیل آماری برای پیشبینی پذیرش خود به دست آمد، طرحواره شکست است که میتواند برای کاهش پذیرش خود پیشبینی شود. مطالعه مستقیمی در این رابطه یافت نشد، ولی میتوان به مطالعات جانسون (2000) و ویکیلین (2006) اشاره کرد که انتسابهای درونی در شکست را عامل کاهش عزت نفس میدانند [26-24]. در تبیین این یافته میتوان به باور فرد با طرحواره شکست اشاره کرد که غالباً احساس بیکفایتی میکند و خود را از همسالانش در حوزههای پیشرفت ناتوانتر ارزیابی میکند و شکستها را به نالایقی خویش نسبت میدهد. مسلماً چنین فردی خودپذیری پایینی دارد. طرحواره شکست در سالمندان بیش از پیش تقویت میشود، زیرا محدودیتهای این دوره فرد را ناتوانتر از پیش میسازد. از سوی دیگر، در این دوران سالمندان به مرور زندگی میپردازند
یافته دیگری که در تجزیهوتحلیل آماری برای پیشبینی پذیرش خود به دست آمد، طرحواره شکست است که میتواند برای کاهش پذیرش خود پیشبینی شود. مطالعه مستقیمی در این رابطه یافت نشد، ولی میتوان به مطالعات جانسون (2000) و ویکیلین (2006) اشاره کرد که انتسابهای درونی در شکست را عامل کاهش عزت نفس میدانند [26-24]. در تبیین این یافته میتوان به باور فرد با طرحواره شکست اشاره کرد که غالباً احساس بیکفایتی میکند و خود را از همسالانش در حوزههای پیشرفت ناتوانتر ارزیابی میکند و شکستها را به نالایقی خویش نسبت میدهد. مسلماً چنین فردی خودپذیری پایینی دارد. طرحواره شکست در سالمندان بیش از پیش تقویت میشود، زیرا محدودیتهای این دوره فرد را ناتوانتر از پیش میسازد. از سوی دیگر، در این دوران سالمندان به مرور زندگی میپردازند
و گذشته را ارزیابی میکنند. زندگیِ نکرده، موفقیتهای هرگز حاصلنشده و ناکامیها از یک سو و نبود فرصت برای جبران، حسرت بیشتر و به دنبال آن احساس ناراحتی و بیکفایتی بیشتر باعث میشود سالمند نهتنها خود را نپذیرد، بلکه احساس دشمنی با خود بر او چیره شود.
یافته دیگری که در بررسی پیشبینی پذیرش خود به وسیله طرحوارههای ناسازگار اولیه به دست آمد، بیانگر این مطلب است که طرحواره انزوای اجتماعی و بیگانگی عامل پیشبینیکننده برای کاهش پذیرش خود است. در انزوای اجتماعی و بیگانگی این احساس به فرد دست میدهد که با دیگران متفاوت است. بنابراین از دیگران کنارهگیری میکند و احساس میکند به جامعه یا گروه خاصی تعلقخاطر ندارد. در یافتههای یانگ و همکاران افرادی که طرحواره انزوای اجتماعی وبیگانگی دارند در پذیرش خود نیز دچار مشکل هستند، زیرا فرد ابتدا با خود احساس بیگانگی و غریبی میکند، از نیازها و نقاط ضعف و قوت خویش ناآگاه میشود و تلاشی برای آشتی با خود نمیکند. این در حالی است که او همانگونه که خود را نمیپذیرد، از پذیرش دیگران و برقراری رابطه صمیمانه سر بازمیزند. سالمندی دورانی است که فرد دست از فعالیتهای اجتماعی میکشید و از نظر اجتماعی محدودتر میشود. در واقع تنهایی و انزوا از عمده مشکلاتی است که سالمندان با آن روبهرو میشوند. مکاینیس (2001) و جورج (2010) در تحقیقاتشان تنهایی را مهلکترین عامل برای سالمندان میدانند و بیان میکنند انزوا و بیگانگی موجب افسردگی میشود و بر شدت بیگانگی با خویش میافزاید [28 ،27].
بر اساس نتایج بهدستآمده در جدول شماره 10، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، محرومیت هیجانی در پیشبینی روابط مثبت با دیگران معنیدار است. این یافته با پژوهش رجبی و کاظمیان (2015) که بیان میکنند طرحواره محرومیت هیجانی هم در سالمندان فعال و هم در سالمندان غیرفعال با ادراک طردشدگی رابطه مثبت معنیداری دارد ناهمسو است [29].
بر اساس نتایج حاصلشده در این پژوهش، به نظر میرسد محرومیت در روابط بینفردی در سالمندان باعث میشود شخص با بیاننکردن احساسات و عواطف و تأکید افراطی بر منطقیبودن احساسات خود، در روابطش با دیگران ادراک کمتری از طرد اجتماعی داشته باشد و به گونهای خود را محق برخی از عواطف و احساسات منفی بداند. همچنین این یافته با پژوهشهای شفلید و همکاران (2006) ناهمسو است. آنها در بررسی نوجوانان نشان دادند محرومیت هیجانی پیشبینیکننده معنیداری برای تعامل اجتماعی نیست [31 ،30]. عامل سن را میتوان عامل مهمی در تغییر نگرش و رشد و شکوفایی درونی دانست. به نظر میرسد سالمند با تعدیل و بازبینی درونی میتواند بر جبر طرحوارهها فائق آید.
بر اساس نتایج بهدستآمده در جدول شماره 12، هیچکدام از خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه در پیشبینی خودمختاری معنیدار نیست. به نظر میرسد عامل خودمختاری در سالمندی متأثر از عواملی مانند فیلیالیسم، مشکلات مالی، ضعف و بیماری جسمانی و ازدستدادن همسراست. با توجه به محدودیتهای ذکرشده، فرد سالمند نمیتواند تصمیمگیری مستقلی داشته باشد و عوامل متعددی به غیر از فرد سالمند در خودمختاری او سهیم هستند. مطالعات اورنگ و خاناحمدی (2016)، بکمن و هنتینن (1999) و تیم (2010) نیز همگی عوامل ذکرشده را در کاهش خودمختاری سالمندان مؤثر دانستهاند و بیان میکنند که این عوامل در تصمیمگیری و استقلال فرد در سالمندی نقش بسزایی دارند [33 ،32 ،1].
بر اساس نتایج جدول شماره 14، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، ایثار قادر به پیشبینی تسلط بر محیط است. گرچه مطالعات مستقیمی در این زمینه یافت نشد، زرهپوش و همکاران (2012) و یوسفی (2012) بیان میکنند طرحواره ایثار ارتباط منفی معنیداری با بسیاری از مشکلات شخصیتی مانند افسردگی، اختلال شخصیت وسواسی، اختلال پرخوری، نارضایتی زناشویی و نارضایتی از زندگی دارد [35 ،34]. پژوهش ریجکبور و دیدو (2007) بیان میکند طرحواره ایثار با مقیاسهای آسیبشناسی روانی ازجمله افسردگی رابطه منفی دارد [36]. به نظر میرسد معنایی که در ایثار نهفته است و همچنین احساس تسلط بر محیط و ارزشمندی که فرد در نتیجه ایثارگری دریافت میکند میتواند دلیل رابطه منفی معنیدار این مطالعات باشد.
در سالمندان نیز این امر با قوت بیشتری نمایان میشود. فرد سالمند که بسیاری از موقعیتهای اجتماعی را از دست داده است و محدودیتهای بیشتری را نسبت به گذشته احساس میکند، برای راضی نگهداشتن اطرافیان، داشتن احساس تسلط، سودمندی و ترس از تنهاماندن، ایثارگری را افزایش میدهد و از هر نظر که بتواند برای جلب رضایت اطرافیانش تلاش میکند تا با ارضای نیاز دیگران توجه آنها را جلب کند و نیازهای درونیاش ارضا شود.
یافتهها نشان داد از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، هیچکدام قادر به پیشبینی زندگی هدفمند و رشد فردی نیستند. نظر به اینکه هسته اختلالات شخصیتی، طرحوارههای ناسازگار اولیه هستند، بنابراین فردی که به درجهای از رشد و بالندگی دست یافته و معنا و هدف زندگی را یافته است قادر خواهد بود کنترل احساسات و هیجانات را در اختیار بگیرد و ادراک خویش را از موقعیت بر اساس واقعیت زمان حال شکل دهد، نه بر اساس الگوهای قالبی و کلیشهای که رفتار و ادراکات او را هدایت میکنند. پژوهشهای تووو و دینر (2008) و رولوفز و همکاران (2013) با یافتههای مذکور همسو بود و رشد و هدفمندی را عامل سلامت روان میدانند [38 ،37].
نتیجهگیری نهایی
بهطورکلی آنچه از پژوهش حاضر استنباط میشود نشاندهنده تأثیر طرحوارههای ناسازگار اولیه بر معنایابی و بهزیستی روانشناختی است. علاوه بر این عامل سن و پیامدهای درونی و بیرونی سالمندی را نباید از نظر دور داشت. در پیشبینیکنندگی طرحوارههای ناسازگار اولیه در بهزیستی روانشناختی و معنای زندگی، پارادوکسی وجود دارد که میتوان آن را سازوکار دفاعی جبران دانست. با توجه به اینکه جامعه سالمندی محدودیتها و ویژگیهای منحصربهفردی دارد و به عقیده بسیاری از فلاسفه و روانشناسان، سالمندی دوران بازگشت به خویش است، میتوان آن را فرصتی مناسب برای ارزیابی و تغییر نگرش دانست که سالمند با بازنگری و تعدیل طرحوارههای خویش نقطه پایانی بر جبر زندگی میگذارد و دورهای سرشار از معنا و رشد و سلامت روان را آغاز میکند.
بر اساس یافتههای مطالعه حاضر، با آگاهی از اهمیت الگوهای شناختی در سلامت روان میتوان به تعدیل طرحوارهها پرداخت و با درک ریشه مشکلات و ناسازگاریها، به بازنگری و ارزیابی مجدد این باورها و تفکرات قالبی پرداخت. همچنین کنترل هیجانات و مسئولیتپذیری در قبال سرنوشت را میتوان از پیامدهای تعدیل طرحوارههای ناسازگار اولیه دانست که تحقیق پیشرو در تلاش برای روشنگری و دستیابی به آن است.
در پژوهش پیشرو میتوان به محدودیتها و موانعی مانند مشاهدهنکردن مطالعات مشابه در داخل و خارج از کشور اشاره کرد که مانع مقایسه و استناد نتایج حاصل با نتایج پژوهشهای دیگر بود. مناسبنبودن ابزارهای موجود به دلیل طولانیبودن، جملههای دوپهلو، سؤالهای منفی و گاهی شبیه به هم، مفاهیم سنگین و دشوار برای سالمندان و عدم تعمیمپذیری این پژوهش به دلیل اینکه روی سالمندان شهر تهران انجام گرفت از دیگر محدودیتهای این پژوهش بود.
ازجمله پیشنهادهای محقق برای بهبود سلامت روان در دوران سالمندی عبارتند از: انجام پژوهشهای مشابه روی گروه سنی میانسال و بزرگسال به منظور مقایسه نتایج و پیبردن به نقش سن، انجام پژوهشهای بیشتر روی سالمندان به دلیل افزایش جمعیت سالمندی در کشور، برگزاری کارگاههای آموزشی معنایابی و مثبتاندیشی به سالمندان برای سازگاری بیشتر با محدودیتهای این دوران، تدوین برنامههای آموزشی توسط سازمانهای مختلف برای آگاهساختن والدین و مربیان مدرسه و دیگر بزرگسالان از نقش مخرب طرحوارههای ناسازگار اولیه به منظور تغییر سبک فرزندپروری در تعامل با کودکان و نوجوانان.
تشکر و قدردانی
این مقاله از پایاننامه مقطع کارشناسی ارشد خانم سهیلا اورنگ در گروه روانشناسی دانشگاه خوارزمی گرفته شده است. در پایان از همکاری و کمک اساتید محترم دانشگاه خوارزمی و تمامی سالمندانی که در این پژوهش شرکت کردند سپاسگزاری میکنیم.
یافته دیگری که در بررسی پیشبینی پذیرش خود به وسیله طرحوارههای ناسازگار اولیه به دست آمد، بیانگر این مطلب است که طرحواره انزوای اجتماعی و بیگانگی عامل پیشبینیکننده برای کاهش پذیرش خود است. در انزوای اجتماعی و بیگانگی این احساس به فرد دست میدهد که با دیگران متفاوت است. بنابراین از دیگران کنارهگیری میکند و احساس میکند به جامعه یا گروه خاصی تعلقخاطر ندارد. در یافتههای یانگ و همکاران افرادی که طرحواره انزوای اجتماعی وبیگانگی دارند در پذیرش خود نیز دچار مشکل هستند، زیرا فرد ابتدا با خود احساس بیگانگی و غریبی میکند، از نیازها و نقاط ضعف و قوت خویش ناآگاه میشود و تلاشی برای آشتی با خود نمیکند. این در حالی است که او همانگونه که خود را نمیپذیرد، از پذیرش دیگران و برقراری رابطه صمیمانه سر بازمیزند. سالمندی دورانی است که فرد دست از فعالیتهای اجتماعی میکشید و از نظر اجتماعی محدودتر میشود. در واقع تنهایی و انزوا از عمده مشکلاتی است که سالمندان با آن روبهرو میشوند. مکاینیس (2001) و جورج (2010) در تحقیقاتشان تنهایی را مهلکترین عامل برای سالمندان میدانند و بیان میکنند انزوا و بیگانگی موجب افسردگی میشود و بر شدت بیگانگی با خویش میافزاید [28 ،27].
بر اساس نتایج بهدستآمده در جدول شماره 10، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، محرومیت هیجانی در پیشبینی روابط مثبت با دیگران معنیدار است. این یافته با پژوهش رجبی و کاظمیان (2015) که بیان میکنند طرحواره محرومیت هیجانی هم در سالمندان فعال و هم در سالمندان غیرفعال با ادراک طردشدگی رابطه مثبت معنیداری دارد ناهمسو است [29].
بر اساس نتایج حاصلشده در این پژوهش، به نظر میرسد محرومیت در روابط بینفردی در سالمندان باعث میشود شخص با بیاننکردن احساسات و عواطف و تأکید افراطی بر منطقیبودن احساسات خود، در روابطش با دیگران ادراک کمتری از طرد اجتماعی داشته باشد و به گونهای خود را محق برخی از عواطف و احساسات منفی بداند. همچنین این یافته با پژوهشهای شفلید و همکاران (2006) ناهمسو است. آنها در بررسی نوجوانان نشان دادند محرومیت هیجانی پیشبینیکننده معنیداری برای تعامل اجتماعی نیست [31 ،30]. عامل سن را میتوان عامل مهمی در تغییر نگرش و رشد و شکوفایی درونی دانست. به نظر میرسد سالمند با تعدیل و بازبینی درونی میتواند بر جبر طرحوارهها فائق آید.
بر اساس نتایج بهدستآمده در جدول شماره 12، هیچکدام از خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه در پیشبینی خودمختاری معنیدار نیست. به نظر میرسد عامل خودمختاری در سالمندی متأثر از عواملی مانند فیلیالیسم، مشکلات مالی، ضعف و بیماری جسمانی و ازدستدادن همسراست. با توجه به محدودیتهای ذکرشده، فرد سالمند نمیتواند تصمیمگیری مستقلی داشته باشد و عوامل متعددی به غیر از فرد سالمند در خودمختاری او سهیم هستند. مطالعات اورنگ و خاناحمدی (2016)، بکمن و هنتینن (1999) و تیم (2010) نیز همگی عوامل ذکرشده را در کاهش خودمختاری سالمندان مؤثر دانستهاند و بیان میکنند که این عوامل در تصمیمگیری و استقلال فرد در سالمندی نقش بسزایی دارند [33 ،32 ،1].
بر اساس نتایج جدول شماره 14، از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، ایثار قادر به پیشبینی تسلط بر محیط است. گرچه مطالعات مستقیمی در این زمینه یافت نشد، زرهپوش و همکاران (2012) و یوسفی (2012) بیان میکنند طرحواره ایثار ارتباط منفی معنیداری با بسیاری از مشکلات شخصیتی مانند افسردگی، اختلال شخصیت وسواسی، اختلال پرخوری، نارضایتی زناشویی و نارضایتی از زندگی دارد [35 ،34]. پژوهش ریجکبور و دیدو (2007) بیان میکند طرحواره ایثار با مقیاسهای آسیبشناسی روانی ازجمله افسردگی رابطه منفی دارد [36]. به نظر میرسد معنایی که در ایثار نهفته است و همچنین احساس تسلط بر محیط و ارزشمندی که فرد در نتیجه ایثارگری دریافت میکند میتواند دلیل رابطه منفی معنیدار این مطالعات باشد.
در سالمندان نیز این امر با قوت بیشتری نمایان میشود. فرد سالمند که بسیاری از موقعیتهای اجتماعی را از دست داده است و محدودیتهای بیشتری را نسبت به گذشته احساس میکند، برای راضی نگهداشتن اطرافیان، داشتن احساس تسلط، سودمندی و ترس از تنهاماندن، ایثارگری را افزایش میدهد و از هر نظر که بتواند برای جلب رضایت اطرافیانش تلاش میکند تا با ارضای نیاز دیگران توجه آنها را جلب کند و نیازهای درونیاش ارضا شود.
یافتهها نشان داد از بین خردهمقیاسهای طرحوارههای ناسازگار اولیه، هیچکدام قادر به پیشبینی زندگی هدفمند و رشد فردی نیستند. نظر به اینکه هسته اختلالات شخصیتی، طرحوارههای ناسازگار اولیه هستند، بنابراین فردی که به درجهای از رشد و بالندگی دست یافته و معنا و هدف زندگی را یافته است قادر خواهد بود کنترل احساسات و هیجانات را در اختیار بگیرد و ادراک خویش را از موقعیت بر اساس واقعیت زمان حال شکل دهد، نه بر اساس الگوهای قالبی و کلیشهای که رفتار و ادراکات او را هدایت میکنند. پژوهشهای تووو و دینر (2008) و رولوفز و همکاران (2013) با یافتههای مذکور همسو بود و رشد و هدفمندی را عامل سلامت روان میدانند [38 ،37].
نتیجهگیری نهایی
بهطورکلی آنچه از پژوهش حاضر استنباط میشود نشاندهنده تأثیر طرحوارههای ناسازگار اولیه بر معنایابی و بهزیستی روانشناختی است. علاوه بر این عامل سن و پیامدهای درونی و بیرونی سالمندی را نباید از نظر دور داشت. در پیشبینیکنندگی طرحوارههای ناسازگار اولیه در بهزیستی روانشناختی و معنای زندگی، پارادوکسی وجود دارد که میتوان آن را سازوکار دفاعی جبران دانست. با توجه به اینکه جامعه سالمندی محدودیتها و ویژگیهای منحصربهفردی دارد و به عقیده بسیاری از فلاسفه و روانشناسان، سالمندی دوران بازگشت به خویش است، میتوان آن را فرصتی مناسب برای ارزیابی و تغییر نگرش دانست که سالمند با بازنگری و تعدیل طرحوارههای خویش نقطه پایانی بر جبر زندگی میگذارد و دورهای سرشار از معنا و رشد و سلامت روان را آغاز میکند.
بر اساس یافتههای مطالعه حاضر، با آگاهی از اهمیت الگوهای شناختی در سلامت روان میتوان به تعدیل طرحوارهها پرداخت و با درک ریشه مشکلات و ناسازگاریها، به بازنگری و ارزیابی مجدد این باورها و تفکرات قالبی پرداخت. همچنین کنترل هیجانات و مسئولیتپذیری در قبال سرنوشت را میتوان از پیامدهای تعدیل طرحوارههای ناسازگار اولیه دانست که تحقیق پیشرو در تلاش برای روشنگری و دستیابی به آن است.
در پژوهش پیشرو میتوان به محدودیتها و موانعی مانند مشاهدهنکردن مطالعات مشابه در داخل و خارج از کشور اشاره کرد که مانع مقایسه و استناد نتایج حاصل با نتایج پژوهشهای دیگر بود. مناسبنبودن ابزارهای موجود به دلیل طولانیبودن، جملههای دوپهلو، سؤالهای منفی و گاهی شبیه به هم، مفاهیم سنگین و دشوار برای سالمندان و عدم تعمیمپذیری این پژوهش به دلیل اینکه روی سالمندان شهر تهران انجام گرفت از دیگر محدودیتهای این پژوهش بود.
ازجمله پیشنهادهای محقق برای بهبود سلامت روان در دوران سالمندی عبارتند از: انجام پژوهشهای مشابه روی گروه سنی میانسال و بزرگسال به منظور مقایسه نتایج و پیبردن به نقش سن، انجام پژوهشهای بیشتر روی سالمندان به دلیل افزایش جمعیت سالمندی در کشور، برگزاری کارگاههای آموزشی معنایابی و مثبتاندیشی به سالمندان برای سازگاری بیشتر با محدودیتهای این دوران، تدوین برنامههای آموزشی توسط سازمانهای مختلف برای آگاهساختن والدین و مربیان مدرسه و دیگر بزرگسالان از نقش مخرب طرحوارههای ناسازگار اولیه به منظور تغییر سبک فرزندپروری در تعامل با کودکان و نوجوانان.
تشکر و قدردانی
این مقاله از پایاننامه مقطع کارشناسی ارشد خانم سهیلا اورنگ در گروه روانشناسی دانشگاه خوارزمی گرفته شده است. در پایان از همکاری و کمک اساتید محترم دانشگاه خوارزمی و تمامی سالمندانی که در این پژوهش شرکت کردند سپاسگزاری میکنیم.
References
[1]Orang S, Khanahmadi M. [Ethical Issues in Aging (Persian)]. Journal of Ethics in science and technology. 2017; 11(4):1-6.
[2]Amirsadri A, Soleimani H. [The study of aging and its consequences in Iran (Persian)]. Journal of Health. 2005; 1(2): 19-35.
[3]Atwal A, McIntyre A. Occuptional therapy and older people [M. Shaterian, M. Hoseini Persian trans.]. Tehran: Danzheh; 2011.
[4]Mohammdpour A. [The founder of logotherapy (A Review on Existential psychology and psychotherapy) (Persian)]. Tehran: Danjheh: 2010.
[5]Frankl VE. The will to meaning: Foundations and applications of logotherapy [M. Milani Persian trans.]. Tehran: Dorsa; 2014.
[6]Steger MF, Mann JR, Michels P, Cooper TC. Meaning in life, anxiety, depression, and general health among smoking cessation patients. Journal of Psychosomatic Research. 2009; 67(4):353–8. doi: 10.1016/j.jpsychores.2009.02.006
[7]Rathi N, Rastogi R. Meaning in life and psychological well-being in pre-adolescents and adolescents. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 2007; 33(1):31-8.
[8]Kang KA, Im JI, Kim HS, Kim SJ, Song MK, Sim S. The effect of logotherapy on the suffering, finding meaning, and spiritual well-being of adolescents with terminal cancer. Journal of Korean Academy of Child Health Nursing. 2009; 15(2):136-44. doi: 10.4094/jkachn.2009.15.2.136
[9]Doğan T, Sapmaz F, Tel FD, Sapmaz S, Temizel S. Meaning in life and subjective well-being among Turkish university students. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2012; 55:612–7. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.09.543
[10]Young JE. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach [A. Sahebi, H. Hamidpour Persian trans]. Tehran: Arjmand; 2016.
[11]Young JE, Klosko JS, Weishaar ME. Schema therapy: A practitioner's guide [H. Hamidpour, Z. Andooz Persian trans]. Tehran: Arjmand; 1998.
[12]Eshtehad A. [Investigation of group therapy on well-being of university students (Persian)] [MSc. thesis]. Tehran: Tehran Psychiatric Institute; 2009.
[13]Moradi M, Akbari T, Dausti M. Relation between early maladaptive schemas and self differentiation in referrals to welfare centers. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2015; 185:294–300. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.03.432
[14]Bayani AA, Kochaki M, Bayani A. [Ryff scales of psychological well-being (Persian)]. Clinical Psychology Journal. 2008; 2:146-151.
[15]Shao J, Shen J, Zhang Q, Lin T. Meaning in life and well-being of older stroke survivors in Chinese communities: Mediating effects of mastery and self-esteem. Health. 2013; 5(4):743–8. doi: 10.4236/health.2013.54098
[16]Breitbart W, Gibson C, Poppito SR, Berg A. Psychotherapeutic interventions at the end of life: A focus on meaning and spirituality. The Canadian Journal of Psychiatry. 2004; 49(6):366-72. doi: 10.1177/070674370404900605
[17]Bahrami E, Bahramizadeh H. [Early maladaptive schemas and agreeableness in personality five factor model (Persian)]. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2011; 30:547–51. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.10.107
[18]Francis LJ, Gibson HM, Robbins M. God images and self-worth among adolescents in Scotland. Mental Health, Religion & Culture. 2001; 4(2):103–8. doi: 10.1080/13674670126955
[19]Kleftaras G, Psarra E. Meaning in life, psychological well-being and depressive symptomatology: A comparative study. Psychology. 2012; 3(4):337–45. doi: 10.4236/psych.2012.34048
[20]Bidadian M, Bahramizadeh H, Poursharifi H. [Obesity and quality of life: The role of early maladaptive schemas (Persian)]. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2011; 30:993–8. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.10.193
[21]Marco JH, Garcia-Alandete J, Pérez S, Guillen V, Jorquera M, Espallargas P, et al. Meaning in life and non-suicidal self-injury: A follow-up study with participants with Borderline Personality Disorder. Psychiatry Research. 2015; 230(2):561–6. doi: 10.1016/j.psychres.2015.10.004
[22]Fujita F, Diener E, Sandvik E. Gender differences in negative affect and well-being: The case for emotional intensity. Journal of Personality and Social Psychology. 1991; 61(3):427–34. doi: 10.1037/0022-3514.61.3.427
[23]Turner JB, Kaplan HB. Psychosocial stress: Perspectives on structure, theory, life-course, and methods. Contemporary Sociology. 1997; 26(6):780. doi: 10.2307/2654685
[24]Hetts JJ. Self-evaluations under fire: Implicit self-regard and explicit self-esteem in the face of failure [PhD dissertation]. Los Angeles: University of California; 2000.
[25]Johnson JG, Metalsky GI, Rabkin JG, Williams JBW, Remien RH. Attributional style, self steem and human: A test of the hopelessness and self stee m theories of depression. Journal of Psychology and Behavioral Assessment. 2000; 22(1):23-46.
[26]Wickline V. Ethnic differences in the self-esteem-academic achievement relationship: A meta-analysis. PsycEXTRA Dataset. doi: 10.1037/e353522004-001
[27]McInnis GJ, White JH. A phenomenological exploration of loneliness in the older adult. Archives of Psychiatric Nursing. 2001; 15(3):128–39. doi: 10.1053/apnu.2001.23751
[28]George LK. Still happy after all these years: Research frontiers on subjective well-being in later life. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences. 2010; 65(3):331–9. doi: 10.1093/geronb/gbq006
[29]Rajabi A, Kazemian S, Smaeeili M. [Prediction of perceived rejection based on early maladaptive schema at active and inactive elderly (Persian)]. Journal of Geriatric Nursing. 2015; 2(2): 71-83.
[30]Sheffield A, Waller G, Emanuelli F, Murray J, Meyer C. Links between parenting and core beliefs: Preliminary psychometric validation of the young parenting inventory. Cognitive Therapy and Research. 2005; 29(6):787–802. doi: 10.1007/s10608-005-4291-6
[31]Woolhead G. Dignity in older age: What do older people in the United Kingdom think. Age and Ageing. 2004; 33(2):165–70. doi: 10.1093/ageing/afh045
[32]Backman K, Hentinen M. Model for the self-care of home-dwelling elderly. Journal of Advanced Nursing. 1999; 30(3):564–72. doi: 10.1046/j.1365-2648.1999.01125.x
[1]Orang S, Khanahmadi M. [Ethical Issues in Aging (Persian)]. Journal of Ethics in science and technology. 2017; 11(4):1-6.
[2]Amirsadri A, Soleimani H. [The study of aging and its consequences in Iran (Persian)]. Journal of Health. 2005; 1(2): 19-35.
[3]Atwal A, McIntyre A. Occuptional therapy and older people [M. Shaterian, M. Hoseini Persian trans.]. Tehran: Danzheh; 2011.
[4]Mohammdpour A. [The founder of logotherapy (A Review on Existential psychology and psychotherapy) (Persian)]. Tehran: Danjheh: 2010.
[5]Frankl VE. The will to meaning: Foundations and applications of logotherapy [M. Milani Persian trans.]. Tehran: Dorsa; 2014.
[6]Steger MF, Mann JR, Michels P, Cooper TC. Meaning in life, anxiety, depression, and general health among smoking cessation patients. Journal of Psychosomatic Research. 2009; 67(4):353–8. doi: 10.1016/j.jpsychores.2009.02.006
[7]Rathi N, Rastogi R. Meaning in life and psychological well-being in pre-adolescents and adolescents. Journal of the Indian Academy of Applied Psychology. 2007; 33(1):31-8.
[8]Kang KA, Im JI, Kim HS, Kim SJ, Song MK, Sim S. The effect of logotherapy on the suffering, finding meaning, and spiritual well-being of adolescents with terminal cancer. Journal of Korean Academy of Child Health Nursing. 2009; 15(2):136-44. doi: 10.4094/jkachn.2009.15.2.136
[9]Doğan T, Sapmaz F, Tel FD, Sapmaz S, Temizel S. Meaning in life and subjective well-being among Turkish university students. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2012; 55:612–7. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.09.543
[10]Young JE. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach [A. Sahebi, H. Hamidpour Persian trans]. Tehran: Arjmand; 2016.
[11]Young JE, Klosko JS, Weishaar ME. Schema therapy: A practitioner's guide [H. Hamidpour, Z. Andooz Persian trans]. Tehran: Arjmand; 1998.
[12]Eshtehad A. [Investigation of group therapy on well-being of university students (Persian)] [MSc. thesis]. Tehran: Tehran Psychiatric Institute; 2009.
[13]Moradi M, Akbari T, Dausti M. Relation between early maladaptive schemas and self differentiation in referrals to welfare centers. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2015; 185:294–300. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.03.432
[14]Bayani AA, Kochaki M, Bayani A. [Ryff scales of psychological well-being (Persian)]. Clinical Psychology Journal. 2008; 2:146-151.
[15]Shao J, Shen J, Zhang Q, Lin T. Meaning in life and well-being of older stroke survivors in Chinese communities: Mediating effects of mastery and self-esteem. Health. 2013; 5(4):743–8. doi: 10.4236/health.2013.54098
[16]Breitbart W, Gibson C, Poppito SR, Berg A. Psychotherapeutic interventions at the end of life: A focus on meaning and spirituality. The Canadian Journal of Psychiatry. 2004; 49(6):366-72. doi: 10.1177/070674370404900605
[17]Bahrami E, Bahramizadeh H. [Early maladaptive schemas and agreeableness in personality five factor model (Persian)]. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2011; 30:547–51. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.10.107
[18]Francis LJ, Gibson HM, Robbins M. God images and self-worth among adolescents in Scotland. Mental Health, Religion & Culture. 2001; 4(2):103–8. doi: 10.1080/13674670126955
[19]Kleftaras G, Psarra E. Meaning in life, psychological well-being and depressive symptomatology: A comparative study. Psychology. 2012; 3(4):337–45. doi: 10.4236/psych.2012.34048
[20]Bidadian M, Bahramizadeh H, Poursharifi H. [Obesity and quality of life: The role of early maladaptive schemas (Persian)]. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2011; 30:993–8. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.10.193
[21]Marco JH, Garcia-Alandete J, Pérez S, Guillen V, Jorquera M, Espallargas P, et al. Meaning in life and non-suicidal self-injury: A follow-up study with participants with Borderline Personality Disorder. Psychiatry Research. 2015; 230(2):561–6. doi: 10.1016/j.psychres.2015.10.004
[22]Fujita F, Diener E, Sandvik E. Gender differences in negative affect and well-being: The case for emotional intensity. Journal of Personality and Social Psychology. 1991; 61(3):427–34. doi: 10.1037/0022-3514.61.3.427
[23]Turner JB, Kaplan HB. Psychosocial stress: Perspectives on structure, theory, life-course, and methods. Contemporary Sociology. 1997; 26(6):780. doi: 10.2307/2654685
[24]Hetts JJ. Self-evaluations under fire: Implicit self-regard and explicit self-esteem in the face of failure [PhD dissertation]. Los Angeles: University of California; 2000.
[25]Johnson JG, Metalsky GI, Rabkin JG, Williams JBW, Remien RH. Attributional style, self steem and human: A test of the hopelessness and self stee m theories of depression. Journal of Psychology and Behavioral Assessment. 2000; 22(1):23-46.
[26]Wickline V. Ethnic differences in the self-esteem-academic achievement relationship: A meta-analysis. PsycEXTRA Dataset. doi: 10.1037/e353522004-001
[27]McInnis GJ, White JH. A phenomenological exploration of loneliness in the older adult. Archives of Psychiatric Nursing. 2001; 15(3):128–39. doi: 10.1053/apnu.2001.23751
[28]George LK. Still happy after all these years: Research frontiers on subjective well-being in later life. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences. 2010; 65(3):331–9. doi: 10.1093/geronb/gbq006
[29]Rajabi A, Kazemian S, Smaeeili M. [Prediction of perceived rejection based on early maladaptive schema at active and inactive elderly (Persian)]. Journal of Geriatric Nursing. 2015; 2(2): 71-83.
[30]Sheffield A, Waller G, Emanuelli F, Murray J, Meyer C. Links between parenting and core beliefs: Preliminary psychometric validation of the young parenting inventory. Cognitive Therapy and Research. 2005; 29(6):787–802. doi: 10.1007/s10608-005-4291-6
[31]Woolhead G. Dignity in older age: What do older people in the United Kingdom think. Age and Ageing. 2004; 33(2):165–70. doi: 10.1093/ageing/afh045
[32]Backman K, Hentinen M. Model for the self-care of home-dwelling elderly. Journal of Advanced Nursing. 1999; 30(3):564–72. doi: 10.1046/j.1365-2648.1999.01125.x
[33]Thimm JC. Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 2010; 41(4):373–80. doi: 10.1016/j.jbtep.2010.03.009
[34]Yoosefi N. [Comparison of the effectiveness of family therapy based on schema therapy and bowens emotional system therapy on the early maladaptive schema among divorce applicant clients (Persian)]. Journal of Fundamentals of Mental Health. 2012; 13(4),356-73.
[35]Zerehpoosh A, Neshatdoust HT, Asgari K, Abedi MR, Sadeghi HA. [The effect of schema therapy on chronic depression in students (Persian)]. Journal of Research Behavioral Sciences. 2012; 10(4):285-91.
[36]Rijkeboer MM, de Boo GM. Early maladaptive schemas in children: Development and validation of the schema inventory for children. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 2010; 41(2):102–9. doi: 10.1016/j.jbtep.2009.11.001
[37]Tov W. The well-being of nations: Linking together trust, cooperation, and democracy. In E. Diener (Ed.), The science of well-being. Netherlands: Springer; 2009.
[38]Roelofs J, Onckels L, Muris P. Attachment quality and psychopathological symptoms in clinically referred adolescents: The mediating role of early maladaptive schema. Journal of Child and Family Studies. 2012; 22(3):377–85. doi: 10.1007/s10826-012-9589-x
Type of Study: Research |
Subject:
Psychology
Received: 2017/04/25 | Accepted: 2017/08/03 | Published: 2017/08/23
Received: 2017/04/25 | Accepted: 2017/08/03 | Published: 2017/08/23
References
1. Orang S, Khanahmadi M. [Ethical Issues in Aging (Persian)]. Journal of Ethics in science and technology. 2017; 11(4):1-6.
2. Amirsadri A, Soleimani H. [The study of aging and its consequences in Iran (Persian)]. Journal of Health. 2005; 1(2): 19-35.
3. Atwal A, McIntyre A. Occuptional therapy and older people [M. Shaterian, M. Hoseini Persian trans.]. Tehran: Danzheh; 2011.
4. Mohammdpour A. [The founder of logotherapy (A Review on Existential psychology and psychotherapy) (Persian)]. Tehran: Danjheh: 2010.
5. Frankl VE. The will to meaning: Foundations and applications of logotherapy [M. Milani Persian trans.]. Tehran: Dorsa; 2014.
6. Steger MF, Mann JR, Michels P, Cooper TC. Meaning in life, anxiety, depression, and general health among smoking cessation patients. Journal of Psycho-somatic Research. 2009; 67(4):353–8. doi: 10.1016/j.jpsychores.2009.02.006 [DOI:10.1016/j.jpsychores.2009.02.006]
7. Rathi N, Rastogi R. Meaning in life and psychological well-being in pre-adolescents and adolescents. Journal of the Indian Academy of Applied Psycholo-gy. 2007; 33(1):31-8.
8. Kang KA, Im JI, Kim HS, Kim SJ, Song MK, Sim S. The effect of logotherapy on the suffering, finding meaning, and spiritual well-being of adolescents with terminal cancer. Journal of Korean Academy of Child Health Nursing. 2009; 15(2):136-44. doi: 10.4094/jkachn.2009.15.2.136 [DOI:10.4094/jkachn.2009.15.2.136]
9. Doğan T, Sapmaz F, Tel FD, Sapmaz S, Temizel S. Meaning in life and subjective well-being among Turkish university students. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2012; 55:612–7. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.09.543 [DOI:10.1016/j.sbspro.2012.09.543]
10. Young JE. Cognitive therapy for personality disorders: A schema-focused approach [A. Sahebi, H. Hamidpour Persian trans]. Tehran: Arjmand; 2016.
11. Young JE, Klosko JS, Weishaar ME. Schema therapy: A practitioner's guide [H. Hamidpour, Z. Andooz Persian trans]. Tehran: Arjmand; 1998.
12. Eshtehad A. [Investigation of group therapy on well-being of university students (Persian)] [MSc. thesis]. Tehran: Tehran Psychiatric Institute; 2009.
13. Moradi M, Akbari T, Dausti M. Relation between early maladaptive schemas and self differentiation in referrals to welfare centers. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2015; 185:294–300. doi: 10.1016/j.sbspro.2015.03.432 [DOI:10.1016/j.sbspro.2015.03.432]
14. Bayani AA, Kochaki M, Bayani A. [Ryff scales of psychological well-being (Persian)]. Clinical Psychology Journal. 2008; 2:146-151.
15. Shao J, Shen J, Zhang Q, Lin T. Meaning in life and well-being of older stroke survivors in Chinese communities: Mediating effects of mastery and self-esteem. Health. 2013; 5(4):743–8. doi: 10.4236/health.2013.54098 [DOI:10.4236/health.2013.54098]
16. Breitbart W, Gibson C, Poppito SR, Berg A. Psychotherapeutic interventions at the end of life: A focus on meaning and spirituality. The Canadian Journal of Psychiatry. 2004; 49(6):366-72. doi: 10.1177/070674370404900605 [DOI:10.1177/070674370404900605]
17. Bahrami E, Bahramizadeh H. [Early maladaptive schemas and agreeableness in personality five factor model (Persian)]. Procedia - Social and Behavioral Sciences. 2011; 30:547–51. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.10.107 [DOI:10.1016/j.sbspro.2011.10.107]
18. Francis LJ, Gibson HM, Robbins M. God images and self-worth among adolescents in Scotland. Mental Health, Religion & Culture. 2001; 4(2):103–8. doi: 10.1080/13674670126955 [DOI:10.1080/13674670126955]
19. Kleftaras G, Psarra E. Meaning in life, psychological well-being and depressive symptomatology: A comparative study. Psychology. 2012; 3(4):337–45. doi: 10.4236/psych.2012.34048 [DOI:10.4236/psych.2012.34048]
20. Bidadian M, Bahramizadeh H, Poursharifi H. [Obesity and quality of life: The role of early maladaptive schemas (Persian)]. Procedia - Social and Behav-ioral Sciences. 2011; 30:993–8. doi: 10.1016/j.sbspro.2011.10.193 [DOI:10.1016/j.sbspro.2011.10.193]
21. Marco JH, Garcia-Alandete J, Pérez S, Guillen V, Jorquera M, Espallargas P, et al. Meaning in life and non-suicidal self-injury: A follow-up study with participants with Borderline Personality Disorder. Psychiatry Research. 2015; 230(2):561–6. doi: 10.1016/j.psychres.2015.10.004 [DOI:10.1016/j.psychres.2015.10.004]
22. Fujita F, Diener E, Sandvik E. Gender differences in negative affect and well-being: The case for emotional intensity. Journal of Personality and Social Psy-chology. 1991; 61(3):427–34. doi: 10.1037/0022-3514.61.3.427 [DOI:10.1037/0022-3514.61.3.427]
23. Turner JB, Kaplan HB. Psychosocial stress: Perspectives on structure, theory, life-course, and methods. Contemporary Sociology. 1997; 26(6):780. doi: 10.2307/2654685 [DOI:10.2307/2654685]
24. Hetts JJ. Self-evaluations under fire: Implicit self-regard and explicit self-esteem in the face of failure [PhD dissertation]. Los Angeles: University of Califor-nia; 2000.
25. Johnson JG, Metalsky GI, Rabkin JG, Williams JBW, Remien RH. Attributional style, self steem and human: A test of the hopelessness and self stee m theo-ries of depression. Journal of Psychology and Behavioral Assessment. 2000; 22(1):23-46. [DOI:10.1023/A:1007572414279]
26. Wickline V. Ethnic differences in the self-esteem-academic achievement relationship: A meta-analysis. PsycEXTRA Dataset. doi: 10.1037/e353522004-001 [DOI:10.1037/e353522004-001]
27. McInnis GJ, White JH. A phenomenological exploration of loneliness in the older adult. Archives of Psychiatric Nursing. 2001; 15(3):128–39. doi: 10.1053/apnu.2001.23751 [DOI:10.1053/apnu.2001.23751]
28. George LK. Still happy after all these years: Research frontiers on subjective well-being in later life. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sci-ences and Social Sciences. 2010; 65(3):331–9. doi: 10.1093/geronb/gbq006 [DOI:10.1093/geronb/gbq006]
29. Rajabi A, Kazemian S, Smaeeili M. [Prediction of perceived rejection based on early maladaptive schema at active and inactive elderly (Persian)]. Journal of Geriatric Nursing. 2015; 2(2): 71-83.
30. Sheffield A, Waller G, Emanuelli F, Murray J, Meyer C. Links between parenting and core beliefs: Preliminary psychometric validation of the young parent-ing inventory. Cognitive Therapy and Research. 2005; 29(6):787–802. doi: 10.1007/s10608-005-4291-6 [DOI:10.1007/s10608-005-4291-6]
31. Woolhead G. Dignity in older age: What do older people in the United Kingdom think. Age and Ageing. 2004; 33(2):165–70. doi: 10.1093/ageing/afh045 [DOI:10.1093/ageing/afh045]
32. Backman K, Hentinen M. Model for the self-care of home-dwelling elderly. Journal of Advanced Nursing. 1999; 30(3):564–72. doi: 10.1046/j.1365-2648.1999.01125.x [DOI:10.1046/j.1365-2648.1999.01125.x]
33. Thimm JC. Personality and early maladaptive schemas: A five-factor model perspective. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 2010; 41(4):373–80. doi: 10.1016/j.jbtep.2010.03.009 [DOI:10.1016/j.jbtep.2010.03.009]
34. Yoosefi N. [Comparison of the effectiveness of family therapy based on schema therapy and bowens emotional system therapy on the early maladaptive schema among divorce applicant clients (Persian)]. Journal of Fundamentals of Mental Health. 2012; 13(4),356-73.
35. Zerehpoosh A, Neshatdoust HT, Asgari K, Abedi MR, Sadeghi HA. [The effect of schema therapy on chronic depression in students (Persian)]. Journal of Research Behavioral Sciences. 2012; 10(4):285-91.
36. Rijkeboer MM, de Boo GM. Early maladaptive schemas in children: Development and validation of the schema inventory for children. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry. 2010; 41(2):102–9. doi: 10.1016/j.jbtep.2009.11.001 [DOI:10.1016/j.jbtep.2009.11.001]
37. Tov W. The well-being of nations: Linking together trust, cooperation, and democracy. In E. Diener (Ed.), The science of well-being. Netherlands: Springer; 2009. [DOI:10.1007/978-90-481-2350-6_7]
38. Roelofs J, Onckels L, Muris P. Attachment quality and psychopathological symptoms in clinically referred adolescents: The mediating role of early mala-daptive schema. Journal of Child and Family Studies. 2012; 22(3):377–85. doi: 10.1007/s10826-012-9589-x [DOI:10.1007/s10826-012-9589-x]
Send email to the article author
| Rights and permissions | |
 |
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License. |
Copyright © The Author(s);
This is an open access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution License (CC-By-NC), which permits use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly cited and is not used for commercial purposes.
Contact Information
